Tvoyage van Mher Joos van Ghistele

(IV, 10)

(240v) [I]nde valeye commen zijnde, worden gheleet in een cleen cloosterkin, ghewijt inde eere van veertich heleghe persoonen religieusen der zelver plecken, die ghemartiriseert worden voor tkersten gheloove ter steden van Altoer, maer naermaels daer ghebracht ende begraven, ende als daer eeneghe pilgherems commen, zo vint men daer drie oft vier religieusen recht oft zijer woonden, maer tes te bemoeden dat zij daer ghesonden zijn om goede aelmoessene te ontfane. Te deser plecken staet ooc eenen schoonen bogaert, over een meerder dan die te Sente Kathelijnen es, maer wart inder ghelijcke bedorven vanden zelven woormen daer vooren af gheseit es. Item om te versinnen de gheleghenthede der maertsen van

[p. 249]

Berg Sinaï (Râs Sursâfeh) met aan de voet ervan het St. Katharinaklooster; ‘...ende daer in dalder upperste was vanden inghelen ghebrocht dlichaem van Sente Kathelijnen die in Alexandrien onthooft was...’ (p. 249)

daer omtrent, zo salmen weten dat als men comt vanden berghe van Oreb, dat men dan siet ter rechter hand eenen anderen, daer den clooster van Sente Kathelijnen over dander zijde leyt, up den welken ghemaect staet een calf van steenen ter memorien dat de kinderen van Ysrael onder dien beerch over de zijde t'Sente Kathelijnen waert inde valeye tcalf gheheert hadden ende Gode daer mede verbolghen. Ooc zo zegghen eeneghe (241r) leeraers, ende principalic Nicolaus de Lira,⁴³ dat tvorseyde calf in gheene voorme ghegoten en was, maer tgout smeltende int fourneys omme eeneghe afgoden te ghietene, formeerde bij subtilheden des viants inde figuere van eenen calve. Item in dit minste ghebeerchte hebben ghestaen in tijden voorleden vijf cloosters, die nu alle te nieuten zijn toot vijf cappellekins, daer af deerste ghewijt es ter eeren van Sent Jan Baptisten, tweeste ter eeren van Sente Anna, tderde ter weerdicheit van Sente Panthalion,⁴⁴ tvierde ter eeren van Sent Jooris ende tvijfste ter eeren van Marien der moeder Ons Heeren, maer in dese cappellekins zo en converseren nu ter tijt gheenrande religieusen. Item naer dat de voorseyde wat gherust hadden ten voornoemden clooster, zo reisden zij voort naer den beerch van Synay, diemen daer noumt Sente Kathelijnen beerch, bij naer de heelft hoogher dan den beerch van Oreb. Den welken beerch Synay inder waerheyt ooc zeere sorghelic ende aerbeitelic es om up te gherakene, ende alsmen up tupperste es, zo staetter noch een steenrootskin boven dwelc schijnt eenen hoop van ghemetsten steenen zijnde, ooc zeer steil ende quaet om clemmen, ende daer in dalder upperste was vanden inghelen ghebrocht dlichaem van Sente Kathelijnen die in Alexandrien onthooft was,⁴⁵ dat wel zeventien of achtien dach-

43 De inhoud van deze zin is een combinatie van diens glossen op Psalm 105:19, III Kon. 12:28 en Exodus 32:4.

44 De arts Pantaleon stierf de marteldood in zijn geboortestad Nicomedië omstreeks het jaar 303.

45 Volgens de overlevering zou St. Katharina in Alexandrië vermoord zijn tijdens de christenvervolging onder Maximius of Maxentius in het begin van de 4^e eeuw.

[p. 250]

vaerden van danen es, daert lach drie hondert ende vier ende veertich jaer datter gheen meinssche af en wiste. Maer hentelic zo hevet Gode belieft te reveleerne eeneghen devoten persoonen diet ter kennessen brochten, (241v) zo dat van daer ghebracht wart beneden inde valleye daer tclooster als noch staet, alzomen daer af leest inde historie vander translacie van Sente Kathelijnen. Item up den top vanden beerghe voorseit zo sietmen als noch eenen grooten steen, dwelc een huevel es vander steenrootsen, daer up schijnt verheven de fighuere van eenen meinssche naer thelich lichaem van Sente Kathelijnen; ooc zo sietmen van daer den beerch van Sente Anthuenis ende Sente Pauwels deerste heremiten, maer de Roode Zee leyt tusschen beeden. Men siet ooc van daer meest alle de plecken daer Moeyses leedde de kinderen van Ysrael duer de woestine veertich jaer lanc, eer dat zij consten ghecommen int land van beloften. Item neder commende, zo moetmen ghenouch dalen den zelven wech diemen up ghecommen es, ende onder weghe vintmen zulke boomen als die Moeyses sach bernen, die nochtans niet en bedoorven noch en besinghelden, de welke zeere wel ghelijcken den heghelentier. Beneden zijnde, ende weder scheedende vanden clooster der xl maertelaers ende voort reysende lancx den muer van eenen bogaerde omtrent eene boochschoote, zo comt men ter stont daer eene keercke ghestaen heeft, ooc al te nieuten toot eenen cappellekin, ghewijdt ter eeren des helichs vriend Gods Sente Honofrius, ligghende als nu inden zelven bogaert.⁴⁶ Van danen voort reysende altoos lancx eender valleyen tusschen tween hooghen steilen steenrootsen, draeyende naer tclooster van Sente Kathelijnen, zo comt men ter plecken daer eenen grooten steen leyt, hooghe omtrent twee mans lingden, schinende vanden beerghe neder (242r) ghevallen zijnde. Ter zelver plecken was een vanden rustinghen der kinderen van Ysrael, daer zij tenten ende pauweljoenen rechten eer zij quamen ten berghe van Synay, welke plecke ghenaemt es Raphidim, ende daer zij murmureerden jeghens Moyses omme dat zij in langhen gheen water ghevonden en hadden, alzo daer of ghescreven es int bouc van Exodo int xvii^e capittele. Maer Onse Lieve Heere beval Moyses te slane up den zelven steen met zijnder roeden, twelc hij zo dede, ende ter stont zo sprongher uute twalef fonteynen om den voorseyden van Ysrael haeren nootdorst bij te nemene, te wetene over elke zijde zesse; men siet als noch bescheedelic de cloven ende schooren daert water uut quam. Item de Glose Ordinaire up twoort van Sente Pauwels⁴⁷ seyt dat tvoorseyde water volghde den kinderen van Ysrael veertich jaer lanc al de woestine duere waer zij trocken, toot zij quamen ten lande van beloften, ende daer commen zijnde, zo verdroochden de zelve wateren. Ander zegghen dat den voorseyden steen altoes hemlieden volghde, maer deerste redene es best te gheloovene, ghemeerct dat den zelven steen als noch leyt tsijnder eerster plaetsen. Item aldus voort reysende, zo comt men ter plaetsen daer in tijden voorleden een schoon clooster gheweest heeft, ghemaect in deere vanden appostelen, ende daer als noch staet eene woonstede oft een heremitaige waere, daer hem ooc houden twee of drie religieusen alsser eeneghe pilgherems commen, zo te presumeren es; daer (242v) an ligghen twee schoone bomgaerden, ooc bedoorven vanden woormen daer vooren af gheseit es. Item van danen noch voort reysende, omme draeyende ter luchter hand door eene valeye wel drie mijlen verde, zo comt men weder daer een schoon clooster ghestaen heeft,

46 Vgl. Von Breydenbach, 121v: ‘In eodem orto est parva quedam capella in spelunca in qua sanctus onoffrius anachoreticam vitam fertur duxisse, ut in eius legenda habetur’.

47 Bedoeld is de toelichting van Walafridus Strabo, Glossa ordinaria, op Paulus' eerste brief aan de Korinthiërs 5:4 (P.L. 114, kol. 535).

[p. 251]

ghesticht inde eere van Sente Cosmus ende Damianus,⁴⁸ al meest te nieuten zijnde, hoe wel daer noch wat woonsten es, zo datter twee of drie religieusen alte met zijn, emmers alsser eeneghe pilgherems commen naer de costume, ende daer es ooc eenen al te schoonen bomgaert, maer insghelijcx al bedorven vanden vlieghenden woormen dat groote schade es, want en ware datte, de broeders van Sente Kathelinen zouden fruyts ende olye ghenouch hebben, ende meer dan zij zouden moghen ghesliten. Item te deser plecken daer tclooster nu staet, zo gheschiedet dat Dathan ende Abiron verslinct waren vander eerden toot inder hellen gront met haren gheselschepe, zo daer af ghescreven staet int bouc van Numeri int zestiende cappittel.

48 De gebroeders Cosmas en Damianus, beiden arts, stierven de marteldood te Cyrrhus in Syrië aan het eind van de 3^e eeuw.