Voorwoord
Deze studie is een Nederlandse bewerking van een Engelse publikatie, die in 1979 in Londen verscheen. De oorspronkelijke tekst volgde ik van alinea tot alinea, maar ik nam de gelegenheid te baat formuleringen te verbeteren, hier en daar argumenten of thema's toe te voegen en de tekst op een aantal punten voor de Nederlandse lezers aan te passen.
Evenals in The Abstract Society (New York, 1970; London, 1973; Nederlandse vertaling 1971) is dit boek een cultuurkritische studie. Als de lezer wil weten om wat voor soort sociologie het hier gaat, doet hij er verstandig aan deze publikatie, waarmee de onderhavige studie ook nauw verbonden is, te raadplegen. Toch is een korte uitleg - en, zo vrees ik, rechtvaardiging - van dit soort sociologie ook hier op zijn plaats. Om de lezer echter niet lastig te vallen met een te lange (methodologische) inleiding tot het eigenlijk onderwerp van dit boek, heb ik besloten een en ander beknopt in een aanhangsel te berde te brengen.
Clichés en hun gebruik in het sociale en politieke leven hebben altijd al mijn belangstelling en nieuwsgierigheid gewekt. Ik kon echter de onderhavige theorie pas formuleren, toen ik een kritische cultuuranalyse begon op te vatten als het verlengde van de ‘klassieke’ cultuursociologie en vooral ook nadat ik clichés begon te zien als verschijnselen die niet uitsluitend taalkundig van aard zijn. Gemeenplaatsen zijn niet alleen manieren van spreken, die zich welhaast dwangmatig aan onze alledaagse taal opdringen. Zij zijn evengoed manieren van denken, doen en voelen en lijken daarin erg op instituties. Dit punt komt nog uitvoerig ter sprake, maar het moet hier al genoemd worden, omdat de cultuursociologie in de eerste plaats een sociologie van instituties is en als zodanig het ideale interpretatiekader voor deze studie van de clichés vormt.
De woorden cliché en gemeenplaats zal ik afwisselend als synoniemen gebruiken, al heb ik een lichte voorkeur voor het eerste, aangezien het in zijn alledaagse connotatie iets minder specifiek op gesproken taal betrekking heeft.
Voor deze Nederlandse uitgave ben ik dank verschuldigd aan mijn
Auteursrechtelijk beschermd