Nieuw woordenboek der Nederlandsche taal

M.

[M]

M, de 13^e letter van het alfabet; als romeinsch getalmerk 1000; M., mijnheer, monsieur; M., magister, meester; M.A. of Man. Auct., manu auctoris, door de hand des schrijvers; M.A.L., magister artium liberalium, meester in de vrije kunsten; m.c., mio conto, mijne

rekening; M.D. of Med. D., medicinae doctor, doctor in de geneeskunde; Mad^e. Mme., madame, mevrouw; M^e., maître, meester; M', M^c., mac, zoon, (ook) hoofd (van een geslacht); Mej., mejufvrouw; Mevr., mevrouw; Mgr., monseigneur, titel van eenen bisschop of aartsbisschop; M^lle., mademoiselle, mejufvrouw, jongejufvrouw; m.m., mutadis mutandis, met de noodige veranderingen; Mr., meester; (ook) mijnheer, monsieur, master; Mrs. of MM., messieurs, mijne heeren; (ook) mistress, mevrouw, meesteres, gebiedster; MS., manuscript, handschrift; MSS., handschriften; m.m., memento mori, gedenk te sterven; m.m.p., manu mea propria, met mijne eigene hand; m.d.s., (op recepten) misce, detur, signatur, meng, geef en teeken het; M.P., member of Parliament, lid van het (engelsche) parlement.

[Ma]

Ma, v. (verkort voor mama), moeder.

[Maag]

Maag, v. (magen), inwendig deel van het dierlijk ligchaam (bestemd om het voedsel te verteren). *-, m. en v. bloedverwant; hij heeft vriend noch -. *-ADER, v. (ontl.). *-BALSEM, m., *-BITTER, o. maagversterkend middel. *-BREUK, v. (-en), (gen.).

[Maagd]

[Maagdarm]

Maagdarm, m. (-en), (ontl.) slokdarm.

[Maagdeberg]

Maagdeberg, m. (-en), (ontl.) Venusberg. *...BLOEM, v. gmv. maagdom, ongeschonden toestand eener vrouw. *...LIJK, bn. van eene maagd; -e schaamte.

[Maagdenblos]

Maagdenblos, m. gmv. blos der kuischheid. *...BURGER-HALVE-BOLLEN, m. mv. (nat.) werktuig om de drukking der lucht aan te toonen. *...HART, o. (-en), kuisch gemoed. *...HONIG, m. gmv. eerste honig. *...KWIK, o. gmv. kwikzilver in gedegen toestand. *...MELK, v. gmv. (scheik.) eerste melk. *...PALM, m. zekere plant. *...PEER, v. (...eren), soort peer. *...REI, v. (-jen, B. -en), rei-, koor van maagden (in een tooneelspel enz.). *...ROOF, m. gmv. schaking van meisjes; (rom. gesch.) de sabijnsche -. *...ROOS, v. (...ozen), zek. bloem. *...SCHAAR, v. (...aren), zie MAAGDENREI. *...SCHENDER, m. (-s), die een meisje onteert. *...SCHENDING, v. (-en). *...SCHENNIS, v. gmv. *...STAAT, m. gmv. maagdom. *...STOET, m. gmv. zie MAAGDENREI. *...VLIES, o. (...zen), (ontl.). *...WAS, o. mv. eerste was. *...ZWIER, m. gmv. sierlijke gang of houding van meisjes.

[Maagdom]

Maagdom, (eig. MAAGDDOM), m. gmv. maagdelijke-, ongerepte toestand; (ontl.) vlies van het vrouwelijk schaamdeel.

[Maaghoest]

Maaghoest, m. gmv. (gen.) zek. hoest. *...KLIER, v. (-en), (ontl.) alvleesch. *...KOEKJE, (B. -N), o. (-s), maagversterkend middel. *...KOLIJK, *...KOLIEK, o. (-en), zek. ongesteldheid. *...KOORTS, v. (-en), (gen.). *...KRAMP, m. (-en), (gen.). *...MIDDEL, o. (-en), maagversterkend middel. *...ONTSTEKING, v. (-en), (gen.). *...PIJN, v. (-en). *...PIL, v. (-len). *...PLEISTER, v. (-s). *...POEDER, *...POEIJER, o. (-s). *...SAP, o. gmv. (ontl.) het sap waardoor de oplossing der spijzen bewerkt wordt, chijl.

[Maagschap]

Maagschap, v. gmv. bloed-, aanverwanten, familiebetrekkingen. *-, o. bloedverwantschap. *...SCHEIDING, v. (-en), het verdeelen eener erfenis; boedelrol. *...TAAL, v. lijst der bloed- en aanverwanten.

[Maagspanning]

Maagspanning, v. (-en), (gen.) zek. ongesteldheid. *...VERSTERKEND, bn. (-er, -st). *...VERSTERKING, v. (-en). *...WATER, o. gmv. ...WIJN, m. (-en). *...ZENUWEN, v. mv. (ontl.). *...ZIEKTE, v. (-n). *...ZUUR, o. (gen.)

[Maagzoen]

Maagzoen, m. gmv. verzoening van bloedverwanten.

[Maai]

Maai, v. (-jen, B. -en), made, worm. *-JEN, (B. *-EN), bw. gel. (ik maaide, heb gemaaid), met eene zeis afsnijden (gras enz.); (fig.) oogsten; (fig.) wegrukken; (spr.) men moet zaaijen wil men -, zonder arbeid krijgt men niets; zoo gezaaid wordt zal gemaaid worden, men zal loon naar werk ontvangen; wie wind zaait zal onweêr -, wie kwaad doet, kwaad ontmoet. -, ow. zie MAAIVOETEN. *-JER, m. (-s), die den oogst afsnijdt; (ook) het werktuig daartoe. *-JIG, bn. (-er, -st), wormstekig. *-JING, v. het maaijen. *-LAND, o. (-en), veld dat gemaaid moet worden of wordt. *-LOON, o. en m. *-TIJD, m. hooitijd. *-VOET, m. (-en), naar buiten gekeerde voet. -, m. en v. die met naar buiten gekeerde voeten loopt. *-VOETEN, ow. gel. (ik maaivoette, heb gemaaivoet), op zulk eene wijze loopen, de voeten buitenwaarts keeren; onder het loopen maaijen.

[Maak]

Maak, v. (B.m.) gmv. het maken; in de - zijn, onder handen zijn. *-LOON, m. en o. (-en), loon voor het maken van iets. *-SEL, o. (-s), werk, gewrocht, voortbrengsel van handenarbeid enz.; fatsoen, vorm; wijze van maken, dit horologie is van engelsch -; (fig.) hij is een wonderlijk -, hij heeft een vreemden ligchaamshouw. *-STER, v. (-s), zij die maakt, handwerkster.

[Maal]

[Maan]

halve -, het Turksche rijk. *-, v. (manen), bijplaneet, satelliet; (meetk.) zek. halvemaanvormige figuur; (vest.) zek. vestingwerk. *-BERG, m. (-en), berg die, naar men beweert, zich op de maan bevindt. *-BESCHRIJVER, m. (-s). *-BESCHRIJVING, v. (-en). *-BEWONERS, m. mv. *-BLIND, bn. lunatiek. *-BRIEF, m. (...ven), brief houdende aanmaning ter betaling eener schuld of tot het nakomen eener verbindtenis of belofte enz. *-CIRKEL, m. (-s), guldengetal; (zie dit woord).

[Maand]

Maand, v. (-en), het twaalfde gedeelte van een jaar, tijdsverloop van 30 of 31 dagen.

[Maandag]

Maandag, m. (-en), tweede dag der week; des -s, 's -s, op Maandag; (fig.) een blaauwe -, zeer zeldzaam of nooit; - houden, op Maandag niet werken.

[Maandbloeijers]

Maandbloeijers, m. mv. soort aardbeziën. *...BRIEF, m. (...ven), *...CEÊL, v. (-en), bewijs van aanmonstering van eenen matroos. *...DUIF, v. (...ven), duif die elke maand eijeren legt.

[Maandelijks]

Maandelijks, bw. alle maanden, elke maand; ik betaal - twaalf gulden. *-CH, bn. om de maand; -e rekening; -e bezoldiging; -e zuivering (der vrouwen).

[Maandgeld]

Maandgeld, o. (-en), loon dat elke maand betaald wordt. *...GOED, o. gmv. (boekh.) pak (commissiegoed, boekwerken in commissie) dat elke maand verzonden wordt. *...KAART, v. (-en), bewijs van toegang dat eene maand geldig is. *...LIJST, v. zie MAANDSTAAT. *...SCHRIFT, o. (-en), boekwerk waarvan elke maand een nommer of eene aflevering verschijnt. *...STAAT, m. (...aten), maandelijksche opgave. *...STONDEN, v. mv. maandelijksche zuivering (der vrouwen). *...WERK, o. (-en), zie MAANDSCHRIFT. *...WIJZER, m. (-s), wijzer op eene uurwerkplaat die de maand aanwijst.

[Maaneklips]

Maaneklips, v. (-en), zie MAANSVERDUISTERING. *...JAAR, o. (...aren), jaar dat naar den omloop der maan berekend wordt (=12 synodische maanden, d.i. 354 dagen, 8 nren, 48 minuten en 37.96 sekonden). *...KAART, v. (-en), aanschouwelijke voorstelling der maan. *...KALF, v. (...veren), wanvrucht, misgeboorte. *...KEERING, v. (-en), tijd tusschen twee nieuwe manen; (ook) maanverwisseling over de 19 jaren. *...KOP, m. gmv. (plant.) slaapkruid. -SAP, o. zek. geneesmiddel. *...KRING, m. (-en), zie MAANCIRKEL. *...KRUID, o. zek. plant, bulbonac. *...KUIT, v. (van paarden). *...LICHT, o. gmv. *...LOOP, m. gmv. *...MAAND, v. (-en), maand van het maanjaar (= 29 of 30 dagen). *...OOG, o. (-en), ziekte aan de oogen der paarden. -IG, bn. met die ziekte behebt. *...KRANSEN, m. mv. (sterr.) bijmanen, hoven. *...STEEN, m. (-en), (nat. hist.) zek. meteoorsteen. *...STUK, o. (-ken), (kuip.) laatste stuk van den bodem eens vats.

[Maansverduistering]

Maansverduistering, v. (-en), verschijnsel dat men waarneemt als de aarde tusschen de maan en de zon komt te staan. *...VEREFFENING, v. (-en), (-sterr.), evectie, zek. oneffenheid in de beweging der maan.

[Maantafels]

Maantafels, v. mv. (sterr.) tafels waaruit de plaats der maan aan den hemel voor een bepaald tijdstip wordt afgeleid. *...TANING,

v. (-en), verberging der maan door de wolken. *...VERGELIJKING, v. (-en), (sterr.). *...VERWISSELING, v. (-en), (sterr.). *...VLEKKEN, v. mv. vlekken die men op de maan waarneemt. *...WIJZER, m. (-s), (sterr.) epacta. *...VORMIG, bn. (plant.) een - blad. *...ZIEK, *...ZUCHTIG, bn. hij is -, hij is bij vlagen (bij de verandering der maan) waanzinnig. *...ZIEKTE, v. zulk eene waanzinnigheid. *...ZWIJM, m. zie MAANTANING.

[Maar]

Maar, bijw. slechts, alleenlijk, enkel, niet dan; mits; een weinig; eenvoudig, blootelijk. *-, vw. doch, echter, intusschen. *-, o. voorwaarde; geen -! geene bedenking! er is een - bij, er is eene uitzondering bij. *-, MARE, v. (B.m. en v.), (-n), tijding, gerucht. *-E, v. (-s), ketelvormige inzakking in niet-vulkanisch gesteente. *-LE, v. (-n), meerle, (vogel).

[Maarschalk]

Maarschalk, m. (-en), (oudt.) stalknecht; voornaam hofbeambte (in verscheidene duitsche staten); opperstalmeester; opperveldheer, bevelhebber des legers; veld-; hof-, opperhof-. *-IN, v. (-nen), vrouw eens maarschalks. -SCHAP, o. gmv. waardigheid van maarschalk. *-SSTAF, m. (...ven), kenteeken der maarschalkswaardigheid.

[Maart]

Maart, m. (B.v.), derde maand van het jaar, Lentemaand, (31 dagen). *-SCH, bn. van -, in de maand Maart; een -e dag; -e buijen.

[Maas]

Maas, v. (mazen), deel van een net; ruimte tusschen twee steken; naam eener rivier. *-SCHIP, o. (...epen), schip dat de rivier de Maas bevaart. *-SCHIPPER, m. (-s), schipper van zulk een vaartuig. *-STAD, m. (...eden), stad aan de Maas gelegen, (inz. wordt Rotterdam onder deze benaming aangeduid). *-WATER, *-ZAND, o. gmv. water -, zand uit de rivier de Maas.

[Maat]

Maat, v. (maten), ligchamelijke grootte van iets of iem.; hulpmiddel om er mede te meten; vlakte-, lengte-, inhouds-; plan, ontwerp, schets; hoeveelheid in eene maat bevat, eene volle -, eene goede -; strook (waarmede kleêrmakers, schoenmakers enz. de maat nemen); maatstok; letterzettersgereedschap; tijdwijzing in de muziek, de - slaan, de - houden, naar de - spelen of zingen, buiten de - gaan; met mate, bedaard, kalm, niet te wild, niet te veel; boven mate, te veel, buitensporig; naar mate, in verhouding tot, in overeenstemming met; onder de - zijn, de - niet houden, de vereischte lengte niet hebben, (ook voor de krijgsdienst); iem. de - vol meten, iem. zoo veel geven als men slechts kan (ook in eene slechte bet.). *-, m. (-s), makker, kameraad, medgezel; werkgast, gezel; partner (in het spel); (fig.) met iem. -s zijn, zeer eigen met iem. zijn. *-BROEK, v., *-HEMD, o. (-en), broek -, hemd enz. waarnaar eene andere (een ander) moet gemaakt worden. *-FLESCH, v. (...sschen), flesch die de vereischte maat houdt; (eert.) flesch van twee pinten; (nat.) - van Lane, leidsche flesch. *-GEVER, *-HOUDER, m. (-s), orkestmeester. *-GEZANG, o. zangstuk. *-HOUT, o. (-en), hout dat de vereischte maat heeft; (ook) maatstok.

[Maatje]

Maatje, (B. *-N), o. (-s), kleine maat; inhoudsmaat (voor drooge waren = 0.001 mud; voor natte waren = 0.001 vat); maat, vriendje, jongen, knaap; handwerksleerling; jong -, (op boekdrukkerijen enz.),

*-, verkleinwoord voor mama (moeder). *-SHARING, m. (-en), soort goede haring. *-SPEER, v. (...eren), bergamotpeer, (zek. boomvrucht).

[Maatklank]

Maatklank, m. gmv. dichtmaat, zangmaat, harmonie. *...METER, m. (-s), (toonk.) taktmeter, metrometer, (werktuig). *...REGEL, m. (-en), schikking, ordening, bepaling; zijne -en nemen. *...SCHAP, v. (-pen), vennootschap, maatschappij. *...SCHAPPELIJK, bn. en bijw. tot de maatschappij behoorende, de -e deugden, de -e orde. -, van eene maat- of vennootschap; het - kapitaal. *...SCHAPPIJ, v. zamenleving, de wereld, omgang en verkeer der menschen; vereeniging van personen tot eene handelsonderneming enz., - tot het beoefenen van kunst of letterkunde. *...SCHAPPIJELIJK, bn. zie MAATSCHAPPELIJK. *...STAF, m. (...ven), maatstok; (aardr., meetk. enz.) schaal, grondslag, regel (waarnaar gehandeld wordt enz.); maatregel, muzieksleutel. *...STOK, m. (-ken), zek. maat (bij ambachtslieden in gebruik); duimstok; dirigeerstok (eens orkestmeesters). *...ZANG, m.

[Maauwen]

Maauwen, ow. gel. (ik maauwde, heb gemaauwd), geluid geven (van katten). *...ING, v. gmv. het maauwen, gemaauw.

[† Macadamiseren]

† Macadamiseren, bw. gel. (ik macadamiseerde, heb gemacadamiseerd), eenen straatweg aanleggen naar het stelsel van Mac Adam (met steengruis enz.).

[† Macaluben]

† Macaluben, m. mv. soort slijk- of luchtvulkanen.

[† Macaroni]

† Macaroni, mv. meelrepen, deegdraden (volksvoedsel der Napolitanen).

[† Macchiavelismus]

† Macchiavelismus, o. gmv. staatsleer van Macchiavel; (fig.) sluwe -, arglistige staatkunde. *...LIST, m. (-en), aanhanger dier leer.

[† Macedoine]

† Macedoine, v. soort spijs (zamengesteld uit velerlei groenten en vruchten); (ook) letterkundig alle lei, mengelingen.

[† Macereren]

† Macereren, bw. gel. laten weeken, - inbijten, doortrekken; fig.) afmatten, kwellen; zich - zich pijnigen (van dweepers).

[† Machinaal]

† Machinaal, bn. (...aler, -st), met werktuigen verrigt of vervaardigd; werktuigelijk; onnadenkend, volgens den sleur. *...NATIE, v. (...ën), kuiperij. *...NE, v. (-n, -s), kunstwerktuig, toestel; (fig.) list, kunstgreep. *...NEREN, bw. gel. (ik machineerde, heb gemachineerd), iets kwaads bedenken, zich van kuiperijen bedienen; onderkruipen. *...NERIE, v. (...ën), inrigting -, zamenstel van kunstwerk-tuigen; de machineriën op een tooneel. *...NIST, m. (-en), kunstwerk-tuigmaker; bestuurder der machine.

[† Macigno]

† Macigno, o. zek. italiaansche kalksoort.

[† Macis]

† Macis, v. foelie van de nootmuskaat.

[† Mackintosh]

† Mackintosh, v. (-en), regenjas, waterdigte mantel.

[† Mâçon]

† Mâçon, m. (-s), vrijmetselaar. *-NERIE, v. vrijmetselarij. *-NIEK, bn. de vrijmetselarij betreffende; vrijmetselaars...

[† Macrobiotiek]

† Macrobiotiek, v. gmv. kunst om. het leven te verlengen; gezondheidsleer.

[† Maculatuur]

† Maculatuur, v. misdruk.

[† Madame]

† Madame, v. mevrouw. *...DEMOISELLE, v. mejufvrouw, jufvrouw.

[† Madapollams]

† Madapollams, zek. geweven stof.

[Made]

Made, v. (-n), worm, kaasworm, vleeschworm, mijt; pootloos

masker (eener bij, wesp, mug en vlug). *-LIEF, v. (...ven), -JE, (B. -N), o. (-s), zekere bloem. *...DIG, bn. (-er, -st), vol wormen, aangestoken.

[† Madonna]

† Madonna, v. (-as), (r.k.) de Heilige Maagd, onze Lieve Vrouw; Maria-beeld.

[† Madras]

† Madras, o. zek. geweven stof (zijde en katoen).

[† Madrigal]

† Madrigal, o. (-en), lyrisch zinrijk dichtstukje.

[† Maecenas]

† Maecenas, m. (-sen), (fig.) voorstander -, vriend en beschermer der schoone kunsten.

[† Maenalus]

† Maenalus, de berg -, naam van zeker sterrebeeld.

[† Maestoso]

† Maestoso, bijw. (muz.) verheven, majestueus, met waardigheid. *...TRO, m. meester, leermeester; muziekmeester; (inz.) komponist, toonkunstenaar.

[Maf]

Maf, bn. (-fer, -st), laf, mat, vadzig; loom; het is - weêr; dat is een -fe kerel. *-, m. (-fen), (in dieventaal) klein zilveren muntstuk, kwartje, dubbeltje. *-JE, (B. -N), o. iem. voor het - (voor den gek) houden; voor het - loopen, het voorwerp der bespotting zijn.

[Magazijn]

Magazijn, o. (-en), bergplaats, pakhuis; winkel; (ook) de voorhanden voorraad koopwaren enz.; naam van eenige tijdschriften; (nat.) magnetisch -, een aantal dunne magnetische staven die gebezigd worden om zeer sterke magneten te verkrijgen. *-MEESTER, m. (-s), pakhuismeester; opziener over hetgeen in een magazijn voorhanden is.

[Mager]

Mager, bn. en bijw. (-der, -st), *-LIJK, bijw. niet lijvig, niet vleezig; dun, schraal; dor, droog; onvruchtbaar; (fig.) armzalig, zonder geestkracht, nietig. *-, o. het magere (van vleesch). *-HEID, v. gmv. het magere; (fig.) dorheid, onvruchtbaarheid. *-MANNETJE, (B. -N), o. (-s), (zeew.) fokkezeilsboelijn. *-TE, v. gmv. magerheid; mager voorkomen, - uitzigt. *-TJES, (B. ...NS), bijw. nietig, armzalig.

[Magelhaensche vlekken]

Magelhaensche vlekken, v. mv. (zeew.) kaapwolken.

[Magge]

Magge, v. (-n), zek. stekelvinnige visch.

[Maggelen]

Maggelen, ow. gel. (ik maggelde, heb gemaggeld), slecht schrijven.

[† Magie]

† Magie, v. gmv. tooverkunst, tooverij, geheime wetenschap, zwarte kunst. *...GIÊR, m. (-s), oostersch geleerde; (inz.) sterrekundige. *...GISCH, bn. door -, met tooverkracht, betooverend.

[† Magister]

† Magister, m. (-s), meester, leermeester.

[† Magisterium]

† Magisterium, o. (scheik.) meesterpoeder.

[† Magistraat]

† Magistraat, m. (B.m. en v.) overheid, stadsregering; overheidspersoon. *-SCHAP, o. waardigheid van magistraat. *-SPERSOON, m. (...onen), overheidspersoon. *...AAL, bn. meesterachtig. *...ATUUR, v. regering, overheid; regterlijke magt.

[† Magnaat]

† Magnaat, m. (...aten), rijksgroote, lid van den hoogen adel (in Hongarije en Polen); de magnaten-tafel, het Hoogerhuis van den hongaarschen landdag.

[† Magna charta]

† Magna charta, v. de grondwet van den engelschen Staat.

[Magneet]

Magneet, m. (...eten, B. -en), zeilsteen, ijzersteen; (fig.) alles wat aantrekkelijk is; zij is een - voor hem. *-IJZER, o. *-KRACHT, v. *-NAALD, v. (-en), kompasnaald. *-STEEN, m. (-en), magneet.

[Magnesia]

Magnesia, v. talkaarde, bitteraarde, (geneesmiddel). *...SIUM, o. talcium, zek. metaal.

[Magnetisch]

Magnetisch, bn. aantrekkingskracht bezittende; -e kracht; -e vloeistof; (ook) door het magnetismus voortgebragt; -e slaap. *...TISEREN, bw. gel. (ik magnetiseerde, heb gemagnetiseerd), (gen.) magnetische vloeistof in een dierlijk ligchaam in werking brengen. *...TISEUR, m. (-s), die magnetiseert, het magnetismus in toepassing brengt. *...TISMUS, *...TISME, o. theorie der magneetkracht; magnetische kracht en hare toepassing; dierlijk - of levens-. *...TO-ELECTRICITEIT, v. gmv. de electrische stroomen door eenen magneet te voorschijn gebragt. *...TOMETER, m. (-s), werktuig om de kracht der magneetnaald te bepalen.

[† Magnificentie]

† Magnificentie, v. gmv. pracht, heerlijkheid. *...FIEK, bn. (-er, -st), prachtig, luisterrijk.

[† Magnium]

† Magnium, o. magnesium, zek. metaal.

[Magot]

Magot, m. (-ten), turksche aap; varkentje om er geld in te bewaren.

[Magt]

Magt, (B. MACHT), v. sterkte, kracht, vermogen; hoeveelheid, aantal; vergunning (om iets te doen); volmagt, magtiging; dit is (of gaat) boven mijne -, dit valt mij te zwaar; uit al zijne - loopen, loopen zoo hard als men kan; land-, leger; zee-, vloot. *-, (-en), mogendheid, staat; de oorlogvoerende -en; (fig.) de helsche -en (geesten); bij -e zijn, in staat zijn; (ook) de bevoegdheid hebben tot.... *-, (wisk.) produkt van gelijke factoren; (aangeduid b.v. door 8², 8 in de tweede -, = 64 of 8 × 8). *-BRIEF, m. (...ven), volmagt, procuratie. *-ELOOS, bn. en bijw. (...zer, -st), zonder magt, onvermogend; niet bij magte. -HEID, v. *-GEVER, m. (-s), lastgever, principaal. *-HEBBENDE, bn. gemagtigd, met volmagt. *-HEBBER, m. (-s), gevolmagtigde, mandataris. *-HEBSTER, v. (-s). *-IG, bn. en bijw. (-er, -st), -LIJK, bijw. krachtig, sterk; in staat tot; groot, uitgestrekt; moeijelijk te verteren, al te voedend, te veel gekruid; te vet, met te veel boter (pan spijzen); - zijn, in staat zijn; kennen (talen enz.); bezitten; - worden, magt -, aanzien krijgen; (ook) bemeesteren, zich in het bezit stellen (van); dat is mij te - (te duur); een - (zeer) groot huis. *-IGEN, bw. gel. (ik magtigde, heb gemagtigd), de noodige magt geven; (iem. iets) opdragen; vergunnen. *-IGING, v. (-en), vergunning. *-IGHEID, v. (mijnw.) de dikte der lagen. *-SNEDE, v. (-n), (dicht.) rusting in een vers, cesuur. *-SPREUK, v. (-en), beslissing op eigen gezag. *-WOORD, o. (-en), gebiedend woord, bevel, gebod.

[† Magyaren]

† Magyaren, m. mv. oorspronkelijke naam der Hongaren.

[Mahomedaan]

Mahomedaan, m. (...anen), belijder der leer van Mahomed. *-SCH, bn.

[Mahoniehout]

Mahoniehout of MAHAGONIEHOUT, o. gmv. zuid-amerikaansch meubelhout. *-EN, bn. van zulk hout vervaardigd.

[Mahotboom]

Mahotboom, m. (-en), zek. west-indische boom.

[Maijer]

Maijer, m. zek. gewas.

[† Mail]

† Mail, v. (-s), valies; brievenpost (inz. de postdienst tusschen Oost- of West-Indië en Europa); de land-, van Europa over Suez

naar Oost-Indië. *-BOOT, v. (-en), *-STOOMER, m. (-s), stoomschip dat de mail (brievenpost) vervoert.

[† Mainteneren]

† Mainteneren, bw. gel. (ik mainteneerde, heb gemainteneerd), handhaven, in stand houden; eene juffer - (kameren), eene bijzit houden; je maintiendrai, ik zal handhaven, (spreuk op het nederlandsche wapen).

[† Maire]

† Maire, m. (-s), hoofd van een gemeentebestuur (in Frankrijk). *...RIE, v. (...ën), ambt -, waardigheid van maire; gemeentehuis.

[Maïs]

Maïs, v. turksche tarwe. *-GRAS, o. soort gras.

[† Maîtresse]

† Maîtresse, v. (-n), meesteres; vrouw des huizes, bijzit, matres. *...TRISEREN, bw. gel. (ik maîtriseerde, heb gemaîtriseerd), den meester spelen, beheerschen.

[Majesteit]

Majesteit, v. (-en), hoogste magt; titel van koningen en keizers; (fig.) waardigheid, ontzagwekkende deftigheid; pracht, luister; magtvertoon, Zijne -, de koning of keizer; Hare -, de keizerin of koningin; Hunne -en, keizer en keizerin, koning en koningin; Hare Britsche -, de koningin van Groot-Brittannie; Zijne Helleensche -, de koning van Griekenland. *-SCHENNIS, v. gmv. beleediging van den souverein, misdaad van gekwetste majesteit. *...TUEUS, bn. (...zer, meest -), heerlijk, prachtig; keizerlijk, koninklijk; verheven.

[† Majolica]

† Majolica, v. italiaansche kalksteensoort.

[Majolijn]

Majolijn, v. gmv. zek. plant, mariolijn.

[Majoor]

Majoor, m. (-s), hoofdofficier, bevelhebber van een bataillon; generaal-, sergeant-, tamboer-. *-PLAATS, v. (-en). *-SVROUW, v. (-en).

[† Major]

† Major, bn. grootere, oudste. *-, m. de oudste van twee broeders, senior; de - (eerste term) eener sluitrede. *-AAT, o. (...aten), voorregt van het oudste lid eener familie. *-ENNITEIT, *-ITEIT, v. gmv. meerderjarigheid. *-ITEIT, v. gmv. meerderheid van stemmen.

[Mak]

Mak, bn. en bijw. (-ker, -st), tam, niet wild; gedwee, buigzaam, handelbaar; (fig.) vermoeid.

[† Makaronisch]

† Makaronisch, bn. - gedicht, boertig gedicht waarin vele woorden een latijnschen uitgang hebben.

[Makelaar]

Makelaar, m. (-s), zaakbezorger, tusschenpersoon (in den handel); (fig.) koppelaar (van huwelijken); (bouwk.) stuk hout. *-DIJ, *...ARIJ, v. makelaars-ambt, beroep -, betrekking van makelaar. *-SLOON, o. (-en), courtage, provisie. *-STER, (-s), of *...ARES, v. (-sen), zaakwaarneemster; koppelaarster. *...LEN, bw. gel. (ik makelde, heb gemakeld), de makelarij uitoefenen; onderhandelen; bewerken; koppelen; in orde brengen, regelen.

[Maken]

Maken, bw. ow. gel. (ik maakte, heb gemaakt), vervaardigen, doen, verrigten, in gereedheid brengen; zamenstellen; schrijven (boeken enz.); scheppen, tot stand brengen; kiezen, benoemen; bij uitersten wil -, legateren, vermaken; (fig.) zich weg-, zich uit de voeten -, heengaan, verwijderen; zich te zoek -, zich schuil houden; hoe zal hij het met mij -? hoe zal hij met mij handelen (of mij behandelen, mij beloonen)? hoe zult gij het -? wat zult gij doen, - beginnen? hoe maakt gij het? hoe vaart gij? dat maakt mij niets, dat doet er niets toe, brengt geen verandering in de zaak; het

slecht -, zich slecht gedragen; het er naar -, verdienen (belooning, straf); hij zal het niet lang meer -, hij zal spoedig gedaan hebben; (ook) hij zal niet lang meer leven; hij maakt het wel, het gaat hem goed, hij is gezond. *-, o. vervaardiging; verrigting. *...KER, m. (-s), vervaardiger; schrijver (van boeken enz.). *...KERIJ, v. het maken (van iets); plaats waar iets gemaakt wordt (b.v. azijn-makerij). *...KING, v. (-en), beschikking bij uitersten wil, legaat.

[Makis]

Makis, mv. soort spookdieren (op het eiland Madagascar).

[Makkelijk]

Makkelijk, bn. en bijw. (-er, -st), gemakkelijk, niet zwaar, zonder moeite. *-HEID, v. gmv.

[Makker]

Makker, m. (-s), medgezel, maat, medescholier, speelgenoot, kameraad.

[Makreel]

Makreel, m. (...elen), zek. visch. *-BOOT, *-SCHUIT, v. (-en). *-NET, o. (-ten). *-VISSCHER, m. (-s). -IJ, v. gmv.

[† Makrokosmos]

† Makrokosmos, m. gmv. de wereld in het groot.

[Makrol]

Makrol, v. (-len), koppelaarster, hoerenwaardin.

[† Makuba]

† Makuba, *-TABAK, m. zeer fijne snuiftabak.

[Mal]

Mal, m. (-len), model in het klein (waarnaar iets gemaakt moet worden, bij verschillende ambachten enz.); vorm; kaliber (van geschut); spant; ijzeren werktuig met gaten. *-, o. zotheid, kinderachtigheid. *-, bn. en bijw. (-ler, -st), zot, kinderachtig; dwaas, niet wijs; al te toegevend, te inschikkelijk; (spr.) - moêrtje - kindje, eene al te goede moeder bederft hare kinderen; dit is - zoet, al te zoet; (fig.) iem. voor den - (voor den gek) houden.

[Malachiet]

Malachiet, m. zek. fraaije groene steensoort. *...COLIETH, m. zek. zachte steen.

[Malaga]

Malaga, *-WIJN, m. zek. spaansche wijn.

[† Malaise]

† Malaise, v. onaangename gewaarwording, gemelijkheid; § landerigheid.

[† Mal-à-propos]

† Mal-à-propos, bijw. ongepast aangehaald.

[† Malconcent]

† Malconcent, bn. misnoegd, ontevreden; de -en.

[Malder]

Malder, o. (-s), zek. (duitsche) korenmaat, mud. Zie MALLER.

[† Maledictie]

† Maledictie, v. (...ën), vloek, verwensching.

[Malen]

Malen, bw. gel. (ik maalde, heb gemaald), schetsen, teekenen, afbeelden; beschrijven; fijn -, tot gruis -, tot stof -, tot meel maken (door middel van een werktuig of met de hand); die eerst komt die eerst maalt, de eerstgekomene wordt het eerst geholpen. *-, ow. heen en weder bewegen, niet stil staan; bewegen, in beweging zijn (van den molen); (fig.) plagen, hinderen, lastig zijn; mijmeren, raaskallen; onrustig slapen; ijlen (in de koorts); suf -, kindsch worden. *-, o. *...LING, v. gemaal. Zie ook MALING. *...LER, m. (-s), schilder; (fig.) droomer; raaskaller, mijmeraar; molenaar. *...LERIJ, v. (-en), schilderij; mijmering.

[† Malentendu]

† Malentendu, o. misverstand, verkeerd begrip.

[Malheid]

Malheid, v. (...heden), malligheid, gekheid, dwaasheid, zotheid.

[† Malheur]

† Malheur, o. ongeluk, rampspoed. *...HONNET, bn. onbeleefd.

[† Malice]

† Malice, v. boosheid, arglistigheid; schalksche streek. *...CIEUS bn. (...zer, -st), boosaardig, moedwillig, verraderlijk.

[Malie]

Malie, v. (...ën), ring (van koper- of ijzerdraad) aan eenen wapenrok; nestel (van een rijgsnoer); houten kolf (waarmede men in de maliebaan slaat). *-BAAN, v. (...anen), speelplaats (voor het kolfspel). *-HEMD, o. (-en), of MALIÊNKOLDER, m. (-s), soort krijgsmansharnas. *-HUIS, o. (...zen), soort herberg. *-KOLF, v. (...ven), *-KLIK, m. (-ken), stok bij het maliespel. *...LIÊN, ow. gel. (ik maliede, heb gemalied), in de maliebaan spelen.

[Maling]

Maling, v. (-en), schilderij; afbeeldsel; mijmering, onrust; last; het malen; (fig.) in de - (in de war) zijn; in de - komen, op de straat in een standje geraken, door het gemeen uitgejouwd worden; iem. eene - maken, met onstuimigheid iem. grof toespreken zoodat eene zamenscholing er het gevolg van is.

[Malkander]

Malkander, vnw. elkander, de een den ander, wederkeerig, onderling; in - loopen, stremmen, zuren (van vochten).

[Malkruid]

Malkruid, o. bilzenkruid, zek. gewas.

[† Malleabel]

† Malleabel, bn. (-er, -st), hamerbaar, smeedbaar, rekbaar.

[Malleestruik]

Malleestruik, m. (-en), myrt achtig gewas op Nieuw-Holland.

[Mallemolen]

Mallemolen, m. (-s), het ringrijden, caroussel (kinderspel, inz. op kermis). *...JAN, m. (-s), timmermanswagen.

[Mallen]

Mallen, ow. gel. (ik malde, heb gemald), zich gek aanstellen, zich als een dwaas gedragen. *-, bw. (zeew.) naar den mal (vorm) werken. *-ZOLDER, MALZOLDER, m. (-s), (zeew.) vertrek op welks vloer de spanten enz. van het te bouwen schip worden afgeteekend. *...LER, m. (-s), bekwaam werkman (bij den scheepsbouw). *...LIGHEID, v. (...heden), gekheid, zotheid, dwaasheid. *...LOOT, v. (...oten), dom vrouwspersoon. *...LOTE, v. (plant.) soort steenklaver. -ZALF, v. zek, geneesmiddel.

[Malmole]

Malmole, o. wit fijn bengaalsch katoen. *...ROVE, v. andoren (zek. gewas).

[† Malowen of Malvaceën]

† Malowen of Malvaceën, v. mv. soort kruid-, heester- en boomachtige planten (onder de verzengde luchtstreek).

[Malsch]

Malsch, bn. (-er, meest-), *-ELIJK, bijw. zacht, week; sappig; (fig.) aangenaam, zacht, vloeijend (b.v. van verzen); (fig.) lang niet -, alles behalve vriendelijk (of aangenaam). *-HEID, v. gmv. zachtheid.

[Maltezer]

Maltezer, m. (-s), inwoner van het eiland Malta. *-, bn. van Malta; een - ridder, een ridder der orde van St. Jan van Jeruzalem.

[† Maltraiteren]

† Maltraiteren, bw. gel. mishandelen.

[Maluwe]

Maluwe, v. gmv. soort plant.

[† Malversatie]

† Malversatie, v. (...ën), ontrouwe ambtswaarneming; verduistering van toevertrouwde gelden.

[Malvezei of Malvazij]

Malvezei of Malvazij, *-WIJN, m. soort wijn van het eiland Candia, gekookte wijn uit Provence.

[† Malz-extract]

† Malz-extract, o. gmv. soort bier waaraan geneeskracht wordt toegeschreven, (zoogenaamd) gezondheidsbier.

[Mam]

Mam, v. (-men), vrouwenborst; (ook) borst van een dier.

[† Mama]

† Mama, v. (-as), moeder; (fig.) deftige -, dikke vrouw.

[† Mameluk of Mammeluk]

† Mameluk of Mammeluk, m. (-ken), soldaat bij de lijfwacht

van den onderkoning van Egypte; slaaf uit christen ouders geboren en in de mahomedaansche godsdienst grootgebragt; afvallige, geloofs-verzaker (die van christen mahomedaan is geworden).

[Mammekenskruid]

Mammekenskruid, o. gmv. zek. gewas.

[§ Mammen]

§ Mammen, bw. gel. (ik mamde, heb gemamd), zuigen aan de borst.

[Mammiering of Mamiering]

Mammiering of Mamiering, v. (-en), (zeew.) geleibuis om vocht of gas van de eene plaats naar de andere te doen wegvloeijen; scheepsgoot (van leder, zeildoek enz.).

[† Mammon]

† Mammon, m. gmv. geldgod, aardsche schatten.

[† Mammouth]

† Mammouth, m. (-en), soort olifant, ontzaggelijk dier uit de voorwereld.

[† Mamsel of Mammesel]

† Mamsel of Mammesel, v. (-s), mademoiselle, juffer; (ook schimpwoord: kijk wat een -!)

[Man]

Man, m. (-nen), echtgenoot; mannelijk persoon; iem. die zijne jongelingsjaren voorbij is; vischschuit; - en vrouw, echtpaar; aan den - komen, trouwen; aan den - brengen, aan een meisje eenen man verschaffen; (ook) koopers voor iets vinden; dat is mijn -, of dat is een - die mij lijkt, dat is juist iem. dien ik hebben moet; aan den - helpen, zich van iets ontdoen; - tegen -, persoon tegen persoon; ik ben er wel - voor, ik ben er wel bekwaam toe; hij staat zijnen -, hij overwint; zich aan zijnen - houden, op iem. verhaal zoeken, voldoening van iem. eischen; -s (sterk, krachtig) genoeg wezen; ik zal u - en paard noemen, ik zal u den persoon noemen die het mij verteld heeft; - voor -, een voor een; (spr.) een - een - een woord een woord, wij zullen onze belofte (afspraak, verbindtenis) nakomen; zij kregen een gulden per - (per hoofd); u houd ik voor den -, u geef ik de schuld; hij zal zijnen - wel vinden, hij zal wel iem. vinden die hem durft staan; de gaande en komende -, de gaanden en komenden; de gemeene -, de lage volksklasse; de burger-, de middelstand; met - en muis vergaan, (van een schip) schipbreuk lijden zonder dat iets of iem. gered wordt. *-, mv. hoofden, personen; een detachement van 25 - (soldaten); hoe veel - (koppen, lieden) zijn aan boord? *-, - te roer! (zeew.) kommando om den roerganger te doen vervangen. *-ACHTIG, bn. (-er, -st), naar eenen man gelijkende (van eene vrouw); (ook) manziek. *-BAAR, bn. huwbaar, bekwaam om in het huwelijk te treden (van een meisje). *-BAARHEID, v. gmv. huwbaarheid; mannelijke ouderdom.

[† Manchester]

† Manchester, o. soort katoen-fluweel (zoo genoemd naar de engelsche stad Manchester).

[† Manchetten]

† Manchetten, v. mv. handlubben, losse hemdsboorden; (fig.) - hebben, bang zijn. *-KNOOPJES, (B. ...NS), o. mv. *-KOORTS, v. gmv. (fig.) kruidkoorts, soldaten-lafheid.

[† Mancipatie]

† Mancipatie, v. overgave (van iets) als eigendom.

[† Manco]

† Manco, (kooph.) tekort (bij koopwaren).

[Mand]

Mand, v. (-en), of MANDE, van teen gevlochten korf of bakje; mars, draagkorf; (fig.) door de - vallen, bekennen, schuld belijden.

[† Mandaat]

† Mandaat, o. (...aten), lastbrief, bevelschrift; (inz. pauselijke) verordening; volmagt; - van (of tot) betaling.

[† Mandarijn]

† Mandarijn, m. (-en), staatsbeambte in China.

[† Mandataris]

† Mandataris, m. (-sen), gevolmagtigde. *...DATOR, m. (-en), *...DANT, m. (-en), lastgever, volmagtgever.

[† Mandeline (Eau de)]

† Mandeline (Eau de), v. haargroeibevorderend water.

[Mandelsteen]

Mandelsteen, m. amandelsteen, zek. delfstof.

[† Mandement]

† Mandement, o. (-en), herderlijke brief, herderlijk schrijven (eens bisschops enz.).

[Manden]

Manden, bw. gel. (ik mande, heb gemand), in eene mand doen (leggen, zetten, plaatsen). *-MAKEN, o. gmv. *-MAKER, m. (-s). *-MAKERIJ, v. het mandenmaken; werkplaats -, winkel eens mandenmakers. *-MAKERSKNECHT, m. (-en). *-WINKEL, m. (-s).

[Manderkruid]

Manderkruid, o. gmv. zek. plant.

[Mandewagen]

Mandewagen, m. (-s), kinderwagentje van teen gevlochten. *-WERK, o. gmv. voorwerpen van teen gevlochten.

[Mandje]

Mandje, (B. *-N), o. (-s), kleine mand. *-SKOOP, m. venter met mandjes.

[† Mandragora]

† Mandragora, mv. vergiftige zuid-europesche en noord-afrikaansche kruiden.

[Mandril]

Mandril, m. (-s), groote afrikaansche aap, baviaan.

[Mandvol]

Mandvol, v. eene gevulde mand, hoeveelheid (fruit, kolen enz.) die eene mand bevatten kan.

[† Manége]

† Manége, v. (-s), rijschool.

[Manen]

Manen, v. mv. waterplanten in de uitgeveende plassen; hals- of nekhaar van sommige dieren (paarden, leeuwen enz.). *-, bw. gel. (ik maande, heb gemaand), herinneren, aansporen (tot betaling, of tot zekere verrigting). *...NER, m., MAANSTER, v. (-s), die aanspoort, waarschuwt. *...NING, v. het manen, gemaan.

[Maneschijn]

Maneschijn, m. gmv. licht -, schijnsel der maan.

[Mangaan]

Mangaan, o. gmv. zek. metaal.

[Mangat]

Mangat, o. (-en), opening aan boord van een stoomvaartuig, door welke men in den stoomketel kan komen.

[Mangel]

Mangel, o. gmv. gebrek, ontstentenis. *-, m. (-s), werktuig om stoffen en kleedingstukken (inz. ondergoed) glad te maken. *-AAR, m. (-s), die mangelt. *-BORD, o., *-PLANK, v. (-en), deel van den mangel. *-EN, ow. gel. (ik mangelde, heb gemangeld), ontbreken, afwezig zijn. -, bw. door middel van eenen mangel glad maken; ruilen, verwisselen. *-ING, v. het mangelen. *-ROL, v. (-len), *-STOK, m. (-ken), deel van den mangel, *-WORTEL, m. (-s), soort beetwortel.

[† Mangliet]

† Mangliet, *...GROVE, v. zek. west-indische hooge boom. *...GOSTAN, v. zek. oost-indische vrucht.

[Manhaft]

Manhaft, *-IG, bn. en bijw. (-er, -st), -LIJK, bijw. dapper, moedig. *-IGHEID, v. gmv. dapperheid, moed.

[Manier]

Manier, v. (-en), wijze van handelen, - van werken, - van doen; stijl, gewoonte, vorm; gebruik; goede -en, wellevendheid; leelijke -en, kwade gewoonten, hebbelijkheden; op geenerlei - (wijze). *-EN,

bw. gel. (ik manierde, heb gemanierd), (iem.) goede manieren leeren. *-LIJK, bn. (-er, -st), beleefd, wellevend. *-LIJKHEID, v. gmv. beleefdheid, wellevendheid.

[Manifest]

Manifest, o. (-en), openbaar geschrift (bekendmaking, verklaring van eenen vorst enz.); oorlogs-, vredesverklaring; (kooph.) gewaarmerkte vrachtlijst (aan boord van een schip). *-ATIE, v. (...ën), bekendmaking; betuiging; het te kennen geven van eenig verlangen (des volks), - van gehechtheid voor of afkeer van (iets of iem.). *-EREN, bw. gel. bekend maken, openbaren.

[† Manille of Manilje]

† Manille of Manilje, v. naam eener kaart in het omberspel.

[† Maniok]

† Maniok, m. (plant.) broodwortel, cassava.

[† Manipulatie]

† Manipulatie, v. (...ën), kunstmatige behandeling (inz. het betasten of bestrijken door den magnetiseur). *...PULEREN, bw. gel. behandelen; betasten, bestrijken.

[Mank]

Mank, bn. (-er, -st), gebrekkelijk loopende, kreupel, niet regt van lijf en leden; (fig.) gebrekkig, niet gaaf; (fig.) aan hetzelfde euvel - gaan, hetzelfde zedelijk gebrek hebben. *-HEID, v. het hinken.

[† Mankeren]

† Mankeren, ow. zie MANQUEREN.

[Mankop]

Mankop, (B. MAANKOP), o. (-pen), (plant.) slaapbol. *-STROOP, m. zek. geneesmiddel. *-ZAAD, o. gmv.

[Manlieden]

Manlieden, *...LUIDEN, *...LUÎ, m. mv. mannelijke personen.

[Manmoedig]

Manmoedig, bn. en bijw. (-er, -st), *-LIJK, bijw. dapper. *-HEID, v. gmv. onversaagdheid.

[† Manna]

† Manna, o. gmv. (H.S.) brood des hemels; zek. geneeskrachtig boomsap. *-PLANT, v. (-en). *-STRUIK, m. (-en). *-SUIKER, of MANNITE, v. zek. geneesmiddel.

[Manneke]

Manneke, (B. *-N), o. (-s), mannetje, ventje.

[Mannelijk]

Mannelijk, bn. en bijw. tot den man -, tot het mannelijk geslacht behoorende; krachtig, moedig; zoo als het eenen man betaamd; (taalk.) het - geslacht; (leenst.) een - leen; tegenst. van vrouwelijk (bij de geslachten) van dieren en planten. *-HEID, v. gmv. mannelijke ouderdom, mannekracht, voorttelende kracht; eigenschap eens mans.

[Mannen]

Mannen, ow. bw. gel. (ik mande, heb gemand), eenen man nemen, trouwen; (zeew.) bemannen (een schip); van man tot man (d.i. van hand tot hand) overgeven (b.v. bij het lossen en laden van kleine voorwerpen). *-HUIS, o. (...zen), gesticht waarin (oude) mannen verpleegd worden. *-KLOOSTER, o. (-s), monnikenklooster. *-MOED, m. gmv. *-STEM, v. (-men). *-TAAL, v. gmv. krachtige -, vaste taal. *-STAND, m. gmv. de mannelijke ouderdom. *-VERTREKKEN, o. mv. (bij de oude Grieken). *-WAARDE, v. gmv.

[Mannequin]

Mannequin, v. (-s), ledepop; iem. die aan eens anderen leiband loopt; draagkorf, marktmand.

[Mannetje]

Mannetje, (B. *-N), o. (-s), klein manspersoon; kort en dik ventje; een teêr -, zwak persoon; een tabaks-, poppetje, figuurtje; mannelijk dier; (sterr.) Ganimedes; iets - voor - (met gemoedelijke naauwgezetheid) doen; (zeew.) de -s, zek. houtwerk van het

galjoen. *-SBOON, v. (-en), ronde boon. *-SMUISJE, (B. -N), o. (-s), suikererwten waarop de kinderen bij eene kraamvrouw onthaald worden wanneer de jonggeborene een zoon is. *-NOOT, v. (...oten), zeer fijne muskaatnoot. *-SPANBOOR, v. (ontl.).

[Mannin]

Mannin, v. (bijb.) vrouw; (fig.) heldin.

[† Manoeuvre]

† Manoeuvre, v. (-s), handeling, handgreep; beweging -, wending van een schip; verrigting door krijgsvolk, militaire oefening; slinksche handelwijze; -s, listen en lagen. *...VREREN, ow. gel. oefeningen houden; de troepen, de eskaders manoeuvreerden.

[† Manometer]

† Manometer, m. (-s), (nat.) digtheidsmeter.

[† Manquement]

† Manquement, o. (-en), gebrek, fout. *...QUEREN, ow. gel. feilen, te kort komen, - schieten, in gebreke blijven; deze firma manqueert (staakt hare betalingen); heb ik u in iets gemanqueerd? heb ik iets gedaan dat uwe ontevredenheid opwekt?

[Mans]

Mans, hij is - genoeg, hij is wel in staat (tot iets). *-BEELD, o. (-en), afbeelding -, portret van eenen man. *-BROEDER, m. (-s), zwager. *-BROEK, v. (-en), kleedingstuk.

[Manschap]

Manschap, v. bemanning, equipage (van een schip); soldaten; (leenst.) - doen, leenroerig zijn, de leenpligten vervullen.

[Mansgewaad]

Mansgewaad, o. (...aden), manskleeding. *...HAND, v. (-en), hand van eenen man; schrift van eenen man; (fig.) mansbewind, mannelijk gezag; (spr.) - boven, datgene waarin de vrouw te kort schiet vermag de man. *...HANDSCHOEN, m. (-en). *...HEMD, o. (-en). -JE, (B. -N), o. (-s), halfhemdje. *...HOED, m. (-en). *...HOOFD, o. (-en), hoofd van eenen man; (zeew.) zek. blok. *...HOOGTE, v. ter -, zoo hoog (lang) als een man. *...JAS, m. (-sen). *...KLEED, o. (-eren). *...KLEEDING, o. gmv. *...KOUS, v. (-en). *...KRACHT, v. (-en).

[Manslag]

Manslag, m. gmv. moord; onwillige -.

[Mansleen]

Mansleen, o. (-en). *...LENGTE, v. gmv. *...LIDMAAT, m. (...aten), manspersoon die lid is van eene kerk of gemeente. *...MANNEN, m. mv. achterleenmannen. *...MOEDER, v. (-s), schoonmoeder. *...MUTS, v. (-en). *...NAAM, m. (...amen). *...OOR, o. (-en), oor eens mans. -, *...OIR, o. mannelijke erfgenaam, - afstammeling; (plant.) hazelwortel. *...PERSOON, m. (...onen). *...PLIGT, m. (-en). *...ROK, m. (-ken). *...SCHOEN, m. (-en), -MAKER, m. (-s). *...ZUSTER, v. (-s), schoonzuster, behuwdzuster.

[Mantel]

Mantel, m. (-s), zek. kleedingstuk (van mannen en vrouwen); manteljas, wijde jas; rouwgewaad (bij eene lijkstaatsie); kerkgewaad; wal -, muur om eene stad; belegsel om eenen schoorsteen; (fig.) schijn, voorwendsel; hulsel van zek. afdeeling van het ligchaam der weekdieren; (fig.) den - naar den wind hangen, zich naar tijd en omstandigheden schikken; (fig.) den - om den tuin hangen, een ambt -, eene betrekking nederleggen; (fig.) iem. den - uitvegen, hem scherp doorhalen, - berispen. *-, o. (-s), (zeew.) takel tot het hijschen van zware lasten. *-HUIS, o. (...zen), huis waar rouwmantels verhuurd worden. *-ING, v. (-en), paalwerk, beschutsel tegen den wind. *-KOORD, v. (-en), *-LIS, *-LUS, v. (-sen), boordsel -, versiersel van eenen mantel. *-KRAAG, m. (...agen). *...PIJPE, (B. -N),

o. (-s), afscheidspijpje (dat men rookt alvorens heen te gaan). *-TJE, (B. -N), o. (-s), kleine mantel; vrouwen-, pélerine, mantille. *-VERHUURDER, m. (-s). *-ZAK, m. (-ken), valies, reiszak.

[† Mantille]

† Mantille, v. (-s), vrouwenmanteltje.

[† Manuaal]

† Manuaal, o. (...alen), handboek, dagboek; (muz.) rij toetsen, klavier (in het orgel.)

[† Manufacturen]

† Manufacturen, v. mv. voortbrengselen van handen- of fabriek-arbeid, (inz. zijden, katoenen, linnen of wollen stoffen). *...TURIER, m. (-s), vervaardiger -, verkooper van zulke voorwerpen. *...TUUR, v. (...uren), werkplaats waar handenarbeid verrigt wordt.

[† Manumissie]

† Manumissie, v. (...ën), het vrijgeven van slaven (door hunne meesters).

[† Manuscript]

† Manuscript, o. (-en), handschrift, geschreven stuk, - boek.

[Manvolk]

Manvolk, o. gmv. manspersonen. *...WIJF, o. (...ven), tweeslachtig mensch of dier, † hermaphodriet; (fig.) grof -, ruw vrouwspersoon. *...ZIEK, bn. (-er, -st), hysterisch, gaarne bij mannen zijnde, gaarne eenen man hebbende (van meisjes of vrouwen). -TE, v. hysterie.

[† Mappe]

† Mappe, v. (-s), omslag, teekenportefeuille, brieventasch. *-MONDE, v. wereldkaart; (fig.) groote -, volle vrouwenborsten.

[† Marabout]

† Marabout, m. (-s), geestelijke eener moskee.

[† Marcassite]

† Marcassite, o. soort delfstof, vuursteen, zwavelkies, kattengoud.

[† Marchand]

† Marchand, m. (-s), koopman, handelaar; - tailleur, lakenkooper en kleêrmaker tevens. *-EREN, ow. gel. handel drijven; dingen; (fig.) dralen, talmen. *...CHEREN, ow. gel. te voet gaan; goed aanstappen; oprukken (van soldaten); (fig.) vooruitkomen. *...CHESE, m. (-n), markies, adellijke titel (in Italië).

[† Marcheswan]

† Marcheswan of CHESWAN, v. (hebr. woord) tweede maand van den israelietischen kerkelijken kalender.

[Marcipein]

Marcipein, *...SEPEIN, o. zeker suikergebak; gebak uit amandelen en suiker.

[Mare, Maar]

Mare, Maar, v. tijding, berigt; faam.

[† Maréchal]

† Maréchal, m. maarschalk. *...CHAUSSÉE, v. politie te paard op het platteland. -, m. (-s), rijdende veldwachter, politie-ruiter.

[† Maremmen]

† Maremmen, v. mv. ongezonde en moerasachtige landstreek in Toskane.

[Marentakken]

Marentakken, m. mv. vogellijm, zek. gewas (inz. aan de eikenboomen), misteltakken.

[† Marforio]

† Marforio, m. groot steenen beeld te Rome, waar somtijds paskwillen aangeplakt worden.

[† Margarine]

† Margarine, o. (scheik.) parelstof, hoofdbestanddeel van eenige vetsoorten uit het dierenrijk.

[† Marge]

† Marge, v. (-s), gedeelte van een bladzijde dat niet beschreven wordt.

[† Marginaal]

† Marginaal, bn. marginale aanteekeningen, kantteekeningen, aanmerkingen op den rand (van een geschrift of boek). *...NE (IN), bijw. op den rand.

[Maria]

Maria, orde van - Louise, spaansche orde (voor dames); orde van - Theresia, oostenrijksche militaire ridderorde. *-BEELD, o.

(-en), beeld der Heilige Maagd, madonna. *...GLAS of MARIÊNGLAS, o. gmv. soort gips. *-GROSJE, (B. -N), o. (-s), duitsch muntstukje.

[† Mariage]

† Mariage, o. huwelijk; heer en vrouw (in het kaartspel); naam van zek. kaartspel.

[† Marine]

† Marine, v. zeewezen; beheer van het zeewezen; vloot, zeemagt; departement van -, een der departementen van algemeen bestuur in eenen Staat; minister van -. *-WERF, v. (...ven), rijkswerf waar oorlogsschepen enz. gebouwd worden. *...NEREN, bw. gel. in zeewater leggen, inmaken; gemarineerde haring. *...NIER, m. (-s), zeesoldaat; zeeman.

[Mariolein]

Mariolein, (B. MARJOLEIN), v. zek. plant. *-OLIE, v. gmv.

[† Marionetten]

† Marionetten, v. mv. tooneelpoppetjes. *-, *-SPEL, o. poppenspel.

[Mariotte]

Mariotte, (nat.) flesch van -, toestel waarmede men eene standvastige uitvloeijing van lucht verkrijgt; wet van -.

[↑ Maripriem]

↑ Maripriem, m. (-en), zeilmakersnaald.

[† Maritaal]

† Maritaal, bn. den getrouwden man toekomende.

[Mark]

Mark, o. zek. goud- en zilvergewigt (= 245 wigtjes); gewigt voor edelgesteente (= 1200 karaat); zek. ingebeelde munt (te Hamburg enz.). *-, v. (-en), teeken, merk, aanwijzing; grond. *-, *-E, v. landstreek, omgrensde strook grond. *-BOEK, o. (-en), register eener marke. *-EVERDEELING, v. (-en).

[Marketenter]

Marketenter, m., *...TENTSTER, v. (-s), zoetelaar, -ster.

[Markgenooten]

Markgenooten, m. mv. bewoners eener marke.

[Markgraaf]

Markgraaf, m. (...aven), (oudt). titel van een regeerder eener kleine strook land; (thans) eenvoudig een titel, markies. *-SCHAP, o. (-pen), gebied onder het gezag van eenen markgraaf. *...GRAFELIJK, bn. *...GRAVIN, o. (-nen).

[Markpaal]

Markpaal, m. (...alen), grenspaal. *...REGTER, m. (-s). *...STEEN, m. (-en), grenssteen.

[† Markotten]

† Markotten, bw. gel. (ik markotte, heb gemarkot), heesterachtige planten vermenigvuldigen.

[Markt]

Markt, v. (-en), plaats van koop en verkoop; bijeenkomst van handelaren; openbaar plein in eene stad; prijs, loopende prijs (van handelsartikelen); fondsen-, effectenprijs; plaats waar de effecten verhandeld worden; willige, flaauwe -, met veel -, met weinig kooplust; stijgende, dalende -, met rijzing -, met daling der prijzen; iets op eene hooge - (iets duur) koopen; onder, boven de - (lager, hooger dan den loopenden prijs) verkoopen; de - liep op en af (rees en daalde); (fig.) zijne huid zelf ter - brengen, zich in eigen persoon verdedigen; (fig.) bij het scheiden van de - leert men de koopluî kennen, als men van elk. afgaat kent men elkander; (fig.) hij is van alle -en te huis, hij weet van alles; (fig.) hij is van alle -en teruggekomen, hij heeft reeds alles bij de hand gehad. *-DAG, m. (-en), dag waarop markt gehouden wordt. *-EMMER, m. (-s), emmer waarmede men naar de markt gaat om inkoopen te doen. *-EN, bw. ow. gel. (ik markte, heb gemarkt), ter markt brengen, - gaan. *-GANG, m. het gaan naar de markt, het bezoeken van de markt. *-GANGER, m.,

*-GANGSTER, v. (-s), die ter markt gaat. *-GELD, o. betaling voor het gebruik der markt (voor het gebruik van den openbaren grond om er op uit te stallen). *-KRAAM, v. (...amen), tent, uitstalling, stalletje. *-KRAMER, m. (-s). *-KRAAMSTER, v. (-s). *-MAND, v. (-en). *-MEESTER, m. (-s), opzigter der markt. *-PLAATS, v. (-en). *-POLITIE, v. verordening op de -, bepalingen tot het bewaren der orde op de markt. *-PRIJS, m. (...zen), prijs waarvoor waren op de markt verkocht zijn. *-REGT, o. (-en), marktgeld. *-SCHREEUWER, m. (-s), kwakzalver. *-SCHUIT, v. (-en). *-VLEK, o. (-ken), groot dorp. *-VROUW, v. (-en), verkoopster op de markt.

[Marlen]

Marlen, bw. gel. (ik marlde, heb gemarld), (zeew.) de onderlijken der zeilen omwinden met marlijn. *...LIJN, *...LING, v. touw geschikt om iets vast te binden. -DRAAD, m. (...aden).

[† Marli]

† Marli, o. soort weefsel, halfzijden stof.

[Marlpriem]

Marlpriem, m. (-en), (zeew.) splitijzer, splithout. *...SLAG, m. (-en), (zeew.) knoop in het touw. *...REEP, m. (...epen), (zeew.) zek. touw.

[Marmel]

Marmel, m. (-s), knikker (waarmede de kinderen spelen). *-AAR, m. (-s), die papier marmert. *-ADE, v. ingesuikerde boomvrucht; met suiker verdikt vruchtensap. *-DIER, o. (-en), spaansche bergrot. *-EN, bw. ow. gel. (ik marmelde, heb gemarmeld), (aan iets) de kleur van marmer geven; met knikkers spelen, knikkeren. *-ING, v. het marmelen.

[Marmer]

Marmer, m. en o. gmv. soort digt korrelig kalkgesteente; (o. voor de stof, m. voor den steen). *-, m. (-s), knikker. *-BEELD, o. (-en), beeld van marmer. *-BEELDHOUWER, m. (-s), beeldhouwer in marmer. *-BEWERKER, m. (-s). *-BLAD, o. (-en). *-EN, bn. van marmer (vervaardigd). -, bw. gel. (ik marmerde, heb gemarmerd), als marmersteen verwen, - kleuren; gemarmerd (of marmer-) papier. *-GROEF, ...VE, v. (...ven), marmermijn. *-ING, v. het marmeren. *-KLEUR, v. (-en). *-MIJN, v. (-en). *-SLIJPER, m. (-s). *-SNIJDER, m. (-s). *-STEEN, m. (-en). *-STEENHOUWER, m. (-s). *-STEENZAGER, m. (-s).

[Marmot]

Marmot, v. (-ten), popje dat men aan gekken geeft om er mede te spelen. *-, v., *-JE, (B. -N), o. (-s), mormeldier.

[Marokijn, Marokkijn, Maroquin]

Marokijn, Marokkijn, Maroquin, o. soort leder (bereid uit bokken- en geitenhuiden).

[Marot]

Marot, v. (-ten), zotskapje.

[† Marqueren]

† Marqueren, bw. gel. (ik marqueerde, heb gemarqueerd), merken, stempelen. *...QUEUR, m. (-s), teller (bij het biljartspel); oppasser. *...QUIS, m. markies, (titel). *...QUISE, v. markiezin.

[Marren]

Marren, ow. gel. (ik marde, heb gemard), talmen, dralen. *-, bw. binden, vastleggen, vastmaken.

[Mars]

[Marsch]

Marsch, tw. voorwaarts! voort! op! weg! *-, m. (-en), reis te voet; togt (van militairen); zek. muziekstuk; den - slaan (van tamboers). *-LAND, o. (-en), moerland; laag -, vet -, moerassig land. *-ROUTE, v. (-s), reisweg, rigting van den togt. *-VAARDIG, bn. (-er, -st), gereed om op te rukken.

[Marsdrager]

Marsdrager, m. (-s), venter, straatkoopman.

[† Marseillaise]

† Marseillaise, v. naam van een fransch patriotisch lied van 1792.

[Marseilles]

Marseilles, o. soort geweven stof.

[Marsepein]

Marsepein, m. soort suikergebak.

[† Marsic]

† Marsic, m. naam eener ster.

[Marsiliaan]

Marsiliaan, m. (...anen), soort venetiaansch vaartuig.

[Marsklimmer]

Marsklimmer, m. (-s), (zeew.) matroos die in de mars klimt. *...KNIEÊN, v. mv. (zeew.). *...KRAMER, m. (-s), venter. *...LANTAARN, v. (-en), *...MAST, m. (-en), *...RANDEN, m. mv., *...SALINGEN, m. mv., *...SCHOOT, m. (...oten), *...STENG, v. (-en), *...VAL, m. (-len), *...VELLEN, v. mv., *...ZEIL, o. (-en), *...ZEILSKOELTE, v., *...ZEILSREEP, m. (...epen), *...ZEILSVAL, m. (-len), (alle scheepsuitdrukkingen).

[Martelaar]

Martelaar, m. (-s, ...aren), bloedgetuige, iem. die om de belijdenis zijner godsdienst allerlei folteringen verduurt; (fig.) iem. die veel leed verduurt; (ook) die anderen foltert; (fig.) knoeijer in zijn werk. *-SBOEK, o. (-en), geschiedenis der martelaren. *-SCHAP, o. gmv. *-SKROON, v. (-en). *-SLIJST, v. (-en). *-STER, v. (-s), *...LARES, v. (-sen), zie MARTELAAR. *...LARIJ, v. pijnbank, foltering.

[Marteldood]

Marteldood, m. gmv. dood eens martelaars. *...EN, bw. gel. (ik martelde, heb gemarteld), plagen, kwellen, folteren, pijnigen (inz. om het geloof); knoeijen, lomp behandelen. *...ING, v. het martelen, gemartel. *...KROON, v. (-en), kroon eens martelaars. *...TUIG, o. (-en), werktuigen -, gereedschap waarmede men pijnigt.

[Marter]

Marter, m. (-s), soort sabeldier (dat fijn bont oplevert). *-VEL, o. (-len).

[† Martiaal]

† Martiaal, bn. (...aler, -st), krijgshaftig.

[† Maryland]

† Maryland, o. soort tabak (uit den Staat van dien naam in Noord-Amerika).

[Mas]

Mas, v. (-sen), massa, menigte, hoop.

[Maske]

Maske, *...QUE, v., *...KER, o. (-s), momaangezigt, grijns; vermomd persoon; voorwendsel, uitvlugt. *-RADE, v. (-n), optogt -, dans van gemaskerden. *-REN, bw. gel. (ik maskeerde of masqueerde, heb gemaskeerd of gemasqueerd), zich onkenbaar maken, vermommen; bedekken, het uitzigt benemen; een gemaskeerd (of gemaskerd) bal, danspartij van vermomden; eene gemaskeerde (bedekte) batterij.

[† Maskuliet, Mazuliet]

† Maskuliet, Mazuliet, v. (-en), zek. indische sloep.

[Massa]

Massa, v. (-as), hoeveelheid stof waaruit eenig ligchaam bestaat; hoop, menigte; het geheel; boedel, nalatenschap, de failliete -; meester, (in de negertaal).

[† Massacre]

† Massacre, m. (-s), gruwelmoord, bloedbad. *...CREREN, bw. gel. gruwelijk vermoorden, afmaken, neêrsabelen.

[Massepein]

Massepein, (B. *...PAIN), m. marsepein, zek. suikergebak.

[† Massief]

† Massief, bn. (...ver, -st), zuiver, digt, vast (inz. van metalen); sterk, stevig, hecht.

[Mast]

Mast, m. (B.m. en v.), (-en), houten staak op schepen (bestemd om de zeilen op te houden en de werking van den wind op die zeilen aan het vaartuig over te brengen); lange paal, heipaal; (fig.) er kunnen geen twee groote -en op één schip zijn, er moet maar één wezen die gebiedt; (fig.) hij zal den - wel opkrijgen, zich wel helpen of weten te redden; (fig.) hooge -en vangen veel wind, aanzienlijke personen staan het meest aan haat en laster bloot; (fig.) hij vaart waar de groote - vaart, hij volgt waar zijn meerdere hem voorafgaat, hij doet wat zijn meester wil; (fig.) hij maakt van zijnen - eene schoenpin, hij bederft iets goeds om eene beuzeling. *-BAND, m. (-en), ijzeren band om den mast. *-BLOEM, v. (-en), bloem van damast. *-BLOK, o. (-ken), (zeew.). *-BOOM, m. (-en), witte pijnboom; (fig.) paal. *-BOSCH, o. (...sschen), pijnboomenbosch; (fig.) veel schepen bij elkander; al de ingeheide palen voor een gebouw. *-DARM, m. (-en), (ontl.). *-ELOOS, bn. zonder mast, van mast beroofd.

[Mastelein]

Mastelein, *...LUIN, o. koren van half tarwe en half rogge; brood van dit koren gebakken.

[Masten]

Masten, bw. gel. (ik mastte, heb gemast), van masten voorzien. *-MAKER, m. (-s). *-MAKERIJ, v. (-en).

[Masthout]

Masthout, o. pijnboomenhout; al de masten van een schip.

[† Mastic, Mastik, Mastix]

† Mastic, Mastik, Mastix, m. (B.v.) soort geurige hars. *-BOOM, m. (-en).

[† Masticatie]

† Masticatie, v. het kaauwen. *...COT, o. zek. gesmolten mengsel (bij het bereiden van delftsch aardewerk).

[Mastklamp]

Mastklamp, m. (-en), (zeew.). *...KLIMMER, m. (-s). *...KOKER, m. (-s), verzameling hout om den voet van den mast (tot steun van dezen). *...KORF, m. (...ven), mars van den mast. *...KRAAN, v. (...anen). *...LIGTER, m. (-s), ligterschip met eenen mast. *...SCHAAL, v. (...alen), zek. maat van de mastenmakers. *...SCHOOR, m. (...oren), loefbalk. *...SPOOR, o. (...oren). *...STUT, m. (-ten), loefbalk. *...VISCH, m. (...sschen), zwaardvisch. *...WANGEN, v. mv. houten tot versterking van den mast aangebragt. *...WACHTER, m. (-s).

[† Mastodon]

† Mastodon, m. (-s), soort olifant (van een uitgestorven geslacht). *...ZOÖN, m. zoogdier. *...ZOÖLOGIE, v. leer der zoogdieren.

[† Masturbatie]

† Masturbatie, v. zelfbevlekking.

[Mat]

Mat, o. (-ten), te maaijen weiland; zek. uitgestrektheid grond; maaltijd; (fig.) iem. op het - komen, iem. overvallen op etenstijd. *-, v. (-ten), spaansch geldstuk; vloer- of gangbelegsel van gevlochten biezen; kooi waarin hanen vechten; slaapplaats; (fig.) in de - zijn, zich in verlegenheid bevinden; (fig.) voor iem. in de - springen, zijne zaak verdedigen. *-, bn. (-ter, -st), vermoeid, uitgeput van krachten; dof, weinig glans hebbende; -goud; eene -te kleur; uitgedroogd, verdord; verloren (in het schaakspel); (fig.) iem. schaak- zetten, iem. pal zetten.

[† Matador]

† Matador, m. (-en), stierendooder (in Spanje); (in sommige

kaartspelen) de hoogste en op elk. volgende troeven; (fig.) man van groot vermogen of aanzien, iem. die uitmunt in eenige kunst enz.

[† Maté]

† Maté, o. Paraguay-thee, bladeren eener hulstachtige amer. plant.

[Mate]

Mate, v. zie MAAT. *-LIJK, bn. en bijw. matiglijk, met mate. *-LOOS, bn. en bijw. zonder maat; bovenmatig.

[Matenmaker]

Matenmaker, *...VERKOOPER, m. (-s). *-IJ, v. (-en).

[† Mater]

† Mater, v. moeder; kloostervoogdes; moederkerk; moerschroef; (oudt. scheik.) zilver.

[† Materia]

† Materia, *...RIE, v. stof, grondstof; zaak, onderwerp, punt van behandeling; etterstof. *...RIAAL, o., ...ALEN, mv. de ruwe stof tot eenig werk, bouwstof, grondstof, bestanddeelen. *...RIALISMUS, ...ME, o. gmv. leer dat de materie of de stof (d.i. de ligchamelijke zelfstandigheid) de eenige en eindoorzaak is van al wat bestaat. *...RIALIST, m. (-en), die zulk eene leer toegedaan is. -ISCH, bn. en bijw. *...RIALITEIT, o. gmv. stoffelijkheid, eigenschap der stof. *...RIÊEL, bn. stoffelijk; ligchamelijk. -, o. voorraad van dingen welke men (b.v. tot de bearbeiding van iets) bezigt; geschut (van een leger).

[Matheid]

Matheid, v. gmv. vermoeidheid.

[† Mathematicus]

† Mathematicus, m. (...ci), wiskunstenaar. *...MATIEK, v. gmv. wiskunde; de afgetrokken wetenschappen. *...MATISCH, bn. wiskunstig, overtuigend, uitgemaakt. *...SIS, v. gmv. wiskunde.

[Mathoen]

Mathoen, o. (-ders), soort vogel.

[Matig]

Matig, bn. en bijw. (-er, -st), *-LIJK, bijw. sober, spaarzaam, zuinig; tamelijk, middelmatig; niet overdreven; vrij goed; bedaard, ingetogen; zedig, kuisch; eene -e hitte; een - leven; een - (gering) inkomen. *-EN, bw. gel. (ik matigde, heb gematigd), matig maken, verzachten; intoomen, beteugelen; verminderen, lenigen; onschadelijk maken. ZICH -, ww. *-ING, v. het matigen. *-HEID, v. gmv. bedaardheid; spaarzaamheid; kuischheid; ingetogenheid; matigheids-genootschap, om het misbruik van sterken drank tegen te gaan.

[Matje]

Matje, (B. *-N), o. (-s), kleine teenen mat; tafel-, om er iets op te zetten, (ook) tot gedeeltelijke bedekking van het tafellaken.

[Matras]

Matras, v. (B.m.), (-sen), onderbed; pisglas; destilleerkolf. *-SENMAKER, m. (-s).

[† Matres]

† Matres, v. (-sen), maîtresse, onderwijzeres, schoolhouderes; minnares; bijzit.

[Matrijs]

Matrijs, v. (...zen), vorm waarin de drukletters gegoten worden; (muntw.) stempel.

[† Matrimonium]

† Matrimonium, o. echt, huwelijk, huwelijksleven.

[† Matrone]

† Matrone, v. (-n), deftige -, bedaagde vrouw.

[Matroos]

Matroos, m. (...ozen), zeeman, bootsgezel; ligt-, die het gewone scheepswerk doet; vol-, bekwaam voor zijn werk.

[Matrozenarbeid]

Matrozenarbeid, m. gmv. *...BROEK, v. (-en). *...BUIS, o. (...zen). *...DANS, m. (-en). *...GELD, o. gagie, soldij. *...HUUR, v. vast geld der matrozen voor eene reis. *...KOST, m. gmv. voedsel der matrozen. *...WACHT, v. (-en). *...WERK, o. gmv.

[Matschudding]

Matschudding, v. gmv. gruis, drek (van koren, rijst enz.); uitschot.

[Matsen]

Matsen, bw. gel. (ik matste, heb gematst), doodslaan (met eene

knods). *...HAMER, m. (-s), strijdhamer. *...VOT, m. (-ten), zek. scheldnaam.

[Mattebiezen]

Mattebiezen, o. mv. biezen waarvan men matten maakt.

[Matten]

Matten, bw. gel. ik matte, heb gemat), met matten of biezen beleggen; vermoeijen, afmatten. *-LISCH, o. bies. *-MAKER, m. *-MAAKSTER, v. (-s). *-VERKOOPER, m. (-s). *-VERKOOPSTER, v. (-s). *...TER, m., *...STER, v. (-s), mattenmaker, -maakster. *...WERK, o.

[† Matteren]

† Matteren, bw. gel. (ik matteerde, heb gematteerd), afmatten; mat -, dof maken, wit koken (metaal).

[† Maturatie]

† Maturatie, v. rijpwording. *...RITAS, *...RITEIT, v. rijpheid, volwassenheid.

[Mauritius en Lazarus]

Mauritius en Lazarus, orde van de heiligen -, italiaansche (sardinische) ridderorde.

[† Maxime]

† Maxime, v. (-n), grondstelling, maatstaf; leerspreuk.

[Maximiliaan]

Maximiliaan, orde van -, orde van - Joseph, beijersche ridderorden.

[† Maximum]

† Maximum, o. (...ma), het grootste, hoogste, meeste; de hoogste prijs, het grootste (vooraf bepaalde) aantal.

[Mazelen]

Mazelen, v. mv. zek. kinderziekte. *-, ow. gel. de mazelen hebben.

[Mazenwerk]

Mazenwerk, o. netwerk.

[† Mea culpa]

† Mea culpa, (het is) mijne schuld, door mijn toedoen.

[† Meander]

† Meander, m. (-s), kromming, bogt.

[† Mechanica]

† Mechanica, v. gmv. werktuigkunde, leer der beweging. *...NICUS, m. (...ci), werktuigkundige; handwerksman. *...NIEK, v. gmv. zie MECHANICA; (ook) zamenstelling -, inrigting der werktuigen. *...NISCH, bn. werktuigkunstig, werktuigelijk; (fig.) zonder nadenken. *...NISMUS, o. gmv. inwendige inrigting of zamenstelling van een werktuig, drijfwerk, bewerktuiging.

[† Meconine]

† Meconine, v. gmv. extractiefstof in het opium.

[† Medaille]

† Medaille, *...DALJE, v. (-s), eere-, gedenkpenning. *...DAILLIST, m. (-en), kenner -, liefhebber van medailles. *...DAILLON, o. (-s), naamcijfer of portret in eene kleine (meestal eivormige) lijst gevat (als borstsieraad).

[Mede, Meê]

Mede, Meê, v. gmv. honigwater. *-, bijw. en vz. ook, benevens; met; in gezelschap van, tegelijk, zamen (met een ander); ik zend u hier - (bij dezen brief).Ga naar voetnoot1) *-AANWEZIG, bn. -HEID, v. gmv. *-AANWIJZEND, bn. *-AANZITTEN, ow. ong. (aan tafel, aan den disch). *-ARBEIDEN, ow. bw. gel. *-ARBEIDER, m. (-s). *-ARBEIDSTER, v. (-s). *-BABBELEN, ow. gel. *-BAKKEN, ow. bw. gel. met iets anders (te zamen) bakken. *-BALKEN, ow. gel. *-BEDRIEGEND, bn. *-BEGIFTIGD, bn. -E, m. en v. (-n). *-BEKEREN, ow. gel. *-BELANGHEBBENDE, bn. -, m. en v. (-n), die met anderen belang bij iets heeft. *-BESCHULDIGDE, m. en v. (-n). *-BE-

STAAN, ow. onr. *-BESTAANDE, bn. *-BEZITTER, m. (-s). *-BEZITSTER, v. (-s). *-BIDDEN, ow. ong. *-BIJTEN, ow. ong. *-BIKKELEN, ow. gel. *-BILJARTEN, ow. gel. *-BISSCHOP, m. (-pen). *-BLAFFEN, ow. gel. *-BLAZEN, ow. ong. *-BLIJVEN, ow. ong. bij de anderen blijven. *-BLOEIJEN, (B. ...IEN), ow. gel. *-BOELER, m. (-s), mededinger. *-BOELHOUDER, m. (-s), medebezitter van een erfgoed. *-BOERTEN, ow. gel. *-BORG, m. en v. (-en). *-BRADEN, bw. ow. gel. *-BRANDEN, ow. gel. *-BRENGEN, bw. ow. onr. met zich brengen, - voeren, - dragen; vergezeld zijn of gaan van...; dit brengt natuurlijk mede, een natuurlijk gevolg hiervan is...; de gelegenheid bragt het mede (was er gunstig toe); het gebruik brengt dit mede (wil het). *-BROEDER, m. (-s), ambtgenoot; naaste, evenmensch. -SCHAP, v. (-pen). -, o. gmv. *-BURGER, m. (-s). -ES, v. (-sen). *-BURGERSCHAP, o. gmv. hoedanigheid van medeburger. *-CHRISTEN, m. (-en), broeder in Jezus Christus. *-DANSEN, ow. gel. deelnemen aan den dans. *-DANSER, m. (-s). -ES, v. (-sen). *-DEELBAAR, bn. -HEID, v. gmv. *-DEELEN, bw. ow. gel. kennis geven, berigten, kond -, te weten doen; deelgenoot maken van; deelnemen aan, deelhebben in. -D, bn. *-DEELER, m. (-s), *-DEELSTER, v. (-s). *-DEELGENOOT, m. en v. (-en). *-DEELHEBBER, m. (-s), ...HEBSTER, v. (-s). *-DEELING, v. (-en), kennisgeving, berigt, boodschap. *-DEELZAAM, bn. (...amer, -st), mededeelend, liefdadig. -HEID, v. liefdadigheid. *-DIENSTKNECHT, m. (-en), die met nog een of meer bij denzelfden heer dient. *-DINGEN, bw. ong. wedijveren. -D, bn. *-DINGER, m. (-s), *-DINGSTER, v. (-s), die met anderen naar iets dingt of staat, - eenen prijs zoekt te behalen; † concurrent. *-DINGING, v. † concurrentie. *-DOEN, ow. bw. onr. van de partij zijn; zich bij anderen aansluiten. *-DOOGEN, o. gmv. -DHEID, v. gmv. ontferming, medelijden. *-DOOGEND, *-DOOGZAAM, bn. medelijdend. *-DOOGENLOOS, bn. en bijw. (...zer, -st), zonder medelijden. *-DRAVEN, ow. gel. *-DRIJVER, ow. bw. ong. *-DRINKEN, ow. bw. ong. *-DURVEN, ow. gel. *-EEUWIG, bn. (godg.) even eeuwig. *-EIGENAAR, m. (-s), *-EIGENARES, v. (-sen), die met een of meer anderen gezamenlijk iets bezit. *- -ERFGENAAM, m. en v. (...amen), die met een of meer anderen eene erfenis krijgt of heeft gekregen. *- -ETEN, ow. bw. onr. deel nemen aan den maaltijd. *- -ETER, m., *- -EETSTER, v. (-s), die deelneemt aan den maaltijd; iem. tot wiens onderhoud men verpligt is. *-GAAN, ow. onr. met anderen gaan, vergezellen; (fig.) doen wat anderen doen; (zeew.) het anker gaat mede (sliert over den bodem). -DE, MEÊGAANDE, bn. getroffen, bewogen, aangedaan. *-GANGER, m. (-s), *-GANGSTER, *-GAANSTER, v. (-s), reisgenoot. *-GENOOT, (B. MEDGENOOT), m. (-en), mededeelhebber, medelid, medgezel. *-GETUIGE, m. en v. (-n). *-GETUIGEN, bw. gel. eee gelijke getuigenis afleggen. *-GETUIGENIS, v. (-sen). *-GEVANGENE, m. en v. (-n). *-GEVEN, bw. ong. iets geven aan iem. die vertrekt; ten huwelijk geven; (fig.) toegevend zijn. *-GEZEL, m. (-len). *-GEZELLIN, v. (-nen). *-GEZELSCHAP, o. (-pen). *-GLIJDEN, ow. ong. *-GOOIJEN,

(B. ...IEN), bw. gel. *-GRAVEN, bw. ong. *-GRAZEN, ow. gel. *-HANDELAAR, m. (-s), koopman met wien men handel drijft, handelsvriend, † correspondent. *-HELPEN, ow. ong. helpen aan iets, medewerken. *-HELPER, m. (-s). *-HELPSTER, v. (-s). *-HULP, v. gmv. *-HULPZAAM, bn. (...amer, -st), behulpzaam, dienstvaardig. *-HUURDER, m., ...STER, v. (-s), die met een ander of met anderen een huis enz.) gehuurd heeft. *-INGEZETENE, m. en v. (-en). *-JAGEN, ow. gel. en ong. *-JASSEN, ow. gel. met anderen zek. kaartspel spelen. *-KEFFEN, ow. gel. *-KEGELEN, ow. gel. deelnemen aan het kegelspel. *-KEIZER, m. (-s), deelgenoot in het keizerschap. *-KENNIS, v. gmv. voorkennis, medeweten. *-KERMEN, ow. gel. *-KIEZER, m. (-s). *-KLAGEN, ow. gel. *-KLANK, m. gmv. *-KLIMMEN, ow. ong. *-KLINKEN, ow. ong. *-KLINKER, m. (-s), (taalk.) letter die niet zonder hulp van eene klinkletter kan worden uitgesproken. *-KNECHT, m. (-en), kameraad in dezelfde dienst. *-KNIELEN, ow. ong. *-KNIKKEREN, ow. gel. *-KOLVEN, ow. gel. *-KOMEN, ow. onr. komen in gezelschap van een of meer personen. *-KRIJGEN, bw. ong. krijgen met anderen; ten huwelijk krijgen; ik heb hem medegekregen, het is mij gelukt hem met mij te nemen. *-KRIJGSMAN, m. (...lieden), wapen-, spitsbroeder. *-KRUIPEN, ow. gel. *-LASSCHEN, ow. gel. *-LEERAAR, m. (-s), ambtgenoot eens leeraars (predikant of onderwijzer). *-LEERLING, m. en v. (-en), schoolmakker. *-LEZEN, ow. ong. lezen met een ander; een boek lezen met een ander of anderen; deelnemen aan voorlezingen. *-LID, o. (...eden), mijne medeleden, medebroeders, leden van hetzelfde genootschap enz. *-LIJDEN, ow. ong. lijden met anderen. -, o. gmv. mededoogen, deernis, erbarming. -D, bn. *-LOOPEN, ow. ong. met anderen loopen; (fig.) gelukken; alles loopt mede (draagt bij) tot hun geluk. *-LUIDEN, ow. gel. *-LUIDEND, bn. -HEID, v. gmv. *-MAAT, m. (-s), *-MAKKER, m. (-s), medgezel. *-MARCHEREN, ow. gel. *-MENSCH, m. (-en), evenmensch, naaste. *-MINNAAR, m. (-s), *-MINNARES, v. (-sen), die met een ander denzelfden man of dezelfde vrouw bemint. *-MINNARIJ, v. (-en). *-MOETEN, ow. onr. genoodzaakt zijn mede te gaan. *-NEMEN, bw. ong. met zich nemen, - voeren; bij zich steken (geld); (fig.) bedriegen, foppen. *-NIJGEN, ow. ong. *-OORZAAK, v. (...aken). *-PACHTER, m. (-s), *-PACHTSTER, v. (-s), die met anderen pacht. *-PLEGER, m. (-s), die met een ander (of met anderen) hetzelfde misdrijf heeft gepleegd. *-PLIGTIG, (B. ...ICHTIG), bn. schuldig (met anderen) aan hetzelfde misdrijf. *-PLIGTIGE, m. en v. (-n). *-PLIGTIGHEID, v. *-PRATEN, ow. gel. *-PROEVEN, ow. gel. *-REEDER, m. (-s). *-REGENT, m. (-en), medebestuurder. *-REGENTES, v. (-sen), medebestuurderes. *-REGEREN, ow. gel. deelnemen aan de regering. *-REIZIGER, m. (-s), *-REIZIGSTER, v. (-s), die met anderen dezelfde reis doet. *-REKENEN, bw. gel. in de rekening opnemen, - begrijpen; (kooph.) in rekening brengen; (fig.) hij rekent niet mede, hij telt niet mede, komt niet in aanmerking. *-RIJDEN, ow. ong. met iem. rijden, plaats nemen in iemands rijtuig. *-SCHEP-

SEL, o. (-s), natuurgenoot. *-SCHIETEN, ow. ong. *-SCHIKKEN, bw. gel. *-SCHREEUWEN, ow. gel. *-SCHREIJEN, (B. ...IEN), ow. gel. *-SCHULDEISCHER, *-SCHULDENAAR, m. (-s), die met anderen geld van iem. te vorderen (of aan iem. te betalen) heeft. *-SCHULDIG, bn. -E, m. en v. (-n). *-SLENTEREN, ow. gel. *-SLEPEN, bw. gel. wegslepen; (fig.) verleiden. *-SLUIPEN, ow. ong. *-SPELEN, bw. gel. *-SPELER, m. (-s). *-SPEELSTER, v. (-s). *-SPELLEN, bw. ow. gel. *-SPINNEN, bw. ong. *-SPOEDEN (ZICH), ww. gel. *-SPREKEN, ow. ong. deelnemen aan het gesprek, iem. verdedigen door voor hem te spreken, zich met iets bemoeijen. *-SPRINGEN, ow. ong. *-STANDER, m. (-s), deelgenoot; medebelanghebbende; medepligtige; die met anderen tot dezelfde partij behoort. *-STEMMEN, bw. ow. gel. in-, toestemmen; met anderen zijne stem over iets uitbrengen. *-STEMMING, v. (-en). *-STRIJD, m. gmv. mededinging, wedijver. *-STRIJDER, m. (-s), mededinger; wapenbroeder. *-STUREN, bw. gel. *-TORSCHEN, bw. gel. mededragen. *-TREKKEN, bw. ow. ong. bij -, naar zich toe -, tot zich trekken; reizen met iem., deelnemen aan de reis. *-VALLEN, ow. ong. gelukkig afloopen; beter afloopen dan verwacht werd. *-VAREN, bw. ow. ong. *-VASTEN, ow. gel. *-VECHTEN, ow. ong. *-VERWANT, m. en v. (-en). *-VLIEDEN, ow. ong. *-VLIEGEN, ow. ong. *-VLUGTEN, ow. gel. *-VOEREN, bw. gel. *-VOOGD, m. (-en). *-VOOGDES, v. (-sen). *-VRIJER, m. (-s), medeminnaar. *-VRIJSTER, v. (-s), medeminnares. *-VUREN, ow. gel. met anderen vuur geven, - schieten. *-WAKEN, ow. gel. *-WARIG, bn. zie MEEWARIG. *-WASSCHEN, bw. ow. ong. *-WEENEN, ow. gel. *-WEGEN, bw. ong. *-WEIDEN, ow. gel. *-WERKEN, ow. gel. werken met een ander; deel nemen aan den arbeid; bijdragen tot... *-WERKER, m. (-s), *-WERKING, v. gmv. *-WERKSTER, v. (-s). *-WETEN, o. gmv. kennis; bekendheid (met eene zaak), voorkennis; dit is buiten of met mijn - geschied. *-WETENSCHAP, v. gmv. medeweten. *-WILLEN, ow. gel. verlangen mede te gaan, - medegenomen te worden. *-ZAKKEN, ow. gel. *-ZEILEN, ow. gel. ter zee varen; deelnemen aan eenen zeiltogt. *-ZELFSTANDIG, bn. (godg.). -HEID, v. *-ZINGEN, ow. en bw. ong. *-ZUCHTEN, bw. gel. *-ZUIGELING, m. en v. (-en), zoogbroeder, zoogzuster. *-ZUIPEN, ow. ong. *-ZULLEN, ow. onr. mede moeten (gaan). *-ZWEMMEN, ow. ong. *-ZWERVEN, ow. ong.

[Medgezel]

Medgezel, m. (-len), *-LIN, v. (-nen), makker, kameraad, genoot.

[Mediaan]

Mediaan, of *-PAPIER, o. zek. papiersoort; groot -, klein -, groot - post, klein - post, druk-. *-, of *-LETTER, v. soort drukletter. *-ADER, v. (-s), middelader van den arm.

[† Mediair]

† Mediair, o. bemiddeling, tusschenkomst. *...ATEUR, m. (-s), scheidsman, bemiddelaar. *...ATIE, v. bemiddeling. *...ATIEF, bn. bemiddelend. *...ATISEREN, bw. gel. de gemediatiseerde vorsten, (in Duitschland), vorsten die vroeger souvereinen waren en thans in een afhankelijken toestand zijn gebragt.

[† Medicament]

† Medicament, o. (-en), *...CIJN, v. (-en), artsenij, geneesmid-

del. *...CIJN, m. (-en), arts. -DRANK, m. (-en). -FLESCH, v. (...sschen). -MEESTER, m. (-s). *...CINAAL, bn. geneeskundig; geneeskrachtig; tot de artsenij behoorende; - gewigt, apothekersgewigt (1 med. pond = 3/8 ned. pond of 375 wigtjes), (1 med. pond = 12 oncen, 1 once = 8 drachmen, 1 drachme = 3 scrupels, 1 scrupel = 20 greinen). *...CINEREN, ow. gel. medicijnen gebruiken, onder geneeskundige behandeling zijn. *...CUS, m. (...ci), geneeskundige, geneesheer, doctor, dokter.

[† Medio]

† Medio, bijw. midden; - (half) September; in -, in het midden. *-CRE, bn. middelmatig. *-CRITEIT, v. gmv. middelmatigheid.

[† Medisch]

† Medisch, bn. tot de geneeskunde behoorende; de -e faculteit, een der faculteiten (hoofdvakken van het hooger onderwijs) aan de hoogescholen.

[† Meditatie]

† Meditatie, v. (...ën), overpeinzing, bespiegeling. *...TEREN, bw. gel. (ik mediteerde, heb gemediteerd), peinzen.

[† Medium]

† Medium, o. het midden, het middelste; middelweg, middenstof; hulpmiddel; circulerend -, gemunt geld.

[† Médjidié-orde]

† Médjidié-orde, v. ridderorde in Turkije.

[† Medusa]

† Medusa, v. het hoofd van -, een gedeelte van het sterrebeeld Perseus. *-HOOFD, o. (-en), afgrijselijk -, schrikbarend voorwerp.

[† Medusen]

† Medusen, v. mv. zeekwallen, soort zeenetels, zek. dieren.

[Meê]

Meê, bijw. zie MEDE. *-, v. zek. drank, honigwater.

[Mede, Meekrap]

Mede, Meekrap, v. zek. plant (die eene roode verfstof oplevert). *-N, bw. gel. (ik meedde, heb gemeed), met meekrap verwen. *-BOER, m. (-en), meekrapbouwer, -verkooper.

[Meel]

Meel, o. gmv. fijn gemalen graan; andere zetmeel bevattende planten in fijn gemalen toestand. *-ACHTIG, bn. (-er, -st), naar meel gelijkende, als meel. *-ACHTIGHEID, v. gmv. meelachtige eigenschap van het koren. *-BLOEM, v. zeer fijn meel. *-BOOM, m. (-en), zek. boom. *-BUIL, v. (-en), werktuig der korenmolenaars. *-DAUW, m. gmv. honigdauw. *-DEEG, o. gmv. *-DRADEN, m. mv. (plant.) zek. gedeelte der bloem. *-KALK, m. gmv. zeer fijn gestooten kalk. *-KEVER, v. (-s), meelworm. *-KAMER, v. (-s), *-KIST, v. (-en), bewaarplaats van het meel; (ook) baktrog. *-KOOPER, m. (-s). *-LIJM, v. en o. gmv. lijm uit meel bereid. *-MEES, v. (...ezen), pimpelmees, (vogel). *-PAP, v. (-pen). *-POT, m. (-ten). *-SPIJZEN, v. mv. grutterswaren. *-SUIKER, v. poedersuiker. *-TOBBE, v. (-n). *-TON, v. (-nen). *-TROG, m. (-gen). *-WORM, m. (B.v.), (-en). *-ZAK, m. (-ken). *-ZEEF, v. (...even).

[Meenen]

Meenen, ow. bw. gel. (ik meende, heb gemeend), denken, vermoeden, gissen, oordeelen; bedoelen; voornemens zijn; het wel met iem. -, (iem.) genegen zijn; ik meen het goed, mijne bedoeling is goed. *...ING, v. (-en), gevoelen, oordeel; bedoeling; oogmerk, doel; van - zijn, voornemens zijn.

[Meepsch]

Meepsch, bn. (-er), zwak, ziekelijk. *-HEID, v. gmv.

[Meer]

Meer, (B. MEIR), o. (meren, B. -en), binnenwater. *-, bn. en bijw. vergrootende trap van veel; te -, te eerder, te liever; ik zal er niet - van zeggen, er niet verder over spreken. *-AAL, m. (...alen),

soort paling. *-BAARS, m. (...zen), zek. visch. *-BLAD, o. (plant.) kroos. *-BOEI, m. (-jen, B. -en), (zeew.) houten kist om er schepen aan te beleggen.

[Meerder]

Meerder, bn. en bijw. grooter, aanzienlijker, verhevener; veel meer (in getal). *-AAR, m. (-s), vermeerderaar. *-EN, m. mv. wees eerbiedig jegens uwe - (jegens hen die boven u geplaatst zijn). -, bw. gel. (ik meerderde, heb gemeerderd), vermeerderen; zek. bewerking bij het breijen (van kousen enz.). *-HEID, v. gmv. overwigt; grooter aantal; bij - van stemmen. *-JARIG, bn. mondig (den ouderdom van 23 jaren bereikt hebbende, volgens de nederl. wet). *-JARIGE, m. en v. (-n). *-JARIGHEID, v. gmv. mondigheid.

[Meeren]

Meeren, bw. gel. (ik meerde, heb gemeerd), voor en achter vastleggen (een schip) in de haven aan palen of ducdalven.

[Meerendeel]

Meerendeel, o. gmv. het grootste gedeelte; de meesten. *-s, bijw. voor het grootste gedeelte; in de meeste gevallen.

[Meergemeld]

Meergemeld, *...GENOEMD, bn. boven gezegd, reeds eenige malen genoemd.

[Meergronden]

Meergronden, m. mv. laag land van een drooggemaakt meer.

[Meerkat]

Meerkat, v. (-ten), soort aap. *...KISTEN, v. mv. (zeew.) meerboeijen. *...KOET, v. (-en), waterhoen, (zek. vogel). *...KOL, v. (-len), zek. vogel. *...KRAB, v. (-ben), soort schulpvisch.

[Meerle, Marle, Merle]

Meerle, Marle, Merle, v. (B.m. en v.), (-n), zek. zingvogel, *...LING, m. (-en), (zeew.) marling, zek. touw.

[Meermaal]

Meermaal, *-s, *...MALEN, bijw. verscheidene malen, dikwijls, *...MAN, m. (-nen), zeeman. *...MIN, v. (-nen), (fab.) gedrogt half vrouw half visch, sirene. *...PAAL, m. (...alen), paal waaraan een schip wordt vastgelegd *...RADIJS, v. (...zen), mierikwortel. *...RING, m. (-en), ring aan eene kaai, door welken de kabel tot het vastleggen van een schip gehaald wordt. *...SCHUIM, o. zek. aardachtige stof, soort speksteen; -en pijpenkoppen. *...SLACHTIG, bn. ongelijkslachtig; niet overeenstemmende. -HEID, v. gmv. *...SLAK, v. parel (in West-Indië). *...SPIN, v. (-nen). *...TOUW, o. (-en), achtertros, kabel; groot ankertouw. *...VAL, m. (-len), soort visch. *...VISCH, m. (...sschen). *...VOUD, o. een der twee getallen in de spraakkunst. *...VOUDIG, bn. -LIJK, bijw. *...WATER, o. gmv. *...WORTEL, m. (-s), zek. gewas, soort distel. *...ZWIJN, o. (-en), zeevarken; (ook) bruinvisch.

[Mees]

Mees, v. (meezen), zek. vogel. *-MUILEN, ow. gel. (ik meesmuilde, heb gemeesmuild), grimlagchen. *-MUILER, m. (-s). *-MUIL STER, v. (-s).

[Meest]

Meest, bn. en bijw. overtreffende trap van veel; het -, het grootste gedeelte, de grootste hoeveelheid. *-AL, *-ENTIJDS, bijw, zeer dikwijls. *-BIEDEND, bn. de -e, die het hoogste bod doet. *-ENDEELS, bijw. het grootste gedeelte.

[Meester]

Meester, m. (-s), magthebber, opzigter, bestuurder, heer; uitstekend kunstenaar; titel van regtsgeleerden; onderwijzer, leermeester, schoolhouder; wondheeler; vroedmeester; werkman, baas (die knechts heeft); eigenaar, bezitter; naam dien verscheidene ambachtslieden vóór dien van hun handwerk plaatsen (b.v. meester timmer-

man, meester smid); (fig.) zich - maken, (iets) bemagtigen, zich in het bezit (van iets) stellen; den - (heer, baas) spelen, te zeggen willen hebben; iets - zijn, iets bedwongen hebben, iets te boven zijn; (ook) iets zeer goed kennen; goed op de hoogte eener zaak zijn; - worden, (van eenen ambachtsman) als baas (met knechts) gaan werken; (oudt.) het meesterregt krijgen (bij de gilden); zich zelven geen - zijn, zich niet kunnen bedwingen; zijne driften zijn hem - (beheerschen hem). *-ACHTIG, bn. (-er, -st), heerschzuchtig; als meester; volmaakt, volkomen. -HEID, v. gmv. gebiedende toon, toon van gezag; volkomenheid. *-EN, bw. ow. gel. (ik meesterde, heb gemeesterd), genezen, behandelen; bedwingen, noodzaken; de heelkundige praktijk uitoefenen; den meester -, den baas spelen; dokteren en -, onder genees- en heelkundige behandeling zijn, deze dikwijls noodig hebben. *-ES, v. (-sen), gebiedster, beheerscheres; vrouw des huizes; onderwijzeres; vrouw die zekeren tak der heelkunde uitoefent. *-GELD, o. (-en), loon eens heelmeesters; (eert.) geld dat men betalen moest bij het verkrijgen van het meesterregt. *-IJ, v. gmv. heelkundige praktijk. *-KNAAP, m. (...apen), regter in houtvesterij-zaken. *-KNECHT, m. (-s), eerste knecht, onderbaas (bij ambachtslieden). *-LIJK, bn. en bijw. op meesterachtigen toon; voortreffelijk, uitmuntend. *-LOON, o. (-en). *-LOOS, bn. zonder meester; onbeheerd. *-POEDER, o. (scheik.). *-REGT, *-SCHAP, o. gmv. het bezitten van het regt van meester (bij ambachtslieden). *-RIB, v. (-ben), (zeew.) zijstuk. *-SCHAP, o. gmv. gezag, overwigt. *-STUK, o. (-ken), iets voortreffelijks (van eenigerlei werk of arbeid); meesterlijke daad; (fig.) het platte van eenen schotel. *-WORTEL, m. (-s), zek. plant.

[Meet]

Meet, v. (meten), merk, teeken (bij het begin van een speelperk); van -aan (voren) beginnen; boven, onder de -, meer -, minder dan noodig is. *-BAAR, bn. (-der, B. ...arer, -st), gemeten kunnende worden. *-BAARHEID, v. gmv. *-BRIEF, m. (...ven), verklaring betreffende den toestand (lengte, wijdte en tonnenlast) van een schip. *-GELD, o. (-en), loon voor het meten. *-KETTING, m. (-en), gereedschap eens landmeters. *-KRUIS, o. (...zen), zek. gereedschap. *-KUNDE, *-KUNST, v. gmv. deel der wiskunde, leer der uitgebreidheid, - van den afstand; lagere -, hoogere -, analytische -, werkdadige -. *-KUNDIG, *-KUNSTIG, bn. -LIJK, bijw. naar de regelen der meetkunst; tot de meetkunst en hare beoefening behoorende; geometrisch. *-KUNDIGE, m. (-n), *-KUNSTENAAR, m. (-s), beoefenaar -, kenner der meetkunst. *-LIJN, v. (-en), snoer (der timmerlieden, landmeters enz.). *-LOOD, o. (-en), schietlood. *-ROEDE, v. (-n), werktuig eens landmeters. *-STER, v. (-s), vrouw die meet. *-STOK, m. (-ken), maatstok. *-TAFELTJE, (B. -N), o. (-s), landmeters-gereedschap.

[† Meeting]

† Meeting, v. (-s), vergadering, bijeenkomst (inz. openbare).

[Meeuw]

Meeuw, v. (B.m.), (-en), zek. zwemvogel. *-EN, ow. gel. zie MAAUWEN.

[Meewarig]

Meewarig, bn. en bijw. (-er, -st), *-LIJK, bijw. medelijdend, barmhartig. *-HEID, v. gmv. medelijden.

[Meezenknip]

Meezenknip, v. (-pen), knip om meezen te vangen.

[† Megaskoop]

† Megaskoop, v. (...open), zek. optisch werktuig.

[† Megera]

† Megera, v. (-as), helsche furie, boosaardig wijf.

[Mei]

Mei, (B. MAY), m. (B.v.), vijfde maand van het jaar, Bloeimaand (31 dagen); (r.k.) maand der Heilige Maagd. *-, m. (-jen, B. -ien), bloeijende tak, loovertak; ruiker. *-BLOEM, v. (-en). *-BOOM, m. (-en), mast (bij volksspelen). *-BOTER, v. gmv. grasboter.

[Meid]

Meid, v. (-en), jonge dochter; dienstmaagd. *-ENBED, o. (-den). *-ENDAG, m. (-en), dag waarop dienstmeiden vrij hebben of uitgaan (inz. op kermis). *-ENKAMER, v. (-s). *-ENPRAATJE, (B. -N), o. (-s).

[Meidoorn]

Meidoorn, m. (-s), hagedoorn, zek. gewas. *...DRANK, *...WIJN, m. zek. geneeskrachtige of versterkende drank (die in de maand Mei gebruikt wordt, inz. in Duitschland). *...HOUT, o. gmv. hout in de maand Mei te vellen of geveld.

[Meier]

Meier, (B.) m. (-s), mengbeker; groote beker.

[Meijer]

Meijer, m. (-s), schout, baljuw; bewindhebber; pachter, bruiker eener landhoeve; mansnaam. *-IJ, v. (-en), uitgestrektheid grond onder het gebied van eenen meijer; de - van 's Hertogenbosch.

[Meikersen]

Meikersen, v. mv. vroegrijpe kersen. *...KEVER, m. (-s), mulder, molenaar, (zek. insekt). *...MAAND, v. de maand Mei.

[Meineed]

Meineed, m. (-en), valsche eed; schending van iets dat men bezworen heeft. *-IG, bn. (-er, -st). *-IGE, m. en v. (-n). *-IGHEID, v. neiging tot meineed.

[Meir]

Meir, o. (-en), zie MEER.

[Meisje]

Meisje, (B. *-N), o. (-s), dochtertje; juffertje; kinderoppasster; boodschaploopster; - van pleizier, ontuchtig vrouwspersoon.

[Meitak]

Meitak, m. (-ken), loovertak; den - op een werk leggen, het bekroonen. *...TIJD, m. gmv. de maand Mei; lente. *...VELD, o. (-en). *...VISCH, m. (...sschen), visch die in Mei gevangen wordt. *...VOGEL, m. (-s), vogel die zich in de maand Mei vertoont; (fig.) iem. in deze maand geboren. *...VUUR, o. (...uren), vreugdevuur bij den terugkeer der lente.

[Mejuffer, Mejufvrouw]

Mejuffer, Mejufvrouw, v. naam waarmede men vrouwen aanspreekt.

[Mel, Melde]

Mel, Melde, v. zek. plant.

[Melaatsch]

Melaatsch, bn. (-er, meest -), met melaatschheid (eene huidziekte) behebt, er aan lijdende. *-E, m. en v. (-en), lijder-, lijderes aan die ziekte, lazarus. *-HEID, v. gmv. *-HUIS, o. (...zen), leprozen-, lazarushuis, hospitaal voor melaatschen.

[† Melanch(k)olie]

† Melanch(k)olie, v. gmv. zwaarmoedigheid, droefgeestigheid, *-K, *...LISCH, bn. (-er, meest -), zwaarmoedig, droefgeestig; eene -e bui, een aanval van melankolie.

[† Melaniet]

† Melaniet, o. (delfst.) zek. fluweelzwarte granaatsoort. *...NINE, o. zwarte kleurstof.

[† Melasse]

† Melasse, v. suikerstroop, suikersap, slijmsuiker.

[† Melastomen]

† Melastomen, mv. zek. plantenfamilie.

[Melde]

Melde, v. zek. plant.

[Melden]

Melden, bw. gel. (ik meldde, heb gemeld), te weten doen, berigten, verkondigen; gewagen, spreken (van), noemen; opgeven, aanmelden; roemen, prijzen; inhouden (van brieven). *-SWAARD, -IG, bn. (-er, -st). *...DER, m. (-s), die melding maakt, die berigt geeft. *...DING, v. het melden; berigt; loffelijke -, bewijs van tevredenheid (over eenig werk).

[Melig]

Melig, bn. (-er, -st), als meel, meelachtig.

[† Mêlée]

† Mêlée, v. strijd -, krijgsgewoel; heetst van een gevecht; hevige woordentwist. *...LEREN, bw. gel. (ik mêleerde, heb gemêleerd), mengen, ver-, ondereenmengen; bemoeijen.

[Melis]

Melis, v. volkomen gezuiverde en helderwitte suiker. *-, *-SE, v. gmv. (plant.) citroen -, limoenkruid; bijenkruid. *-SENBROOD, o. (-en), suikerbrood. *-NBLAD, o. (-eren), blad der melisse. *-SENSUIKER, v. gmv. *-SENWATER, o. gmv.

[† Melissographie]

† Melissographie, v. gmv. natuurlijke historie der bijen.

[Melizoen]

Melizoen, o. bloedgang, roode loop (ziekte).

[Melk]

Melk, v. gmv. vloeistof in vrouwenborsten en in de uijers der zoogdieren (inz. dienende tot voedsel en geneesmiddel); vloeistof in de kokosnoot; afgetapte -, wei, hui; dikke, geronnen, gestremde -; (fig.) er uitzien als - en bloed, eene zeer gezonde kleur hebben; (fig.) niets in de - te brokken hebben, zeer arm zijn. *-, v. (B.m.), hom van den visch; mannelijk teeldeel der vogels. *-ACHTIG, bn. (-er, -st), als melk. *-ADER, v. (-en), (ontl.). *-BAARD, m. (-en), vlasbaard, eerste haar om de kin; (ook) liefhebber van melk; (fig.) jongeling nog zonder baard, - zonder ondervinding. *-BAK, m. (-ken). *-BLOEM, v. (-en), zek. kruid. *-BOER, m., *-BOERIN, v. (-nen), melkverkooper, -verkoopster. *-BOOM, m. (-en), soort melkgevende boom (in Zuid-Amerika). *-BUIK, m. en v. (-en), liefhebber -, liefhebster van melk en melkspijzen. *-BUIZEN, v. mv. (ontl.). *-CENTEN, *-DUITEN, v. mv. geld voor melk; geld aan de melkvrouw schuldig. *-EMMER, m. (-s). *-EN, bw. gel. ong. (ik melkte of molk, heb gemolken), melk uit de uijers (der koeijen enz.) drukken; (fig.) iem. -, gedurig voordeel van iem. halen; duiven - (opkweeken, voeden, houden); (zeew. oudt.) op- en neêrhalen (touwwerk). *-ER, m., *-STER, v. (-s), die de koeijen enz. melken; koeboer. *-ERIJ, v. (-en), plaats waar gemelkt wordt, boerderij. *-ETER, m. (-s). *-EETSTER, v. (-s). *-FLESCH, v. (...sschen). *-FONTEIN, v. (-en). *-GELD, o. zie MELKCENTEN. *-GEVEND, bn. melkrijk, melk opleverende. *-GEZUURD, bn. (scheik.) -zout. *-HAAR, o. (...aren), witte haartjes aan de kin der jongelingen. *-HUIS, o. (...zen), huis waar gemelkt wordt. *-ING, v. het melken. *-JUK, o. (-ken), juk waaraan melkemmers hangen. *-KAAS, v. (...azen). *-KALF, o. (...veren), zuigkalf. *-KAN, v. (-nen). *-KELDER, m. (-s), verkoopplaats van melk. *-KERN, v. (-en), stok tot het karnen van melk. *-KLEUR, v. -IG, bn. *-KOE, v. (...ijen), melkgevende koe; (fig.) iem. van wien men veel voordeel trekt, dien men uitzuigt. *-KOM, v. (-men). *-KOORTS, v. (-en), zogkoorts (eener kraamvrouw). *-KOST, m. gmv. met melk bereide

spijs. *-KRUID, o. gmv. zek. gewas, konijnenkruid. *-KRUIK, v. (-en). *-KUUR, v. (...uren), zek. geneeswijze. *-LAM, o. (-meren), zogend lam. *-MAAT, v. (...aten). *-MAN, m. (-nen), melkverkooper. *-MARKT, v. (-en). *-MEID, v. (-en). *-MEISJE, (B. -N), o. (-s). *-METER, m. (-s), zek. toestel. *-MOUW, v. (-en), melkbak. *-MUIL, m. (-en), lafbek, vlasbaard. *-NAP, m. (-pen), melkkom. *-OOI, v. (-jen, B. -en), melkgevend schaap. *-PAP, v. (-pen), zek. voedsel. *-PLAATS, v. (-en), plaats waar gemelkt wordt. *-PLANT, v. (-en), zek. kruid. *-POMP, v. (-en), zuigglas voor kinderen. *-POT, m. (-ten). *-RUNSEL, o. gmv. leb, lob (zuurachtig vocht in de maag der uitsluitend met melk gevoederde kalveren). *-SAP, o. (-pen), melkachtig vocht in onderscheidene planten. *-SCHOTEL, m. (-s). *-SCHUIT, v. (-en), schuit tot het vervoeren van melk. *-SPIJS, v. (...zen). *-SPINDE, v. (-n), melkkast. *-STEEN, m. gmv. (delfst.) soort jaspis. *-STER, v. (-s), die de koeijen melkt, melkmeid. *-STOELTJE, (B. -N), o. (-s), stoeltje of bankje van de melkster. *-SUIKER, v. (scheik.) soort suiker (verkregen uit wei). *-TANDEN, m. mv. de twintig tanden die zich het eerst bij het kind ontwikkelen en na het zevende jaar door andere vervangen worden. *-TON, v. (-nen). *-VAT, o. (-en). *-VATEN, o. mv. (ontl.). *-VEE, o. vee waarvan de melk geschikt is tot voedsel voor den mensch. *-VERPLAATSING, v. (-en), (in de borst eener vrouw). *-VERWEKKEND, bn. melkmakend. *-VERWEKKING, v. melkbereiding. *-VROUW, v. (-en), melkverkoopster. *-WEG, m. gmv. (sterr.) Jakobsstraat, breede-, melkwitte streep of gordel aan den hemel. -, (-en), weg dien men volgt in de weide om de koeijen te melken. *-WEI, v. hui. *-WIJF, o. (...ven), melkvrouw. *-WIT, bn. zeer wit. *-ZAK, m. en v. (-ken), melkbuik. *-ZEEF, v. (...even). *-ZUUR, o. (scheik.) bewerktuigd zuur (zonder stikstof).

[† Melodica]

† Melodica, v. soort orgelwerk. *...DIE, v. (...ën), zang-, toonwijs; welluidendheid. *...DIEUS, bn. (...zer, -st), *...DISCH, bn. (...er, meest-), welluidend, aangenaam klinkend; zangerig. *...DRAMA, o. (-as), tooneelspel met begeleiding van muziek zonder zang. *...MANIE, v. gmv. overdreven zucht tot de toonkunst.

[Meloen]

Meloen, m. (-en), zek. vrucht. *-BAK, m. (-ken), *-BED, o. (-den), plaats -, plek waar meloenen groeijen. *-GLAZEN, o. mv. glazen bedekking der meloenen. *-DISTEL, v. (-s), zek. amerikaansche plant. *-KERN, v. (-en). *-KLOK, v. (-ken), glazen klok waarmede de meloenen gedekt worden. *-SCHIL, v. (-len). *-STEEN, m. zek. delfstof. *-VELD, o. (-en). *-VERKOOPER, m. (-s). *-VERKOOPSTER, v. (-s). *-ZAAD, o.

[Meltbak]

Meltbak, m. (-ken), moutbak (waarin het graan in de melterij gekweekt wordt). *...ER, m. (-s), bereider van mout. *...ERIJ, v. (-en), het maken van mout; plaats daartoe.

[Meluw]

Meluw, bn. zie MEMELIG.

[§ Mem]

§ Mem, v. (-men), zogende vrouw; moeder.

[† Membraan]

† Membraan, o. (...anen), vlies, dunne huid.

[Memelig]

Memelig, bn. met mijt (wormpjes) bedekt (van kaas).

[† Memento]

† Memento, gedenk; - mori, gedenk te sterven. *-, o. herinnering, gedachtenisteeken.

[† Memorabel]

† Memorabel, bn. gedenkwaardig. *...RANDUM, o. (...da), herinnering-, gedenkboek; diplomatieke nota. *...RIAAL, o. (...alen), herinneringschrift; kladboek, aanteekeningboek. *...RIE, v. aandenken; geheugen. -, (...ën), opstel, verhandeling, beschouwingen (over zeker onderwerp). -BOEKJE, (B. -N), o. (-s), aanteekeningboekje. *...RIÊREN, *...RISEREN, bw. gel. van buiten leeren. *...RIEWERK, o. gmv. iets wat van buiten geleerd is; uitwerking van het geheugen; geheugenleer; (fig.) toespraak die men houdt na ze vooraf van buiten geleerd te hebben.

[Men]

Men, pers. vnw. de menschen; de wereld (in het algemeen); - zegt, er wordt gezegd, verhaald; - wil het zoo, het wordt zóó verlangd; - kan er niets aan doen, niemand kan er iets aan doen.

[† Mena(c)hem]

† Mena(c)hem, m. (hebr. woord), naam der maand Ab (van den isr. kerkelijken kalender) na haren negenden dag.

[† Menage]

† Menage, v. huishouding; huishoudelijkheid; soldatenkost. *-KETEL, m. (-s), spijsketel (der soldaten). *...GEREN, bw. gel. (ik menageerde, heb gemenageerd), ontzien, voorzigtig behandelen, - (met iem.) omgaan; spaarzaam huishouden. ZICH -, ww. zich matigen, zich in acht nemen. *-RIE, v. (...ën), verzameling wilde dieren, diergaarde. *...GEUS, bn. (...zer, -st), huishoudelijk, spaarzaam; - (voorzigtig) met iem. omgaan.

[† Menestreel]

† Menestreel, m. (...elen), (eert.) dienaar en begeleider der minnezangers; minnezanger (in Schotland).

[Mengbaar]

Mengbaar, bn. (-der, B. ...arer, -st), gemengd kunnende worden.

[Mengel]

Mengel, o. (-en), (oude) vochtmaat (= 1.25 ned. kan). *-DICHTEN, o. mv. dichtstukken van verschillenden aard. *-EN, bw. gel. (ik mengelde, heb gemengeld), mengen, ondereen brengen. *-ING, v. het mengelen; letterkundige -en, opstellen van verscheiden aard. *-KLOMP, m. bajert, chaos. *-MOES, o. alles door elkander; mengelwerk. *-STEMMIG, bn. (muz.) met verschillende stemmen. *-STOFFEN, v. mv. gemengde stoffen. *-WERK, o. letterkundige mengelingen.

[Mengen]

Mengen, bw. gel. (ik mengde, heb gemengd), twee of meer dingen dooreen doen; vereenigen, paren; (scheik.) amalgameren. ZICH -, ww. zich met iets bemoeijen. *...ER, m. (-s), *...STER, v. (-s), die mengt. *...ING, v. het mengen; regel van -, (in de rekenkunde); -sgewigt, aequivalent. *...SEL, o. (-s), verscheidene dingen dooreen gemengd, - met elkander vereenigd; compositie.

[Menie]

Menie, v. zek. fraai roode kleurstof (verbinding van loodoxyde met loodsuperoxyde).

[Menig]

Menig, bn. verscheidene, onderscheidene; -en zijn er, men vindt verscheidene lieden; -een, verscheidene personen. *-ERHANDE, *-ERLEI, bn. en bijw. van verschillende soort; op verschillende wijze. *-MAAL, *-WERF, bijw. menige reis, verscheidene malen of keeren. *-TE, v. gmv. groote hoeveelheid; massa. *-VOUD, bn. en bijw. verscheidene malen. *-VULDIG, bn. en bijw. (-er, -st), talrijk, veel; overvloedig; dikwijls. *-VULDIGHEID, v. gmv. talrijkheid; overvloed.

[† Meniscus]

† Meniscus, m. maanglas, lens aan de eene zijde bol en aan de andere zijde hol geslepen; halvemaanvormig ligchaam.

[Menist]

Menist, m. (-en), mennoniet, doopsgezinde, lid van de kerkelijke gemeente naar de leer van Menno Simons. *-ENBLAAUW, bn. hemelsblaauw (zek. kleur). *-ENKERK, v. (-en). *-ENSTREEK, v. (...eken), (fig.) list, looze streek.

[Menizoen]

Menizoen, o. zie MELIZOEN.

[Mennen]

Mennen, bw. gel. (ik mende, heb gemend), door middel van een leidsel of eenen toom bestieren; (fig.) de volksmeening leiden. *...NER, m. (-s), die bestiert, leidt. *...NING, v. gmv. het mennen.

[Mennoniet]

Mennoniet, m. zie MENIST.

[Mensch]

Mensch, m. (-en), het edelste schepsel Gods, redelijk wezen, dier met rede begaafd. *-, o. (fig.) persoon (in verachtelijken zin), dat -. *-BESCHRIJVING, v. (-en). *-DOM, o. gmv. het menschelijk geslacht, alle menschen. *-ELIJK, bn. en bijw. (-er, -st), van den mensch, tot den mensch behoorende, den mensch eigen; dwalen is - (bij den mensch mogelijk); (fig.) minzaam, voorkomend; niet streng; -erwijze, op eene menschelijke manier. *-ELIJKHEID, v. de natuur des menschen; eigenschappen van den mensch; (fig.) minzaamheid; mededeelzaamheid; menschenpligt.

[Menschenbelager]

Menschenbelager, m. (-s), lasteraar. *...BLOED, o. gmv. *...DIEF, m. (...ven). *...DOOD, m. gmv. -END, bn. *...DREK, o. gmv. uitwerpselen. *...ETER, m. (-s), die zich met menschenvleesch voedt. *...GEDAANTE, v. (-n), figuur -, beeld eens menschen. *...HAAR, o. (...aren), haar op het menschelijk ligchaam. *...HAAT, m. gmv. afkeer van de menschen. *...HATER, m. (-s). *...HAATSTER, v. (-s). *...HOOFD, o. (-en). *...KENNER, m. (-s). *...KENNIS, v. gmv. kennis van het gemoed of de inborst der menschen. *...KASTE, v. (-n), volksstam (der Indianen). *...LIEFDE, *...MIN, v. gmv. liefde tot den naaste. *...MINNAAR, m. (-s), die het geluk zijns naasten tracht te bevorderen, † philanthroop. *...MOORD, m. *...MOORDER, *...MOORDENAAR, m. (-s). *...RAS, o. er zijn vijf -en, afdeelingen waarin de menschen verdeeld zijn naar de verscheidenheid van hunnen ligchaamsbouw en van hunne huidskleur. *...ROOF, m. het stelen -, ontvoeren van menschen. *...SCHUW, bn. het bijzijn -, den omgang der menschen ontvliedende. *...SCHUWHEID, v. vrees voor de menschen (ook gevolg eener ziekte). *...STEM, v. (-men). *...VERSTAND, o. gmv. gezond verstand, rede. *...VLEESCH, o. gmv. vleesch van het menschelijk ligchaam; (fig.) handelaar in -, zielverkooper, werver, ronselaar, koppelaar; (ook) slavenhandelaar. *...VREES, v. gmv. *...VRIEND, m. (-en). *...WERK, o. gmv. menschelijk werk.

[Menschheid]

Menschheid, v. gmv. menschelijk geslacht. *...JE, (B. -N), o. (-s), klein -, nietig mensch. *...KUNDE, v. gmv. kennis van den mensch, - der menschen, - van het menschelijk hart. *...KUNDIG, bn. en bijw. (-er, -st). *...LIEVEND, bn. en bijw. (-er, -st). -HEID, v. zucht om menschen te helpen. *...PAARD, o. (fab.) Centaurus, monster half mensch half paard. *...STIER, m. (fab.) Minotaurus, monster half mensch half stier. *...VORMIG, bn. en bijw. (-er, -st),

eene menschelijke gedaante hebbende. *...WORDING, v. (godg.) incarnatie.

[† Menstruum]

† Menstruum, o. (scheik.) oplossingsmiddel, scheidingsvocht.

[† Menstruatie]

† Menstruatie, v. maandzuivering (der vrouwen).

[† Mensurabiliteit]

† Mensurabiliteit, v. gmv. meetbaarheid. *...SUUR, v. maat, tijdmaat.

[† Mentaal]

† Mentaal, bn. in den geest, in de gedachte. *...TIE, v. melding, gewag, vermelding; - maken van. *...TIONNEREN, bw. gel. vermelden, melding maken van, gewagen, aanvoeren.

[† Mentor]

† Mentor, m. (fig.) leidsman, opvoeder.

[† Menuet]

† Menuet, m. (-ten), soort dans.

[Mep]

Mep, m. (-pen), slag, stoot; hij heeft -pen (slaag) gehad. *-PEN, bw. gel. (ik mepte, heb gemept), onverwachts slagen toebrengen. *-PER, m. (-s). *-STER, v. (-s).

[† Mephitisch]

† Mephitisch, bn. stinkend, verpestend.

[† Meprise]

† Meprise, v. (-s), vergissing, misvatting, dwaling.

[† Mercantiel]

† Mercantiel, *...TIÊEL, bn. den handel betreffende; het -e stelsel.

[† Mercenair]

† Mercenair, bn. bereid voor loon te dienen, veil.

[† Merci]

† Merci, dank, heb dank.

[† Mercuriale]

[Merel]

Merel, v. (-s), meerle, zek. vogel.

[Merg]

Merg, o. gmv. zachte en vette zelfstandigheid in de beenderen van menschen en dieren; (fig.) kracht, sterkte; jeugd; geest (van iets), het beste, het edelste, de pit; (fig.) dat dringt door - en been (tot het hart door). *-ACHTIG, bn. (-er, -st), als merg; (fig.) krachtig. *-BEEN, o. (-deren), *-PIJP, v. (-en), been waar merg in zit. *-TREKKER, m. (-s), zek. werktuig.

[Mergel]

Mergel, m. gmv. soort vette aarde (klei met kalk vermengd). *-ACHTIG, bn. (-er, -st), als mergel. *-EN, bw. gel. (ik mergelde, heb gemergeld), met mergel bemesten; uitmergelen. *-GRAVER, m. (-s). *-KUIL, m. (-en).

[Meridiaan]

Meridiaan, m. (...anen, B. -s), (aardr. en sterr.) middaglijn, middagcirkel (denkbeeldige cirkel om de lengtegraden op den aardbol te vinden). *-CIRKEL, m. (-s), muurcirkel. *-KIJKER, m. (-s), passage-instrument, zek. verrekijker. *...DIONAAL, bn. zuidelijk.

[† Merinos]

† Merinos, m. mv. spaansche schapen met zeer fijne wol. *-, o. geweven stof uit die wol.

[Merk]

Merk, o. (-en), herkenningsteeken op eenig voorwerp; kaartje, lootje, bewijs (van toegang enz.); rits (op een vat); (zeew.) teeken op den steven om den diepgang aan te duiden; keur (op edele metalen); (zeew.) schuim door de zee op het strand gelaten. *-BAAR, bn. (-der, -st), te bemerken, te bespeuren. -HEID, v. gmv. *-ELIJK, bn. en bijw. aanmerkelijk, aanzienlijk; kennelijk, kenbaar, blijkbaar.

[Merkels]

Merkels, m. mv. (zeew.) hoepels tot het droogen van een zeil; zek. vierkante ijzeren staven; houten steunsels der luiken.

[Merken]

Merken, bw. gel. (ik merkte, heb gemerkt), met een merk teekenen; letters en cijfers enz. met katoen op linnengoed enz. zetten (zek. vrouwelijk handwerk); (fig.) bemerken, bespeuren, waarnemen. *-, ow. gewaar worden; letten op, acht geven op; zich niets laten -, het doen voorkomen alsof men iets niet ziet of weet. *...ER, m. (-s), die een merk zet (inz. bij het biljartspel, marqueur); die goederen (inz. katoenen stoffen) merkt; (zeew.) zek. stuk hout. *...ING, v. het merken.

[Merkijzer]

Merkijzer, o. (-s), ijzeren werktuig waarmede men merkt. *...KATOEN, o. gmv. katoen waarmede men kleedingstukken (linnengoed enz.) merkt. *...LAP, m. (-pen), model (voorbeeld waarnaar de meisjes het merken leeren); (ook) proeve van gemaakte vorderingen in het merken. *...LETTER, v. (-s), letter op eenige stof gemaakt; (boekdr.) teeken onder aan de eerste en tweede bladzijde van een vel. *...PAAL, m. (...alen), scheidspaal. *...REGEL, m. (-s, -en), grondregel. *...STEEN, m. (-en), grenssteen. *...STER, v. (-s), die merkletters op kleedingstukken enz. zet. *...STOK, m. (-ken), bakenstok. *...TEEKEN, o. (-s, -en), ken-, onderscheidingsteeken. *...WAARDIG, bn. en bijw. (-er, -st), belangrijk, opmerkelijk. -HEID, v. het opmerkelijke; iets opmerkelijks, belangrijk nieuws. *...ZIJDE, v. gmv. zijde om er mede te merken.

[Merrie]

Merrie, v. (...ën), wijfje van het paard. *-VEULEN, o. (-s), jonge merrie.

[† Merveilleus]

† Merveilleus, bn. en bijw. (...zer, -st), wonderbaar, -lijk.

[Mes]

Mes, o. (-sen), scherp werktuig om te snijden; (fig.) onder het - zitten, geschoren worden; (fig.) met het - in den buik zitten, in groote verlegenheid -, in angst verkeeren; (fig.) er is wat voor het - er is iets te eten; (fig.) zijn - snijdt aan twee zijden of kanten, hij wint (verdient) van twee zijden; (fig.) iem. het mes - aan de keel zetten, dwingen tot eene keus (door bedreiging enz.). *-, *-SING, o. (zeew.), (zie MESSING).

[† Mésalliance]

† Mésalliance, v. (-s), ongelijk huwelijk, huwelijk beneden iemands stand.

[Meshecht]

Meshecht, o. (...en), hecht -, steel van een mes. *...JE, (B. -N), o. (-s), klein mes; op zijn - (trotsch) spreken. *...LEMMET, o. het scherpe van een mes.

[† Mesmerismus]

† Mesmerismus, o. dierlijk magnetismus (zoo genoemd naar Mesmer, den eersten uitvinder).

[† Mesquinerie]

† Mesquinerie, v. (...ën), vrekkigheid, bekrompenheid, kleingeestigheid.

[† Messagerie]

† Messagerie, v. postwagendienst -, stoombootdienst tot het vervoer van reizigers en goederen; -s impériales (in Frankrijk).

[Messcheede]

Messcheede, v. (-n), koker -, foudraal voor een mes.

[Messenkoker]

Messenkoker, m. (-s). *...KRAAM, v. (...amen), kraam waar messen, scharen enz. te koop zijn. *...MAKER, m. (-s). *...MAKERIJ, v. (-en), handel in messen, messenwinkel. *...SLIJPER, m. (-s). *...TASCH, v. (...sschen), (der baardscheerders). *...WINKEL, m. (-s).

[† Messias]

† Messias, m. gezalfde, verwachte, verlosser; de Messiade, beroemd heldendicht van Klopstock (waarvan Christus de held is).

[Messing]

Messing, v. geel koper; (timm.) randlijst; (zeew.) scherpe snede van den lap op den achtersteven.

[Mest, Mist]

Mest, Mist, m. (B.v.), zelfstandigheid om den grond vet of vruchtbaar te maken; (ook) drek van sommige dieren; koe-, paarden-; lange -, stroo dat tot paardenleger gediend heeft; korte -, paardendrek. *-AARDE, v. gmv. *-BAK, m. (-ken). *-BEER, m. (-en), (fig.) dik -, vet -, zwaarlijvig mensch. *-BEEST, *-DIER, o. (-en), dier dat gemest wordt. *-BROK, m. deeg waarmede men het gevogelte bemest. *-EN, bw. gel. (ik mestte, heb gemest), vet maken (den grond, dieren); mest wegvoeren; bemesten. -, ow. drek van zich geven. *-ER, m. die mest. *-GAFFEL, m. (-s), mestvork. *-HOEN, o. (-ders), hoen dat gemest wordt. *-HOOP, m. (-en), opeengestapelde hoeveelheid mest, drek. *-ING, v. het mesten. *-KALF, o. (...veren), kalf dat gemest wordt. *-KAR, v. (-ren), vuilniskar. *-KEVER, v. (-s), zek. insekt. *-KOOI, v. (-jen, B. -en), kooi waarin vogelen gemest worden. *-KUIL, m. (-en). *-KOT, o. (-ten), meststal. *-POEL, m. (-en). *-PUT, m. (-ten). *-PLANT, v. (-en). *-SCHUIT, v. (-en), schuit waarin mest vervoerd wordt. *-VAALT, v. (-en), overdekte kuil tot berging van mest. *-VARKEN, o. (-s), varken dat men mest; (fig.) gulzigaard, lekkerbek. *-VOEDER, o. gmv. *-VOGEL, m. (-s). *-VORK, v. (-en). *-WAGEN, m. (-s), vuilniskar.

[† Mesties]

† Mesties, m. (...zen), afstammeling van eenen blanke en eene Indiaansche (Amerikaansche), of van eenen Indiaan en eene blanke.

[† Mesurabel]

† Mesurabel, bn. meetbaar. *...RES, v. mv. maatregelen, voorzorgen.

[Met]

Met, vz. ik zal - u gaan, ik zal u vergezellen; - (tot) iem. spreken; - (door) geweld; - (in) vrede; - (aan) iets bezig zijn; - elkander, te zamen, gezamenlijk. *-, o. gehakt vleesch, inz. gehakt van versch varkensvleesch. *-, v. (-ten), *-TE, v. (-n), geit.

[† Meta]

† Meta, bijw. half; - conto, halve rekening.

[Metaal]

Metaal, o. (...alen), delfstof smeedbaar na smelting; edele metalen, goud, zilver, platina; onedele metalen, koper, tin, ijzer, lood enz. *-AARDE, v. gmv. iridium (in de ruwe platina). *-ACHTIG, bn. (-er, -st), als metaal, op metaal gelijkende, delfstoffelijk. *-ADER, v. (-s), ader -, gang in de mijnen. *-ASCH, v. gmv. ertsasch. *-GIETER, m. (-s). *-GLAS, o. gmv. *-KUNDE, v. gmv. kennis der metalen en hunner eigenschappen. *-SCHEIDER, m. (-s), louteraar, affineur. *-SCHUIM, o. gmv.

[Metabolisch]

Metabolisch, bn. -e insekten, die eene volkomene gedaante-verwisseling ondergaan. *...CARPUS, m. (ontl.) middelhand. *...CENTRUM, o. zwaaipunt van een schip. *...CHRONISMUS, m. fout in de tijdrekening. *...GENESIS, v. (nat. hist.) geslachtsverwisseling.

[Metalen]

Metalen, bn. bergstoffelijk, van metaal vervaardigd, uit metaal zamengesteld. *...LEPSIS, v. zek. redekunstige figuur.

[Metalliek, Metallisch]

Metalliek, Metallisch, bn. metaalachtig, metaal of erts bevattende.

[Metallieken]

Metallieken, mv. zek. oostenrijksche schuldbrieven.

[† Metallifodinen]

† Metallifodinen, mv. ertsgroeven, metaalmijnen.

[† Metallisatie]

† Metallisatie, v. metaalvorming, het ontstaan der ertsen. *...LISEREN, bw. gel. tot metaal maken; metalen zuiveren.

[† Metallochemie]

† Metallochemie, v. scheikunde der metalen. *...CHROMIE, v. kunst om langs den galvanischen weg metalen te kleuren. *...ÏDEN, mv. grondstoffen (b.v. waterstof, koolstof) die geene metalen zijn.

[† Metallurgie]

† Metallurgie, v. scheikunde der ertsen, bergwerkkunde; kennis en bewerking der ertsen.

[† Metamerisch]

† Metamerisch, bn. (scheik.) -e verbindingen, die wat de grondstoffen enz. betreft volkomen gelijk zijn maar toch verschillende eigenschappen bezitten. *...MORPHISME, o. gmv. de veranderingen die rotsen en delfstoffen na hare vorming hebben ondergaan. *...MORPHOSE, ...SIS, v. gedaanteverwisseling. *...MORPHOSEREN, bw. gel. van gedaante doen veranderen. *...PHOOR, v. (...oren), overdragtelijke -, figuurlijke -, verbloemde uitdrukking, gelijkenis. *...PHORISCH, bn. overdragtelijk, zinnebeeldig. *...PHYSICA, v. gmv. bovennatuurkunde.

[† Metarsiologie]

† Metarsiologie, v. leer der luchtverschijnselen.

[† Metastasis]

† Metastasis, v. verplaatsing, overgang.

[† Metempsychose]

† Metempsychose, v. zielsverhuizing.

[Meten]

Meten, bw. ong. (ik mat, heb gemeten), de maat (van iets) nemen; peilen, roeijen; (zeew.) opnemen, nagaan, onderzoeken; (fig.) iem. den rug -, iem. afrossen; de maat vol -, zie op MAAT; zich met iem. -, met iem. wedijveren; (ook) vechten om te zien wie de sterkste is. *...TER, m. (-s), die meet; beëedigde ambtenaar met het meten van de schepen belast; grondeenheid der lengtemaat in het metrieke stelsel, de nederl. el. -, v. (-s), doopmoeder, peettante, peet. *...TERTJE, (B. -N), o. (-s), klein liniaal. *...TING, v. (-en), het meten; het peilen, roeijen.

[† Meteoor]

† Meteoor, m. (...oren), luchtverheveling. *-STEEN, m. (-en), luchtsteen. *...ORISCH, bn. betrekking hebbende op -, afhangende van luchten weêrsveranderingen. *...OROGNOSIE, v. wetenschappelijke weêrkunde; weêrvoorspelling. *...OROGRAAPH, m. (...aphen), weêrbeschrijver; weêrwijzer, werktuig dat de luchtveranderingen aanwijst. *...OROLITHEN, mv. luchtsteenen. *...OROLOGIE, v. gmv. weêrkunde, leer der dampkrings-verschijnselen. *...OROLOGISCH, bn. daarop betrekking hebbende; -e waarnemingen. *...ORONOMIE, v. leer van de wetten des weders. *...OROPHYTEN, m. mv. vermeende plantaardige nederploffingen uit de lucht. *...OROSKOOP, v. (...open), werktuig ter bepaling van de lengten en breedten der plaatsen op den aardbol; weêrwijzer.

[† Methode]

† Methode, v. leerwijze; handelwijze, wijze van werken. *...DICA, *...DIEK, *...DOLOGIE, v. leer der voordragt, ontwikkeling -, voorstelling der leerwijze. *...DISCH, bn. planmatig, geregeld, overeenkomstig eene aangenomene leerwijze. *...DISTEN, m. mv. zek. godsdienstsekte (in Engeland).

[† Methyl]

† Methyl, o. (scheik.) verbinding van koolstof met waterstofgas.

[† Metier]

† Metier, o. (-s), handwerk; werkstoel; weefgetouw.

[† Metriek, Metrisch]

† Metriek, Metrisch, bn. tot den meter (de nederl. el als eenheid der maat) behoorende; het metrieke stelsel. *-, tot de voetmaat behoorende; in verzen, in gebonden stijl.

[† Metrologie]

† Metrologie, v. gmv. leer der maten en gewigten. *...NOOM, m. (...omen), *...METER, m. (-s), (muz.) maatmeter (werktuig). *...POLE, *...POLIS, v. moederland; moederstad, hoofdstad; aartsbisdom; zetel eens aartsbisschops. *...POLITAANSCH, bn. aartsbisschoppelijk.

[† Metrum]

† Metrum, o. (...tra), maat, versmaat.

[Mets]

Mets, bijw. soms; bijna.

[Metselaar]

Metselaar, m. (-s), ambachtsman die met kalk en steenen arbeidt; (fig.) opzigter, stichter (van een gebouw); vrij-, ingewijde in zek. broedervereeniging, maçon. *-S, mv. naam aan zekere dieren gegeven (b.v. kevers, bijen, mieren enz.). *-SAMBACHT, o. *-SBAAS, m. (...azen). *-SBAK, m. (-ken). *-SKNECHT, m. (-s).

[Metselarij]

Metselarij, v. het metselen; metselaarsambacht; vrij-.

[Metselen]

Metselen, bw. gel. (ik metselde, heb gemetseld), met kalk en steenen arbeiden; (fig.) oprigten, stichten, gronden, vast ineenwerken.

[Metseldeeg]

Metseldeeg, o. gmv. *...HAMER, m. (-s), bikhamer. *...KALK, m. gmv. *...STEEN, m. (-en). *...WERK, o. (-en).

[Metsen]

Metsen, bw. gel. (ik metste, heb gemetst), metselen, bouwen.

[Metten]

Metten, v. mv. (r.k.) vroegdienst in de kerk; morgengezangen in de kloosters; (fig.) iem. de - lezen, iem. berispen, scherp doorhalen; (fig.) korte - maken, haastig te werk gaan, zich niet lang bedenken. *-BOEK, o. (-en), r.k. kerkboek. *-TIJD, m. (r.k.) tijd voor de vroegdienst, - voor het zingen der morgengezangen.

[Metworst]

Metworst, v. (-en), beuling.

[Meubel]

Meubel, o. (-en), stuk huisraad; (fig.) een onnut -, nutteloos mensch. *-EREN, bw. gel. (ik meubeleerde, heb gemeubeleerd), van huisraad voorzien, stofferen (eene kamer). *-GORDIJNEN, v. mv. staatsiegordijnen over de gewone venstergordijnen. *-KAMER, v. (-s), magazijn van meubelen; zaal waarin de op den vijand veroverde vaandels bewaard worden. *-PAPIER, o. (-en), behangselpapier.

[† Meum et tuum]

† Meum et tuum, het mijn en dijn, mijn eigendom en het uwe.

[Meug]

Meug, v. tegen heug en - (met tegenzin) eten.

[Meuk]

Meuk, v. in de - (week) staan, week of zacht laten worden; (fig.) nog in de - staan, nog niet rijp genoeg zijn. *-EN, bw. ow. gel. (ik meukte, heb gemeukt), week maken; murw maken of worden (door zachte koking enz.).

[Meuzelaar]

Meuzelaar, m. (-s), *-STER, v. (-s), lekkerbek; vuilmaker, vuilmaakster.

[Mevrouw]

Mevrouw, v. (-en), gehuwde vrouw, (inz. van voornamen stand).

[† Mezzo]

† Mezzo, (muz.) - forte piano, iets sterks en zachts; (muz.) - soprano, hooge alt, diepe discant; (schild.) - tinto, halfschaduw, middelkleuren; (plaatsn.) zwarte kunst; (muz.) - voce, met eene doffe stem.

[Miaauw]

Miaauw, tw. geluid eener kat. *-EN, ow. gel. zie MAAUWEN.

[† Miasma]

† Miasma, o. smetstof, in de lucht verspreide ziektestof.

[† Mica]

† Mica, o. gmv. glimmer, zek. delfstof. *-, (-as), schoorsteentje op een gaslichtglas. *-CITEN, *-LEIJEN, v. mv. zek. rotssoort.

[Michiel]

Michiel, Sint -, zek. feestdag; orde van den heiligen - en van den heiligen Joris, britsche orde voor de Ionische eilanden; orde van verdiensten van den heiligen Michael, beijersche ridderorde.

[Microscoop]

Microscoop, enz. zie MIKROSKOOP.

[† Midas]

† Midas, m. (-sen), (fig.) rijke domkop, domme beoordeelaar; -ooren, lange - of ezelsooren.

[Middag]

Middag, m. (-en), het midden van den dag, tijdstip waarop de zon hare grootste hoogte bereikt heeft, - zich in den meridiaan bevindt; het is -, het is twaalf uur; (fig.) de - des levens, de mannelijke ouderdom; voor-, tijd van zonsopgang tot 12 uur; na-, tijd van 12 uur tot zonsondergang; des -s, ten 12 ure. *-BLOEMEN, v. mv. naam eener natuurlijke plantenfamilie. *-CIRKEL, m. (-s), meridiaan. *-ETEN, o. *-HITTE, v. *-KLAAR, bn. en bijw. zoo klaar als de dag. *-KRING, m. (-en), meridiaan. *-LIJN, v. (-en), meridiaan. *-MAAL, o. (...alen). *-PREÊK, v. (...eken), predikatie in de namiddagkerk. *-ROND, o. (sterr.) eerste meridiaan. *-RUST, v. *-SLAAPJE, (B. -N), o. (-s). *-UUR, o. 12 uur 's middags. *-VLAK, o., -TE, v. vlak des meridiaans. *-ZON, v. *-ZIJDE, v. zuidzijde.

[Middel]

Middel, bn. en bijw. in het midden. *-, v. (B.v. en o.) middellijf. *-, o. (-en), iets (stoffelijks of zedelijks) dat gebezigd wordt om eene zekere uitkomst te verkrijgen, - tot iets te geraken enz.; weg, gelegenheid; vermogen, rijkdom. Zie MIDDELEN. *-AAR, m. (-s), bemiddelaar, scheidsman, tusschenpersoon; (H.S.) de Zaligmaker. *-AARSAMBT, *-AARSCHAP, o. tusschenkomst, bemiddeling, *-AARSTER, (-s), *-ARES, v. (-sen), bemiddelaarster. *-ADER, v. (ontl.) zek. ader van den arm. *-BAAR, bn. -LIJK, bijw. middellijk, gemiddeld, middelmatig; (sterr.) eene middelbare beweging, eene cirkelvormige beweging waarin in gelijke tijden steeds een gelijke boog wordt doorloopen. *-BOOG, m. (...ogen), boog eener klok. *-DEUR, v. (-en), deur in het midden; binnendeur. *-EEUW, v. of -EN, mv. (in de geschiedenis) de tijd die verloopen is van den val des Westerschen rijks tot de ontdekking van Amerika; tijd van barbaarschheid. *-EEUWSCH, bn. tot de middeleeuwen behoorende, uit dien tijd afkomstig; (fig.) ruw, barbaarsch. *-EN, bw. gel. (ik middelde, heb gemiddeld), vereffenen, beslechten, bijleggen (een geschil, eenen twist); gemiddeld, het eene door het andere gerekend. -, o. mv. aardsche goederen, vermogen, rijkdom, welvaart; met - gezegend zijn. *-ERWIJL, bijw. inmiddels, in dien tusschentijd. *-HAND, v. (-en), (ontl.) deel der hand. *-HANDSPIER, v. (-en), (ontl.). *-GANG, m. (-en), (rijsch.) gebroken gang van een paard. *-HOOP, m. (-en), centrum eener vloot. *-ING, v. bemiddeling, tusschenkomst. *-KAMER, v. (-s). *-KENNIS, v. *-LAAN, v. (...anen), hoofdlaan (in eenen tuin). *-LANDSCH, bn. tusschen twee of meer landen; de -e zee. *-LIJF, o. *-LIJK, bn. en bijw. niet regtstreeksch, niet regtstreeks, middelbaar. *-LIJN, v. (-en), doorsnede, diameter; (aardr.) evennachtslijn. *-LIJNIG, bn. lijnregt tegen elkander. *-LOOS, bn. zonder middelen, onbemiddeld. *-MAAT, v. gmv. het midden, het juiste midden. -, *-MATIGHEID, v. eigenschap van iets wat niet uitstekend goed en niet bijzonder slecht is. *-MATIG, bn. (-er, -st), -LIJK, bijw. redelijk. *-MEESTER, m. (-s), bemiddelaar; ondermeester. *-MUUR,

m. (...uren), scheidmuur. *-OORZAAK, v. (...aken), bijoorzaak, niet regtstreeksche oorzaak. *-PAD, o. (-en). *-PERK, o. (-en), het middelste der drie vakken waarin een scheepsdek in de breedte afgedeeld is. *-PUNT, o. (-en), (meetk.) punt waarin al de lijnen die er doorgaan midden door gedeeld worden; (fig.) hoofdpunt, centrum; middelpunts-beweging, -krachten, -stralen, -vuur, -vereffening, -zon. *-PUNTIG, bn. centraal. *-PUNTSHOEK, m. (-en), (meetk.) hoek dien twee lijnen in het middelpunt eener figuur met elk. maken. *-PUNTTREKKEND, ...ZOEKEND, ...SCHUWEND, ...VLIEDEND, bn. *-REGT, o. *-RIB, v. (-ben), (zeew.) spant. *-RIF, o. (-fen), middelschot van het menschelijk ligchaam, spierachtig vlies dat de borstholte van de buikholte scheidt. *-SCHOT, o. (-ten), planken afscheiding tusschen twee kamers; tusschenschot (in den neus). *-SLAG, m., *-SOORT, v. soort tusschen klein en groot (of tusschen dik en dun, tusschen lang en kort enz.) in. *-SPITS, v. (-en), centraalpunt. *-ST, bn. de -e naad van een blad, (plant.); de -e zoon, tusschen den oudsten en den jongsten. *-STAAT, *-STAND, m. het middelmatige; burgerstand. *-STEM, v. (-men), (muz.). *-TOGT, m. (-en), gedeelte van een leger of eene vloot tusschen de voor- en achterhoede. *-TOON, m. (-en), (muz.). *-VINGER, m. (-s), wijsvinger. *-WEG, m. (-en), weg die in het midden loopt; (fig.) middel tot bevrediging. *-WETENSCHAP, v. (-pen). *-ZINNIG, bn. (-er, -st), dubbelzinnig, voor meer dan ééne uitlegging vatbaar. *-ZOUTEN, o. mv. (scheik.) zouten die niet tot de zure en niet tot de alkalische zouten kunnen gebragt worden, neutrale zouten.

[Midden]

Midden, o. deel of punt tusschen twee uitersten en van elk van deze even ver verwijderd. *-, bijw. tusschen ... in, in tweeën (gebroken); te - (in den schoot, in den kring) van zijne familie; in (of op) het - van den dag, op klaarlichten dag. *-BOORDS, bijw. (zeew.) naar het midden van het schip. *-STUK, o. (-ken), deel van eene kamer; sieraad op tafel (bij een feestmaal). *-VOET, m. (ontl.) deel van den voet tusschen het gewricht en de teenen. (Voor de overige zamenstellingen met MIDDEN zie op MIDDEL).

[Middernacht]

Middernacht, m. (B.v.), 12 uur 's nachts, (het tegenovergestelde van middag). *-SMAAL, o. (...alen), maal na eenen vastendag.

[Midoogst]

Midoogst, m. het midden van den oogst. *...SCHEEPS, bijw. in of naar het midden van het schip. *...WINTER, m. het midden van den winter.

[† Midshipman]

† Midshipman, m. (...men), officier van den laagsten rang op de engelsche vloot.

[Miede]

Miede, v. (-en), gift, geschenk, bodeloon; tijding, boodschap, nieuws. *-BRENGER, m., *-BRENGSTER, v. (-s), boodschapper, boodschapster. *-PENNING, m. (-en), godspenning, handgeld.

[Miedverhuring]

Miedverhuring, v. (-en), verhuring van hooiland (in Friesland).

[Mientgrond]

Mientgrond, m. (-en), soort duingrond.

[Mier]

Mier, v. (-en), zek. insekt; (fig.) iem. die weinig vertrouwen inboezemt, die geenen invloed heeft; (fig.) eene - aan iem. hebben, iem. wantrouwen. *-ACHTIG, bn. (-er, -st), als eene mier. *-ETER, zek. tandeloos zoogdier. *-ENJAGER, m. (-s), europesche draaihals,

soort specht. *-ENLEEUW, m. (-en), zek. insekt. *-ENNEST, o. (-en). *-ENZUUR, o. organisch zuur in de mieren.

[Mierik]

Mierik, m. (B.v. doch m. als de wortel er onder verstaan wordt), plant. *-WORTEL, m. (-s), peperwortel, zek. gewas.

[Mij]

Mij, pers. vnw.

[Mijdelijk]

Mijdelijk, bn. (-er, -st), te mijden, vermeden kunnende worden. *...DEN, bw. ong. (ik meed, heb gemeden), ontwijken, uit den weg gaan of treden; ontzien, omzigtig behandelen. ZICH -, ww. zich wachten voor, zich onthouden van. *...DING, v. het mijden.

[Mijdzaam]

Mijdzaam, bn. en bijw. (...amer, -st), omzigtig en zorgvuldig.

[§ Mijge]

§ Mijge, v. pis. *-N, ow. ong. (ik meeg, heb gemeegd), pissen.

[Mijl]

Mijl, v. (B.v. en o.), (-en), afstandsmaat; (1 nederl. - of kilometer = 1000 ned. ellen; 1 geographische of duitsche mijl = 7407.41 ned. ellen; 1 vierkante nederl. - of myriare = 100 bunders (landmaat); 1 vierkante geographische mijl = 5486.9684 bunders). *-PAAL, m. (...alen), afstandswijzer (op groote wegen), grenspaal. *-SCHAAL, v. (...alen), (aardr.) grondslag of maatstaf bij de afstandsmeting.

[Mijmeraar]

Mijmeraar, m., *-STER, v. (-s), zwaarmoedige, suffer, dutter, sufster, dutster. *...EN, ow. gel. (ik mijmerde, heb gemijmerd), zwaarmoedig over iets denken; peinzen, dutten, suffen. *...END, *...IG, bn. (-er, -st). *...IJ, *...ING, v. (-en).

[Mijn]

Mijn, bez. vnw. van mij; mijns, mijner, van mijn; mijns bedunkens, oordeels, inziens, naar mijne meening, zoo als ik de zaak inzie; de of het -e, wat mij toebehoort; de -en, mijn gezin, mijne lieden; het - en dijn, het mijne (mijn eigendom) en het uwe; te mijnent, bij mij aan huis; mijnenthalve, om mijnentwil, ter liefde voor mij, omdat ik het gaarne heb, om mij niet te krenken; van mijnentwege, mijnerzijds, uit mijnen naam. *-, v. (-en), uitholing in de aardkorst om er delfstoffen uit te halen; (oorl.) onderaardsche kelder of gang met kruid gevuld; (fig.) de - (het geheim) is ontdekt; (fig.) de - is verkeerd gesprongen, de zaak is uitgevallen ten nadeele van den persoon die een ander er mede wilde benadeelen. *-ADER, v. (-en), delfstoflaag, streep of rigting in eene mijn (die de delvers moeten volgen). *-BERG, m. (-en). *-DELVER, m. (-s), die iets uit den grond haalt. *-E, v. (-s), gebaar, schijn, gelaat. *-EN, bw. gel. (ik mijnde, heb gemijnd), eene mijn maken of graven; (fig.) ondermijnen; op eene openbare verkooping zich bij den afslag door het roepen van mijn! tot kooper van iets verklaren. *-ER, m. (-s), mijnwerker. -, *-STER, v. (-s), kooper-, koopster op eene openbare veiling. *-GAS, o. gas waaraan de ontploffingen in de kolen- en zoutmijnen zijn toe te schrijven. *-GRAVER, m. (-s). *-GROEVE, v. (-n). *-GROND, m. (-en). *-ING, v. het mijnen. *-KAMER, v. (-s), (art.). *-LAMP, v. (-en), veiligheidslamp. *-POMPEN, v. mv. toestel tot het ontlasten van het water dat zich in de mijngangen verzameld heeft. *-STOF, v. (-fen), erts. *-WERKER, m. (-s), (art.) schansgraver; (fig.) dier dat zich door wroeten enz. eene woning in den grond weet te vormen.

[Mijnheer]

Mijnheer, m. titel voor volwassen manspersonen.

[Mijt]

Mijt, v. (-en), (eert.) allergeringste muntsoort; kaasworm, meluw; huidwormpje, ziertje; houtstapel, hoop takkebossen. *-EN, bw. gel. (ik mijtte, heb gemijt), aan eene mijt zetten, opstapelen.

[Mijter]

Mijter, (B. MITER), m. (-s), bisschopsmuts, -hoed; (fig.) de bisschoppelijke waardigheid; spits toeloopend hoofddeksel (tot sieraad); (boek b.) gedreven sieraad. *-BERG, m. (fab.) zangberg, Helicon, Parnassus. *-BERGGODINNEN, v. mv. zanggodinnen. *-DRAGEND, bn. gemijterd. *-DRAGER, m. (-s), bisschop. *-EN, bw. gel. (ik mijterde, heb gemijterd) met eenen mijter sieren; tot bisschop verheffen. *-IG, bn. (-er, -st), armoedig, morsig, ellendig; ongezond; vol wormen. *-STAD, v. (...eden), bisschopsstad.

[Mik]

Mik, v. gmv. (B.v. en m.) bloem van rogge- of tarwemeel; broodje van fijn roggemeel gebakken; boomtak in den vorm eener tweetandige vork; schoor; stutpaal, staander, steunsel; halve galg (strafwerktuig); galg (eener pomp); herdersstaf; soort scheepslantaarn. *-, o. het mikken, gemik. *-IJZER, o. (-s), ijzer aan den mond van den loop eens vuurroers. *-KEN, bw. ow. gel. (ik mikte, heb gemikt), doelen, turen (op iets, om het te raken of te treffen); (timm.) scherp zien of iets wel lijnregt is; (fig.) loeren, op den uitkijk staan; niet durven kikken of -, het niet wagen te spreken; op een haar -, zeer naauwkeurig mikken. -, o. *-KING, v. het mikken, gemik. *-KER, m., *-STER, v. (-s), die mikt, tuurt, loert enz. *-KNOP, m. (-pen), zie MIKIJZER. *-PAAL, m. (...alen), (eert. in het steekspel). *-PUNT, o. (-en), punt dat gemikt moet worden, dat men treffen wil.

[† Mikado]

† Mikado, m. titel van den geestelijken keizer van Japan.

[Mikmak]

Mikmak, v. list, streek, kuiperij; feil, gebrek.

[† Mikrochemie]

† Mikrochemie, v. gmv. scheikundig onderzoek van kleine of zeer fijne voorwerpen; scheikundig onderzoek met behulp van kleine toestellen op kleine hoeveelheden. *...ÊLECTROMETER, m. (-s), *...ÊLECTROSCOOP, v. (...open), condensator der electriciteit. *...GALVANOMETER, m. (-s), toestel tot waarneming van zeer geringe sporen van dierlijke electriciteit. *...GRAPHIE, v. beschrijving van kleine door vergrootglazen waargenomen voorwerpen; beschrijving en leer der behandeling van het mikroskoop. *...KOSMISCH, bn. - zout, piszout. *...KOSMOS, v. wereld in het klein, de mensch; menschenwereld. *...MEGA, v. hoekmeter van 15 graden. *...METER, m. (-s), werktuig (aan eenen verrekijker of mikroskoop) tot het maken van schijnbaar zeer kleine grootheden. *...PHOON, o. (...onen), toestel tot het waarnemen van hoogst zwakke toonen. *...PHOTOGRAPHIE, v. mikroskopisch kleine lichtbeelden. *...SKOOP, o. (...open), vergrootglas. *...SKOPISCH, bn. alleen door het vergrootglas bespeurbaar.

[Mild]

Mild, bn. en bijw. (-er, -st), *-ELIJK, bijw. niet karig, mededeelzaam, rijkelijk; vrijgevig; zacht, week; inschikkelijk, niet streng; (fig.) vruchtdragend; de -e (niet strenge) toepassing der wetten; eene -e (ruime) ondersteuning. *-DADIG, bn. en bw. (-er, -st), *-LIJK, bijw. edel-, grootmoedig, weldoende. *-DADIGHEID, v.

vrijgevigheid; weldadigheid. *-E, v. zie MELDE. *-EREN, bw. gel. (ik milderde, heb gemilderd), zachter maken; lenigen. *-HEID, v. zachtheid; milddadigheid; toegeeflijkheid.

[† Militair]

† Militair, o. gmv. krijgsmansstand; krijgswezen. *-, m. (-en), soldaat, krijgsman. *-, bn. wat op het krijgswezen betrekking heeft; -e dienst, krijgsdienst; -e akademie, oefenschool voor officieren; -e wetten, wetten voor het leger; -e orde van Savoye, ridderorde; -e orde voor de inboorlingen van Britsch Indië. *-EMENT, bijw. op soldatenwijs; (fig.) stipt, ordelijk; naar den regel.

[† Militie]

† Militie, v. weerbare mannen, soldaten; krijgsvolk; land-, nationale -, militaire magt zamengesteld uit ingezetenen die of als vrijwilligers dienst hebben genomen of door het lot daartoe zijn aangewezen; zee-, mariniers, zeesoldaten. *-KOMMISSARIS, m. (-sen). *-KAS, v. (-sen), fonds tot onderlinge verzekering voor den afkoop der militaire dienst. *-RAAD, m. (...aden), vergadering die beslist in alles wat de loting enz. voor de nationale militie betreft.

[† Militien, of Milicien]

† Militien, of MILICIEN, m. (-s), soldaat der militie.

[Mille]

Mille, duizend; per -, ten duizend, op de duizend. *-FIORI, v. zek. fraai veelkleurig italiaansch glasmozaïk. *-POREN, m. mv. zek. geslacht van polypen.

[Milli]

Milli, duizendste gedeelte; duizend maal. *-ADE, v. (-n), tijdvak van duizend jaren. *-ARD, o. (-en), duizend millioen. *-ASSE, v. duizend milliarden. *-GRAM, o. (-men), duizendste deel van een wigtje. *-LITER, m. (-s), duizendste van een kop of kan. *-METER, m. (-s), duizenste van eene el, streep. *-OEN, o. (-en), duizendmaal duizend. *-OENPOOTEN, m. mv. soort dieren. *-ONNAIR, m. (-s), die millioenen bezit, zeer rijk man. *-STÈRE, v. duizendste kubiek-el, kubiek-palm.

[† Milreis]

† Milreis, v. portugesche rekenmunt (= 1000 reis of ƒ2.85).

[Milt]

Milt, v. week ingewand in de linkerzijde der buikholte van het ligchaam van mensch en dier; hom, mannelijk zaad (van sommige visschen); (fig.) de - kittelen, aan het lagchen brengen. *-ADER, v. (ontl.). *-BREUK, v. (-en), (heelk.). *-DAMP, m. (-en). *-ER, m. (-s), mannetjes-visch, hommerd. *-KLIEREN, v. mv. *-KRUID, o. steenvaren, zek. plant. *-ONTSTEKING, v. (-en), zek. ziekte. *-VERSTOPPING, v. (-en), zek. ziekte. *-VORMIG, bn. (ontl.) -e spier van het hoofd. *-ZIEK, *-ZUCHTIG, bn. (-er, -st), zwaarmoedig, † hypochondrisch. *-ZIEKTE, *-ZUCHT, v. gmv. † hypochondrie, naargeestigheid, † spleen.

[Mimen]

Mimen, m. mv. gebarenspelers; gebaren. *...MICUS, m. (...ci), meester in het gebaren maken. *...MIEK, v. gmv. gebarenkunst, gebarenleer. *...MISCH, bn. tot de gebarenkunst behoorende.

[Min]

Min, bijw. (-der, -st), weinig, gering; te -, niet genoeg; - of meer, ongeveer, iets minder of iets meer. *-, v. gmv. liefde. *-, v. (-nen), voedster, zoogster. *-ACHTEN, bw. gel. (ik minachtte, heb geminacht), met trotschheid op iem. neêrzien. -D, bn.

[Minder]

Minder, bijw. geringer; kleiner; niet zooveel. *-BROEDER, m. (-s), zek. monnik. *-E, m. en v. (-n), lagere in rang, onderge-

schikte. *-EN, bw. ow. gel. (ik minderde, heb geminderd), minder -, geringer -, kleiner maken of worden, afnemen; eene kous -, bij het breijen naauwer maken; de levensmiddelen - (slaan af, worden goed-kooper). *-HEID, v. kleinste aantal; ondergeschiktheid; lagere rang. *-JARIG, bn. nog niet mondig, nog beneden den wettelijken ouderdom (in Nederland 23 jaren). *-JARIGHEID, v. onmondigheid. *-ING, v. (-en), vermindering, korting; het afnemen; afslag.

[† Minaret]

† Minaret, o. (-s), moskee-toren.

[† Mine]

† Mine, v. gelaat, uitzigt; zie ook MIJNE; mines maken, den schijn van iets aannemen; gezigten trekken. *-RAAL, o. (...alen), delfstof, bergstof, erts. -, bn. erts-, steenhoudend; het -rijk, delfstoffelijk rijk; - blaauw, berlijnsch blaauw; -wateren, minerale bronnen, gezondheidsbronnen, water uit deze bronnen. *-RALEN, o. mv. delfstoffen. *-RALOGIE, v. gmv. delfstofkunde. *-ROGRAPHIE, v. gmv. beschrijving der delfstoffen.

[† Mineren]

† Mineren, bw. gel. (ik mineerde, heb gemineerd), ondermijnen, kruidmijnen aanleggen. *...NEUR, m. (-s), mijnwerker, bergwerker; het corps -s en sapeurs, zek. wapen bij het leger.

[Minerval]

Minerval, o., *-IÊN, o. mv. schoolgeld (op inrigtingen van middelbaar en hooger onderwijs).

[Mingenoot]

Mingenoot, m. en v. (-en), beminde, minnaar, minnares. *...GENOT, o. genot der liefde. *...GOD, m. Cupido. *...GODES, v. Venus.

[† Miniatuur]

† Miniatuur, o. in -, zeer klein (voorgesteld of afgebeeld), verkleind. *-SCHILDER, m. (-s). *-SCHILDERKUNST, v. gmv.

[† Minimum]

† Minimum, o. (...ma), het kleinste, geringste; de laagste prijs.

[Minijver]

Minijver, m. gmv. jaloezij, jaloerschheid. *-IG, bn. (-er, -st), jaloersch.

[† Minister]

† Minister, m. (-s), staatsdienaar belast met de waarneming van een departement van algemeen bestuur; -van binnenlandsche zaken, - van buitenlandsche zaken, - van financiën, - van justitie, - van oorlog, - van marine, - van openbaar onderwijs, - van koophandel en nijverheid, - van openbare werken, - van eeredienst, - van het huis des konings, - van staat. *...TERIE, v. (...ën), dienst; staatsbeheer; departement van algemeen bestuur (b.v. - van financiën); al de protestantsche leeraren van ééne plaats; ambtsverrigting van eenen notaris; openbaar -, openbare aanklager, eischer (bij een regterlijk kollegie). *...TERIÊEL, bn. ambtshalve; van eenen minister uitgaande; op eenen minister of een ministerie betrekking hebbende; eene ministeriële portefeuille, een ministerspost; ministeriële krisis, ministernood (wanneer de ministers hun ontslag hebben aangeboden en hunne opvolgers nog niet benoemd zijn). *...TREREN, ow. gel. (ik ministreerde, heb geministreerd), de kerkdienst verrigten of helpen verrigten.

[† Minium]

† Minium, o. menie. (Zie dit woord).

[Mink]

Mink, m. zie VERMINKING.

[Minnaar]

Minnaar, m. (-s). *...NARES, v. (-sen), vrijer, vrijster, geliefde, beminde; liefhebber, liefhebster. *...NARIJ, v. (...ën), liefdehandel.

[Minne]

Minne, v. gmv. liefde, vriendschap. *-, v. (-n), zoogster, voed-

stermoeder; in der -, op vriendelijke wijze; pand der -, onderpand tot waarborg; (ook) pand der liefde, kind. *-BRAND, m. gmv. vuur der liefde. *-BELOFTE, v. (-n), belofte van liefde. *-BRIEF, m. (...ven). *-BROEDER, m. (-s), franciskaner-monnik. -SKLOOSTER, o. *-DICHT, o. (-en). *-DICHTER, m. (-s), die minne- of liefdedichten maakt. *-DRANK, m. (-en), drank met eene beweerde liefdevoortbrengende kracht. *-GLOED, m. gmv. liefdevlam. *-GOD, m. Amor, Cupido. *-HANDEL, m. liefdegeschiedenis. *-KANS, v. (-en), gelegenheid om te beminnen. *-KIND, o . (-eren), voedsterkind. *-KLAGT, v. (-en), klagt eens verliefden, - eener verliefde; treurdicht. *-KOORTS, v. (-en). *-KOUT, m. gmv. gesprek van verliefden. *-KOZEN, bw. gel. liefkozen. *-KOZERIJ, v. (-en). *-KUNST, v. kunst van beminnen. *-LIED, o. (-eren). *-LIJK, bn. en bijw. vriendelijk, aanvallig; verpligtend, voorkomend; bij -e schikking, zonder tusschenkomst van den regter. *-LIJKHEID, v. gmv. beminnelijkheid, lieftaligheid. *-LIST, v. (-en). *-LONK, m. (-en), blik van verliefden. *-LONKJE, (B. -N), o. (-s). *-LUIM, v. (-en). *-LUST, m. (-en). *-MALLEN, bw. gel. liefkozen. *-MOEDER, v. (-s), min, voedstermoeder; besteedster van minnen (inz. te Parijs).

[Minnen]

Minnen, bw. gel. (ik minde, heb gemind), beminnen, liefhebben; vrijen; zogen (een kind). *-, o. *-D, bn. verliefd, liefhebbend. *-EED, o. (-en), eed van liefde.

[Minnenijd]

Minnenijd, o. gmv. jaloerschheid, jaloezij. *-IG, bn. (-er, -st), jaloersch. *...PIJN, v. (-en), smart door de liefde veroorzaakt. *...PRAAT, m. taal der verliefden. *...SCHICHT, m. (-en), pijl der liefde), Amorspijl. *...SCHUW, bn. (-er, -st), onverschillig, geen liefde gevoelende. *...SLUIKERIJ, v. overspel. *...SPEL, o. (...len), het grappenmaken van verliefden. *...STRIJD, m. *...TAAL, v. gmv. *...TOGT, m. liefde, hartstogt. *...VADER, m. (-s), voedstervader. *...VLAAG, v. (...agen), vlaag van buitensporige liefde. *...VLAM, v. gmv. *...VUUR, o. gmv. liefdegloed. *...ZANG, m. (-en). *...ZANGER, m. (-s), troubadour; (in Engeland) minstreel. *...ZIEKTE, v. gmv. liefdekwaal. *...ZORG, v. (-en). *...ZUCHT, v. gmv. liefde, genegenheid. -, m. (-en), zucht van verliefden.

[† Minor]

† Minor, bn. jonger, jongere. *-, m. minderterm eener sluitrede. *-AAT, o. erfopvolgingsregt der jongeren. *-ENNITEIT, v. gmv. minderjarigheid, onmondigheid. *-IETEN, m. mv. minderbroeders, franciskaner-monniken. *-ITEIT, v. minderheid, (inz. van stemmen in eene vergadering enz.).

[† Minotaurus]

† Minotaurus, m. (fab.) gedrogt, halfmensch-halfstier.

[Minst]

Minst, bn. en bijw. geringste, kleinste; in het - niet, volstrekt niet; op zijn -, of -ens, ten minste genomen; ik moet -ens vijf gulden hebben, met geen geringer bedrag dan vijf gulden stel ik mij tevreden; ten -e, althans.

[† Minus]

† Minus, bijw. min (aangeduid door het teeken -); plus minus, meer of minder (aangeduid door het teeken ±).

[† Minuteren]

† Minuteren, bw. gel. ontwerpen, in geschrifte -, op papier brengen. *...TIEUS, bn. (...zer, -st), onbeduidend, kleingeestig.

[Minuut]

Minuut, v. (B.o.), (...uten), zestigste gedeelte van een uur, - van eenen graad, (aangewezen door het teeken ′, bv. 8′); (bouwk.) het 1/30 deel van het model; (schild. en teek.) het 1/48 deel der lengte van het menschelijk hoofd. *-, *...NUTE, v. eerste schriftelijk opstel, klad, (inz. de oorspronkelijke akte van notarissen, het oorspronkelijke regterlijk bevelschrift, enz.). *-GLAS, o. (...azen), zandlooper die ééne minuut loopt. *-LIJN, v. (-en), zeer dun touw, bindtouw; (zeew.) loglijn. *-SCHOTEN, o. mv. vreugdeschoten. *-WIJZER, m. (-s), (horol.) grootste wijzer.

[Minzaam]

Minzaam, bn. (...amer, -st). *-LIJK, bijw. vriendelijk, welwillend, voorkomend, beleefd, innemend. *-HEID, v. vriendelijkheid, beleefdheid, voorkomendheid. *...ZIEK, bn. verliefd. *...ZIEKTE, v. minzucht.

[† Mio conto]

† Mio conto, (in het boekhouden) mijne rekening.

[Mira]

Mira, v. zek. ster, (de van ouds bekende) veranderlijke ster.

[Mirabel]

Mirabel, v. (-len), zek. lekkere pruim.

[† Miradsch]

† Miradsch, v. Mahomeds hemelvaartsfeest.

[† Mirakel]

† Mirakel, o. (-en, -s), wonder, wonderwerk. *...CULEUS, bn. (...zer, -st), wonderbaar, verbazingwekkend.

[Mirre]

Mirre, (B. MYRRHE), v. (B.o.), gmv. uitlandsche bittere hars. *-BOOM, m. (-en). *-KERVEL, m. zek. plant. *-SAP, o. gmv. *-STEEN, m. (-en), specerijsteen. *-WIJN, m. gemirde wijn, wijn met mirre gekruid.

[Mirt]

Mirt, (B. MYRT), m. (-en), soort heestergewas. *-ENBLAD, o. (-eren). *-ENBOOM, m. (-en). *-ENBOSCH, o. (...sschen). *-ENGEUR, m. gmv. *-ENKRANS, m. (-en), krans van mirtebladen. *-ENLOOT, v. (...oten). *-ENTAK, bn. (-ken). *-ENTELG, v. (-en). *-ENTWIJG, m. (-en). *-ENWIJN, m.

[Mis]

Mis, v. (-sen), (r.k.) zek. godsdienstoefening; groote of hooge-, lage of stille -; de - doen, lezen, bedienen; in de - gaan; (fig. spr.) twee -sen voor één geld doen, ten behoeve van anderen twee maal hetzelfde doen of zeggen. *-, jaarmarkt; de leipziger -, de frankforter -. *-.

[Mis]

Mis, vz. bn. en bijw. mislukt, niet goed uitgevallen; valsch, verkeerd; gij hebt het mis, gij bedriegt of vergist u. *-, v. misslag, misgreep; dwaling. *-AARDEN,Ga naar voetnoot1) ow. gel. ontaarden. *-AARDING, v. (-en). *-ACHTEN, bw. gel. minachten. *-ACHTING, v. gmv.

[† Misanthroop]

† Misanthroop, m. (...open), menschenhater. *...THROPIE, v. gmv. menschenhaat.

[Misbaar]

Misbaar, o. gmv. geweld, getier, geschreeuw; - maken, luid schreeuwen. *...BAK, o. mislukt baksel; (fig.) iets wat slecht uitgevallen is. *...BAKKEN, bn. niet goed gebakken of gekookt; (fig.) slecht uitgevallen. *...BAREN, ow. gel. misbaar maken; eene miskraam hebben. *...BARING, v. miskraam, ontijdige bevalling. *...BEDRIJF, o. (...ven), wanbedrijf, misdaad. *...BEGRIP, o. (-pen), valsch -, verkeerd

begrip. *...BEUREN, bw. gel. beloopen (eene geldboete). *...BEURING, *...BEURTE, v. verbeurte. *...BOEK, o. (-en), (r.k.) kerkboek. *...BROOD, o. (r.k.) hostie, gewijde ouwel. *...BRUIK, o. (-en), verkeerd -, slecht gebruik. *...BRUIKEN, bw. gel. (ik misbruikte, heb gemisbruikt), een verkeerd of slecht gebruik maken (van iets). *...BRUIKER, m. (-s). *...BRUIKSTER, v. (-s). *...BRUIKING, v. misbruik.

[† Miscellaneën]

† Miscellaneën, *...LANIA, mv. mengelingen, opstellen van allerlei aard.

[† Miscrediet]

† Miscrediet, o. gmv. kwade naam; hij is in -, het vertrouwen in hem is verminderd.

[Misdaad]

Misdaad, v. (...aden), slechte daad, zondige handeling. *..DADIG, bn. (-er, -st), -LIJK, bijw. strafwaardig; eene misdaad bedreven hebbende; op eene misdaad betrekking hebbende. *...DADIGER, m. (-s), *...DADIGSTER, v. (-s), die zich aan eene misdaad heeft schuldig gemaakt. *...DANKEN (ZICH), ww. zich ergeren, toornig worden. *...DEELEN, bw. gel. niet wel deelen; onterven; misdeeld, slecht bedeeld of begiftigd; slecht voorzien (van...); onterfd; de misdeelden, die door de natuur of de fortuin niet begunstigd zijn. *...DIENAAR, m. (...aren), (r.k.) ondergeestelijke. *...DIENST, v. (-en), (r.k.) het bedienen der mis; kerkdienst met de mis; (ook) ondienst, slechte dienst. *...DOBBELEN, ow. gel. slecht spelen (in het dobbelspel); verliezen in het dobbelspel. *...DOEN, bw. ow. onr. kwalijk handelen; slecht verrigten; zondigen; in strijd met de wet handelen; beleedigen; (ook) de mis bedienen. *...DOOPEN, bw. gel. niet goed doopen, een verkeerden naam geven (aan een kind bij den doop). *...DOOPING, v. (-en). *...DRAAIJEN, (B. ...IEN), bw. gel. valsch-, verkeerd draaijen; (fig.) dat is u misgedraaid, dat is tegen uwe verwachting uitgevallen. *...DRAGEN, ow. ong. geene vruchten dragen; onvruchtbaar zijn; eene miskraam hebben. ZICH -, ww. zich slecht gedragen. *...DRAGT, v. miskraam; misgeboorte, wanvrucht. -IG, bn. (van koeijen). *...DRIJF, o. (...ven), strafbare daad. *...DRIJVEN, bw. ow. ong. iets doen wat niet goed en strafbaar is; voorbijdrijven zonder te raken. *...DRUK, o. gedrukte vellen papier die niet tot boeken gebonden worden, onbruikbaar drukwerk, ongebruikte bladen. *...DRUKKEN, bw. gel. slecht drukken; verkeerd drukken. *...DUIDEN, bw. gel. kwalijk -, verkeerd uitleggen. *...DUIDING, v. (-en). *...DUNKEN, onp. w. verdenken, ergdenkend zijn; hem misdunkt, hij heeft kwaad vermoeden.

[† Mise]

† Mise, (-n), inleg, inzet (bij het spel, eene loterij enz.); inleg-kapitaal.

[† Miserabel]

† Miserabel, bn. (-er, -st), ellendig, armzalig, jammerlijk.

[† Misère]

† Misère, v. ellende, nood; jammerlijke toestand, het maken van niet één trek (in het kaartspel).

[† Miserére]

† Miserére, o. (r.k.) het kerkgezang, doodenzang; darmjicht.

[Misgaan]

Misgaan, ow. onr. in het gaan niet ontmoeten; niet inhalen, niet bereiken; missen; mislukken, niet slagen (van iets), tegenloopen, slecht uitvallen; ontgaan. ZICH -, ww. zich vergissen; verder gaan dan noodig is. *...GEBED, o. (-en), (r.k.). *...GEBOORTE, o. (-n), onvoldragen vrucht; (fig.) misvormd schepsel. *...GELDEN, bw. ong. boe-

ten, lijden (voor iets). *...GELOOF, o. ongeloof, wantrouwen. *...GELOOVEN, bw. gel. niet gelooven; (iets of iem.) wantrouwen. *...GEWAAD, o. (...aden), (r.k.) kleeding van den priester die de mis zegt. *...GEWAS, o. slechte oogst, mislukte groei der veldvruchten. *...GISSEN, bw. gel. verkeerd veronderstellen, kwalijk vermoeden. *...GISSING, v. (-en), verkeerde opvatting, misvatting, dwaling; (zeew.) verschil tusschen het ware en het gegiste bestek. *...GOOIJEN, (B. ...IEN), bw. gel. verkeerd gooijen, bij het gooijen het doel niet raken. *...GREEP, v. (...epen), mistasting, dwaling. *...GRIJPEN, ow. ong. verkeerd grijpen. ZICH -, ww. zich vergissen, feilen, falen, dwalen; zich aan iem. -, kwalijk -, strafbaar tegen iem. handelen. *...GUNNEN, bw. gel. niet gunnen (iets aan iem.), benijden. *...GUNNER, m. (-s), benijder. *...GUNSTIG, bn. (-er, -st), -LIJK, bijw. nijdig, ijverzuchtig, jaloersch. *...GUNSTIGHEID, v. nijd, jaloerschheid. *...HAGEN, ow. gel. niet behagen, niet aanstaan, ongevallig zijn. -, o. gmv. afkeer, verdriet, misnoegen. *...HAGELIJK, bn. en bijw. onaangenaam, lastig, verdrietig, hinderlijk. *...HAKKEN, bw. gel. verkeerd hakken, met eene bijl een verkeerden slag toebrengen. *...HANDELEN, bw. gel. slecht -, kwalijk behandelen; ten onregte kastijden. *...HANDELING, v. (-en). *...HANDEN, ow. gel. te onpas komen. *...HAPPEN, bw. gel. verkeerd happen, in het happen missen. *...HEBBEN, bw. onr. het -, zich vergissen, dwalen. *...HEMD, o. (-en), (r.k.) priesterkleed. *...HOOREN, ow. gel. slecht -, kwalijk hooren, verkeerd verstaan. *...HOPEN, ow. gel. wanhopen. *...HOUDEN, bw. onr. niet goed -, verkeerd houden of vatten. *...HOUWEN, bw. ong. verkeerd houwen, niet raken. *...HOUWING, v. (-en), verkeerde bijlslag. *...HUWELIJK, o. (-en), ongelijk huwelijk, huwelijk beneden zijnen stand. *...HUWEN, ow. gel. beneden zijnen stand huwen. *...INZIGT, o. (-en), verkeerd begrip, valsche opvatting. *...JAAR, o. (...aren), onvruchtbaar jaar, slecht jaar. *...KANS, v. (-en), ongunstige kans. *...KEEK, m. verkeerde blik; (fig.) verkeerd oordeel, valsche opvatting. *...KENNEN, bw. gel. niet erkennen; niet weten te waarderen. -, o. *...KENNING, v. (-en), niet-erkenning; beleedigend vermoeden. *...KIJKEN, ow. ong. verkeerd kijken of zien, zich bij het zien vergissen, niet wel toezien. *...KLANK, m. (-en), wanklank, valsche toon. *...KLEED, o. (-eren), (r.k.) geestelijk gewaad. *...KLEURIG, bn. slecht van kleur, kwalijk geschilderd of geverfd. *...KOOPEN (ZICH), ww. onr. te duur koopen, bekocht zijn. *...KRAAM, v. (...amen), ontijdige verlossing. *...KWAAM, o. ongeval, ramp. *...LEGGEN, bw. gel. en onr. verkeerd -, op eene verkeerde plaats leggen. *...LEIDEN, bw. gel. (ik leidde mis), valsch -, verkeerd leiden; (ik misleidde), bedriegen. *...LEIDER, m. *...LEIDSTER, v. (-s). *...LEIDING, v. (-en), het verkeerd leiden; bedrog. *...LEZEN, bw. ong. slecht -, kwalijk -, verkeerd lezen. ZICH -, ww. zich vergissen onder het lezen. *...LOON, o. loon voor het lezen van de mis; slechte belooning; (fig.) ondank baarheid. *...LOONEN, bw. gel. slecht -, kwalijk beloonen. *...LOOPEN, ow. bw. ong. verkeerd loopen; iem. niet ontmoeten op den weg dien hij neemt; loopende niet inhalen; (fig.) tegenloopen,

slecht uitvallen. *...LUIDEN, ow. gel. kwalijk luiden, eenen wanklank geven. -D, bn. wanklinkend. *...LUIDENDHEID, v. wanluidendheid, wanklank. *...LUKKEN, ow. gel. niet gelukken, slecht -, kwalijk uitvallen. *...LUKKING, v. (-en), slechte uitslag; ongeluk.

[Mismaakt]

Mismaakt, bn. (-er, -st), leelijk, wanstaltig. *-HEID, v. (...heden). *...MAKEN, bw. gel. ontsieren, leelijk maken. -, o. *...MAKING, v. het leelijk maken of worden. *...MAS, o. mengelmoes. *...METEN, bw. ong. verkeerd -, valsch meten. *...METING, v. *...MIKKEN, bw. gel. verkeerd mikken, niet goed mikken. *...MIKKING, v. *...MOEDIG, bn. (-er, -st), -LIJK, bijw. neêrslagtig, ontmoedigd, verdrietig. -HEID, v. gmv. *...NOEGD, bn. en bijw. (-er, -st), ontevreden, onvergenoegd; ingenomen tegen. -HEID, v. *...NOEGEN, o. gmv. ontevredenheid, onvergenoegdheid; (fig.) onaangenaam gevoel. *...OFFER, o. (-s), (r.k.) de mis. *...OORDEELEN, bw. gel. verkeerd -, valsch -, niet goed oordeelen. *...PAS, m. (-sen), verkeerde stap; (fig.) misstap, overtreding.

[Mispel]

Mispel, m. (-s), vrucht van den mispelboom. *-BLOESEM, m. (-s). *-BOOM, m. (-en).

[Mispikken]

Mispikken, ow. gel. verkeerd pikken, pikkende niet raken. *...PLAATSEN, bw. gel. verkeerd -, kwalijk -, slecht plaatsen; dit is hier misplaatst, dit behoort hier niet (te staan enz.). *...PRIESTER, m. (-s), priester die de mis bedient. *...PRIJSELIJK, bn. en bijw. (-er, -st), laakbaar, afkeurenswaard. *...PRIJZEN, bw. ong. afkeuren, laken. *...PRIJZER, m. (-s). *...PRIJZING, v. *...PRIKKEN, ow. gel. verkeerd prikken, prikkende niet raken. *...RAAD, m. slechte raad. *...RADEN, bw. ow. gel. en ong. (ik ried mis), niet raden, verkeerd raden; (ik misried), een slechten raad geven; (ook) afraden, ontraden. *...RADING, v. *...RAKEN, bw. gel. niet raken, het doel niet treffen. *...RAMEN, bw. gel. niet goed ramen, eene onjuiste berekening maken; zijne maatregelen niet goed nemen. *...REKENEN, ow., ZICH -, ww. gel. verkeerd uitrekenen; zich in het rekenen vergissen; zich in zijne verwachting teleurgesteld zien. *...REKENING, v. (-en), fout in eene berekening; (fig.) teleurstelling. *...ROLLEN, ow. gel. verkeerd rollen; rollende het doel missen. *...ROOIJEN, (B. ...IEN), bw. gel. verkeerd -, slecht peilen of meten. *...ROOIJING, v. (-en). *...RUKKEN, bw. gel. naar eene verkeerde zijde rukken.

[† Miss]

† Miss, v. jufvrouw, mejufvrouw, freule (in Engeland).

[Missaal]

Missaal, m. (...alen), (r.k.) misboek; (boekdr.) groote lettersoort.

[Misschapen]

Misschapen, bn. wanschapen, misvormd. *-HEID, v. gmv. *...SCHATTEN, bw. gel. gering achten; beneden de waarde schatten. *...SCHEPPEN, bw. ong. (ik misschiep, heb misschapen), eene wangestalte geven, misvormen. -, gel. (ik schepte mis, heb misgeschept), verkeerd -, niet goed scheppen (uit eenen put enz.). *...SCHEPSEL, o. (-s), wanschepsel, misgeboorte. *...SCHIEDEN, onp. w. gel. kwalijk -, ongelukkig uitvallen.

[Misschien]

Misschien, bijw. welligt, mogelijk, het kan zijn dat....

[Misschieten]

Misschieten, ow. ong. verkeerd schieten, schietende het doel missen. *...SCHIKKEN, bw. gel. in wanorde brengen. *...SCHOPPEN, bw. gel. verkeerd schoppen, schoppende het doel missen.

[Misselijk]

Misselijk, bn. en bijw. (-er, -st), leelijk; flaauw, kwalijk, onpasselijk; vreemd, raar, wonderlijk, gemelijk, verdrietig; - worden, zich ongesteld gevoelen, buiten kennis geraken. *...HEID, v. (...heden).

[Missen]

Missen, ow. gel. (ik miste, heb gemist), feilen, falen, uitblijven; niet gebeuren; dat kan niet -, dat moet gebeuren; (spr.) gissen doet -. *-, bw. ontberen, de afwezigheid (van iets of iem.) gewaar worden of ondervinden; verliezen; niet vinden, niet weten waar iets (of iem.) gebleven is; niet raken, mis zijn of hebben; eenen misslag begaan.

[† Missie]

† Missie, v. (...ën), zending; zendelingschap; bekeering-genootschap. *...SIONAIR, m. (-s), zendeling (inz. die in last heeft de heidenen enz. tot het christelijk geloof te bekeeren).

[Missieren]

Missieren, bw. gel. te onpas sieraad aanbrengen, door versieringen iets leelijk maken; ontsieren, het sieraad wegnemen. *...ING, v. (-en).

[† Missive]

† Missive, v. (-n, -s), brief, schrijven.

[Misslaan]

Misslaan, bw. ow. onr. verkeerd slaan, niet raken; eene dwaling begaan, verkeerd handelen; (fig.) den bal -, verkeerd oordeelen, zich vergissen onder het spreken; den toon kwalijk vatten (onder het zingen of spelen). *...SLAG, m. (-en), valsche -, verkeerde slag; gevaarlijke slag; (fig.) tegenspoed, onheil, ongeluk; feil, dwaling; misvatting, misgreep, verkeerde handeling. *...SMIJTEN, bw. ow. ong. verkeerd gooijen (b.v. met dobbelsteenen); smijtende het doel niet bereiken. *...SNEDE, v. (-n), (plaatdr.) vergissing.

[† Missourium]

† Missourium, m. zek. dier uit de voorwereld.

[Misspreken]

Misspreken, ow., ZICH -, ww. ong. zich in het spreken vergissen. *...SPRINGEN, ow. ong. een valschen sprong doen. *...STAAN, ow. onr. kwalijk -, niet goed staan (bv. van kleedingstukken enz.), niet goed zitten; (fig.) niet geschikt -, niet passend zijn. *...STAANLIJK, bn. kwalijk staande, ongepast. *...STAL, *...STAND, m. wanschikkelijkheid, wanvoegelijkheid. *...STALLIG, *...STALTIG, bn. (-er, -st), misvormd, onaangenaam voor het oog, leelijk. *...STAP, m. (-pen), verkeerde stap; (fig.) vergrijp, overtreding. *...STAPPEN, ow. gel. eenen misstap (verkeerden stap) doen; een vergrijp begaan. *...STEKEN, bw. ong. verkeerd steken, stekende een doel niet treffen. *...STELLEN, bw. gel. verkeerd stellen of plaatsen; slecht opstellen (eenen brief enz.). *...STELLING, v. (-s), verkeerde stelling of plaatsing; vergissing, misrekening. *...STOOTEN, bw. ong. verkeerd stooten, stootende het doel niet raken. *...STREVEN, bw. gel. slecht regeren, kwalijk leiden. *...STURING, v. slecht beheer.

[Mist]

Mist, m. zie MEST. *-, nevel, nederslag van den waterdamp in de lucht. *-ACHTIG, bn. nevelig.

[Mistamen]

Mistamen, onp. w. gel. niet passen, niet voegen, onbehoorlijk zijn. *...TASTEN, bw. gel. niet regt -, verkeerd tasten; (fig.) zich vergissen, zich bedriegen. -, o. *...TASTING, v. (-en), (fig.) dwaling, verkeerd oordeel. *...TEEKENEN, bw. gel. slecht teekenen. *...TEEKENING, v. (-en), slechte teekening.

[Mistelboom]

Mistelboom, m. (-en), zek. gewas, marentak (inz. aan de eikenboomen). *...TAK, m. (-ken).

[Mistellen]

Mistellen, ow. gel. (ik telde mis), kwalijk -, slecht tellen. ZICH -, ww. (ik mistelde mij), zich vergissen in het tellen. *...TELLING, v. (-en), verkeerde telling; vergissing in het tellen.

[Misten]

Misten, onp. w. gel. (het mistte, heeft gemist), het mist, het is duister of nevelachtig weder.

[Mistiek]

Mistiek, v. (-en), driemastschip (op de Middellandsche zee in gebruik). *-, zie MYSTIEK.

[Mistig]

Mistig, bn. (-er, -st), mistachtig, nevelig (van de lucht).

[Mistoonen]

Mistoonen, bw. gel. kwalijk vertoonen. *-, m. mv. toonen van het mislied.

[† Mistral]

† Mistral, m. zek. hevige wind in Zuid-Frankrijk.

[† Mistred]

† Mistred, m. (-en), valsche tred (uit onvoorzigtigheid). *...TREDEN, ow. ong. een valschen tred doen; struikelen. *...TROOST, m. gmv. slechte troost; gebrek aan troost. *...TROOSTELIJK, *...TROOSTIG, bn. (-er, -st), zonder troost, troosteloos, ongetroost, ontmoedigd. *...TROOSTEN, bw. gel. moedeloos maken. *...TROOSTIGHEID, v. gmv. neêrslagtigheid, groote droefheid, moedeloosheid. *...TROUWEN, bw. gel. wantrouwen, verdenken; ik heb hem mistrouwd. -, ow. beneden zijnen stand huwen; ik ben mistrouwd. -, o. wantrouwen; ongelijk huwelijk. *...TROUWEND, *...TROUWIG, bn. (-er, -st), achterdochtig, wantrouwend. *...TROUWING, *...TROUWIGHEID, v. wantrouwen, achterdocht. *...VAL, m. (-len), miskraam, ontijdige verlossing. -, o. ramp, ongeluk; onwelvoegelijke daad; misslag, zonde. *...VALLEN, ow. ong. (ik viel mis), in het vallen missen, verkeerd vallen; ik ben misgevallen; (fig.) het lot niet treffen; niet wel uitvallen; het valt mij mis, ik zie mij in mijne verwachting teleurgesteld. -, (ik misviel), niet behagen, mishagen; dit is mij misvallen, dit stond mij niet aan; te vroeg bevallen, eene miskraam hebben. -, o. misnoegen; onbehagelijkheid. *...VALLIG, bn. (-er, -st), onaangenaam. *...VAREN, ow. ong. onder het varen eene verkeerde rigting nemen. *...VATTEN, bw. gel. niet goed -, verkeerd vatten; (fig.) verkeerd begrijpen, kwalijk verstaan. *...VATTING, v. (-en), dwaling; vergissing. *...VERSTAND, o. gmv. verkeerd begrip, kwade opvatting, het kwalijk verstaan, verwarring van begrippen; (fig.) oneenigheid tusschen vrienden of bekenden. *...VERWEN, bw. gel. slecht verwen; eene verkeerde kleur geven. *...VERWIG, bn. miskleurig. *...VOEDEN, bw. gel. slecht -, ongenoegzaam voeden. *...VOEDING, v. slecht voedsel. *...VOEGEN, bw. gel. niet passen, niet betamen. *...VOEGEND, bn. ongepast. *...VORMEN, bw. gel. mismaken, een leelijken vorm geven. *...VORMIG, bn. (-er, -st), mismaakt, leelijk. -HEID, v. gmv. v. *...VORMING, v. het leelijk maken of worden. *...VOUW, v. (-en), valsche plooi (in het laken). *...WAS, o. slecht uitgevallen gewas. -SEN, ow. ong. kwalijk uitvallen (van gewassen, vruchten), niet goed groeijen. *...WEGEN, bw. ong. slecht wegen, verkeerd wegen. *...WENDEN, bw. ow. gel. verkeerd wenden, eene verkeerde rigting geven, - nemen. *...WERKEN, bw. gel. slecht werken. *...WERPEN, bw. ong. slecht -, verkeerd werpen, werpende het doel niet treffen. *...WIJZEN, bw. ong. verkeerd -, kwalijk wijzen; afwijzen (van het kompas). *...WIJ-

ZER, m. (-s), (zeew.) kompas welks naald afwijkt van het ware noorden. *...WIJZING, v. (-en), het verkeerd wijzen; hoek die de afwijking der magneetnaald van het noorden bepaalt. *...WINNEN, bw. ong. niet winnen, verliezen. *...ZAKEN, bw. gel. ontkennen, loochenen, verbergen, verhelen. *...ZAKER, m. (-s), ontkenner; Godverzaker. *...ZAKING, v. (-en), ontkenning, verloochening. *...ZEGENEN, bw. gel. schraal bedeelen. *...ZEGGEN, bw. onr. zich kwalijk uitdrukken; zich vergissen onder het spreken; (fig.) lasteren. -, o. *...ZEGGING, v. (-en), vergissing in het spreken; verkeerde -, min juiste uitdrukkiug. *...ZEILEN, ow. gel. zeilende eene verkeerde rigting nemen; eene klip - (ontwijken); (fig.) van den regten weg afwijken. *...ZIEN, ow. onr., ZICH -, ww. verkeerd zien; zich onder het zien bedriegen. *...ZITTEN, ow. ong. niet wel zitten, zich verkeerd hebben nedergezet; ik heb misgezeten, ik zat niet goed, (ook) ik zat op eene verkeerde plaats; niet wel voegen, kwalijk staan; deze jas heeft hem miszeten (zat of stond hem niet goed).

[† Miszpickel]

† Miszpickel, o. zek. delfstof (waaruit arsenicum bereid wordt).

[† Mithridaat]

† Mithridaat, o. zek. tegengif.

[† Mitigatie]

† Mitigatie, v. (...ën), verzachting, verlichting, leniging. *...GEREN, bw. gel. verzachten.

[↑ Mitis]

↑ Mitis, v. (zeew.) touwwerk aan den mast.

[† Mitra]

† Mitra, v. bisschopsmuts, mijter.

[† Mitrailleren]

† Mitrailleren, bw. gel. met schroot schieten, doodschieten.

[Mits]

Mits, vw. en vz. tenzij, onder beding dat, onder voorwaarde; onder, bij, door; - deze, hiernevens, hierbij. *-, o. (fig.) er is een - bij, het is niet onvoorwaardelijk. *-DIEN, bijw. en vw. derhalve, daarom. *-GADERS, bijw. als ook, benevens, alsmede.

[† Mitteren]

† Mitteren, bw. gel. (ik mitteerde, heb gemitteerd), zenden, afzenden.

[† Mixtuur]

† Mixtuur, v. (...uren), mengsel, artsenijmengsel.

[† Mnemoniek]

† Mnemoniek, *...TECHNIEK, v. herinneringskunst, geheugenleer.

[† Mobiel]

† Mobiel, bn. bewegelijk; bestemd om uit te trekken, marsch-vaardig (van een leger); - verklaren, een leger op voet van oorlog brengen; de schutterij - verklaren (laten uittrekken). *-VERKLARING, v. (-en). *...BILAIR, o. roerend goed, huisraad; een der grondslagen van de indirecte belasting. *...BILITEIT, v. gmv. bewegelijkheid, vlugheid.

[† Modaliteit]

† Modaliteit, v. wijze van zijn.

[§ Modde]

§ Modde, v. (-n), smerig vrouwspersoon. *-N, bw. gel. (ik modde, heb gemod), in den modder zoeken (om eenig voorwerp er uit te halen); met modder vuil maken, bespatten.

[Modder]

Modder, m. gmv. aarde met water vermengd, slijk, bagger, specie. *-ACHTIG, *-IG, bn. (-er, -st), als modder, met modder besmet; van modder. *-EN, ow. gel. (ik modderde, heb gemodderd), modder uithalen, - uittrekken; baggeren; (fig.) knoeijen. *-GOOT, v. (...oten). *-KUIL, m. (-en). *-MAN, m. (-nen), baggerman, man die den modder wegneemt. *-MOLEN, m. (-s), molen om de grachten van modder te zuiveren. *-NET, o. (-ten), net aan den baggerstok. *-PLAS, m. (-sen), *-POEL, m. (-en). *-PRAAM, v. (...amen),

*-SCHUIT, v. (-en), vaartuig waarin modder wordt weggevoerd. *-SLOOT, v. (...oten).

[† Mode]

† Mode, v. (-s), wijze, zwang, gebruik (voor zekeren tijd), smaak (inz. in kleederdragt en huisraad). *-ARTIKELEN, o. mv. voorwerpen wier gebruik de mode voorschrijft. *-GEK, m. (-ken), *-ZOT, m. (-ten), die op bespottelijke wijze de mode navolgt. *-HANDELAARSTER, *-MAAKSTER, v. (-s), hoedenmaakster, modiste. *-POP, v. (-pen), modegek; modezottin. *-WINKEL, m. (-s), winkel van mode-artikelen.

[Model]

Model, o. (-len), voorbeeld; monster, staal; voorschrift; voorgeschreven vorm. *-EREN, bw. gel. (ik modeleerde, heb gemodeleerd), vormen, navormen, in het klein voorstellen.

[† Moderaat]

† Moderaat, bn. gematigd. *...RADOS, m. mv. de gematigden (eene politieke partij in Spanje). *...RANTISME, *...RANTISMUS, o. stelsel van matiging, - van gematigdheid (inz. in het regeren). *...RATEURLAMP, v. (-en), lamp waarin de olie door eene, op een lederen zuiger drukkende, veer naar boven gevoerd wordt. *...RATIE, v. gematigdheid, bezadigdheid. *...RATOR, m. (-en, -s), toestel tot matiging der beweging (van machines). *...REREN, bw. gel. (ik modereerde, heb gemodereerd), matigen, verzachten; beperken.

[† Modern]

† Modern, bn. (-er, -st), hedendaagsch, nieuwerwetsch. *-ISEREN, bw. gel. (ik moderniseerde, heb gemoderniseerd), naar den nieuweren smaak of stijl inrigten.

[† Modest]

† Modest, bn. (-er, -st), zedig, eerbaar, bescheiden. *-IE, v. gmv. zedigheid, eerbaarheid, schaamte.

[† Modificatie]

† Modificatie, v. (...ën), verandering, wijziging; beperking. *...CEREN, bw. gel. (ik modificeerde, heb gemodificeerd), wijzigen, een anderen vorm -, eene andere gedaante geven; verzachten; beperken.

[† Modisch]

† Modisch, bn. en bijw. naar de mode, naar den laatsten smaak.

[† Modiste]

† Modiste, m. en v. (-n), modehandelaar, -ster; modemaker, modemaakster.

[† Modulatie]

† Modulatie, v. (muz.) toonleiding, stembuiging. *...DULUS, m. *...DUL, v. maat, maatstaf; gietvorm; muntmaat. *...DUS, m. wijze, manier; (taalk.) veranderlijke vorm van het werkwoord.

[Moê]

Moê, bn. en bijw. zie MOEDE, MOEDER.

[Moed]

Moed, m. gmv. dapperheid, onversaagdheid; (fig.) hart; in koelen -e, koelbloedig; goeds-s, zonder achterdocht, zonder op kwaad te denken; (ook) van ganscher harte; wel of kwalijk te -e zijn, in goede of kwade luim zijn.

[Moede]

Moede, bn. en bijw. vermoeid, afgemat; afkeerig van iets; zij is het leven -, zij wenscht te sterven. *-LOOS, bn. (...zer. -st), zonder moed; ontmoedigd, terneêrgedrukt. -HEID, v. gmv.

[Moeder]

Moeder, v. (-s), vrouw die een kind of kinderen heeft; vrouw die zwanger is; wijfjesdier; bestuurderes, opzigtster (in een godshuis); (fig.) bejaarde vrouw; (fig.) oorsprong, bron, grondoorzaak; (ontl.) baarmoeder; zich - gevoelen; met de - gekweld zijn, aan hysterische aandoeningen lijden; de - Gods, de Maagd Maria. *-ADER, v. (-en), (ontl.) ader op den voet. *-BREUK, v. (-en), (vroedk.) uitzakking der baarmoeder. *-DEUGD, v. (-en), oor-

spronkelijke deugd. *-HART, o. het hart eener moeder, moederlijke liefde. *-KERK, v. hoofdkerk; (fig.) de r.k. kerk. *-KOEK, m. (vroedk.) nageboorte. *-KOREN, o. hanesporen, zek. ziekelijke ontaarding in de rogge enz. *-KRUID, o. zek. plant. *-KWAAL, o. (gen.) hysterisch gebrek. *-LAND, o. land dat overzeesche bezittingen heeft. *-LEVER, v. (-s). *-LIEFDE, v. gmv. liefde van de kinderen tot hunne moeder. *-LIJK, bn. en bijw. van -, als eene moeder; -e liefde, liefde van de moeder tot hare kinderen; -e staat, moederschap; - alleen, geheel alleen. *-LOOG, v. oplossing van zouten die in eene zoutkeet achterblijft nadat het keukenzout zich uit de oorspronkelijke oplossing heeft afgezet. *-LOOS, bn. en bijw. zonder moeder. *-MAAGD, v. de Maagd Maria. *-MELK, v. gmv. melk uit eene vrouwenborst; dit heeft hij met de - ingezogen, dit is hem reeds in zijne prilste jeugd geleerd. *-MOND, m. (ontl.) mond der baarmoeder. *-MOORD, m. (-en). *-MOORDER, m. (-s). -ES, v. (-sen). *-NAAKT, bn. geheel naakt. *-PIL, v. (-len), (vroedk.) zetpil voor de baarmoeder. *-PIJN, v. (-en), pijn in de baarmoeder. *-SCHAP, v. gmv. moederlijke staat.

[Moedersbroeder]

Moedersbroeder, m. (-s), oom van moederszijde. *...GOED, o. bezittingen van de moeder geërfd. *...KIND, o. (-eren), kind boven de anderen door de moeder bemind; (fig.) bedorven kindje. *...MOEDER, v., *...VADER, m. (-s), grootmoeder -, grootvader van moederszijde. *...ZOONTJE, (B. -N), o. (-s), zie MOEDERSKIND. *...ZUSTER, v. (-s), tante van moederszijde.

[Moederslag]

Moederslag, m. moedermoord. *-TIG, bn. moedermoordend. *...SPRAAK, v., *...TAAL, v. (...alen), oorspronkelijke taal; taal van het land waarin men geboren is. *...STEEN, m. (-en). *...TJE, (B. -N), o. (-s), (fig.) oude vrouw, besje; (fig.) - spelen, als eene moeder te zeggen willen hebben. *...VISCH, m. (...sschen), wijfjesvisch. *...VLEK, v. (-ken), zwartbruin vlekje waarmede kinderen soms geboren worden. *...VLIES, o. (...zen), maagdevlies. *...VORM, m. (-en), gietvorm voor de letters, matrijs. *...VOS, m. (-sen), wijfjesvos. *...ZETSEL, o. (-s), (vroedk.) zetpil voor de baarmoeder. *...ZIEK, *...ZOT, bn. verzot op zijne (hare) moeder. *...ZIEL, v. er was geene -, er was niemand; hij was - alleen, buiten hem was er niemand. *...ZOG, o. moedermelk. *...ZORG, v. (-en), zorg eener moeder.

[Moedig]

Moedig, bn. en bijw. (-er, -st), *-LIJK, bijw. dapper, onversaagd, stout; (fig.) trotsch, fier. *-EN, bw. gel. (ik moedigde, heb gemoedigd), aanmoedigen, moed inboezemen. *-HEID, v. moed; (fig.) trotschheid.

[Moedkoeling]

Moedkoeling, v. gmv. vermindering -, verflaauwing van moed; wraakoefening.

[Moedwil]

Moedwil, m., *-LIGHEID, v. gmv. het kwaaddoen met opzet; voorbedachte booze handeling; (fig.) plaagzucht, guitenstreek. *-LIG, bn. en bijw. (-er, -st), *-LIGLIJK, *-LENS, bijw. opzettelijk bedervend of kwaaddoend; voorbedachtelijk; onbeschaamd; (fig.) guitachtig.

[Moei]

Moei, v. (-jen, B. -en), tante, vaders-, moederszuster. *-AL, m. en v. (-len), die zich met alles bemoeit, die zich in alles mengt.

[Moeijelijk]

Moeijelijk, (B. MOEI(E)LIJK), bn. en bijw. (-er, -st), moeite -, last veroorzakende; afmattend, vermoeijend; hinderlijk; verdrietig, onaangenaam gestemd, gemelijk; zich - maken, boos worden. *-HEID, v. (...heden), moeite, last, hinder, verlegenheid, verdriet.

[Moeijen]

Moeijen, (B. MOEIEN), bw. gel. (ik moeide, heb gemoeid), moeite -, last -, hinder veroorzaken; dat moeit mij, dat spijt mij, verdriet mij. ZICH -, ww. zich (met iets) bemoeijen, - inlaten.

[Moeite]

Moeite, v. gmv. krachtsinspanning (zoowel van het ligchaam als van den geest); (fig.) twist, krakeel. *-MAKER, m. (-s), twistmaker, twistzoeker.

[Moelje]

Moelje, v. (-n), havenhoofd.

[Moer]

Moer, v. grondsop, droesem, bezinksel, hef; moer eener schroef; (letterg.) matrijs. *-, o. drasland, turf-, veengrond. *-, of MOÊR, v. gemeene uitdrukking voor moeder.

[Moeras]

Moeras, o. (-sen), stilstaand water van geringe diepte en zonder merkbare toe- of afvloeijing; drasland, slijkgrond. *-GAS, o. gas uit moeraswater. *-IJZER, o. limoniet, zek. delfstof. *-PLANTEN, v. mv. *-SIG, bn. (-er, -st), van -, uit -, als een moeras.

[Moerbei]

Moerbei, v. (B.m.), (-jen, B. -en), *...BES, v. (-sen), *...BEZIE, v. (...ën), vrucht van den moerbeziënboom. *-ACHTIG, bn. -e gewassen, zek. houtachtige gewassen. *...BEZIÊNBLAD, o. (-eren). ...BOOM, m. (-en). ...BOSCH, o. (...sschen), bosch met moerbeziënboomen beplant.

[Moerel]

Moerel, v. (-len), zie MOREL.