Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden

417. De gelegenheid maakt den dief,

d.w.z. ‘wanneer de omstandigheden het stelen mogelijk of gemakkelijk maken, wordt iemand allicht een dief. In oneigenlijke opvatting ook toegepast op het bedrijven van kwaad in het algemeen.’ Mnl. Stonde (of stade) leert stelen of doet stelen den dief; zie Bebel, 317; Goedthals, 31; Adagia, 10: de occasie maekt den Dief, en verder Harrebomée III, 159 a; Teirl. 466: de gelegenheid (of d'okkasie) maakt den dief. Vgl. met deze spreekwijze: de open deur roept den dief (bij Cats) en 't open gat, dat roept den dief (De Brune, 218; vgl. Harrebomée III, 157 bGa naar voetnoot3); Kluchtspel III, 250: Gelegenheid maakt genegenheid; oostfri. gelegenheid mâkt genegenheid un genegenheid mâkt dêfe (Dirksen I, 34); Wander I, 1528: Gelegenheit macht Diebe; fr. l'occasion fait le larron; eng. opportunity makes the thief; fri. de gelegenheit makket de dief.