Van Brabant die excellente cronike

¶ Dat .liiij. capitel. Hoe hertoge Antonis van Bourgondien in brabant voor hertoge ontfangen wert, ende van sinen hogen gheslachte Ende hoe hi sijn twee huysurouwen troude

ANthonis van Bourgondien wilen hertoge philips sone wert na de afliuicheit der voorscreuen vrou Jannen voor hertoge van brabant ontfangen met groter eeren te louen gehult Jnt iaer ons heren .M.CCCC. ende vi. opten xviij. dach in December, ende doen te bruessel ende in anderen steden alsoot gewoonlic is Ende so wert Brabant weder versaemt aent edel bloet van vrancrijcke want Philips van Valoys coninc van vrancrike was sijn ouer oude vader. coninc Jan van Behem. de derde hertoge Jan van brabant. graue Lodewijc die oude van vlaenderen waren ooc sijn ouer oude vaderen coninc Jan van Vrancrijke ende Lodewijc de grootmoedige graue van

[fol. 156r]

vlaenderen waren beyde sijn oude vaderen De .iiij. keyser Kaerle, hertoge wencelijn van brabant waren beide hertoge Anthonis oude omen Coninc lodewijc van Sicilien ende hertoge Lodewijc van Orliens waren beyde sijns ooms kinderen. hertoge Philippus van bourgondien was sijn vader ende hertoge Jan sijn broeder, die na sijns vaders doot hertoge van Bourgondyen wert ende graue van vlaenderen, ende sijn ioncste broeder graue van Nyuers ende Rethel. Die graue Lupoldus van oostenrike ende hertoge willem van beyeren graue van henegouwe hollant ende zelant, ende die graue van Sauoyen hadden elck sijn suster te wiue, also voorscreuen is. Aldus was dese hertoge rijc ende machtich van vrienden wt hogen ende eedelen troncke gedescendeert Hi was seer scarpe van iusticie te doen ouer die misdadige, sonderlinge ouer roekelose gasten die die arme lieden verdructen oft ransoneerden oft sloeghen, so dat men nie so goeden iusticie sach geschien in brabant Ende gerne gaf hi een yegelijc audientie ende hoorde die clachten van armen ende rijcken. Daer na als hi tlant in goeder policien gestelt had, so ouerdacht hi hertoge Reynout van Ghelre die na Willem sijn broeders doot hertoge geworden was, te onderwisen om dat hi tlant vanden Graue, also dat voortijts bi vrou Jannen tijden ghesloten hadt geweest niet te leen ontfangen en hadde Mer sijn opset wert ghebroken want sijn edel vrou Janne van Sintpol sijn wettige gesellinne die alder schoonste in die tijt leuende wert bestaen met der natuerliker doot ende sterf inden iare ons here .Mcccc. ende .vij. den xij. dach van oogstmaent ende leyt begrauen ter vueren Si was een duechdelijcke vrou in hair leuen simpel ende ootmoedich Men seyde van haer als si roden wijn te drincken plach datmen dien door haer kele sach gaen. Hi had van haer drie kinderen. Jan die na hem hertoge wert, ende philippus die wert graue van sintpol ende Liney, ende een dochter die ionc sterf

¶ Jn desen tide leefden te parijs .ij. alte grote doctoren in theologia, als meester Peter van Ailly die na bisscop wert van Camerijc ende cardinael Ende meester Jan gerson sijn discipel cancellier van der uniuersiteyt van parijs die die heilige kerke seer verlicht heeft met sijn bescheyden ende troostelike scriften. Ooc so sachmen een vreeslike comeet inder lucht Ende corts daer na so volchde den dootslach des hertogen van Orliens, ende den strijt van Ludick daer hier na af geseyt sal werden

¶ Na die doot van vrou Janne van sintpol hertoge Anthonis ghesellinne so heeft hi een groot volc vergadert wt brabant sonderlinge van Antwerpen ende wten marcgraefscape van Rijen ende van tshertogenbossche, ende hem is te dienste gecomen sijn voorseide broeder philips graue van Nyuers met veel edel mannen, ende dye graue Walrauen van Sintpol sijn sweer Mer die stadt van Louen noch bruessel en deden hem anders geen volc dan die op hair selfs auontuer mede wilden trecken, om datse niet en wisten waer

[fol. 156v]

datse trecken souden Ende die hertoge is gereyst tot Valckenborch om hertoge Reynout te dwingen tlant vanden Graue van hem te leene te ontfangene. Mer hertoghe Reynout siende dat hy niet machtich en was hem te verweren tegen hertoge Anthonis, sandt hi te valkenborch eenen notabelen ambassaet ende daer wert gesloten dat hi hertoge Anthonis geuen moste veel M. cronen ende dat hi in brabant comen soude ende tlant vanden Graue van hem te leene ontfangen Ende daer na te weten int iaer ons heren .M.CCCC. ende .vij. op sinte seuerijns dach ontfinc hertoge Reinout van Ghelre dat te leene van hertoge Anthonis tot Emple biden bossche opten cant vander Masen ende dede sinen eet dat alle man sach Mer eer dit geschiet was so wert hertoge Anthonis te Tricht ontfangen met processien ende dede eet tot sinte Seruaes ende wert ghehult. Ende want de ludikers met groter mach voor Tricht geslagen waren om dat hertoge Jan van beyeren hair elect die te Tricht lach na dat hi langhe iaren elect geweest had geen priester aen nemen en wilde Ende want si eenen anderen elect gemaect hadden, te weten heer Dieric van perweys by consente vanden paus Benedictus die te Auenyoen sadt ende niet bi consent des paus die te Rome sadt, dien si ende tlant van Almanien tot dier tijt toe geobediert hadden, so hadden si heer Henric van Horne des voorscreuen nyewen elects vader tot eenen momboor gecoren So heeft hertoge anthonis seer tusschen beyden gearbeyt om pays te maken, mer hy heuet tot eenen bestande ghebracht van ses weken tusschen den elect die binnen Tricht was ende der gemeynten van ludick ende Loon die doen mit haren momboor weder thuys trocken Ende so track hertoghe Anthonis met groten volcke twelck hi vergadert had ooc thuyswaert, geuende ygeliken orlof om in tsijne te keeren Mer sinen iongen broeder Philips van burgondyen graue van Nyuers hielt hy bi hem ende dede hem grote chiere

¶ Corts daer na, te weten int selue iaer Mcccc.vij. wert hertoge lodewijc van Orliens des conincs van Vrancrijck broeder verslagen bi nachte in die stadt van Parijs bi eenige lieden van hertoge Jan van Bourgondien hertoge Anthonis outste broeder Waer af dat naemaels groot orloge, lijden ende tribulatien gecome sijn alsomen hier na seggen sal.

¶ Dese hertoge van Orliens was eens conincs sone ende een conincs broeder ende hi was hertoge Jans van bourgondien ooms sone Ende want de .vi. coninc karel sijn broeder die seer schoon was ende wel ghemint bi sortilegien betouert was so dat hi dicwil niet wel bi sijn sinnen en was So wilde die hertoge van Orliens als die naeste dat regiment vander cronen hebben Twelc heroge Jan van bourgondien mishagede ende wilde ooc regeren want hem dochte dat des conincx ende des lants profijte niet en was Ende daer wt quam die partijschap tusschen beyde.

¶ Nv keer ic weder op de Lukenaers ende Loneren die weder voor Tricht sijn gecomen om den elect heer Jan van beyeren te verdriuen ende haren anderen elect heer dieric van perweys te verheffen Ende want doe so couden winter was dat veel menschen ende beesten storuen van coude Soe trocken si thuyswaert nae datse daer ses weken ghelegen hadden Ende daer na bleeff een rijdende orloghe tusschen beyde partijen tot in dat

[fol. 157r]

eynde vanden Meye daer na volghende Jnt iaer .M.cccc. ende .viij. ende doe wert Tricht weder met groter macht belegen vanden ludikers ende vanden Loners .xvi. weken lanc duerende So dede hertoge Jan die elect grote neersticheyt daer en binnen aen hertoge Willem van Beyeren, graue van Henegou, hollant ende zeelant sinen broeder, ende aen hertoge Jan van bourgondien sinen swager, so dat si mit groter macht van volcke int lant van Ludick quamen. Ende graue Philips van Nyuers quam oock met hertoge Jan van bourgondien sijnen broeder Doe braken die Ludikers op van voor Tricht ende trocken thuysweert meynende des ander daghes wt te comen met meerder macht om dye voorscreuen heren te beuechten Hertoge Anthonis van Brabant had lange tijt versocht gheweest van beyden siden om aen te houden ende om seker reden en had hijs hem niet willen moyen Mer doe hi sach dat beyde sijn broeders selue metten lijue den elect hertoge Jan van Beyeren te baten quamen so onderwant hijs hem ooc ende vergaderde veel volcx in brabant Maer eer hi seluer in persone te Tricht comen conde so was den strijt geuallen bi Tongeren, want die ludikers den ghesetten tijt verhaesteden strijdende op eenen sondage tegen den wille van haren mombore so datse ten lesten den strijt verloren daer verslagen bleuen omtrent .xl.M menschen Ende die edel here Henrick van Perweys met heer Dierick sinen sone waren daer ooc verslagen die alte seer beclaecht werden, want die here van perwijs had geerne den strijt vertrocken ende sonderlinge opten heyligen sondach niet te striden Mer de ludikers dreychden hem doot te slaen om dat hise niet geringe aen leyden en wilde. Ooc so dede die here van peweys te velde comen sijnde ondersoecken, oftmen op danderside vernemen conde die banier van hertoge Anthonis sijns leenheren, want so en soudense tegen hem niet hebben gestreden Dit geschiede int iaer .M.cccc ende .viij. opten .xxiij. dach in September.

¶ Dus was hertoge Jan van beyeren vanden voorscreuen hertoge Jan van Bourgondien ende van sijnen broeder Willem graue van hollant ende van hertoge Anthonis van Brabant met machte te Ludick binnen bracht ende geweldich here gemaect van Ludic ende alle den ganssen lande, doende sijnen wille ende beliefte ouer den ghenen die hem contrarie hadden gheweest

¶ Omtrent den voorscreuen tijt verloren die Pruysschen heren ooc den strijt tegen den coninc van Polen, dair ooc omtrent .xl.M. mannen verslagen werden

¶ Daer na troude hertoge Anthonis die schone Elyzabeth dochter des hertogen van Gourlitz beyde der coningen van Hongeren ende van Behem broeder, daer af die bruloft te bruessel seer costelic gehouden was op Couwenberch. Ende hertoghe Jan van Bourgondien ende die graue van Cleermont des hertogen van Bourbon broedere leyden die bruyt Ende hair was te huewlike gegeuen dat hertochdom van Lutzenborch ende dat graefscap van Cymni met der voochdijen van Elsaten om eewelic ende erflic te besitten ende van oore te oore daer in te succederen. Ende dese ghifte dede hair haren oom die coninc Wencelijn van Behem die ooc Roomsche coninc was, sijn brieuen bezegelt daer op verlenende Daer in hi onder ander dingen verclairt dat hertoge Anthonis rechtuer-

[fol. 157v]

delic ende bi rechter successien comen is totten hertochdomme van Brabant ende met goeden tytele dat ghebruyckende is

¶ Daer na versochte hertoge Anthonis aen hertoge Willem van Beyeren graue van henegouwe, hollant, zelant sinen swager, te weten, om dat hi de resten vander duwaren van wilen vrouwe Jannen van brabant sijnder moeyen opleggen soude diemen haer noch ten achteren was van haren eersten man die ooc hertoge Willem heet, dien die vriesen sloegen Ende ten lesten bleuen sijs beyde in hertoge Janne van bourgondien, die sinen broeder Anthonis aen wees .lxx.M. oude schilden die hertoge willem hem gheuen moste

¶ Jnt iaer .M.CCCC. ende .x. soe ghereesser een gheschille tusschen Antwerpen ende Mechelen om der drie mercten wille vanden vissche, soute, ende hauere. Ende hertoghe Jan van Bourgondien Anthonis broeder hielt Mechelen te rechte, ende hertoge Antonis hielt met sijnre stadt van Antwerpen so datter groten twist geuiel tusschen dese twee steden Elck vermat hem recht ende bescheyt te hebben thonende haer brieuen, ende hoe seer dats hem de ander steden onderwonden si en condent tot ghenen pays brengen. Ende die twee gebroeders waren op malcander gestoort ende elck dye stercte sijn partijen ordinerende capiteynen in beyden steden. Ende die van Antwerpen stelden een blochuys ten bome bi Rumpst op die riuyere doende die van Mechelen groot hinder datter geen schepen na die stadt comen en mochten, noch ooc van Mechelen neder wert Dit gheschil duerde so lange tot dat hertoge Anthonis van Lutzenborch weder in Brabant quam die een scarp gebot dede doen dat niemant in al Brabant wie hi ware eenige goeden binnen der vriheyt van mechelen brengen en soude Ende mits desen scarpen gebode werden die van mechelen seer bedwongen so datse aen haertoge Jan veruolchden so verre dat tot eender dachuaert quam die Tantwerpen gheleyt wert daer beyde dye hertogen ghebroederen quamen met veel heren. Sonderlinge was dair die voorscreuen graue van Sintpol die doe Conestabel van Vrancrijcke was Bi middele van hem dat so ghemaect wert onder dander, dat die van Louen ende bruessel als vanden sout te vueren op ende neder die dyle ende de Senne useren sullen, also si deden in tijden dat hertoge Philips sterf die beyde der hertogen vader was. Voort werden commissarij geordineert die tot louen, bruessel, antwerpen ende mechelen die brieuen visiteren souden vanden rechten ende priuilegien die si hem vermaten te hebben Ende so scheyden die heren van malcanderen minlick ende met vrientscapen

¶ Jnt iaer .M.CCCC. ende .x. sterf die roomsche coninc Robrecht van Beyeren Doe wert gecoren coninc Segemont van Hongeren des voorscreuen coninc wencelijns broeder van des vaders wegen, daer namaels af gheseyt sal werden