Almanak voor de Nederlandsche West-Indische bezittingen, en de kust van Guinea. Jaargang 1860

VI. Munten, maten en gewigten.

a. Nederlandsch muntstelsel.

Bij de wet van den 26^en November 1847 is het goud als standaard bij het muntstelsel afgeschaft en alleen het zilver daarvoor behouden. De Nederlandsche gouden munten hebben dus hunne vaste gangbare waarde verloren en zijn nu als negotie-penningen aan koers onderhevig.

's Rijks muntspeciën zijn stand-penningen, pasmunt en negotie-penningen.

De stand-penningen zijn: de gulden (eenheid van ons muntstelsel), de rijksdaalder of 2½ guldenstuk en de halve gulden.

Zilveren pasmunt zijn: het stuk van 25 cents, het stuk van 10 cents en het stuk van 5 cents (stuiven).

Koperen pasmunt zijn: de cent en de halve cent.

De negotie-penningen zijn: de gouden Willem en de gouden dukaat. Van beide deze stukken kunnen dubbele geslagen worden en van het eerste stuk ook halve.

Het gewigt van den gulden is 10 Nederl. wigtjes, waarvan 9 wigtjes en 450/1000 van een wigtje fijn zilver. De rijksdaalder weegt 25 Nederl. wigtjes en de halve gulden 5 wigtjes, zij hebben even als de gulden een gehalte van 0.945.

Het gehalte van de zilveren pasmunt is 0.640.

De gouden Willem weegt 6.729 Nederl. wigtjes en bevat 6.056 wigtjes fijn goud.

De dubbele gouden Willem weegt 13.458 wigtjes en de halve gouden Willem weegt 3.364 wigtjes.

Het gehalte dezer drie negotie-penningen is 0.900.

De Nederlandsche dukaat weegt 3.494 wigtjes en bevat 3.434 wigtjes fijn goud; zijn gehalte zoo wel als dat van den dubbelen dukaat is 0.983.

De thans afgeschafte, doch nog hier en daar voorkomende, gouden rijder (van f 14), weegt 9.950 wigtjes en heeft een gehalte van 0.917.

Al de oude muntspeciën zijn afgeschaft en als betaalmiddel niet meer gangbaar.

b. Muntspeciën in de Nederl. West-Indische koloniën.

Bij eene wet van 14 December 1853, is de wet van 26 November 1847, tot regeling van het Nederlandsche muntwezen, verbindende en van kracht verklaard voor de West-Indische koloniën.

Deze wet is den 28^en December 1854 in Suriname en den 27^en April 1854 te Curaçao afgekondigd, benevens eenige am-

[p. 14]

pliatiën waarbij den koers bepaald is, waartegen sommige vreemde muntspeciën in de landskassen te Suriname kunnen worden aangenomen. De door het gouvernement in Suriname bepaalde koers is als volgt: de Fransche vijffranestukken tegen f 2.35; de Mexicaansche, Boliviaansche, Chilische, Peruviaansche, Columbiaansche en Rio de la Plata dollar of piaster, zoo mede de Noord-Amerikaansche dollar, tegen f 2.55 en de Spaansche of pilaar-dollar, tegen f 2.50. Deze laatste soort is in Suriname zeldzaam. De koers der vijffrancstukken is te Curaçao bepaald op f 2.50, waartegen deze muntspecie ook op de landskantoren wordt ontvangen en uitbetaald.

Tot gemak bij berekeningen in den handel, volgt hier eene herleidingstafel van 5 franestukken en dollars van f 2.55, in Ned. guldens.

	5 Francs		Mex. dollars.
1	f 2	35	2	55
2	4	70	5	10
3	7	05	7	65
4	9	40	10	20
5	11	75	12	75
6	14	10	15	30
7	16	45	17	85
8	18	80	20	40
9	21	15	22	95
10	23	50	25	50
11	25	85	28	05
12	28	20	30	60
13	30	55	33	15
14	32	90	35	70
15	35	25	38	25
16	37	60	40	80
17	39	95	43	35
18	42	30	45	90
19	44	65	48	45
20	47	00	51	00
21	49	35	53	55
22	51	70	56	10
23	54	05	58	65
24	56	40	61	20
25	58	75	63	75
26	61	10	66	30
27	63	45	68	85
28	65	80	71	40
29	68	15	73	95
30	70	50	76	50
31	72	85	79	05
32	75	20	81	60
33	77	55	84	15
34	79	90	86	70
35	f 82	25	89	25
36	84	60	91	80
37	86	95	94	35
38	89	30	96	90
39	91	65	99	45
40	94	00	102	00
41	96	35	104	55
42	98	70	107	10
43	101	05	109	65
44	103	40	112	20
45	105	75	114	75
46	108	10	117	30
47	110	45	119	85
48	112	80	122	40
49	115	15	124	95
50	117	50	127	50
51	119	85	130	05
52	122	20	132	60
53	124	55	135	15
54	126	90	137	70
55	129	25	140	25
56	131	60	142	80
57	133	95	145	35
58	136	30	147	90
59	138	65	150	45
60	141	00	153	00
61	143	35	155	55
62	145	70	158	10
63	148	05	160	65
64	150	40	163	20
65	152	75	165	75
66	155	10	168	30
67	157	45	170	85
68	159	80	173	40
69	f 162	15	175	95
70	164	50	178	50
71	166	85	181	05
72	169	20	183	60
73	171	55	186	15
74	173	90	188	70
75	176	25	191	25
76	178	60	193	80
77	180	95	196	35
78	183	30	198	90
79	185	65	201	45
80	188	00	204	00
81	190	35	206	55
82	192	70	209	10
83	195	05	211	65
84	197	40	214	20
85	199	75	216	75
86	202	10	219	30
87	204	45	221	85
88	206	80	224	40
89	209	15	226	95
90	211	50	229	50
91	213	85	232	05
92	216	20	234	60
93	218	55	237	15
94	220	90	239	70
95	223	25	242	25
96	225	60	244	80
97	227	95	247	35
98	230	30	249	90
99	232	65	252	45
100	235	00	255	00

[p. 15]

Gouden munten worden niet door het gouvernement in betaling aangenomen; echter komen de Noord-Amerikaansche en Fransche goudstukken veelvuldig te Paramaribo voor, tot groot gemak in alle handelstransactiën, en zij worden door de kooplieden tegen de volle waarde aangenomen.

Op Curaçao zijn, behalve de Nederlandsche muntspeciën, eene menigte Spaansche en andere vreemde munten van de vaste kust en van de eilanden in omloop.

c. Nederlandsche maten en gewigten.

(Volgens het Decimale of Metrieke stelsel, ingevoerd in 1819).

De grondslag of éénheid van dit stelsel is de lengte van één veertig millioenste gedeelte van den omtrek der aarde, genomen over den meridiaan van Parijs, in het Fransch metre, in het Hollandsch el genoemd.

De Nederl. el of meter = 10 palm = 100 duim = 1000 strepen.

De Nederl. roede = 10 Ned. ellen.

De Nederl. mijl of kilometer = 1000 Ned. ellen.

Een uur gaans = 5556 Ned. ellen.

Voor vlakte maten heeft men:

De □ Nederl. el = 100 □ palm = 10000 □ duim = 1,000000 □ strepen.

De □ Nederl. roede = 100 □ Ned. ellen.

De bunder of hectare = 100 □ roeden = 10000 □ Ned. ellen.

Voor inhouds maten heeft men:

De kubieke el = 1000 kubiek palm = 1,000000 kubiek duim = 1000,000000 kubiek strepen.

Als maat voor brandhout gebezigd, wordt de kubiek el, wisse of stâre genoemd.

Voor granen en zaden is de éénheid, de kubieke palm, kop of liter genoemd en heeft men dus:

Een Nederl. last = 30 mudden of hectoliters = 300 schepels = 3000 kop of liters = 30000 maatjes.

Voor vloeistoffen is de éénheid insgelijks de kubieke palm, doch deze wordt kan of liter genoemd en men heeft dan verder:

Een vat of hectoliter = 100 kan = 1000 maatjes = 10000 vingerhoeden.

De grondslag der gewigten is het Nederlandsche pond, zijnde de zwaarte van de hoeveelheid zuiver gedistilleerd water, welke bevat kan worden in eene kubiek palm. (Art. 15 der wet van 21 Aug. 1816, Stbl. n^o. 34.) De éénheid voor het gewigt van kostbare waren is het duizendste gedeelte van het pond (art. 16). Naar aanleiding daarvan heeft men verder:

Het Nederl. pond of kilogramme = 10 ons = 100 looden = 1000 wigtjes of grammen = 10000 korrels.

Het Nederlandsch pond medicinaal gewigt weegt slechts 375 wigtjes of grammen en is verdeeld in 12 oncen; elk ons in 8 drachma's; elk drachma in 3 scrupels en elk scrupel in 20 greinen. Het oude pond medicinaal gewigt woog slechts 369⅛ Nederl. wigtjes, doch was op dezelfde wijze in oncen, drachma's, scrupels en greinen verdeeld als het nieuwe pond.

[p. 16]

d. Verschillende mijlmaten in Nederl. ellen.

Geographische of Duitsche mijl van 15 op één graad	7407 Ned. el.
Nederlandsche mijl of kilometer	1000 Ned. el.
Uur gaans of Hollandsche mijl van 20 op één graad	5556 Ned. el.
Oud uur gaans van 1500 Rijnl. roeden	5651 Ned. el.
Engelsche of Fransche zeemijl van 60 op één graad	1852 Ned. el.
Oude Fransche mijl of lieue commune van 25 op één gr.	4444 Ned. el.
Engelsche landmijl van 5280 Engelsche voeten	1609 Ned. el.
Portugeesche mijl van 18 op één graad	6173 Ned. el.
Spaansche mijl (legua real) van 25000 Sp. voeten	7066 Ned. el.
Paal op Java van 400 Rijnlandsche voeten	1507 Ned. el.
Paal op Sumatra	1852 Ned. el.

e. Oude maten en gewigten.

Een Rijnlandsche voet = 12 duim = 144 lijn	0.314 Ned. el.
Een Rijnlandsche roede = 12 voet	3.767 Ned. el.
Een Amsterd. voet = 11 duim	0.283 Ned. el.
Een Amsterd. roede = 13 voet	3.680 Ned. el.
Een Amsterd. el =	0.688 Ned. el.
Een □ Rijnl. voet	9.8562 □ N. palm.
Een □ Rijnl. roede = 144 □ Rijnl. voet	14.1929 □ N. el.
Een □ Amst. voet	8.0164 □ N. palm.
Een □ Amst. roede = 169 □ Amst. voet	13.5477 □ N. el.
Een Rijnl. morgen = 600 □ Rijnl. roeden	85.1579 □ N. roed.
Een Amst. morgen = 600 □ Amst. roeden	81.2866 □ N. roed.
Een Rijnl. kubiek voet = 1728 kubiek duim	30.943 kub. N. palm.
Een Amst. kubiek voet = 1331 kubiek duim	22.697 kub. N. palm.
Een Amst. last = 27 mud = 36 zak = 108 sch.	2946.7 Ned. kop.
Een Amst. schepel = 32 kop (korenmaat)	27.28 Ned. kop.
Een hoed (steenkolenmaat)	1172.40 kub. N. palm.
Een Amst. vat (wijnmaat) = 4 oxhoofd = 6 aam = 24 ankers	921.1 kann. of lit.
Een Amst. anker (wijnmaat) = 2 steekan = 16 stoop = 32 mingel = 64 pint = 256 mutsje	38.38 kann. of lit.
Een ton (biermaat) = 8 steekan of Dordsche kit = 16 mingel = 32 pint	155.2 kann. of lit.
Een pd. Amst. waaggewigt = 16 ons = 32 lood	0.494 Ned. pond.
Een pond Hollandsch trooisch (voor het wegen van goud en zilver) = 2 mark = 16 ons = 320 engels = 10240 azen	0.492 Ned. pond.

Vroeger bepaalde men de fijnheid van goud naar karaten en verdeelde men het mark-trooisch fijn in 24 karaten van 12 greinen. De fijnheid van zilver werd bepaald naar penningen en verdeelde men het mark-trooisch fijn daartoe in 12 penningen van 24 greinen. Na de invoering van het nieuwe stelsel van maten en gewigten, wordt voor het wegen van goud en zilver het gewone gewigt gebezigd en wordt de fijnheid of het gehalte dier metalen, thans in Nederland naar duizendste deelen bepaald en het kilo of Ned. pond naar 1000 deelen fijn voor het gehalte gerekend.

[p. 17]

f. Maten en gewigten in de Nederl. West-Indische koloniën.

Het decimaal stelsel van maten en gewigten is in de W.I. koloniën nog niet ingevoerd.

In Suriname gebruikt men voor lengtematen de hierboven omschreven Amsterdamsche el, de Rijnlandsche voet en de vadem van 6 voeten; voor de landmaat de ketting van 66 Rijnl. voeten = 20.72 Ned. el; voor de vlaktemaat de Surinaamsche akker = 10 □ kettingen = 43560 □ Rijnl. voeten = 4289.66 □ Ned. el of bijna 43 □ Ned. roeden; zoodat 1 Ned. bunder gelijk is aan ongeveer 2⅓ Surinaamsche akker, en de Surin. akker iets grooter is dan de Engelsche.

Voor drooge waren zijn geene bepaalde maten in Suriname in gebruik, daar zij veelal per kist, per barrel of per stuk worden verkocht.

Het brandhout wordt verkocht bij vademen van 5 of 6 Rijnl. voeten in het vierkant bij eene diepte van 3 Rijnl. voeten.

Voor natte waren is algemeen in gebruik het gallon = 6 pint = 3.60 of 3⅗ Ned. kan.

1 pint is = 0.60 of ⅗ kan en 1 kan = 1.665 pint.

Voor de gewigten wordt het Amst. pond waaggewigt van 0.494 Ned. pond gebruikt, alhoewel sommige Engelsche en Noord-Amerikaansche kooplieden zich nog wel bedienen van het Engelsche pond = 0.453 Ned. pond. Men heeft dus voor de gewigten de volgende verhoudingen:

100 kilo's of Ned. ponden	=	202⅖	oude Amst. ponden.
100 oude Amst. ponden	=	49.41	Ned. ponden.
100 oude Amst. ponden	=	109	Eng. ponden.

g. Eenige vreemde munten, maten en gewigten.

Amerika (Vereenigde Staten).

De zilveren dollar, verdeeld in 100 centen, heeft een gewigt van 26.73 Ned. wigtjes, een gehalte van 0.900 en eene waarde van f 2.55; er zijn ook ½ en ¼ dollars en kleinere pasmunt.

Voorts heeft men goudstukken van 20, van 10, van 5, van 2½ en van 1 dollar. Het gouden dollarstuk weegt 1,671 Ned. wigtje en heeft een gehalte van 0.900.

De lengtematen zijn even als de Engelsche, de roede is echter = 5 yards.

De vlaktematen zijn als de Engelsche.

De inhoudsmaten zijn als de oude Engelsche maten, en wel:

Voor wijn. 1 ton = 2 pijpen of britts = 3 puncheons = 4 hogsheads = 6 tierces = 252 gallons; elk gallon = 4 quarten = 8 pinten = 32 gills. Het oude gallon is iets kleiner dan het nieuwe Engelsche imperial gallon en wel in de volgende verhouding: 6 oude wijngallons = 5 imperial gallons.

Voor ale. 1 ton = 2 britts = 3 puncheons = 4 hogsheads = 6 barrels = 24 firkins = 216 gallons; elk gallon = 4 quarten = 8 pinten; 59 oude ale gallons = 60 Engelsche imperial gallons.

Voor drooge waren. 1 last = 2 loads = 10 quarters = 20 cooms = 80 bushels; elke bushel = 4 pecks = 8 gallons = 16 pottles

[p. 18]

= 32 quarten = 64 pinten; 32 oude bushels = 31 Engelsche imperial bushels.

Voor steenkolen. Een chaldron = 36 bushels = 2218 kubiek Engelsche duim = 36.255 kub. Ned. el.

De gewigten zijn als de Engelsche, met uitzondering van de ton die slechts 2000 ponden weegt en in Engeland 2240.

Brazilie.

Men rekent er en houdt boek naar Milreis van 1000 Reis; 1000 milreis noemt men 1 Conto de reis. De werkelijk geslagen munten zijn goudstukken van 4000, 2000 en 1000 reis en zilveren munten van 960 reis en minder.

Het stuk van 320 reis heet Pataca.

Een milreis of 1000 reis heeft eene waarde van f 2.87.

De Portugeesche muntspecien, Spaansche doublons en Spaansche en Mexicaansche dollars zijn tegen de volle waarde gangbaar.

De lengtematen zijn: de vara of el = 1.10 Ned. el en de Pé of voet = 0.33 Ned. el.

Rijst en koffij worden verkocht bij eene maat Moyo genaamd. 1 moyo = 15 fanegas = 830½ Ned. kop.

De gewigten zijn: het quintal = 4 arrobas = 128 libras of aratels (ponden); 100 aratels of Brazilische ponden zijn gelijk aan 45.89 Ned. ponden.

Frankrijk en de koloniën (Cayenne, Martinique en Guadeloupe).

De Fransche munten, zoo gouden als zilveren, hebben sedert 1807 het gehalte van 0.900 of 9/10 fijn.

Men heeft goudstukken van 100, 40, 20 en 10 francs, welke laatsten een gewigt van 3.226 Ned. wigtjes hebben, en zilveren stukken van 5, 2, 1, ½ en ¼ franc.

De Fransche, Belgische en Sardinische 5 francstukken hebben een gewigt van 25 Ned. wigtjes en eene waarde van f 2.38; 155 goudstukken van 20 francs of 40 zilveren stukken van 5 francs wegen 1 Ned. pond.

De maten en gewigten zijn volgens het decimale of metrieke stelsel, even als hierboven voor Nederland uitvoerig is opgegeven.

De oude Fransche lengtemaat, soms nog in gebruik, was de toise = 6 voeten (pieds de roi).

1 pied de roi = 12 duim = 12 lijnen = 0.325 Ned. el.

Groot-Brittannie en de Britsch West-Indische koloniën.

De gouden sovereign of 1 pond sterling, verdeeld in 20 shillings, heeft een gewigt van 7.984 Ned. wigtjes en een gehalte van 0.917. De halve en dubbele sovereigns hebben de zwaarte naar evenredigheid, maar een gelijk gehalte.

De guinea, ter waarde van 21 shillings, weegt 8.202 Ned. wigtjes en heeft hetzelfde gehalte van den sovereign. Er zijn ook halve guinea's, doch zij komen even als de heele zeldzaam voor en worden niet meer gemunt.

In zilver heeft men: de kroon (crown) of 5 shillingsstuk, wegende 28.373 Ned. wigtjes. Elke shilling heeft 12 pence (koperen munt), doch behalve de kroon en de shilling heeft men nog zilveren

[p. 19]

munten van een halve kroon of 2½ shilling, van 2 shillings, ook wel florin of gulden genaamd, van ½ shilling of sixpence, van 4 pence, van 3 pence, van 2 en van 1½ pence.

De zilveren munt vóór 1816 geslagen is iets zwaarder dan de latere; het gehalte echter van alle Engelsche zilveren specie is 0.924.

Vroeger waren in de verschillende provincien van Groot-Brittannie afzonderlijke maten en gewigten in gebruik. Thans is voor het geheele Rijk één vaste Imperial measure bepaald en wel op de volgende wijze:

Eén imperial yard (el) = 3 voet = 0.914 Ned. el.

Een voet = 12 duim = 144 of ook wel 120 lijn = 0.305 Ned. el.

Een pole of perch of roede = 5½ yards = 5.029 Ned. el.

Een landmijl = 8 furlongs = 320 poles = 1760 yards = 1609 Ned. el.

De hand (maat voor de hoogte van paarden, enz.) is = 4 duim of ⅓ voet. De vadem is gelijk aan 6 voet; de ketting voor land-meters heeft eene lengte van 66 voet.

Voor de vlaktematen heeft men.

De □ yard = 9 □ voet = 0.836097 □ Ned. el.

De □ rod of pole = 30¼ □ yard = 25.291939 □ Ned. el.

De rood = 40 □ rods of poles = 1011.6776 □ Ned. el.

De acre (akker) = 4 roods = 160 □ rods = 4840 □ yards = 4046.71 □ Ned. el.

De □ Engelsche landmijl = 640 akkers = 258.9894 Ned. bunders (hectares) of 2,589894 □ Ned. el.

Een akker bevat ook 10 vierkante meetkettingen.

De inhoudsmaten zijn, voor ruimten:

De kubiek yard = 27 kub. voet = 0.764513 kub. Ned. el.

Een kub. voet = 0.028315312 kub. Ned. el.

De ton (scheepsmaat) = 8 barrels inhoud = 40 kub. voet.

Voor koren en drooge waren heeft men:

Een last = 10 quarters.

Een quarter = 8 bushels = 32 pecks = 64 gallons = 290.7813 Ned. kop.

Voor natte en drooge waren heeft men verder:

Een gallon = 4 quarts = 8 pinten = 32 gills = 4.5434 Ned. kop of kan. Zoowel voor natte als voor drooge waren is het gallon (imperial gallon) de éénheid en staat gelijk met ruim 4½ liter.

Een barrel bier bevat 4 firkins of 36 gallons.
Een hogshead bier bevat 1½ barrel of 54 gallons.
Eene pijp portwijn	bevat 115 gallons.
Eene pijp maderawijn	bevat 92 gallons.
Eene pijp teneriffewijn	bevat 100 gallons.
Eene butt sherrywijn	bevat 108 gallons.
Eene vat claret	bevat 46 gallons.
Eene aam rijnwijn	bevat 30 gallons.

Haring wordt uitgemeten met barrels van 26⅔ of zoogenaamde cran's van 37½ gallon.

De gewigten zijn:

Het pond avoir du poids, verdeeld in onzen en drams, en een gewigt hebbende van 0.453 Ned. pond. Verder 14 pond = 1 stone; 2 stones of 28 pond = 1 quarter; 4 quarters of 112 pond = 1 quintal (ook wel centweight genoemd); 20 quintals of c.w.t.s. = 1 ton = 2240 pond = 1016 Ned. pond.

[p. 20]

Voor blom en meel wordt van de volgende gewigten gebruik gemaakt: 1 stone = 14 pond; 1 boll = 140 pond; 1 zak (sack) = 280 pond; 1 barrel = 196 pond.

Een quintal visch is slechts 100 pond en niet 112 zoo als voor andere waren.

Goud, zilver en medicijnen worden gewogen met ponden trooisch van 0.373 Ned. pond.

De hierboven opgegeven maten en gewigten zijn geldig voor de Britsch West-Indische koloniën, doch voor vele dier bezittingen zijn afzonderlijke muntspecien geslagen en is het Engelsche geld slechts bij uitzondering gangbaar.

In Britsch Guiana is de algemeen in omloop zijnde standaard munt: de Mexicaansche dollar van 100 centen. Tot gemak in het verkeer zijn kleinere stukken geslagen met Engelsche stempels; de gilder (gulden) van 33⅓ cent of ongeveer f 0.83 Ned. courant: de bit = ¼ gulden of ongeveer f 0.21 en de halve bit of ruim f 0.10. Drie Demerarijsche guldens of gilders, zijn juist één dollar.

N. Amerikaansch en Engelsch goud komt er veel in den handel voor, ten naastenbij tegen de volle waarde.

Java.

In de Ned. Oost-Indische bezittingen is ook de nieuwe muntwet ingevoerd, waarbij de standpenningen gelijk zijn aan die in Nederland ingevoerd. De pasmunt (¼, 1/10 en 1/20 gulden) is eenigzins verschillend in gewigt en gehalte.

Als koperen pasmunt heeft men stukken van 2½, 1 en ½ cent.

Vroeger had men de

Roepy of gulden, in zilver à 120 duiten = f 1.00.

Roepy of gulden, in koper à 100 duiten = f 0.83½.

Paal (afstandsmaat) = 400 rijnl. roeden = 1507 Ned. el.

Bauw (vlaktemaat) = 500 □ rijnl. roeden = 0.709649 bunder.

Pikol (gewigt) = 10 gantangs = 100 katties = 125 Amst. pond = 61.76 Ned. pond.

Spanje, Cuba en Portorico.

De éénheid der Spaansche munten is de peso duro of zilver-piaster, die 26.958 Ned. wigtjes weegt en een gehalte heeft van 0.899. Dit gehalte is dus minder dan dat van den Nederl. rijksdaalder, doch om hare meerdere zwaarte heeft deze piaster, ook wel dollar, spaansche-mat, pilaar-mat of zuilen-piaster genaamd, eene waarde van f 2.55 à f 2.60.

Er zijn ook halve en kwart piasters in zilver; 1000 spaansche matten of dollars wegen 26.933 Ned. pond.

De gouden Dobloen heeft eene waarde van 16 dollars; men heeft ook ½, ¼ en ⅛ dobloens, pistolen genoemd; verder gouden dukaten en eindelijk de kleine gouden piaster of escudillo de oro, die een gewigt heeft van 1.745 Ned. wigtjes en een gehalte van 0.846.

De lengtemaat is de vara (el) = 0.835 Ned. el.

De vlaktemaat is de fanega = 9216 □ vares = 6425.63 □ Ned. el.

De Castilliaansche graanmaat is de fanega = 54.80 Ned. kop.

De vochtmaten zijn de arroba mayor = 16.14 Ned. kan en de arroba menor = 12.30 Ned. kan.

[p. 21]

Een moyo wijn = 16 arrobas mayor.

Een pijp wijn (pipa) = 27 arrobas mayor.

Een pijp olie (pipa) = 34½ arrobas menores.

Het gewigt is de libbra (Castilliaansch pond) = 0.460 Ned. pond; 100 libbras = 4 arroba's = 1 quintal.

In de Spaansche koloniën zijn dezelfde munten, maten en gewigten in gebruik. - In 1855 is in Spanje voor de maten en gewigten het decimaal of metriek stelsel ingevoerd.

Mexico, Peru, Bolivia, Venezuela en de overige voormalige Spaansche koloniën.

De munten, maten en gewigten zijn even als de Spaansche met eenige kleine wijzigingen.

De dollars of piasters dier Republieken zijn iets zwaarder dan de Spaansche, doch in gehalte iets minder. Hunne waarde is ongeveer f 0.05 minder; zij zijn even als de Spaansche piasters in geheel Amerika gangbaar tegen ongeveer f 2.50 Ned. courant.

De Mexicaansche vara (el) is = 0.85 Ned. el en dus iets grooter dan de Spaansche. De Mexicaansche last of carga = 12 fanega's.

h. Herleiding's-tafel van lasten in tonnen en van tonnen in lasten.

1 last is gelijk aan	1.9 ton.
2 last is gelijk aan	3.8 ton.
3 last is gelijk aan	5.7 ton.
4 last is gelijk aan	7.6 ton.
5 last is gelijk aan	9.5 ton.
6 last is gelijk aan	11.3 ton.
7 last is gelijk aan	13.2 ton.
8 last is gelijk aan	15.1 ton.
9 last is gelijk aan	17 ton.
10 last is gelijk aan	18.9 ton.
20 last is gelijk aan	37.8 ton.
30 last is gelijk aan	56.7 ton.
40 last is gelijk aan	75.6 ton.
50 last is gelijk aan	94.5 ton.
60 last is gelijk aan	113.4 ton.
70 last is gelijk aan	132.3 ton.
80 last is gelijk aan	151.2 ton.
90 last is gelijk aan	170.1 ton.
100 last is gelijk aan	189 ton.
200 last is gelijk aan	378 ton.
300 last is gelijk aan	567 ton.
400 last is gelijk aan	756 ton.
500 last is gelijk aan	945 ton.
600 last is gelijk aan	1134 ton.
700 last is gelijk aan	1323 ton.
800 last is gelijk aan	1512 ton.
900 last is gelijk aan	1701 ton.
1000 last is gelijk aan	1890 ton.
1 ton is gelijk aan	0.5 last.
2 ton is gelijk aan	1.1 last.
3 ton is gelijk aan	1.6 last.
4 ton is gelijk aan	2.1 last.
5 ton is gelijk aan	2.6 last.
6 ton is gelijk aan	3.2 last.
7 ton is gelijk aan	3.7 last.
8 ton is gelijk aan	4.2 last.
9 ton is gelijk aan	4.8 last.
10 ton is gelijk aan	5.3 last.
20 ton is gelijk aan	10.6 last.
30 ton is gelijk aan	15.9 last.
40 ton is gelijk aan	21.2 last.
50 ton is gelijk aan	26.4 last.
60 ton is gelijk aan	31.7 last.
70 ton is gelijk aan	37.0 last.
80 ton is gelijk aan	42.3 last.
90 ton is gelijk aan	47.6 last.
100 ton is gelijk aan	52.9 last.
200 ton is gelijk aan	105.7 last.
300 ton is gelijk aan	158.6 last.
400 ton is gelijk aan	211.5 last.
500 ton is gelijk aan	264.3 last.
600 ton is gelijk aan	317.2 last.
700 ton is gelijk aan	370.1 last.
800 ton is gelijk aan	422.9 last.
900 ton is gelijk aan	475.8 last.
1000 ton is gelijk aan	528.7 last.