Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar (2004)

Informatie terzijde

Titelpagina van Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar
Afbeelding van Het Antwerps liedboek. Deel 2. CommentaarToon afbeelding van titelpagina van Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (5.01 MB)

Scans (39.50 MB)

ebook (5.88 MB)

XML (1.57 MB)

tekstbestand






Editeurs

Dirk Geirnaert

Louis Peter Grijp

Hermina Joldersma

J.B. Oosterman

Dieuwke E. van der Poel



Genre

poëzie

Subgenre

gedichten / dichtbundel
liederen/liedjes


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar

(2004)–Anoniem Antwerps liedboek–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

5 Aylaes, ic mach wel weenen ende druckelijck claghen

Klaaglied. Afwisselend per strofe, klaagt een man over zijn vrouw en de vrouw over haar man.

1,1 druckelijck: vol verdriet
1,2 Dat ik ooit aan zo'n huwelijk begon!
1,4 dat ic tijts genoech quam: dat ik er vroeg genoeg aan begonnen ben
1,5 met moede gram: kwaad
1,6 achterlam: lamlendige
  verblijf: nachtbraker (?)
1,7 even stijf: voortdurend
1,8 Voortdurend heb ik verschrikkelijk veel last van dat mens!
2,3 Ik heb een man, en dat is er één te veel (eig. Ik heb er niet meer te veel dan één)
2,4 verdrietelijcken: onaangenaam
  fel: ongenadig

[pagina 59]
[p. 59]

3,1 vermaert voor een clappeye: staat bekend als een kletskous
3,2 Commeren: Roddelaarsters
  een groot getal: en masse
3,3 Minstens eens per week draait ze echt helemaal door (eig. rammelt de kei in haar hoofd)
3,4 En zo zijn er meer, maar ik ken ze ook niet allemaal
3,5 gheschal: misbaar
3,6 knijf: mes
3,7 En omwille van zo'n stuk venijn
4,1 ledich: lui
4,2 Hem grouwelt dat: Hij heeft er een hekel aan als
4,4 voort: tevoorschijn
4,5 versmoort: straalbezopen
4,6 seer verstoort hi dan: volledig over de rooie is-ie dan
4,7 gespan: kameraad
5,1 Ongehout: Ongetrouwd
5,5 Ik ben haar zo zat
5,6 Dat ik (zeg), als een verstoten sukkel
6,3 tuysschen: dobbelen
  den elleboghe roeren: (omschrijving voor het dobbelen)
6,4 Waar Jonker Grapjas een bekertje zit te drinken
6,5 beroeyt: berooid
6,6 Ik heb er spijt van dat ik hem ooit als mijn man genomen heb
7,1 caelgie: modepop
7,2 nyeu fatsoen: iets nieuws
7,3 koers: keurs, onderrok
  keerl: jurk
  een saeyen faelgie: een fijnwollen hoofddoek
7,6 Dan krijg ik een preek aan mijn broek!
8,1 oorlof nemen: afscheid nemen
8,3 bremen: leven
8,6 Ik werd nog liever in de ban gedaan
8,7 Fortuyne: (het gepersonifieerde noodlot)
  gan: gunde

Om de beurt beschrijven een man en een vrouw uitvoerig de gebreken van hun huwelijkspartner. Hij klaagt dat zij roddelt, kijft en ruziet dat het niet mooi meer is en dat zij bovendien nog voortdurend met een nieuwe outfit wil pronken. Zij jammert dat hij driftig is en liever lui dan moe: hij verdrinkt en vergokt het geld in de kroeg en wanneer hij dan dronken thuis komt, is er met hem helemaal geen land meer te bezeilen. Bovendien is hij een waarde-

[pagina 60]
[p. 60]

loze handelaar: hij brengt spullen naar de markt die al aan een ander verkocht zijn.

Dit is het enige lied in het Antwerps Liedboek waarin door middel van kopjes wordt aangegeven wie er in een strofe aan het woord is. Dit doet denken aan toneelrollen, en er is meer dat dit lied tot een echte uitvoeringstekst maakt. De twee personen richten hun kritiek niet rechtstreeks tot elkaar, maar ze lijken elk hun standpunt aan toehoorders duidelijk te willen maken. Ook de slotstrofe wijst op de aanwezigheid van publiek: de vrouw neemt expliciet afscheid (8,1) en doet dat met een formulering die vaak gebruikt wordt in toneelvoorstellingen van de rederijkers. Misschien was het lied oorspronkelijk onderdeel van een tafelspel, een kort toneelstuk dat rederijkers bij bepaalde gelegenheden opvoerden voor de tafel van een feestvierend gezelschap. Het vers waarin de vrouw andere vrouwen een goed jaar toewenst (8,2), doet denken aan een nieuwjaarspel, een type tafelspel waarin af en toe ook gezongen werd. Hoe het ook zij, uitgevoerd door twee zangers moet het een kostelijk nummer zijn geweest.

Op het niveau van de vorm wijzen verschillende elementen op een rederijkersherkomst. De refreinregels vertonen een kleine, functionele variatie: de strofen van de man hebben een andere refreinregel dan die van de vrouw. Er is zorg besteed aan het rijm: het rijmschema (ababbccc) is consequent aangehouden en in de zesde regel van elke strofe is er amper opvallend, maar juist daardoor geraffineerd rijm: het voorlaatste woord rijmt op een slotwoord van regel 5 (zg. overlooprijm, bijvoorbeeld in strofe 1: gram (5): achterlam verblijf (6)). De verschillende strofen vertonen parallellen in opbouw: elk personage begint met een bijna identieke openingszin (1,1 en 2,1) en ook de openingswoorden van de volgende strofen wijzen op een uitgebalanceerde opbouw: Mijn wijf (3), Mijn man (4), tussenstrofe (5), Mijn man (6), Mijn wijf (7), slotstrofe (8).

 

Er is geen melodie voor dit lied bekend. Wel kennen we twee contrafacten. Boven een schriftuurlijk liedje uit de Veelderhande liedekens (1566) staat de wijsaanduiding Aen elcke oore hangt een man (het refrein van de vrouwenstrofen). In hetzelfde boekje komt een lied voor met vrijwel dezelfde, karakteristieke strofevorm. Hiervan luidt de wijsaanduiding Ghy jongers wilt nu vruecht hantieren, dat naar een onbekend lied verwijst dat kennelijk op dezelfde melodie werd gezongen.

Literatuur: Pikhaus 1988-1989; Repertorium 2001, t2707.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken