Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar

39 Een jonck meysken, reyn van seden

Een lofzang op de vreugden van liefdesnachten.

1,2	gedaecht: ontboden
1,3	des: daarmee
1,4	suyver: reine
1,5	bouwe: vol vertrouwen

[p. 116]

1,6	weert: geliefd
1,8	Dat beweer ik op mijn erewoord
2,2	songhen: (hier figuurlijk gebruikt voor) het minnespel speelden
2,4	nijders: jaloerse roddelaars
2,8	rooskens las: aan het vrijen was (eig. roosjes plukte)
3,4	ontfoncken: hartstochtelijk ontvlammen
3,6	was so vriendelijc van aenschijne: toonde zich zo goedgunstig
4,2	En in elkaars armen liggen
4,3	boeten: voldoen aan
4,4	die: (nl. der natueren lust (4,3))
4,6	Voor een verliefd persoon geldt in het begin (?)
5,2	Dan bedrijven zij vreugde
5,3	druck: verdriet
5,4	te samen roseren: zich samen met rozen tooien (ook figuurlijk voor: samen slapen)
5,6	Dit geldt voor de meesten
6,1	rosiers: verliefden (eig. rozenbomen)
6,3	Sommige van hen gaan op zo'n onhandige manier te werk
6,4	const: de (liefdes)kunst
6,5	Dat doet sommigen verdriet
6,7	Zij die van de liefdeskunst niets afweten, gaan zo driftig op hun doel af
7,1	nijders: jaloerse roddelaars
	fenijn: gif
7,4	Al hebben zij het ook teweeggebracht
7,5	Zij waren er nooit graag op betrapt
7,6	clappaert: roddelaar
7,7	ter menigher stede: overal
7,8	vermonden: vertellen
8,5	Dermonde: Dendermonde
8,6	op die banck: in de kroeg

Dit liefdeslied laat een eigen geluid horen door de uitgebreide, deels metaforische, lofzang op lichamelijk genot, vervat in een mooi uitgewerkte vorm. De inhoud behoeft niet veel uitleg: de dichter vertelt in strofe 1-3 over zijn eigen ervaring met een jonge vrouw met wie hij de hele nacht moedernaect doorbracht, weidt dan uit over vreugden van de liefde (strofe 4-5), en pakt op vakkundige manier uit over de storende nijders (strofe 7). Opvallend is dat erotiek als ‘natuurlijk’ wordt aangeprezen (4,3 en 4,5). Strofe 6 is gericht tot minnaers ende roziers, een subtiele toespeling op de rederijkerskamer van Dendermonde (zie ook 8,5), die De Roziers heette. De bekende spreuk Door die onconstighe gaet die conste verloren (vgl. 6,7-8) heeft dus zowel op de liefdes- als op de dichtkunst betrekking.

[p. 117]

Als rederijkerskenmerken kunnen nog genoemd worden de kunstige uitwerking van verschillende beelden (liefdesspel als gezang en snarenspel in 2,2-3; de rozenmetaforen in 2,8, 5,4, 6,1), het consequent uitgevoerde rijmschema en de speelse toepassing van de zangerstrofe (8). In strofe 3 ontbreekt een regel: op grond van het rijmschema is het waarschijnlijk dat het ontbrekende vers voor of na regel 6 gestaan heeft. Helaas zijn er geen andere versies van dit lied bekend, zodat we niet weten hoe dat vers luidde. Ook van de melodie ontbreekt ieder spoor.

Literatuur: Herchert 1996, p. 212 en 216; Repertorium 2001, t1588.