Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar (2004)

Informatie terzijde

Titelpagina van Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar
Afbeelding van Het Antwerps liedboek. Deel 2. CommentaarToon afbeelding van titelpagina van Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (5.01 MB)

Scans (39.50 MB)

ebook (5.88 MB)

XML (1.57 MB)

tekstbestand






Editeurs

Dirk Geirnaert

Louis Peter Grijp

Hermina Joldersma

J.B. Oosterman

Dieuwke E. van der Poel



Genre

poëzie

Subgenre

gedichten / dichtbundel
liederen/liedjes


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar

(2004)–Anoniem Antwerps liedboek–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

95 Int soetste van den meye

Verhalend lied over een onmogelijke liefde. Een jonge man ontmoet zijn geliefde en wordt belaagd door verraders uit haar vaders hof. De jongen strijdt tegen hen en vindt de dood, waarna het meisje van verdriet sterft.

1,1 soetste: aangenaamste
1,2 Daar kwam ik gegaan
1,3 diep: ver
1,4 Daer: Waar
2,1 Het was de tijd van mei
2,2 Overal vol luister
2,3 Ik zou daar mijn vermaak vinden
3,2 Zij stak haar blonde haar op (een teken van bereidheid tot liefde)
3,3 claer fonteyne: heldere bron
3,4 neven: bij
4,2 verschoot: schrok
4,3 int openbaer: aan het licht
4,4 boot: bekend maakte
5,1 groetese: groette haar
5,2 boot: wenste
6 (De vrouw is aan het woord)
6,1 bede: verzoek
6,2 Dwelc: (nl. de bede)
6,3 dorperhede: ruwheid
6,4 bewijst: aandoet
7 (De man is aan het woord)
7,1 af: over

[pagina 237]
[p. 237]

7,2 niet misschien: niets gebeuren
7,4 Als ik zou zien dat men u onbetamelijk bejegende
8 (De vrouw is aan het woord)
8,1 scaden: ongeluk
8,2 gevonden: ontmoet
9,3 tot Uwen love: tot Uw eer (het feit dat Maria goede raad geeft strekt Haar tot eer)
10 (De man is aan het woord)
10,2 temael niet: in het geheel niet
11 (De man of de vrouw is aan het woord)
11,3 swijghen stille: (mogelijk als teken dat ze zich in het geheim op iets voorbereiden)
11,4 overhoot: meerdere
12 (De man is aan het woord)
12,2 groot geschal: veel beroering
12,3 hoort den wormen: is bestemd voor de wormen (dat wil zeggen: is ten dode opgeschreven)
12,4 Dwelc: (verwijst naar lichaem)
  hem: hen
13,1 stormen ende strien: stormlopen en strijden
13,3-4 (De vrouw is aan het woord)
13,4 Nooit verkeerde een vrouw in grotere nood!
14,3 strenge: wrede
  verworven: ondergaan
15,3 nichte: vrouwelijk familielid
15,4 Die het (geld) voor hem uittelt

Met een traditionele Natureingang wordt een lieflijk voorjaarslandschap (een dal met mooie bloemen) geschilderd waar, heel toepasselijk, een ontmoeting plaatsvindt tussen een man en een vrouw die elkaar hoofs begroeten. Niets lijkt deze tedere liefdessfeer te kunnen doorbreken, maar vanaf het moment waarop de minnaar zegt: Ter doot toe soude ict wreken (7,3) gaat het verhaal onafwendbaar in de richting van de noodlottige afloop. De idyllische liefde blijkt gedoemd te zijn. Deze bijeenplaatsing van bekende motieven uit liefdesliederen enerzijds en de beschrijving anderzijds van de agressieve aanval die eerder aan oude verhalen en liederen doet denken, is een opmerkelijk aspect van dit lied. Toch noemt uitgever Jan Roulans het lied nyeu. Opmerkelijk is ook dat het rijm veel te perfect is voor een oud lied uit de mondelinge overlevering. Het geheel maakt de indruk van een aaneenschakeling en tamelijk ingrijpende bewerking van ouder materiaal.

[pagina 238]
[p. 238]

Deze gedachte wordt ondersteund door de bronnensituatie en de contrafactuur. Het Antwerps Liedboek is de oudste vindplaats van Int soetste van den meye, dat werd herdrukt in Amsterdamse liedboeken uit de zestiende en zeventiende eeuw. In wijsaanduidingen wordt het lied genoemd vanaf 1562 tot diep in de zeventiende eeuw. Opmerkelijk is dat van al deze versies en navolgingen alleen het Antwerps Liedboek een vierregelige strofe heeft; later zijn de liedteksten en contrafacten consequent achtregelig genoteerd. Gezien het oneven aantal strofen kan de vierregelige notatie in het Antwerps Liedboek echter geen vergissing zijn.

De muziek is bekend uit instrumentale bronnen. In het citerboek Hortulus cytharae (Antwerpen, 1582) en het Thysius Luitboek (Leiden, circa 1600) staan zettingen die ondubbelzinnig naar Int soetste van den meye verwijzen. De achtregelige melodie die zij tonen is vooral bekend geweest onder de naam Een amoreuse fiere ghelaet en is voor het eerst geboekstaafd in 1568, ook in een citerboekje. Stilistisch gezien hoort deze tonale melodie in het midden van de zestiende eeuw thuis; ze lijkt dan ook niet goed te rijmen met een eventuele hoge leeftijd van de tekst van Int soetste van den meye.

Maar ook al nemen we aan dat de tekst pas kort voor 1544 gedicht of bewerkt is, toch kan de achtregelige melodie niet de oorspronkelijke zijn, gezien de vierregelige strofen in het Antwerps Liedboek. Wellicht werd bij de samenstelling van het lied gebruik gemaakt van een oudere, vierregelige melodie, die omstreeks het midden van de zestiende eeuw dan door een nieuwe, achtregelige melodie moet zijn vervangen. Onze muzikale reconstructie betreft daarmee de situatie van enkele decennia na het verschijnen van het Antwerps Liedboek.

Hier is de melodie genoteerd naar het Prieel der gheestelijcke melodie (Brugge, 1609), p. 64, waarin een vocale versie staat van de melodie uit de instrumentale bronnen. Opmerkelijk zijn de fiorituren, die rechtstreeks terug lijken te gaan op de citerzettingen. Een alternatieve melodie kan men vinden via het Aemstelredams amoreus lietboeck (1589), waarin de tekst van Int soetste van den meye de wijsaanduiding Ghy Amoreuse Gheesten heeft gekregen, een hed dat elders in dat boek de wijsaanduiding Rijck Godt wie sal ick claghen draagt. Dit is een andere melodie dan die wij juist hebben gevonden, hoewel eveneens achtregelig (vgl. al 142). We kunnen Int soetste van den meye dus ook op die melodie zingen. De instrumentale verwijzingen, meervoudig en direct, lijken evenwel de meest verbreide praktijk te weerspiegelen.

Literatuur: Van Duyse 1903-1908, dl. 1, p. 149-155; Repertorium 2001, t3868, m0176.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken