Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar

118 Met eenen nyeuen sange

Meilied waarin alle minnaars worden opgeroepen de natuur in trekken, vrolijk te zijn, lief te hebben en een meitak te plukken. Het slot bevat een bede tot de Keizer.

[p. 283]

1,1-2.	Breng vreugde in je trotse hart met een nieuw lied
1,3	in bedwange: gevangen (nl. in de liefde)
1,4	Ontvlamd door het vuur van de liefde
1,5	eglentier: wilde roos
1,6	schone ende plaeysant: mooi en aangenaam
1,7	Bij de prille pracht van Venus (het mooie van een pas ontloken liefde)
2,1	mey: meiboom
	lustich: mooi
2,2	gebloeyt staet: staat te bloeien
2,3	Het is er nu de goede tijd voor
2,4	Hij geurt zo verfijnd
2,5	Ga wandelen, edele vrouw
2,7	Laat zuivere liefde niet achterwege
2,8	der kelen geclanck: het geluid van de kelen (de vogelzang)
3,1	cloeck van moede: dapper
3,3	haer: (bedoeld wordt de geliefde)
	vroede: wijze
3,4	las: plukte
3,5	Vermijdt onbehoorlijk gedrag
3,6	En schanddaden voortdurend
3,7	Is het zover of doet een goede gelegenheid zich voor
3,8	Bedrijft solaes: Maak plezier
4,1	kersouwe: madeliefje (benaming voor de geliefde)
4,3	ghetrouwe: trouw
4,4	Gedraagt u zich niet al te vrijmoedig tegenover haar
4,6	Verhuegen: Maken vrolijk
4,7	Die bij elkaar zijn zo vaak
4,8	Ondanks de egoïstische jaloerse roddelaars
5,1	majoleyne: marjolein
5,2	verhuecht: vrolijk maakt
5,3	ten pleyne: geheel
5,4	Troost hen die bedroefd zijn
5,5	aensiet: kijkt naar
5,7	Dan is elke minnaar vrolijk
5,8	is gewont: gewond was (nl. door de liefde)
6,1	Is het niet een genoegen
6,2	Om het zingen van de vogels te horen
6,3	amye: vriendin
6,4	Vergeleken bij hoe het zou zijn om het gepiep van ongedierte te horen
6,6	Met haar de liefde genieten
6,7	weten danc: belonen

[p. 284]

6,8	amoreus relaes: liefdevolle woorden
7,1	Prinsessengestalte
7,3	weelde: vreugde
7,4	Ga, hoor het zingen van de vogels
7,5	bidden: vragen
	ley: lui
7,7	Dat hij genadevol moge zijn
7,8	Dat hij gespaard moge blijven van verraad

Vergeleken met andere meiliederen is dit lied opvallend instruerend van toon. De minnaars en de mooie vrouwen krijgen allerlei goede adviezen die haast als bevelen klinken: ga wandelen, edele vrouw, of: geef je niet over aan onbehoorlijk gedrag. Vermoedelijk was het lied bedoeld voor de officiële meiviering, waar ook de overheid bij betrokken was en waarbij een rederijkerskamer voor de teksten zorgde. Dat het hier om een lied voor zo'n min of meer officieel feest zou kunnen gaan, blijkt uit de afsluiting met een bede voor de Keizer (in 7,5-8), in dit geval Karel v (die in 1530 officieel tot keizer gekroond was door de paus). In dat opzicht komt het lied overeen met al 76, waar een meilied werd afgesloten met de bede voor Karel v en de magistraat en bevolking van Ieper (76:5-6).

De minnaars wordt aangeraden om Thisbe na te volgen en bloemen te gaan plukken. Dit is een verwijzing naar een verhaal uit Ovidius' Metamorfosen (iv, 55-166, zie ook al 158): de geliefden Piramus en Thisbe mochten elkaar van hun vaders niet ontmoeten, maar toch spraken zij af buiten de stad. Dit plan leidde tot de dood van beide geliefden, maar op dat aspect doelt de dichter hier niet: hij maakt alleen een toespeling op de ontmoeting van de minnaars in de vrije natuur.

Het opschrift Op die selve wijse maakt duidelijk dat al 118 op dezelfde melodie werd gezongen als het voorafgaande lied. In de beginregels klinkt dat ook door (initiële ontlening). De strofevorm is echter niet helemaal dezelfde: het rijmschema is anders en het rijmgeslacht van de voorlaatste regel van elke strofe is hier mannelijk in plaats van vrouwelijk, zoals in al 117. Toch laat Met eenen nyeuen sange zich uitstekend zingen op de melodie van Met eenen droeven sanghe: door het melisme aan het einde van de voorlaatste regel is het geen enkel probleem dat er een onbeklemtoonde lettergreep ontbreekt. Als melodie is een variant gekozen van die welke is gebruikt voor al 117, afkomstig uit Gillis de Costers Blompot der gheestelijcker liedekens (Antwerpen, 1614), waarop het schriftuurlijke lied Babel is nu ghevallen werd gezongen.

Met eenen nyeuen sange is alleen uit het Antwerps Liedboek bekend; het

[p. 285]

zal dan ook wel een contrafact zijn op Met eenen droeven sanghe en niet andersom, zoals de grotere populariteit van het laatstgenoemde lied suggereert.

Literatuur: Van Duyse 1903-1908, dl. 1, p. 363-364; Ovidius 1998; Oosterman 2001; Repertorium 2001, t4584, m0528.