Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar

[p. 565]

Register van persoonsnamen en plaatsnamen

In de onderstaande lijst zijn de eigennamen van personen en plaatsen opgenomen, alfabetisch gerangschikt op de meest voorkomende onverbogen vorm. Tussen ronde haken volgen de andere gebruikte vormen, in alfabetische volgorde. Lied- en strofenummers zijn gegeven. Als een naam in een lied meer dan een keer voorkomt, wordt alleen de eerste strofe waarin de naam te vinden is vermeld. Achter de lied- en strofenummers volgt ter oriëntering een korte toelichting, in het geval van sprekende namen tevens de betekenis. In gevallen van heel verschillende spelling/aanduiding van dezelfde naam of plaats zijn verwijzingen opgenomen.

Abeloen 83:2 - Amalen (?), het geslacht waartoe de Oostgotische koning Theoderik behoorde

Absalon (Absolon) 98:6; 172:5 = 202:5 Absalom, bijbelse figuur, legendarisch vanwege zijn schoonheid

Aechtken 54:3 - vrouwennaam

Aerdenborch 25:6 - Aardenburg (Zeeuws-Vlaanderen)

Aloncius 107:1 - Alonse Fresant, ziener die voorspellingen heeft gedaan over de periode 1425-1540

Amsterdam 86:7 de stad Amsterdam

Andernaken 149:1 de Duitse stad Andernach

Andries 187:5; 195:11 - Andreas, patroonheilige van de Bourgondiërs

Antwerpen (Hantwerpen) 12:1; 129:13; 177:1; 210:1; 218:1 - de stad Antwerpen

Araengien, prince van (prins van Araignen, van Aranien den princier) 195:1; 200:8; 219:4; 220:3 - René van Chalon, Prins van Oranje (1518-

[p. 566]

1544). Bevelhebber in het Bourgondische leger, vanaf 1541 stadhouder van Holland, Zeeland en Utrecht, vanaf 1543 stadhouder van Gelre en Zutphen. Bij zijn dood gaat het prinsdom Orange over op zijn neef, Willem van Nassau (Willem de Zwijger)

Arent - zie: Kaerle

Ausborch (Ausboorch) 29:2 - Augsburg, stad in Zuid-Duitsland

Avontueren - zie: Fortuyne

Bacchus 174:7 - Bacchus, god van de wijn

Barnen 83:1 - de stad Verona

Basseloenien 200:6 - de stad Barcelona

Batenborch 109:1 - Dirk van Bronkhorst, heer van Batenburg

Bellambacht 175:5 - streek rond Bailleul in Noord-Frankrijk

Bever, here van (Beveren, van Beveren) 6:5 - Anton van Bourgondië, heer van Beveren (bastaardzoon van Filips de Goede) 126:3 - Filips van Bourgondië, heer van Beveren (zoon van Anton van Bourgondië)

Bins 220:7 - Binche, stad in Henegouwen

Bisschop van Coleten 184:4 - mogelijk Ateca, biechtvader van Catharina van Aragon (zie: Enghelant, coninghinne)

Blanckeberghe 4:2 - waarschijnlijk de Duitse stad Blankenberg (ten oosten van Bonn)

Blangijs 6:titel - plaats in Noord-Frankrijk (het huidige Blangy-sur-Ternoise), waar in 1479 de slag bij Guinegate plaatsvond

Borbon 204:titel - Charles de Bourbon (gestorven 1527), hoogste legerleider van Keizer Karel v

Borchstrate 70:1 - naam van een straat in Antwerpen

Bosschayen (Bosscayen) 66: titel - Biskaje (Gascogne), streek in Zuidwest-Frankrijk

[p. 567]

Botterdam 169:3 Dommerdam, spottende plaatsnaam

Bourbon - zie: Borbon

Bourgoensche lant (Borgoensche, Borgoensche crijt, Bourgoensche) 175:9; 181:1; 182:6 = 186:7; 190:1; 195:2; 200:1; 204:1 210:1 - Bourgondië (of Bourgondisch): de gewesten die de hertogen van Bourgondië onder hun bestuur wisten te verenigen. In 1544 behoorden hiertoe onder meer Vlaanderen, Brabant, Holland, Artesië, Picardië, Henegouwen, alsmede Oostenrijk en de Spaanse gebieden Aragon en Castilië, inclusief de overzeese gebieden

Bourgoenschen (Borgoensche, Borgoenschen, Borgoense, Borgoensman, Bourgoensche, Bourgoensce) 177:1; 181:6; 195:3; 200:1; 204:1; 210:1; 220:3 - soldaten en onderdanen van de Bourgondische hertog zie ook: Bever, here van; Marie van Bourgoengien; Philips (Filips de Schone)

Brabant (Libaert) 60:6; 181:7; 190:7; 198:7; 211:2 - het hertogdom Brabant Libaert 190:7 - de Leeuw als symbool van Brabant en Holland

Brandenborch 81:titel - naam van een ridder

Britanien 115:1 - Bretagne joncfrou (niet nader genoemd) 115:2 - Anne van Bretagne, in 1491 gehuwd met koning Charles viii van Frankrijk

Brugge (Brugghe, Brugh) 16:13; 48:1; 52:1; 65:2; 113:1; 126:1; 198:7 - de stad Brugge

Brugghelingen 65:12 - burgers van Brugge

Brusel 209:3 - de stad Brussel

Bruynswijck (Bruyningen) 15:7; 84:1; 151:1 - Braunschweig, stad in Noord-Duitsland, hier een plaats in een ander land

Buren, grave van (Bueren) 200:8; 210:5 - Maximiliaan van Egmond (1509-1548), graaf van Buren, bevelhebber van het Bourgondische leger, belast met de verdediging van Brabant, stadhouder van Friesland (vanaf 1540)

[p. 568]

Camerijcke 184:7 - de stad Cambrai (Kamerijk)

Campen 75:9 - de stad Kampen

Castilien, coninck van (coninc) - zie: Philips (Filips de Schone)

Claes molenaer 15: titel - mannennaam

Cleef (Cleve, Cleven, Clevenser, Cleflant, Cleefsche, Kleefsche) 181:2; 190:2; 219:1; 220:2 - het hertogdom Kleef Cleefsche 177:1; 181:2; 219:6 - soldaten en inwoners van het hertogdom Kleef Cleve 109:1 - Johan i, hertog van Kleef zie ook: Philips van Ravensteyn; Willem van Guilic; Wouter van Cleven

Cort Rozijn 16: titel - Zeger van Kortrijk, Gents burger, onthoofd in 1337

Covelens 31:7 - de stad Koblenz

Crevecoor 145:4 - heer van Crèvecoeur, bevelhebber van het Franse leger

Cuelen 115:9 - de stad Keulen

Cupido afgod (niet nader genoemd) 47:2; 49:5; 116:2; 134:1; 139:3; 172:5 = 202:5 - liefdesgod

Daniel (Danielken) 160:titel - Tannhäuser, hoofdpersoon in een ballade

Davidt 200:1 - bijbelse figuur: koning en psalmist

Delder 59:1 - plaatsnaam, mogelijk Delden in Overijssel

Denemerken, coninck van (niet nader genoemd) 125:2 - Christiaan ii, koning van Denemarken (1481-1559), gehuwd met Isabella, zuster van Karel v zie ook: Ysabeele

Dermonde 39:8 - de stad Dendermonde

Diederick 83:4- Theoderik, Oostgothische koning (gestorven 526)

Diest 220:2 - de stad Diest

[p. 569]

Dijle 67:9 - rivier door Leuven

Dixmuyden (Dixmuyen) 17:3; 169:3 - de stad Diksmuide

Doelen 207:6 - oefenterrein van een boogschuttersgilde te Haarlem

Dolfijn - zie: Vranckerijc, dolfijn

Donnen 84:6 - Donge, riviertje net boven de huidige Nederlands-Belgische grens

Duytsche lant (Duytsce landen) 58:1; 59:1; 115:2; 211:9 - de Duits- en Nederlandstalige gebieden, verenigd onder het bestuur van Karel v (het Duitse Rijk)

Elsselijn 29:1 - vrouwennaam (Elsje)

Enghelant 167:9 - Engeland coninc (niet nader genoemd); Enghelsman 184:2; 220:5 - Hendrik viii, koning van Engeland (1509-1547) Enghelant, coninc van (niet nader genoemd) 16:12- Edward iii, koning van Engeland (1327-1377) Enghelant, coninghinne van (niet nader genoemd) 184:titel - Catharina van Aragon (1485-1536), eerste vrouw van Hendrik viii, tante van Karel v

Fernandus (Don Fernandus, Dom Fernandus, Dom Fernant, hertoghe van Oostenrijcke) 125:6; 184:7; 187:4 - Ferdinand i (1503-1564), hertog van Oostenrijk, broer van Karel v, vanaf 1531 Rooms-Koning

Filips de Goede - zie: Philips

Filips de Schone - zie: Philips

Filips ii - zie: Philips

Filips van Croy hertoch (niet nader genoemd) 219:7 - Filips van Croy, hertog van Aarschot, bevelhebber van de landvoogdes Maria van Hongarije

Flander - zie: Vlaenderen

Fortuyne (Fortuine, Fortune, Fortuyn, Fortuynen, Avontueren) 5:8; 46:1; 47:1; 48:1; 49:4; 100:4; 101:5; 105:6; 124:1; 125:1; 126:1; 139:5; 159:3; 173:2; 208:5 - Fortuna, personificatie van het wisselvallige lot

Frankrijk - zie: Vranckerijc

Frans i - zie: Vranckerijc

[p. 570]

Fransoysen (Franche, Franchoys, Franchoysen, Fransce, Fransche, Fransen, Fransman, Vransche) 6:3; 145:3; 175:1; 177:6; 181:1; 197:1; 210:3; 217:1; 220:2 - onderdanen en soldaten van de Franse koning zie ook: Vranckerijc

Frederic 23:2 - mannennaam

Gelder (Gelderlant, Geldersce, Ghelders, Ghelderse, Ghelre) 190:2; 219:1; 220:2 - het hertogdom Gelre (bestaande uit het kwartier van Zutphen, het kwartier van Arnhem (de Veluwe en Veluwezoom), het kwartier van Nijmegen (het Gelderse rivierengebied) en het kwartier van Roermond)

Ghelders (Gelders, Geldersche, Gelderse, Geldersen, Ghelders, Ghelderse) 177:4; 181:1; 182:2 = 186:3; 186:1; 195:1 soldaten en inwoners van Gelre

Ghelre (van Ghelre) 126:3 - Karel van Egmond, hertog van Gelre (1467-1538) hertoginne 126:4 - Filippa, hertogin van Gelre (zuster van Karel van Egmond)

Gent (Gentse pleyn) 198:7; 210:1 - de stad Gent

Ghelre - zie: Gelder

Gherbeken 152:1 - naam, mogelijk Groesbeek (bij Nijmegen)

Gille 198:1 - mannennaam

Goedele 83:1 - vrouwennaam

Gracht, heere van den 175:3 - niet nader bekende aanvoerder onder Karel v

Griekenlande 137:2 - Griekenland

Griecken 83:14

Grietken (Griete van Brusel, Grietkens) 67:8; 209:3; 215:1 - vrouwennaam, afkorting van Margrietken

Guinegate (slag bij) - zie: Blangijs

Guylic (Gulcker landt, Gulic, Guilic) 23:2; 190:7; 211:2; 219:1; 220:2 - het hertogdom Gulik (Jülich)

Gulkenaers (Gulickers, Gulicker boeren, Gulicsche, Gulikers) 190:2; 211:3 soldaten en onderdanen van de hertog van Gulik

[p. 571]

zie ook: Willem van Guilic

Haerlem 207:1 - de stad Haarlem

Hanneken 44:6; 188:2 - typische naam voor onnozele boer of sullige echtgenoot zie ook: Hennen 54:3 - vrouwennaam

Hansken 13:2; 151:2; 198:1 - mannennaam

Hansken sonder Ghelt 217:8 - dichtersnaam, mogelijk fictief

Hansken van Gelder 219:2 - spotnaam voor Geldersen

Helena (Helenam) 33:2; 137:2 - mythologische figuur, legendarisch om haar schoonheid, haar schaking door Paris was de aanleiding tot de Trojaanse oorlog

Helenora - zie: Leonora

Henegoussche lant 200:7 - het graafschap Henegouwen

Hennen 183:4- typische naam voor sullige echtgenoot zie ook: Hanneken

Hensberch - zie: Heynsberch

Herman 145:3 - mannennaam, genoemd als de wachter van Nieuwpoort

Heyle 15:2 - vrouwennaam

Heylich Lant 109:6 - het Heilige Land

Heynsberch (Hensberch, Hensborch, Heynsborch) 182:1 = 186:2; 186:1; 195:2; 213:10; 219:1 - Heinsberg, plaats in het hertogdom Gulik, gelegen halverwege Roermond en Aken

Hillebrant 83: titel - vader (den ouden) en zoon (den jongen) uit een Germaans heldenepos

Hollant (Libaert) 65:1; 190:7; 207:1 - het graafschap Holland Libaert 190:7 - de Leeuw als symbool van Holland en Brabant

Hoorne 109:1 - Jakob i, graaf van Horn

[p. 572]

Isabella van Portugal - zie: Kaerle, huysvrouwe

Italië - zie: Ytalien

Jacob 20:titel - Jacobus de Meerdere, een van de twaalf apostelen; zijn beenderen zijn begraven te Santiago de Compostela

Jan 37:1 - naam van een oude, onaantrekkelijke man 79:8 - Johannes de Evangelist

Jan, grave 107:1 - Jan zonder Vrees, graaf van Vlaanderen van 1405-1419

Jan de Minder 54:9 - naam van een minderbroeder (franciscaan)

Janne - zie: Joanna

Janneken 123: titel - vrouwennaam

Jason 33:2 - figuur uit de klassieke mythologie, met hulp van zijn geliefde Medea slaagt hij erin het Gulden Vlies te bemachtigen

Jenes 200:7 - de stad Genua

Jerusalem 109:3 - de stad Jeruzalem

Joanna (Janne) 125:5; 167:4 - Johanna van Aragon bijgenaamd de Waanzinnige (1479-1555), koningin van Castilië, echtgenote van Filips de Schone, moeder van Karel v

Joncker Clucht 5:6 - Jonker Grapjas, zotte mannennaam

Joris van Sassen 204:6 - Joris, graaf van Saksen, tot 1515 tevens graaf van Friesland

Judas 52:2 - bijbelse figuur, verrader van Christus

Juno 110:5; 139:3 - figuur uit de klassieke mythologie, beschermgodin van de gehuwde vrouw en de huwelijkstrouw, was betrokken in het Parisoordeel

Kaerle (Carolus, Karolus, Keyser, Arent) 76:5; 107: titel; 118:7; 125:4; 175:10; 177:6; 181:1; 182:4 = 186:5; 184:6; 187:5; 190:1; 200:1; 204:5; 210:1; 211:1; 213:11; 219:8; 220:1 - Karel v (1500-1558), Keizer van het Heilige Roomse Rijk (of Duitse Keizerrijk) 1519-1556

[p. 573]

Arent (Aernt, Aren) 181:2; 190:4; 200:2; 211:9; 217:6 huysvrouwe (niet met name genoemd) 187:1 - Isabella van Portugal (1503-1539), echtgenote van Keizer Karel v

Kalle 215:1 - vrouwennaam

Kan - zie: Turck

Karel v - zie: Kaerle

Katherijne 125:6 - Catharina (1507-1578), gehuwd met Johan iii van Portugal, zuster van Karel v

Keulen-zie: Cuelen

Keyenborch, heer van 169:1 - heer van Keienborg (toespeling op de kei als zotheidssymbool)

Keyser - zie: Kaerle

Kleef - zie: Cleef

Knipperdollinc 168:7 - Bernard Knipperdollinc (circa 1500-1536), werd een van beide burgemeesters van Münster toen de wederdopers de macht over deze stad hadden overgenomen

Landerci (Landurcy) 210:2 - Landrecies, plaats in Henegouwen, thans Noord-Frankrijk

Laudate, vrou 215:4 - Vrou Luiwammes (gangbare spotnaam voor een luie, slonzige vrouw)

Lelidam, here van (heere) 65: titel - Jean de Villiers, heer van l'Isle Adam (gestorven 1437)

Lelie - zie: Vranckerijc

Leonora (coninghinne van Vrancrijcke, Helenora) 125:6; 184:7; 187:5 - Eleonora (1498-1558), gehuwd met Manuel i van Portugal, na zijn dood met koning Frans i van Frankrijk, zuster van Karel v

Leewinne - zie: Marie van Bourgoengien

Libaert - zie: Brabant en Hollant

Lichte geladen 76:1 - verwijzing naar de bijnaam van de leden van de Ieperse rederijkerskamer De Korenbloem

Liere 220:4 - de stad Lier

Lijnken 209:1 - vrouwennaam (Lientje)

[p. 574]

Lijsken (Lijse, Lisken) 54:3; 70:5; 215:1 - vrouwennaam

Lueven (Loeven, Loven) 92:17; 124:5; 181:4; 192:1; 197:1 - de stad Leuven

Luevenaers (Lovenaers, Lovensce vroukens) 181:4; 197:1 - burgers van Leuven

Lupaert - zie: Vlamingen

Lutsenborch (Lutzenborch) 23:3- Luxemburg (bedoeld wordt: een burcht) here van 23:5 - fictieve figuur vrou van 23:titel - fictieve figuur

Luyaert 174:5 - de heilige Luiaard, naam van een spotheilige

Machelen 178:7 - plaatsje bij Brussel, of een spellingsvariant voor Mechelen

Malen 17:6 plaatsnaam, mogelijk een verwijzing naar een zottenplaats

Mallegem 113:7 - Maldegem, plaats tussen Brugge en Gent heer van 113:titel - fictieve figuur

Margareta - zie: Margrite

Margrietken (Maergrietken, Margrietelijn, Mergrietken) 67: titel - hoofdpersoon van een lied, waarvan de stof is ontleend aan de legende over Margaretha van Leuven 119:1 = 203:1 -vrouwennaam

Margrite 115:5 (niet met name genoemd); 126:5 - Margareta van Oostenrijk (1480-1530), dochter van Keizer Maximiliaan i en Maria van Bourgondië, 1507-1530 landvoogdes der Nederlanden

Marie van Bourgoengien (Leewinne) 126:titel - Maria van Bourgondië (1457-1482), gehuwd met Keizer Maximiliaan i, grootmoeder van Karel v Leewinne 107:2

Marie, regent van Vlaenderen ende Brabant (vrou Marie) 184:7; 187:5; 200:8 - Maria van Hongarije (1505-1558), zuster van Karel v, vanaf 1531 landvoogdes der Nederlanden

Mase (Masen) 19:6; 152:6 - de rivier de Maas

[p. 575]

Maximiliaen (Arent; coninck; Keyser; souvereyn van Vlaenderen) 6:4; 107:2; 115:titel; 126:2 - Maximiliaan i van Oostenrijk (1459-1519), Keizer 1508-1519, gehuwd met Maria van Bourgondië, grootvader van Karel v

Maye 215:1 - vorm van de naam Maria

Mechelen 52:5 - de stad Mechelen zie ook: Machelen Mechelaer (Mechelaers) 48:4; 65:3 - burger(s) van de stad Mechelen

Medea 33:2 - figuur uit de klassieke mythologie, vormt met Jason een legendarisch paar

Melanen 204:3 - de stad Milaan

Melis 189:2 - mannennaam

Merten van Rossum (Merten van Rossem, Marten van Rossum) 177:7; 181:4 (niet met name genoemd); 182:3 = 186:4; 197:1; 210:5; 211:2 - Maarten van Rossem (1498-1555), beruchte legermaarschalk voor Willem van Gulik-Kleef-Berg, vanaf 1543 in dienst van Karel v

Meynaert van Ham (Meynaert) 182:1 = 186:2 - Meindert van Ham, commandant in het leger van Maarten van Rossem

Milaan - zie: Melanen

Morsle 175:6 - mogelijk een legeraanvoerder van wie de naam verwijst naar de Vlaamse plaats Moorslede

Munster 168:titel - de stad Münster

Naples, viceroy de 204:6 - Karel van Lannoy, onderkoning van Napels (Karel v was zelf koning van Napels)

Nederlant (Nederlanden) 60:6; 109:1; 200:6 - Nederrijngebied

Nelleken 54:3 - vrouwennaam

Noywerc 174:4 - de heilige Werkschuw, naam van een spotheilige

Nyeupoort (Nieupoort) 145:1 - de stad Nieuwpoort

[p. 576]

Nyeuwerlee, heere van 175:3 - niet nader bekende aanvoerder onder Karel v

Oostenrijck 25:5; 221:1 - Oostenrijk als een fictief en ver gebied, of het gebied rond de Oostzee 107:2; 115:1; 125:6 - het toenmalige hertogdom Oostenrijk

Oranje, prince van - zie: Araengien, prince van

Pallas 110:5 - Pallas Athene, figuur uit de klassieke mythologie; godin van de oorlog en de wijsheid, was betrokken in het Parisoordeel

Papegaeyken 217:1 - naam van een niet nader bekende verrader van het Bourgondische leger

Parijs 65:7 - de stad Parijs

Parijs (Paris) 33:2; 98:6; 137:1 - mythologische figuur, schaakte Helena, de vrouw van de Spartaanse koning, hetgeen de aanleiding tot de Trojaanse oorlog was; moest het Parisoordeel uitspreken over Hera, Athena en Aphrodite, waarbij hij voor de laatste koos

Paus (paeus) 115:7 - Innocentius viii (paus van 1484-1492) 204:3 - Clemens vii (paus van 1523-1534) 160:2 - niet nader te identificeren

Pavien 204:2 - de Italiaanse stad Pavia

Perpiniant 200:5 - de Zuid-Franse stad Perpignan

Philips 65:1 - Filips de Goede (1419-1467), hertog van Bourgondië 126:5; 167:titel (niet met name genoemd) - Filips de Schone (1478-1506), hertog van Oostenrijk en Bourgondië, koning van Castilië, gehuwd met Johanna van Aragon, vader van Karel v 187:3 - Filips ii (1527-1598), zoon van Karel v en Isabella van Portugal, aanvaarde het bestuur over de Nederlanden in 1555 en over het Spaanse rijk in 1556

Philips van Ravensteyn 126:3 - Filips van Kleef, heer van Ravenstein

Pijckaerts 65:15 - soldaten uit Picardië

Platteborsse 174:7 - Platbeurs, ironische plaatsnaam

[p. 577]

Pontus 137:3 - hoofdpersoon uit de Historie van Ponthus en Sidonie

Portugal, coninck van 187:4 - Johannes iii (1502-1557), koning van Portugal, zwager van Karel v

Poverendijcke 54:2 - spottende naam voor armeluisplaats

Reghenboghe (Regenboge) 127:titel - verwijzing naar de Duitse minnezanger Barthel van Regenbogen

Repremonde 16:3 - Rupelmonde, plaats bij Antwerpen

Reus, grave van (Rues, monsuer de) 175:7; 200:8 - Adriaan van Croy (omstreeks 1492-1553), graaf van Roeulx, militair bevelhebber en stadhouder van Artesië (1524), Waals-Vlaanderen (1532) en Vlaanderen (1540)

Reynuut (Reynuyt, Reynuyts) 50:4; 174:5 - de heilige Schoon Op, patroon van drinkebroers en vagebonden, naam van een spotheilige

Rijn (Rijne, Rijnschen) 19:6; 31:7; 58:6; 61:1; 68:1; 70:11; 71:1; 110:1; 115:9; 149:1; 152:5; 159:1; 163:3; 166:2; 177:4 - de rivier de Rijn

Rijsselambacht 175:3 - de streek rond Rijsel (Lille)

Robijn 78:1 - gebruikelijke naam voor een armoezaaier

Romen (Room, Roome, Roomen, Roomsce lant) 5:5; 107:4; 123:1; 148:6; 160:2; 204:4 - de stad Rome Roomsche rijck (Roomsche rijc) 115:1; 211:7 - het Heilige Roomse rijk (het Duitse Rijk)

Romont, grave van 6:3 - Jacob van Savoye (geb. 1450), graaf van Romont, onderbevelhebber van Keizer Maximiliaan i van Oostenrijk

Ronsen 160:14 - Ronse, plaatsje bij Gent

Rosiers 39:6 - naam van rederijkerskamer uit Dendermonde 76:6 - naam van rederijkerskamer uit Ieper

Rozijn 137:1 - Rozina, vrouwennaam

[p. 578]

Rueremunde 195:9 - de stad Roermond

Rumegem 175:3; 217:8 - Ruminghem, plaats aan het riviertje Hem, in de nabijheid van Wattendam

Salomon (Salmon) 93:4; 98:6; 109:6; 139:4; 172:5 = 202:5 - bijbelse figuur, legendarisch vanwege zijn wijsheid

Sampson (Samson) 93:4; 139:4 - bijbelse figuur, legendarisch vanwege zijn kracht

Schelde 70:11; 78:1 - de rivier de Schelde

Schilde, Thijsken van den (Thisken) 59:titel - mannennaam Schilde, vrouken van den (Scilde) 59:2 - vrouwennaam

Selden Vroet, heere van 155:1 - Heer van Zelden Wijs, zotte mannennaam

Simpol 126:3 - Peter van Luxemburg (circa 1440-1482), graaf van Saint-Pol

Sinte-Andries 65:4 - Sint-Andries (plaats bij Brugge)

Sinte-Donaes 65:21 - de Sint-Donaaskerk te Brugge

Sinte-Magdaleene 65:5 leprozerie bij Brugge

Spaensche lant (Spaengien; Spaenghien, Spaenien, Spanien) 167:10; 187:2; 200:5 - koninkrijk Castilië

Stijn, Jonghen 28:6 - zangersnaam, mogelijk fictief

Straesborch 58:6 - de stad Straatsburg

Swijnaerde 125:7 - Zwijnaarde, bij Gent

Sydona 137:3 - hoofdpersoon uit de Historie van Ponthus en Sidonie

Symonet (Symonetkijn) 144:titel - naam van een knecht

Terwaen 119:3 = 203:3 - Thérouanne, stad in het huidige Artois (Noord-Frankrijk)

[p. 579]

Thijsken van den Schilde - zie: Schilde

Thisbe 118:3 - figuur uit Ovidius' Metamorfosen, geliefde van Piramus

Tollete 187:7 - de Spaanse stad Toledo

Turck (Torc, Torck, Torcken, Turcken, Kan) 190:8; 200:4; 210:4; 220:2 - de Turken (het Osmaanse rijk vormde een bedreiging voor de Habsburgse gebieden in midden-Europa) Torcxen tirant 190:8 - Suleyman i (1494 of 1495-1566), van 1520-1566 de Sultan van het Osmaanse rijk Kan (Kan des heydens soudaen) 107:4 - de Turkse Sultan (tot 1520 Selim i, vanaf 1520 Suleyman i)

Turfsteech 207:5 - straat in Haarlem

Vendome, hertoghe van 217:6 - Anton van Bourbon, hertog van Vendôme (gouverneur in Picardië voor koning Frans i van Frankrijk)

Venegien 109:2; 166:2 - de stad Venetië

Veneetsianen 204:3 - burgers van Venetië

Venus 2:3; 12:4; 14:8; 18:3; 27:1; 30:5; 33:2; 41:3; 43:3; 48:3; 49:2; 64:1; 66:4; 91:6; 92:17; 93:3; 94:3; 98:5; 101:1; 105:6; 108:3; 111:4; 112:5; 114:4; 116:1; 117:7; 118:1; 120:2; 121:6; 122:1; 134:1; 135:1; 141:12; 143:2; 146:3; 148:2; 150:5; 153:1; 160:1; 170:1; 171:1; 172:5 = 202:5; 176:4; 189:13; 192:2; 199:5; 201:4; 209:1 - liefdesgodin, was betrokken in het Parisoordeel (110:5 en 137:1)

Verona - zie: Barnen

Virgilius 14:6; 137:2 - Vergilius (70-19 v. Chr.), genoemd als dichter van de Aeneis; in de Middeleeuwen ook bekend als tovenaar

Vlaenderen (Flander, Vlaender, Vlaenderlant, Vlaendren, Lupaert) 6:1; 16:1; 44:2; 52:2; 107:4; 145:6; 198:7; 200:4; 217:3 - het graafschap Vlaanderen

Vlaender, here van (grave van) 16:2 - Lodewijk van Nevers (gestorven 1346), graaf van Vlaanderen Philips van Vlaenderlant (grave) 65:1 - Filips de Goede (1419-1467), hertog van Bourgondië en graaf van Vlaanderen

[p. 580]

Souvereyn van Vlaenderen 145:1 - Daniel van Praet, hoogbaljuw van Vlaanderen

Vlamingen (Vlaemsche tonghen, Vlaemschen tonghen) 6:3; 175:1 - inwoners van het graafschap Vlaanderen Lupaert 6:2 - de Vlaamse Leeuw (het Vlaamse leger) zie ook: Marie, regent van Vlaenderen ende Brabant

Vranc (Vrancke) 189:4 - mannennaam

Vranckerijc (Vranckerijck, Vranckerike, Vranckrijck, Lelie, Lelyen) 217:6 - het koninkrijk Frankrijk coninc van Vrancrijck (coninck, Fransen coninc; Fransman, Vrancrijc) 6:5 - Lodewijk xi (1423-1483), koning van Frankrijk 1461-1483 115:3 - Charles viii (1470-1498), koning van Frankrijk 1483-1498 204:2; 210:4; 211:1; 220:5 - Frans i (1494-1547), koning van Frankrijk 1515-1547, gehuwd met Elenora, zuster van Karel v Lelie (Lelyen) 181:3; 190:6; 217:6 - aanduiding van Frankrijk, de Fransen of koning Frans i coninghinne van Vrancrijcke - zie: Leonora dolfijn 210:5; 220:7 - Franse kroonprins Hendrik ii (1519-1559), opvolger van Frans i, koning van Frankrijk 1547-1559 zie ook: Fransoysen

Vriesken (Vriese) 92: titel - mannennaam

Vruechdeners 76,6 - naam van rederijkerskamer uit Ieper

Vrydaechsmerct 65:15 - Vrijdagmarkt, marktplein in Brugge

Vuyle, vrou 215:4 - Vrouw Viezerik (spotnaam)

Walckenborch 31:8 - plaatsnaam (mogelijk Valkenburg)

Walem 51:8 - dorp bij Mechelen

Walen 217:2 - Waalse soldaten

Wassemborch 195:9 - Wassenberg, plaats bij Roermond

[p. 581]

Wassenaer 204:9 - Jan ii, graaf van Wassenaar (gestorven 1523)

Watendamme (Wachtendamme, Waten) 175:1 - Watendamme, dorp aan de Aa (bij Calais)

Westlant 119:8 - deel van het graafschap Vlaanderen: het Westland omvatte het westen van Fransvlaanderen (thans een deel van Noordwest-Frankrijk, met de steden Duinkerken, Sint-Winoksbergen, Bergues en Bourbourg) en de huidige Westhoek (het meest westelijke gedeelte van de Belgische provincie West-Vlaanderen)

Willeken 70:7 - mogelijk een koosnaampje voor de penis

Willem van Guilic (Clevenaer, hertoch, hertoch van Cleef, hertoch van Gulick, hertooch van Gulic, hertoch Willem, hertooch van Cleve) 182:3 = 186:4; 190:3; 211:1; 219:8; 220:6 - Willem van Gulik-Kleef-Berg (de Rijke, 1516-1592), hertog van Gelre, Kleef, Berg, Gulik, Mark en Ravensberg, moest bij het Verdrag van Venlo (1543) Gelre en Zutphen afstaan aan Karel v

Willem van Vorstenborch 195:4 - graaf Willem van Fürstemberg, bekende huursoldaat, in 1542 aanvoerder voor de landvoogdes Maria van Hongarije

Wittenberch 162:1 - Wittenberg (Duitse stad aan de Elbe) hier genoemd als vergelegen plaats

Wouter van Cleven 4:4 - niet nader te identificeren man, blijkbaar genoemd naar het hertogdom Kleef

Wuyten 44:6 - mannennaam

Ysabeele 125:1 - Isabella van Denemarken (1501-1526), zuster van Karel v, gehuwd met koning Christiaan ii van Denemarken

Ytalien 204:4 - Italië

Zeger van Kortrijk - zie: Cort Rozijn

Zwitzers 145:5 - Zwitserse troepen