Logo DBNL
De Beiaard. Jaargang 4 (1919-1920)

De Beiaard. Jaargang 4

(1919-1920)– [tijdschrift] Beiaard, De–rechtenstatus Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Een uit velen

I

AAN 'n breed zandpad, dat voerde naar den straatweg, stond 't huisje van Stiene Verbooge midden in den hof. De Zandweg was door ondiepe slooten begrensd, waarlangs knoet willigen zich rijden, scheef en krom gegroeid als uit den band gesprongen oudjes. Ze borgen in hun breeden schoot 't gekriel van fijne vedervarens en teere grassprieten. Uit wijde gleuven en diepe spleten van den molmigen stam puilde hier en daar 'n wrong hondsdraf of 'n val van bloeiend penningkruid als groengouden franje, die neerhing tot op den grond.

Stieneke's huisje was maar klein; een laag raampje aan weerszijden der voordeur die versch geverfd was; 'n koperen ring blonk fel op aan den klink en voor 't eene venster was 'n wit gordijntje geplooid, voor 't andere bloeide 'n felroode geranium. De ronde waterput nevens 't schuurtje was tot in den hefboom overgroeid met vol en glanzig klimop. Vier appelboomen, de armen wijd gestrekt, schaduwden over 'n wit bebloemd aardappelveldje.

't Was 'n stralende Julimorgen, de vochtige atmosfeer onder den zonneglans lag nog donzig grijs in de dompen laan. Roodgouden zonnevlekken vielen door natbekraalde wilgenloover.

Stieneke kwam uit haar huis, met 'n meisje van 'n jaar of negen aan de hand. Ze sloot zorgvuldig de deur en liep den hof door. In de haast nam ze 'n verwaaid papier en bracht het naar de mestvaalt. Vinken sloegen voluit en antwoordden elkaar steeds driftiger; 'n pas uitgekomen nest pimpelmeezen speelde in 'n wilg; met druk gepieper fladderden ze dooreen als 'n levend donskluwen van blauw en groengeel. Buiksleepend schoot 'n wezel langs den grond en sloop in 'n boomholte.

‘'k Goa 't vatte' 't bieske vatte,’ zoo wilde 't kind zich losrukken.

‘'t Bieske la z'n aige nie vatte meske,’ en ze hield 't kinder-

handje stevig vast. 'n Ploegleider met 'n groot bruin paard aan den toom ging fluitend den kamp in. Koedrijvers riepen na elkaar, tot van heel, heel uit de verte: ‘Haaaiiii!! Haaaoooo!!’ Op den straatweg bolderden de wit gehuifde marktkarren en 't belgeklingel klonk luid en blij op.

Stieneke was 'n gezonde, frissche jonge vrouw met 'n allervriendelijkst gezicht en lamzachte oogen. In 't dorp trad ze toe op 'n kleine winkel met twee ramen, smal en laag: Voor 't eène venster waren uitgestald: balen linnen, blauw pilow, gekleurd sits en schortenbond, Voor 't andere stonden bussen cacao, pakjes zeep, blikken cakes. De smalle deur ging met 'n harde pingbei open. Er lag 'n grauwe, uitgesleten plavuizen vloer en aan elk venster was 'n toonbank. Één vol stukken goed, knoopen en hakendoozen, de andere was bestapeld met verpakte koeken, koffietrommels en 'n aangesneden kaas naast 'n bascule. Twee boerenvrouwen met wijde mutsen op kwamen gelijk binnen met Stiene, die zoekend rond zag. Onder hard gepraat zetten ze zich op 'n stevigen kist, de klepmanden op hun wijden schoot. Ze spraken over ‘de're mins, de kijnder en d' errepels.’

‘Joa as 'k moar is effekes wist, wa da mijn van doen sta?’ vroeg Stiene aan 'n heel jong meisje, dat, modern gekapt met 'n lila blouse, achter de toonbank stond. Ze woog koffie af en gaf 'n teeken van begrepen te zijn aan Stiene. In een luchtig boezeroen, met ontbloote armen, kwam uit 'n zijdeur 'n forsche jonge kerel. Blakend morgenlicht viel met hem binnen; in de tocht, die doorzoog, mengde zich zoete bak- en koffiegeur in petroleumlucht. Hij droeg voor zich uit 'n enorme plaat, waarop dampend heete brooden en beschuiten lagen. Hij keerde zich naar 't venster en legde z'n brooden op rekken achter de stopflesschen.

‘Moar toch, moar toch, hoe kreg de 't zoo gemakt; ge zoudt toch zegge, woar?’ riep een van de vrouwen met 't oog op de bruingele mikbrooden.

‘Joa, da, da wit te wel, hé? De bakker um den hoek, die hé van nacht.... Nou, da wit te toch?’

Ze lachte onnoozel.

‘En nou 'n bietje ruimte’, beval hij, zich wendend en keerend naar de kist. waar ze op zaten.

‘O menneke, men de 't zoo?’ Ze stonden breed en zwaar op.

De winkel liep vol. Hij lichtte 't deksel en de beschuiten tuimelden in de zinkbeslagen kist, die open moest blijven.

‘Zoò zie de. Gullie zou ons bescuit bezète moake, minskes.’

Ze begrepen niet. Hij zag z'n zuster aan die fijntjes lachte achter haar toonbank.

‘Ga de gij moar, Stiene, moeders zal oe wel besceit gève, dan wit-te wa oe te doen sta!’ Ze reikte 'n babbelaar aan Netteke, die 'm verlegen in den mond stak. ‘Mot te de knijn nie is goan kèke? Ze het zoo'n oarige kiendjès gekocht!’

Ze gingen binnen door. Achter zich hoorden ze nog druk gepraat van de vrouwen, die ‘geenen tijd hadden.’

‘'t Knijn ken toch nie kòòpe; 't knijn hè toch geen cente? Neeé ze het gebruijd’, helderde ze op.

‘O, het ze gebruijd,’ zei moeder, die bij 'n slip van 'r boezelaar naar 't konijnenhok werd getrokken, in 'n vrij donker hokje, waar 'n groot, wit konijn met roze oogen zat te knagen.

‘Truike, Truike, Truike?’

‘Och wa'n scon toch! Waar zijn 'r kiendjes?’

Truike piepte en dekte met 'r lichaam de rosige jongen.

‘Kek, kek’, bewonderde Netteke. ‘'k Ha d'r geer enne.’

‘En wie zal 't voeiere, as moeders ewèg is?’

‘En as ge 't nie voeiert?’

‘As ge 't nie voeiert, ga 't dôd.’

In de schuurdeur stond 'n korte, zware vrouw met 'n blozend gezicht, platte neus en wat weggetrokken kin.

‘Ah Stieneke, nou hè ik zòò gedacht......’

‘Zoo, nou ken ik oan den gank!’ knikte Stiene en ze sloeg haar schort uit de vouwen, sloefte uit 'r schoenen en schoot in de klompen.

‘As ge 't erst de stal kunt oanvatte en dan 't scup en de kiepekôi? Netteke ga wel me ons kijnder na de scôl, waar deurske?’

Ze kletterde al met emmers aan de stalpomp, ze plaste ze vol water en boende en wreef elk ding, dat 'r in de handen kwam. Met krachtige stooten schrobde ze de stal uit, plaste tegen deuren en beschotten, zonder een oogenblik te verletten. Zij moest hier altijd goed voortmaken en flink aanpakken, omdat 't 'r zooveel waard was, dat Netteke 'r onderdoor mocht loopen en 'n boterham mee kreeg. Stieneke had nou veel in 'r hoofd. Ze wist niet wat 'r te doen stond, daar!’ En ze gooide 'r heibezem tegen de pomp en stond 'n oogenblik met 'r handen in de zij te staroogen in de gapende, donkere stalruimte. 't Zou 'n heel besluit voor 'r zijn: trouwen. Ze zag er tegen op en ze verlangde, ze smachtte er naar om in 'r eigen huisje te mogen blijven, alle, alle dagen met Netteke goed verzorgd bij zich. En ‘Rinus waar een vreede werker hij zou 't nie oan de stok steke.’ Wat zou ze toch? En tot 'n besluit ze wist 't, moest ze dezen avond komen. Ze begon jachterig te doen, pakte alles tegelijk aan, ze zwoegde met planken, kisten, rekken, tuigen en zeelen. As 't twaalf klipte, moest 't aan kant zijn. 'n Groote splinter van 'n ruwe kist schoot diep in 'r vinger. Strakskes zou ze wel zien, die 'r uitgedaauwe te krijgen. ‘Hè joa, nou kreeg ze'n bietje den aard, as de “spele” d'r weer proper in ginken,’ en ze streelde en aaide met 'n laatste veeg en haal over de lompe dingen, die ze met fierheid binnen bracht. Ze deed 'r schoenen weer aan en 'n frissche schort voor.

't Volk werd geroepen en alle spoeden zich naar de keuken aan 't maal waar Stiene door 't jonge volk geplaagd werd met 'r huwelijksplan,

Ze begreep dat men 't dwaas zou vinden, als zij op 'r negen en twintigste jaar weer aan trouwen dacht. Schaamte brandde in haar en ze voelde telkens 'n heete gloed over de wangen jagen. 't Zou opzien geven in heel het dorp.

En nog maar enkele uren, dan was er over beslist. Dan was 't oogenblik er, waarnaar ze had verlangd en waarvoor ze had gevreesd. Over 'n paar uurkes dan, dan most 't gezeed.’

Ze ging weer vlug naar de schuur en gejaagd liep ze door de plagende, lachende bende.

‘Kun de er mee uit den weeg?’ Zoo stak de vrouw 't hoofd tusschen de schuurdeur.

‘Joa 't ga bezonders! en met 'n boven haar krachten gaande heffing vatte ze 'n sluitstuk van den wanmolen op.

‘Kun de?’

‘Joa goed.’ Gebukt en ineengewrongen liep ze er mee naar buiten.

‘La 't mansvolk oe bijstaan.’

‘Neeë ik ken 't gelijk.’ Zweetkralen liepen langs 'r voorhoofd, 'r armen beefden, ze trilde op de beenen.

‘Ge waart wel 'ne gek, as ge 't nie dee. 't Is nog al plezierig, oe heele gansche léve onder vremd volk te plakke,’ zei de boerin, toen ze dien avond 'r loon ontving, Netteke wat opstreek en waschte. 't Jong volk, dat op den dries aan 't rumoeren was, vermeed ze; ongezien ging ze heen.

't Was 'n maanschijnavond met glijdend lichtspel; doorzichtige wolkenfiguren vaagden over de halfrondte van de maan. Ze liep gejaagd met Netteke aan de hand, die met korte, versnelde stapjes trippelde. Telkens als ze 'n pas achter zich hoorde, schrikte ze. ‘Donderdagge'n avend, as ge afgewerkt zijt, zal 'k oe wéte te vijnde,’ die woorden stonden, of ze in groote letters geschreven waren, haar al voor den geest en nou liep ze d'r op aan; ze wilde maar dat ze weer thuis was, zij en Netteke en.... en dat 't dan alles uit den weeg waar.

Netteke werd slaperig; ze liep tegen de hobbelige kanten en stootte telkens de voeten. ‘Ik wil geer na huis!’

‘Joa deurske, strakskes zijn we in 't welgelke en dan ga moeders 'r in bed bringe. Zij moar zu ut, meske!’

'n Ritseling in 't akkermaalshout deed 'r opschrikken.

‘Goei volk!’ klonk het achter haar: ‘Rinus!’

'n Breede, groote man stond bij haar. Hij stotterde wat en bleef aan haar zij. Netteke wakkerde op; ze keek naar de drie schaduwen, die gingen en weer kwamen met snelle lichtscheuten.

‘Twee zoo'n heel grôt en een klain,’ fluisterde ze angstig zich aan moeder vastklemmend.

Rinus dacht ineens dat ie toch de woorden, die ie zeggen zou, in den mond had en nou wist ie gelijk niks meer. ‘Hed de bij de Greul oan den errebeid gewist?’ vroeg ie eindelijk.

‘Joa 'k hè z'n best motte spoeie om gedoan te krège. 't Is 'rgoei volk.’ Ze liep wat gebogen 't hoofd naar den grond gekeerd; ze wilde maar dat ie 't nou vroeg of dat ie terug ging.

‘Goei volk, da is't!’ herhaalde hij, de handen diep in de zak plantend en om zich heen ziende, als zocht ie naar woorden om zich toch maar te kunnen uiten. ‘O! Ze komme gelijk na Netteke toe.’ fluisterde 't kind angstig, toen ze de schaduwen zag draaien bij 't omslaan, aan 't zandpad.

‘Neeë, geen man kumt na Netteke. Klaine doos, ge het nerregent veur te bange.’

Hij hield even stand en liet z'n hand spelen door 't korthout. Alla of ge nou 't een of 't ander zeet.... gezeet most 't veur ze thuis waar. ‘Joa, waar Stiena, gij - ach - ge wit wel - 'k Mende, gij bint toch ok altijd allennig me oe meske en ik, joa, allennig me me'ne jong. Nou ha ik - zoo de gedacht da 't getweeë goed kon. Altijd he'k 'r me'ne gedacht op loate wasse.... Stieneke, 'k hè 't zoo grôt op ou.’

'n Zucht kwam over Stiene's lippen; 'twas of ze 't zelf gezegd had. En de onnoozele woorden, ze joegen en vlogen haar door 't hoofd, ze deden haar bloed opgolven.

‘Moar Rinus toch! Wa, wa zeg de mijn doar nou?’

‘Kum nou furt?’ drensde Netteke.

‘Valt 'toe vremd?’

‘Neeë, neeë, Rinus toch nie.... zie de.... ach 'k wit eiges nie....’

‘Kum nou!’ klaagde Netteke slaperig. De groote schaduwen waren nu somber op 't blauwwitte maanlicht afgeteekend. Grôte, zwerte duvels, die noit nie hène ginken. ‘La ze nou eweggoan,’ huilde 't kind, de schoudertjes opgetrokken, 't hoofd bijna weggedoken in moeders rok; toch even 't oog gewend naar de gevreesde schaduwen.

‘Had-de gij 'r nie de gedacht op, Stiena?’ z'n stem was laag en week met diepe klank.

‘Waarop? Da.... da gij mijn....? 'k Wit 't eiges nie Rinus,’ zei ze verward, steeds maar plooiend aan 'r boezelaarlint. ‘Maar kum nou, kum mee en kum in.’ Ze liep met 'r kleine kittige pasjes vóór Netteke, die 'r boezelaar vasthield en in onzekere sleeptred meesukkelde. Rinus volgde nu met z'n zwaren stap en hij hielp haar, toen 'r bevende vingers den sleutel niet in 't slot konden steken. Ze gingen binnen. Op den tast vond ze de klaargelegde lucifers, 't Licht vlamde langzaam op en zette alles in geelroode glans.

‘Ah! Hè! Ze zijn gelijk ewèg de duvels, ewèg! ewèg!’ riep Netteke met 'n zucht.

Rinus had 'n blond uitzicht, wat rood gebrand en verweerd; strak gesloten, als vastgeschroefde trekken. Z'n oog had 'n zachten blik en om den grooten mond lag 'n goedig lachje. Hij zag om zich heen naar de blinkend geverfde tafel: de nieuwe stoelen, gebiesde matjes, 't hoekkastje met koperen ringen, de staande klok, 't groot portret van den Paus. ‘Wa hed-de 't toch oarig!’ riep ie met blij gezicht. ‘Moar toch, moar toch!’

‘Me klain, klain bietjes zoo ons aige angescaft,’ ‘joa joa,’ keek ze met voldoening rond.

‘Moar toch!’ 't Denkbeeld dat dit alles van Stiene was, dat zij ijverig en spaarzaam zoo voor alles zorgde, deed hem goed.

‘Gij zit 'r scon in’, keek ie rond. Hij ging voor haar staan. ‘Gij zijt....’ Stiene bleef doende; ze brak wat hout stuk, stapelde 't op den vuurplaat en blies er vlam in.

‘'k Hang de moor over, dan vatte we'n taske koffie.’

'n Grijze, glanzige poes kwam de achterdeur binnen. Netteke liep 't dier na, dat 'r telkens ontsprong.

Rinus keek, hoe overvlug Stiene alles beredderde. Toen ze even de lamp wat omlaag draaide, stond hij bij haar. ‘Nou Stiene, zou de gij 't mè mijn d'r nève doen? Zeg eiges? 'k Hè errebeierslôn; tien, twaalf guldes in de wek, 'k hè nog 'n builke, 'n scon verreke en 'ne gait. Gij bint nie zoo'ne jonge Spring-in-de-kamp, want die wil ik nie, en ik bin d'r nog jonk en Neléske, da wit te waar? Hoe prakkezeer de gij d'r over? Gij het huis en hof en ge het noît nie meer d'r uit te trekken na vremd volk. Ge het dan oe aige thuis, Stiene. Me ons Neliske zul de gij 't goed vijnde en ik bin geene vechter en geene zuiper.’

‘Daar hed de scon gelijk in’, knikte Stiene met 't hoofd omlaag, 't oog op de vloer gericht.

‘Ach Lieveneer, as ik hier in dees gedoente bij ou bin, dan bin ik wel zòò rijk, da 'k gelijk niks nie meer van doen he.’

Ze stond nu bij het raam en vouwde plooigordijntjes met 'r vingers telkens weer opnieuw. Ach hij waar wel te goei trouw, dacht ze, verteederd door z'n verlangen naar haar en naar eigen huis en hof.

‘Of sta ik ou nie aan?

‘Neeê, neeê, gij sta mijn aan. Ik, ik prakkezeer maar zie de. 't Is den angst’

Voor den tijd dat 't huishouden grooter kon worden en de verdiensten gelijk zouden moeten blijven, maar dit dorst ze niet aanroeren. Tegelijk ook begrijpend, hoe haar weifelen hem hinderen moest, gul van hart om hem genoegen te doen, en heel haar eigen bezwaren vergetend, zei ze met 'n huiver van geluk en van angst tegelijk: ‘Nou Rinus, wij get weeë, waar? 't Is gezeed. Wij mène mekoare goed en.... en dan hebbe wij 't vertrouw, da Lieveneer ze 'ne zège nie onthaauwe zal.’ Dat gezegde viel haar bij 't meer plechtige van 't oogenblik zoo uit den mond.

‘Da's scon gezeed, Stiene, joa scon gezeed.’

’Nou Rinus, 't is gezeed! Gij en ikke, waar?’

‘Ach, wa bin ik verlocht en wa doe 't mijn wel goed. Ge wit 't nie, gij kent 't nie, wète! 'k Gink nog sleeptree naar oe hène en nou ineene..... Ach minske toch, Stiene, wat is 't mijn nou goed!’ Hij voelde de weelde zacht om zich heen, haar daar zoo te zien in haar eigen huis tusschen al de dingen, die van haar waren en waarvoor ze hart en zorg had. ‘Maar toch wa is 't mijn goed da ik hier bij ou zal komme zitte en rontelom gaan. Ach wa zal 'k toch anvange, da ge over mijn te stuiten zal hebbe. Moar Stiene toch!’ Zoo koesterde hij zich in de vriendelijke omgeving, de zachte vrouwenzorg en de belofte van eigen huis en hof.

Ze schonk kokend water op de kan en bracht haar bonte kommen te voorschijn.

‘En nou vatte wij d'r 'n tas koffie op.’

‘Wa 'n oarige gedacht nou waar, da wij nou getweeë zijn! Ik ken m'n aige d'r nog moar geene verbildings van moake. 'k He hel m'n leefdag nog nie zoo'n goei gedacht gehad dan dees; da's waarheid.’ Hij blies met bolle wangen over z'n koffiekom, die ie met beide handen vasthield.

't Waar allegaar goed al wa da ie gezeed ha. Ze begreep op dat oogenblik heel niet, dat ze nog getwijfeld had met haar antwoord.

Netteke was op 'n stoof in slaap gevallen, de arme om de poes gestrengeld, 't hoofd in de zachte vacht.

Nou zie de; wa ha ze dieë mins nou verblijd gemakt en wa waar 't dan ok veul weerd, 'ne mins zoo verblijd te zien!

‘Joa hoe kan 't ineene zoo zijn?,’ lachte ze.

‘En ik mak nog 'n builke veur 'n kwoai dag,’ knikte ze.

‘Kwoai dag. Daar prakkezeere wullie nog nie eenskes over,’ zei ie met afwerend gebaar. ‘Nou is alles gelijk toch zoo goed en zoo scon, waar, da 'k van klare ver-

blijing, nie wit wa 'k zeg. Nou Stiene, nog mennig taske saam, waar. En hij hief z'n koffiekom omhoog. ‘Daar motte 't vrouwvolk veur hebbe, veur zoo'ne koffie.’ Hij slurpte langzaam genietend en Stieneke zwol van trots, dat zij, acherm, da zoo kon doen, da zoo kon geven.

't Deed 'r nu zoo goed, dat ze haar proper en net huisje, waar ze met heel 't hart aanhing, met hem zou deelen. Ze toonde hem 't tweede vertrek; de geut en daarachter 't bijna leege schuurtje, waar 't varken en de geit plaats zouden vinden.

‘Joa Stiene, ik neeë ik ken 't gelijk toch nie geleuve. En nou goan wij getweeë Zondag na de late Mis, waar?

‘Da doen wij!’ knikte ze. Ze drentelden weer naar 't woonvertrekje, hij achter haar aan. Ze legde haar hand op 't hoofd van 't slapende kind en keerde zich tot hem. ‘En ons Netteke, die zal 'r nie op trug uit goan, waar?’ ‘Da beloof ik oe! zei ie kort en ferm.

‘Da doe mijn goed, Rinus.’ Ze opende het deurtje en hij ging langzaam heen.

‘Ik goa mé 'n verblijd hart Stiene! Telkens zag ie nog om naar 't kleine stipje huis, waar 't zoo goed en zoo schoon en zoo rijk voor hem was met Stiene te midden.’

Ze stond nog steeds in de deuropening, scherp afgelijnd tegen den achtergrond van oranjelicht in 'n omgeving van zuivere maneschijn. De stille avond werd even befluisterd door geheimzinnig bladergeruisch en ritselingen in de oude wilgen. ‘Ach Lieveneer 't dee oe oan, da ge iemans zoo verblijd kon moake! Neeë, neeë 't kon toch nie da ze d'r ôit spijt af zou hebbe.’

II

Veel manhaftiger dan vroeger liep Stiene op 'n laag, plat huisje toe. Op 't kleine erf kleurden dalia's, flox en zonnebloemen. Alle planten waren stevig gestut met witte stokken; geen afgevallen bloem, geen dor blad lag op één van de tuinpaadjes. - Bijna heel de woning, tot zelfs 't felroode

dak, was begroeid met hop; in de krinkelende ranken van 't donkere loof hingen de zeegroene bellekens bij trossen neer. In den achtertuin zeurde piepend 'n windmolentje, 'n hond sprong op en blafte verwoed, rammelènd met de ketting. ‘Kum, Diaan! Diaan, ik bin 't moar.’ Op't hooren van 'r stem kwispelstaartte 't dier en trachtte haar te naderen.

Tante Bregitte slofte uit 't nauwe gangetje. Ze was 'n zware vrouw met uit de vormen gevallen lichaam. Ze had 'n helroode kleur en waterige, ronde oogen; 't zwarte gescheiden haar was als 'n opgezet pruikje: klevend en plakkerig. Ze had 'n blauw katoen slaapjak aan en 'n rok met breede zwart-witte streepen. ‘Voete vège, Stiene, en.... achterum binne komme, waar?’ Ze bukte met zichtbare inspanning, om 'n pluisje van de vloermat op te rapen, en keerde zich dan om. ‘Zoo, zoo kijnd,’ stond ze, met de handen op de heupen aan de achterdeur, Stiene op te wachten, die 'n paar gevallen bladeren van de overdekte regenton nam en ze wegwierp.

‘D'r is veul, veul van doen, minske. Enne wa hè'k van heure zegge?....

‘Joa,’ zoo bleef Stieneke 'r voeten vegen, ‘da kwamp ik ou en Sjaanoom nou ineene zegge, da'k, da ik.... me Rinus Beekers....’

‘Nou, zoo is 't zat,’ vond Bregitte, om 'n einde aan 't voeten vegen te maken. ‘Kum er in en vat erst 'n tas koffie,’ wenkte ze, toeziende of Stiene's voeten geen afdrukken op 'r tichelvloer achterlieten. Ze keek Stiene hoofdschuddend aan en zette 'r handen op de heupen: ‘As jongmeid waar de zoo afkeerig van 't mansvolk en most Nèlles om oe bidde en smèke; en nou, hoe aauwer hoe gekker.’

Stieneke's gezicht betrok; ze zette 'r aan den mond gebracht kop koffie weer op tafel.

‘Joa.... moare.... neeë... 't is nie.... 't is nie.’

‘Joa, joa! Werum doe 't? Ge kunt toch rondkomme? Ge het alle daag oe lôn en oewe kost.’

‘St.... St.... St.... Stieneke,’ stotterde iemand buiten.

‘Joa, joa! Stieneke is d'r,’ zei Bregitte kort en hard. 'n Klein mannetje met 'n verdraaid gezicht en steeds knippende oogjes, kwam te voorschijn. ‘Ik.... kik.... ik....

‘Goei merge Sjaanoom!’ riep Stieneke.

Achter hem kwam nu 'n groote, bonte haan met heel 't kippengevolg.

‘Kiesch! Kiesch gaauwkes! Furt! m'ne tichels! Gij me al da vuil gediert. Wil de gauw moake da't ewèg kumt!’

Sjaanoom verjoeg 't pluimvee: ‘Ik.... kik.... ik....’

‘Erst al dië biesteboel ewèg,’ baasde tante Bregitte. Ze vulde heel de deuropening met 'r breedte. ‘As Stieneke d'r is, kumt ie te veur!’ smaalde ze, ‘moar nou, ha nou is oewen kans verkèke, menneke, want ze het 'r enne, joa, zoo;’ en ze veegde met 'r vinger langs 'rneus, ‘zoo ga 't oe!’

Stiene knikte hem vriendelijk toe. Ach herm, ze ha altijd mè 'm van doen, hij waar zoo lèllik en dan da gestutter, hij wierd altijd door allemaan begekt, hij kwam bekant noît nie te veur as gelijk bij haar. Hij zocht ze nen trôst maar bij de bieste.

‘Nou. ik ha de gedacht gehad da ge al 't kôpergerij en 't fernuis te poetsen ha.’

Stieneke ging naar 't kleine keukentje, tante Brigette volgde.

‘Joa we zullen 't is op den blink legge’, knikte Stiene.

‘Wanneer he 't z'n beslag gekrege?’

‘Kort geleeje, op ne Donderdagge'n avend, toen ik van de Greul kwamp’, zei ze grabbelend in de poetsdoozen.

‘Nou gehè goei moed, da is 't wa ik zeg. Prôper, heur de? Want ik zie toch zoo noî gestriept kôper.’Ze stond met 'r armen over elkaar.

‘Da wit te wel’.

‘En nie te hendig, want 't zijn fijne spele’.

‘'k Zie 't gelijk!’ knikte Stiene, met al 'r macht wrijvend.

‘Hoe gij doar nou in eene bij kumt om oe op kôp te geve, daar ken ik me' me'ne gedacht nie héne’.

‘Da, da is toch nie op kôp gève? Rinus ment me goed

en hij verdient de kost veur den huishaauw’, zei ze teleurgesteld.

‘Joa, nou Rinus mag 'n goei zijn.... Neeë, die vlek kreg de d'r nie uit me poetsmenade nie en nerregent nie mee’, onderbrak ze zich. ‘Rinus mag 'ne goei zijn en gij bint geene kwoai; en klink 't nie, dan bots 't, zegge ze wel oît. Moare ge kunt daarmee van één brod geen twee moake. Ik werkte gelijk, veul meer as gij, da 't me gruun en blaauw veur 't oog wierd en nou? Hè ik nie truggegeleed? En as ik getraauwd waar gewest men errebeiersmins, ha 'k mè kijnder op den hoop gezète en ik bin 'r rechtaf blij dat 'k zoo'ne malanne noît nie gewist bin, zoo zeg ik’.

Stiene wreef verwoed door.

‘Past op gij, ge ga d'r mè oe volle lijf op! Als 'r 'n duts inkumt, is 't vertrubbeld. Ge bint nou kort bij de dartig.’

‘Nog nie oud toch?’

‘Neeë, maar ok nie jonk!’

‘Toch nog jonk zat’, bracht ze bedeesd onder 't oog, terwijl ze 'n klein keteltje op 'n afstand hield en liet stralen en flikkeren in den zon.

‘Joa, joa! Jonk zat um in den erremoei te roake’.

‘Nou, mar Rinus verdient en ikke, ik ken in tijd van nöd ok uit den weeg. ‘En ge haalt 'r 'n jong ok in.’ Ze streek met 'r vingers langs 'r gladgeplakte haar, ‘Als ge zoo prakkeseert.....’

‘Joa zoó mot te prakkeseere. Ik hè altijd geprakkezeerd. Ik ha in me'ne jonge jaren grôten trek in Berte van Diena's, nou joa, moare as ik toentertijd nie goed geprakkeseerd ha, waar ik in den erremoei, zoo zeg ik, want hij is vruug gesturreve. En nou ken ik me Sjaanoom huize en nou, nou het ieder 't zijn en wullie zitte oarig te koekstôve, zou 'k zoo zegge.’ En ze zag met voldoening om zich heen.

‘Ach, Rinus het mijn geer.... en....’

‘En gij Rinus, da is 't. Ge zult t'r me hem nie nève

doen; hij is 'ne goei, moar wa 'k oe zeg, doar kun de me'ne huishaauwing de mond nie van ôpe haauwe.’

‘Nou moare gij mot mijn nou nie in 't gewir bringe, 'k ha d'r nou zoo'n oarigheid van’, zei Steine met verzonken stem en betrokken gezicht. ‘Meneer Pastoor het 'r de zegen op gegève.’

‘Joa da 's oôk scon, da za 'k nie zegge, maar gij mot prakkezeere’.

Toen Stiene dien avond heenging, besliste Bregitte:

‘Nou, ge zult oe aige toch nog 's 'ne keer bedenke, meen ik. Van mijn bekom de niks in oewe huishaauwing ik zie d'r geene zège in, da zeg ik oe.’ Sjaanoom zette z'n wijsvinger op de borst en knikte met vergroote oogen waaruit Stiene bergrijpen moest dat ze van hem wel wat bekwam.

Op weg naar huis moest ze Netteke vinden, die met de dorpskinderen van school was gekomen,

De zon was ondergegaan, 't dorp lag rustig onder de zware kastanjes. Hoe meer ze naderde, des te vlugger liep ze met haar krachtige pasjes. Er deunde 'n harmonica en, 'n jongske zong:

 
Lui dan, o klokje, lui voo-oort!
 
‘Slapen wij straks ongestoord l’

De mannen zaten aan hun deur gehurkt met de pijp in de mond, de vrouwen, met 'n breikous in de hand of met de jongste op den arm, stonden buiten, de kinderen speelden met uitjoelende stemmen, koedrijvers kwamen zingend met hun beesten thuis.

'n Opschreeuwende kinderstem deed haar telkens verschrikken als 'n bons tegen 'r hart, want ze dacht aan Netteke, die ergens aan de tram of bij 't water kon zijn. Ach nou nog maar enkele maanden, dan waar ze uit die ongerustheid! Ze had wat angst uitgestaan om 't kind want van vier uur tot zeven was Nette altijd aan 'r lot over gelaten.

Há, met drie, vier dorpskinderen, klomperde ze aan. Ze joegen 't stof hoog op met dikke wolken. ‘Moar meske toch, mak oe prôper kleedje nie zoo vuil, kek nou 't stieft tot in oe hoare toe! Zoo, zoo nou nie meer doen, nou kum, me moeders na huis toe goan. En wa hed de wel geleerd op de scol, meske? ‘Leze.... enne.... enne gebeedjes opzegge enne.... krallekes gerége. 'k He 'ne grote lang ketting zoo lank!

‘En hed de Neliske nie gezien?’

‘Neeë. Ze begon weer te slieren met 'r voeten in 't zand.

‘Meug de nie, meske!’ verbood moeder en ze nam 't kind bij de hand, maar Netteke wilde zich losrukken en lachte met 'n vreemde trek om den mond. ‘Blef nou gelijk bij moeders, ik hè oe zoo lank nie gezien’, zei ze links en rechts groetend met 'n hoofdknik of 'n vriendelijk woord voor allen, die daar buiten op drempels of banken of stoepen voor hun huis zaten te rusten. Netteke verschopte steenen.

‘Kum nou, meske?’

‘Wa doe de gij nou oarig, deurske!’

Ze keek moeder aan met vergroote oogen en lachte weer.

‘Ga de gij trouwe?’ vroeg 't kind ineens. ‘Is da waarheid?’ Ze schopte 't zand weer omhoog. Stiene voelde 'n gloeiing over haar wangen.

‘En wurdt Rinus dan mijne vader? Is da toch?’

‘Hè.... nou.... joa,’ weifelde ze met tegenzin ommeer te zeggen.

‘Werum? Vader die, die is toch in den Hemmel?’

‘Joa, da wel....’ en ze sloeg den blik neer voor 't groot vragend kinderoog.

‘Da is ôk. Moar kek is oan. Gij, ge bint zoo lank, zoò lank zonder oe vader en joa bekant alle kijnder hebbe toch de're vader? Nou gij zult 'r nou ôk enne hebbe, meske, en dan wurdt alles goed me ou, zul de maor zien.’

‘Nou dââlijk?’ In 'r hoofd bleven de gezegden van

moeder hangen; maar 'n donker vermoeden, dat ze zich heel niet verklaren kon. maakte haar stug en stil.

‘Ah die is toch zoo'ne goei Rinus. Zul de gewaar wurde en hij brengt Neliske mee en daar meug de dan mee speule.’

‘Doar gef 'k niks um!’

‘En, nou mot te heure; dan, dan ga moeders noît, noît nie meer van ou ewèg.’

‘Noît nie?’ ‘Is da waarheid?’

‘Da's waarheid. Dan bleft moeders alle daag thuis en vaders ga uit um te errebeie, um cente te verdiene en hij arbeidt in onzen hof.’

‘Moar den hof is van ons, waar?’

‘Joa da wel, moare Rinusse die, joa die zurgt veur alles, da's toch goed van 'm, waar?’

Netteke antwoordde niet.

III

't Najaar was voorbij gestormd in wilde jacht van regenbuien, Stiene had 't maar over zich heen laten gieren en waaien, of 't haar nu niet meer deren kon, nu ze Rinus beschermhand voelde als 'n hechte steun. Ze was lang over 'r veel besproken trouwplan heen, al had ze er tegenop gezien.

Als heel jonge weduwe met 't kind alleen gebleven, was ze in verdrukking geraakt onder den grooten zwaren voet van tante Bregitte en onder degenen, bij wien ze haar werkhuizen gevonden had, die 'r haar diepe afhankelijkheid zoo vaak deden voelen.

Ze was altijd bang voor den komenden winter geweest, niet voor 't werk dat ze te verrichten had, in ijskou en half donker wroetend in schuren op open zolders en in muffe stallen, maar steeds had de groote angst in haar geleefd om Netteke, die ze eens op 'n vriesdag in duister op den weg gevonden had tusschen de schoolkinderen, met de kleeren aan 't lichaam bevroren. 't Kind was haar toen als 'n levend verwijt voorgekomen en van toen afaan had ze

gedacht aan lotsverbetering, om meèr zorg te kunnen dragen. En zie, as van Lieveneer was Rinus gekomen, of 't zoo had moeten zijn. 't Trouwplan had haar zelfvertrouwen wat gesterkt, ze deed nu meer beslist. En nu had ze den laatsten winter voor de boeg, 't waren immers nog maar enkele maanden, die ze door te brengen had, en daarmee was 't geld gewonnen voor den trouwdag. Rinus deed ook zoo, dan hadden ze beiden 'n stuiver en konden ze met 'n gerust hart den zomer beginnen.

Ze zat rustig aan den haard, waarin gouden en blauwe vlammen den roetzwarten ketel bestreelden. Ze zag er fleurig uit en de lach was niet van haar wezen. Er was niet meer die hinder voor haar oogen, alles was nu zoo helder en blij. Er was geen nood, er was hoop en verwachting. Die donkere jaren met 't kleine Netteke, met tante Bregittes steun, waren nu voor goed achter den rug en de lente zou komen met bloei en de zomer met oogst.

‘Ach joa, Lieveneer wist 't gelijk wel mè ze'ne scepsele,’ knikte ze en nam 't kerkboek op, dat open lag in 'r schoot. 't Was 'n Zondag. Da waar 'n fest, zoo stillekes ging ze dan te kerk en in de namiddag lekker bij 't vuurke mè 't kerkboek en de printe van ‘'t Heilig Land,’ die ware zoo scon devotelijk.

Netteke kwam te voorschijn; ze had 'n korenblauw jurkje aan en 'r wilde haarbos was glad naar achter gekamd. In 'r schort had ze 'n houtvrachtje, dat ze liet glippen bij 't vuur.

‘Daar nou! 'k hè veul.’

‘Een oogenblik voelde Stiene 't heerlijke van 'r echte Zondagsrust, toen 't kind, voor 't eerst uit zich zelf, iets voor haar deed. Dat was haar zoo goed; ze zag in de toekomst: als Netteke nog wat grooter zou zijn en alles met haar samen doen kon.

‘Kek toch!’ zoo wees ze haar op de plaatjes. 't Kind streek er met de vinger over en stond toe te kijken.

Toch was 't 'n opwekkende Novemberdag, de zonneglans klaarde telkens door zware regenbuien en legde dan ineens

'n vreemd licht over alles. De lucht was leiblauw, vol dreigende buien daaronder kwamen de kleuren scherp met verhoogde tint, uit; de wilgenstammen waren nu zoo donker, zoo zwart, 't kroezelige eikenschaarhout had 'n hazelnootkleur waartegen de jonge winterrogge helgroen uitkwam. Op 't ruige, grauwe dak van de boerderij sprongen schreeuwend fel de groene mostinten te voorschijn. 't Bleeke schuurdakje was nu bijna rood en de kiel van 'n verweerde musschenverschrikker in de bladerlooze kers blauwde nog helder op. 't Vertrek lag in rossigen gloed om den haardkrans, bij de vlammenflikkering gingen vleugen rood licht over de borden op den schouw. Aan de vensters was 't nog klare koele dag; een bloemtros aan de geranium fleurde daar felrood op bij 't sneeuwwit plooigordijn.

'n Groote schaduw viel langs 't raampje en Rinus kwam naar binnen; hij duwde voor zich uit 'n klein jongske van nauwelijks drie jaar. 't Kind had z'n zondagspetje op en 'n rood-blauw geruit dasje, dat als 'n touwtje gestrikt was om den hals. Hij zag bleek, mager en ziekelijk.

‘Ha, daar zijn ze!’ lachte Stiene en ze stond op. ‘En ons jungske?’

‘Zeg is gaauwkes: Dag moeders!’ zoo praatte Rinus hem voor,

‘Dag moeders! deed het kind verlegen.

‘Da, da is toch nie,’ zei Netteke met 'n oog naar moeder en 'n blik naar Neliske; 'n uitdrukking kwam op 'r gezichtje van op 'r hoede te moeten zijn.

‘Joa da is nou ok me 'ne jong! Kum is hier menneke?’ En ze pluisde z'n dasje los en verstrikte 't. ‘Kijk Netteke, is 't zoo nie veul sconder? Zet oe, Rinus, zòo oan den herd, ge bint nat geregend en hier bekom de heelegansch en hij ok, zòo menneke, bezije vaders, ach herm!’ Ze knikte 't kind vriendelijk toe, als 't dichter naar z'n vader kroop. ‘Hij bekomt ennen lekkeren babbel, waar Netteke, die gaan wij getweeë veur 'm zuuke.’ In 't hoekkastje vond ze 'n builtje kleverige babbelaars, waarvan ze de kinderen uitdeelde.

‘'k He nog effekes geëete bij vaders, anders dan is 't duk nie goed, waar? En na 't lof gaauwkes op stap hier hène.’

‘Daar hed-de goed oangedaan. Ge mot aauw minse, daar ge oe leve lank mee ingehuisd bint, nie ineene oewen rug toekeere, neeë daar motte zoo wa vuur op laote uitgaan. Da's veulbeter. ‘Gij het weer scon gelijk, scon gelijk!’ knikte hij. Netteke stond aan het raam en trok met 'r vinger druppels na, die de regen op 't ruitje had achtergelaten. ‘'t Kleine keuske, waar is 't, Rinusvader?’ zoo keerde ze zich ineens bij de herinnering, dat haar dat beloofd was.

‘Ze het 't zoo gelaaje op al da klain, jonk goed, o schrikkelijk!’

‘Joa meske, zoo gaauwkes as ze d'r toch moar zijn, dan meug de d'r enne komme vatte.’

‘Da hè ik geer!’

‘Mot te heure: Dan ga Rinusvader van 'ne heele grôte pee, witte wel? 'n karreke moake.’

‘Joa? Me raajers?’

‘Joa, me raajers. Is da nie moi? En dan motte 't keuske d'r aanspanne, die rijdt 't furt!’ ‘Nou, da doe Rinusvader veur ze'ne zuute maid.’

‘O jennig. Is da waarheid? vroeg ze met een tikje ongeloof in 'r groote oogen.

‘Klare, zuivere waarheid, meske.’ beweerde Rinus.

‘Heur de gij da?’ zoo liep ze op Neliske toe, die met half gesloten oogen op z'n babbelaar sabbelde.

Stiene dribbelde heen en weer, blijkbaar met veel genot in 'r huiselijke bereddering. Met 'n glanzige lach bracht ze al die glimmend opgepoetste dingen te voorschijn, die Rinus bekeek als wonderen van properheid.

‘Kek eens oan!’ kwam ze ineens.

‘Oooo!’ deed Netteke.

‘Moar toch! Moar toch!’ Rinus sloeg z'n handen op de knieên.

‘Doar! Moeders die het 'ne traktoasie,’ lachte ze en midden op de tafel legde ze 'n groote koek.

‘Ik lus ok wel pèperkoek,’ kwam 't zwakke piepstemmetje van Neliske; z'n doffe oogjes bleven begeerig hangen op de bruingele koek vol suikerklonten.

‘Joa, menneke; hij bekomt 'n grôt stuk, umda ie toch zoo'ne zuute is.’ Met 'n mes maakte ze 'n kruis over de de koek, voordat ze die aansneed.

‘Moar minske, wa hed de 'n scon traktoasie!

Ze lachte blij, terwijl ze koffie inschonk met geitenroom.

‘Ok bedankt, moeder,’ deed ie Neliske voor.

‘Ok bedankt, moeder!’ piepte 't dunne stemmetje weer na 'n volle hap van z'n koeksnee.

‘Lekker? Hed de gij duk snoep?’ vroeg Netteke.

Hij knikte met vergroote oogen van neen en hapte weer.

‘Nou moar, heurde, da's, da's koffie!’ slurpte Rinus, zòo, zoo he 'k ze van me lève nie gepruufd.’

‘Zoo zul de ze dan bij mijn alle Zondag hebbe’, knikte ze met 'n tikje trots in der lach.

De deur ging open met een lange piephaal, die met 'n vraagtoontje eindigde.

‘Zoalige middag, Christeminse!’

‘Ha Begeere!’ knikte Rinus.

‘Kum in en zet oe’, zei Stiene.

't Was 'n lange uitgerekte man, 'n zestiger; 't hoofd droeg ie omhoog, de oogen waren neergeslagen, iets dat op 't eerste gezicht aan 'n blinde deed denken. ‘Ik kum is mè oe proate, over 't mijn en 't dijn. Z'n stem was zeurig en hij sprak langzaam, “want proate, proate da kun de altijd.”

Hij ging behoedzaam zitten en keek eerst Stiene, daarna Rinus aan.

“'k Ha zoo van heure-zegge, da gij 'n stukske kôpe gink me oewen traauw. Hé 't vuurke doe nou al goed,” zoo koesterde hij zich aan de haard, en wrong 't hoofd diep in den schouders.

Ge kunt 't goed lije, buur, d'r is geen lève meer in den zon, waar?’

‘Neeë, den bruij is 'r uit.’

‘Ik hè 'n scon, scon stukske veur ou, 't ligt aan den boekenheg.’

‘Da, da past mijn, waar nou?’ vroeg ie Stiene

‘Gij doe en zeet gelijk gij wilt,’ besliste ze.

‘Goei grond, beste grond. Altijd hè 'k mè God en met eere me'nen errebeid verricht en de zège hè ik in d'akkers gespaaid, da belof ik oe.’

‘Nou, nou!’

Stiene zette hem 'n kom koffie voor met 'n flink stuk koek er boven op.

‘Nou buur dat zie 'r scon uit...

Ja ik ha van heure zegge, da gij 'n stukske land gink bijtrekke en nou kom ik gevrage, wa 't oe weerd is.’ Hij knipte met z'n oogen tegen de zon, die met 'n leutige vleug heel z'n wezen bescheen. Hij draaide en vocht met z'n stoel, totdat ie de zon had afgekeerd. ‘Ik sta 't geen man af as ou. Al me 'ne grond is best; 't wast 'r en 't krult 'r da 't enne lust is’.

Rinus zag Stiene weer even aan. Ze gingen naar 't venster en Begeere wees met breed gebaar naar z'n akkers. ‘Da daar, 't eind leet tegen dieën dichte elzenbosch, dar lupt 't op dôd’, wees ie. ‘Stiene het mijn d'r zien errebeie. Goei, grond, beste grond, wa 'k oe zeg. Ik mis 't nie geer, maar ne goei gebuur, die nie mè kwaai stréke nie me duvelstuig umga, is mijn ook veul weerd.’

Kleine Neliske, had onafgewend op den koek zitten staroogen. In gedachte hapte hij er in, proefde hij opnieuw en 't was zijn oog al zoo 'n vertrouwd stuk geworden dat ie er den arm naar uitstrekte. Hij was heel z'n omgeving vergeten, z'n gedachten waren saamgetrokken op dat goudbruine, beklonterde blok, dat daar zoo maar voor 't grijpen lag; van zelf was z'n handje er heengegaan.

‘O! O! Meug de nie doen, mot te biechten!’ riep Netteke met groote oogen op den misslag starend.

Hij trok z'n arm weer terug en keek verslagen naar vader, naar Stiene en naar Begeere, wiens gezicht sterke

afkeuring uitdrukte. Hij dreigde met den vinger: ‘Foei toch, foei toch! Nog zoo jonk en dan al vatte wa oe nie toekumt!’

De strenge woorden van den langen man doortrilden 't kind van angst. Hij begon erbarmelijk te huilen met lang aanhoudende snikken.

‘Men... ne... ke!’ deed vader met 'n verstandhoudenden blik naar Stiene.

Neliske zag hulpeloos rond met z'n door tranen overbibberde oogjes.

‘Ach dieë scon koek lag 'm toch zoo heelegansch in 't oog, hij ha d'r geen erg in, da ie 't 'r nève dée. Kum moar bij moeders!’ Hij liep met opgetrokken schoudertjes, als vreesde hij slaag, naar Stiene en legde 't hoofd in 'r schoot met z'n rug naar Begeere.

‘Ha, nou! Wa zul de gullie daar 'n spul mee krège; zóo jonk, zoo klain nog en dan...’

‘Hed de gij berouw? Berouw in oe binneste?’ zoo kwam Netteke en ze trok hem aan z'n arm en ze keek naar Begeere met 'n tikje verstandhouding in d'r oog.

‘Hij zal 't noît nie weer doen, da wit moeders goed’, suste Stiene en ze streek hem met de hand over 't hoofd terwijl ze Netteke zacht afweerde.

‘Noït... noît... nie... weer doen!’ snikte 't kind, en bij elk woord schokte z'n hoofd op.

Rinus z'n vastgestroefde trekken verteederden. Hij voelde Stiene zoo dicht bij zich, al wist ie zelf geen uitleg of beteekenis aan z'n gedachte te geven.

‘Kum, wij kunnen effekens den hof in, zoo tusschen de buien door’.

De regen was opgehouden en de zon vleugde over de weilanden. Koele atmosfeer, frisch en vocht, sloeg hun tegen. Ze liepen over 't goudgeel geschuurde stoepje, Neliske z'n gezicht was nog verborgen in de plooien van Stiene's kleed Ze gingen tusschen de overgroeide waterput en de overgulpenden regenton. In de verte glom 't water al over de laagste polders.

Met 'r kittige pasjes ging Stiene hun voor. Ze liep langs de beukenheg, waaraan de dorre bruine bladeren nog taai vasthielden. Dikke druppelen uit de appelboomen tikten op hun hoofd en natte struiketakken slierden klefferig hun langs de kleeren.

‘Kek, kek; de zon, de zon die doe nog wa’, kwam Begeere, toen klamme vachtdamp opwasemde onder flauwen luchtadem.

‘Joa, joa die is nog nie heelegansch verwinterd,’ meende Rinus.

‘Zuuke! zuuke!’ riep Netteke en ze liep naar 'n oude sterappelboom met Neliske achter zich aan, die heel z'n verdriet weer vergeten was. Ze zochten de verpierde, verwaterde appelen, die nog onder den boom lagen.

‘Meug de nie ète, da's geen goei spul, kreg de pijn in 't lijf van. Kum gaauw’.

Ze naderden 't besproken stukje land en Begeere wroette met z'n handen in den grond en kneedde de zandaarde voor hun oogen. ‘'t Is 'n gezègend stukske, 'n gezegend stuk. 'k Hé d'r al z'n leven licht goed op geteuld; 't is maische, vette, rijke grond en geene pijmvlagge, geene pummels, geen ontuig, doar da kun de zien, kun de oe aige óvertuige’, zoo wees ie op 't onkruid, waarmee 't land licht was overweven. ‘'t Sprekt van eiges 't leed 'n bietje onder raauwasie me wijnterdag, moar da spaai de d'r onder waar? Ha ge zult 't 'r op zien wasse en krulle. Ik hè 't me Lieveneer ze'ne hulp onderhaauwe, wèl zoo goed as geen man in den umweeg doet; mè hand en tand.’

Ze stonden gerijd voor 't stuk grond, terwijl de kinderen om hen heen stoeiden.

Hunne oogen schenen de aardkorst te willen doorboren. Begeere ging nu langzaam, voet voor voet 't land af en telde hardop z'n stappen. Netteke deed 't hem na. ‘'t Ga me toch van 't hart, da't oe geld is, da ge d'r bij verspeult!’ zei Stiene met 'r stille vredige stem 't lint van de muts om 'r vinger krullend.

‘Neeë, da's geen verspeule minske, da's nie verspeule, da's gewonne; ik goa d'r grôt op. Wa za'k 't viere, wa za'k 'r vreed op plakke1) nou!’ en hij voelde z'n handen jeuken om te beginnen. Hij keek naar de lucht en naar de windrichting. Hij trappelde met den voet als 'n aangespannen paard, ongeduldig om vooruit te komen.

‘Nou,’ zoo kwam Begeere weer terug, ‘'k sta 't nie geer af, moare.... fooruit mè oe bod?’

‘Twee ten honderd,’ zei Rinus strak en kort, Stiene krulde weer aan 'r mutslint.

Begeere sloeg de oogen omhoog. ‘Kum nou nog 'n slag 'r op? 't Is weerdevol land.’ Hij schopte de aarde uiteen en vernielde 'n engerling.

Hij zag Stiene aan, die zachtjes neen, schudde met 't hoofd; maar ook had hij straks gezien, hoe begeerig haar oog op 't stuk land gerust had. ‘Nou, neeë, geene compelmente, 'k gif t'r veur.... joa 't is ne kôp, daar!’

'n Mengeling van verwondering en blijdschap lag in Stiene's trekken. 'n Fijn lachje schoof Begeere om den mond. ‘Joa 't is meer weerd, 'k wit 't goed, moar 't is gelijk of d'r enne stem van bôve me zeet: Gif't, ze hebbe 't zoò geer.’

‘Fooruit,’ zei Rinus met vastheid in z'n lage stem. ‘Welkum, minskes, we vatte 'r nog effekes 'n taske op en dan hè't z'n beslag.’

Ze kwam hem terzij. ‘Is 't wel da ge 't geer het?’

‘'t Is wa'k 't allergeerst wil. Wij hebbe 't nou, 't is 't ons, Stiene.’

Staande dronken ze nog 'n kop koffie.

‘En da ge d'r zège op zal hebbe en goud 'r af ôgste zult, da belôf ik oe.’

‘Al goed, al goed, buur,’ knikte Rinus en ze gingen uiteen.

Neliske liep vooruit naar den klinkerweg, hij legde z'n oor aan elke telegraafpaal. ‘Heur, heur ze toch weer bloaze!’

De dankbare blik van Stiene volgde Rinus tot in z'n vadershuis.

IV

De winter was niet streng geweest en 't verlangen naar 't voorjaar had haar zoò krachtig gesteund, dat ze haar moeilijkheden niet eens geteld had.

Bij droog weer in Februari en de Maartsche dagen had Rinus in z'n schafturen den hof en 't aangrenzend stuk land open gelegd, met dubbelen spit, elke zonnestraal kon nu diep doordringen en zou den grond dwingen tot broeien en smeulen. Z'n oog rustte dan met 't grootste welgevallen op de lange, smalle strook, die uitliep tegen 't boschje ineen gegroeid elzenhout, waarin de bruingele katjes al bengelden en 't winterkoninkje z'n kanariezang uitschetterde.

Stiene was wakker geworden en opgestaan. Door de hartjes van de buitenblinden spoot het morgenlicht. Ze opende. De roodgouden zon lag in 'n lichtkolk van ineensmeltende tinten, in glans en gloed en weerglans. ‘O, kek toch! Kek toch, 't waar alles gelijk even blij en scon op 'r en trouwdag.’ Haar wangen werden overbloosd en haar hart werd licht en vreugdig. 't Was haar in 'r vervoering of de dag, zoo uit den hemel gevallen was als 'n rijk geschenk van God zelf.

Deze dag zette 'n streep achter alle andere, die haar koud en donker voorkwamen. Ze was stil en bedeesd geworden; in haar doen legde ze 'n zekere kalmte en waardigheid, ze zou dien dag, die voor haar te pralen en te pronken lag, aan God opdragen. 't Gewichtige van het uur had haar heel bevangen.

Ze zag naar Netteke om, die opgestaan was en in stomme bewondering staarde op de blanke wit bebloemde trouwmuts. Voorzichtig, heel voorzichtig raakte ze die even met 'r vingertje aan en zag dan naar 'r moeder om. 't Waar nou 'ne grôte, hôge kerkedag veur moeders, voor Rinusvader, die getweeë naar de H. Mis ginken en waarveur wel al die

boelveul minse kwampe uitgekèke. Stiene deed Netteke haar kleedje aan en plooide en schikte haar eigen kleeren.

Bij dat alles wat ze aanraakte met 'r ruige werkhand, voelde ze even de zachte streeling. 't Was haar of nu alles 'n bijzondere beteekenis had van plechtige ernst en hooge blijheid.

Er werd gerinkeld aan de deur en tante Bregitte in stijf, zwart rips, dat wijd en strak uitgeplooid stond, kwam binnen; Sjaanoom, eenige passen achteraan met 'n rossigen hoogen hoed op en 'n gekreukte glibberige jas aan.

‘Zòo, nou, daar hed-de dan de bruid! Nou.... da, da 't oe zoalig is!’

‘Z.... z.... zo.... zoalig! herhaalde Sjaanoom en hij lachte knikte en lonkte, om daar mee goed te maken wat ie aan woorden te kort kwam.

Stiene beefde, ze werd 'n oogenblik verward, toen ze door Bregitte uit 'r stemming gerukt was; 'r hart klopte geweldig, toen ze de getuigen zag komen, ze ademde moeilijk.

De oude vader van Rinus op krukken, Begeere, Nol de Schipper, Sjaanoom, ze waren in hun zondagsche kleeren en met hooge hoeden op.

‘Zij, stil moar. la mijn moar ordeneeren’, zoo overzag Bregitte met de handen op de heupen alles.

De zon vol gouden schijn vulde nu heel 't vertrek met lichtvakken. Rinus kwam binnen, hij voelde met 'n zaligheidslachje iets opstijgen, als ging heel z'n denken en droomen naar omhoog, toen ie Stiene zag; hij keek naar haar alleen. Netteke monsterde allen; 't meest ontzag had ze voor tante Bregitte, die toch na moeders, wel 't aldersconst waar'. Met toegenepen oogen trok ze het elastiekje van 'r nieuwe hoed over de wangen.

Neliske stond toe te kijken, allegoar hooge petten hadden de mennekes op. Hij voelde zich spoedig in verwarring van zware rokken en jassen. waar ie niet meer bovenuit kon zien. Wa'n wefkes en mennekes toch allegaar bijeene!

Begeere trad met 'n hoogernstig gezicht op Stiene toe

‘Da dees dag oe zalig is en mé God en met eere!’ Ze kwamen allen onder den indruk van Begeere's woorden, die binnensmond nog wat stond te mompelen, met de oogen naar omhoog.

‘Nou 't jonk koppel fooruit’, piepte 't hooge stemmetje van den ouden vader.

Neliske was voor Begeere weggekropen achter Stiene's rok. Bregitte trok hem naar zich toe, legde z'n handje in dat van Netteke en duwde hem voort. Met gedaalde stem, vergroote oogen en bijgetrokken mond beduidde ze hen achter grootvader aantreeje en nève mekaare blève, getweeë.

De klok luidde over de velden met dien vroolijk blijen roep, klein en ijl, hoog en fijn, zoodat 't lief en aanhalig tegenklonk als 'n zoete wenk van ginder uit de verte, waar ook alles goed gestemd was en waaruit iets vertrouwelijks hun al tegemoet ging.

‘Wa'ne sconen dag!’

‘Ne scônen dag!’ gerhaalde Rinus.

Dorpsmenschen kwamen even aan hun deurtje, om de ‘trouwers’ te zien, ze deden hun groet, nu met plechtigen hoofdknik. In 't klimopovergroeide kerkje, dat groengoud opblonk in de zon, gingen ze binnen; bescheiden zich schikkend op hun achterplaatsen, totdat hun beurt gekomen was. Zonder op- of omzien schreden ze voort; de menschenmassa, 't bankenbruin, 't zerkenblauw, 't pilarenwit voorbij, dat langs hun oog even schemerde. Ze zaten in zwijgend gebed neergeknield dicht bij 't altaar, dat steeds vanuit de verte door hen was aanschouwd in geheimzinnige wijding met wierook overwaasd en met kaarsenlicht overschitterd, nu, nu voelden ze zich zoo dichtbij 't grootsche, 't gewijde; dat diepe ontroering hen doortrilde. Elk woord van den Priester, dat nu zoo recht van hem uit tot hen ging, tikte gevoelig hun op 't hart. 't Was of 'n samensmelting van hun hoogste gedachte en diepste gevoelen opwaarts steeg.

't Leek Stiene vreemd, dat nu alles rondom haar nog

zoo 't zelfde was als straks, Nu dat gewichtige, groote gebeurd was, nu dit achter haar lag, dacht ze in een nieuwe wereld te schouwen. Ze gingen de smalle landpaden door dauwkralen vielen als zegen op hun kleeren en de zon bescheen hun verblijd wezen.

Tante Bregitte was met de kinderen vooruit gegaan, 't allerkortste akkerpaadje door, recht op 't huis aan; Nelis liep aan haar hand voortdurend in draf, om haar te kunnen bijhouden. Ze ontsloot vlug 't deurtje en stak de aangelegde houtstapel in vlam. 't Vertrek lag in volle zon, de koperen lamp, de blinkende ringen van 't hoekkastje vingen t' licht en kaatsten stralenflikkering terug.

‘Kek is aan, kijnder, die 't grôt het, la 't grót goan,’ fluisterde ze; ‘kek is aan?’ zoo stond ze voor de muurkast. En ze plaatste voor de verbaasde kindergezichten 'n hooge stapel krentebroodsneden twee groote, bruingele boterbrooden, witte kaas, 'n schotel eieren, rauw hamspek, 'n kluit boter en 'n groote kan bier.

De kinderen zagen met groote oogen begeerig naar die nooit aanschouwde weelde.

Neliske stond in verstomming en Nette's hartje zwol van trots, als ze die uitstalling van zooveel heerlijks overzag. Nelis, klom op 'n stoelsport, om 'n goed overzicht te hebben, hooo!!! ‘'k Hè zoò geer krintemik,’ fluisterde hij schuw met 'n schuin oog naar Bregitte. ‘Ik, ik 'k blef hier b' ullie.’ Hij helde ver over de tafel en rook aan de krentebroodstapeling.

‘Wullie hebbe veul, kek toch, kek toch!’ juichte Netteke en ze sprong in 't rond. ‘Nou wullie, wullie hebbe veul meer as gullie. Joa waar?’

Tante Bregitte schonk met 'n forsche straal koffie op, die sterke geur mengde in de harslucht van 't brandend dennehout.

‘Ha daar zijn de trouwers, daar kumme ze!’ zag ze door 't venstertje. Tusschen teergroen van winterrogge kwamen de zwarte figuren onder den blauwen hemel in 't felle zonlicht langzaam aan.

‘Kum kijnder, ga ze teuge, ga vaders en moeders teugel’ ‘Maar Neliske was niet te bewegen, hij liet geen oog van de aangerechte tafel. Tante Bregitte trok hem resoluut aan den arm en bracht ze beiden de deur uit. “Gif mekoare 'n hendje, gaauwkens, zeg ik oe.... zoò, zoò!”

Ze huppelden hand aan hand den trouwstoet tegen en Stiene ving hen in haar uitgebreide armen op.

“'t Jonk koppel hier!” wees Bregitte. “Joa, 't sta d'r nou eenmaal toe.”

Hun voeten wat schrapend over de stoepsteentjes, schuifelden ze allen naar binnen. Versche buitenlucht met wierookgeur vermengd, hing nog in hun kleeren. Stiene en Rinus, ze hadden den lach op hun wezen, de zon in 't oog, den zomer in 't hart. Heel 't klein vertrek was opeens gevuld van levendige beweging en druk gepraat.

“'t Waar 'ne scône plechtigheid,” verzuchtte Begeere, 't oog naar boven.

Dymphna verloor hem niet uit 't gezicht, ze volgde hem steeds als 'n lange, schrale magere schaduw.

“Ha, ha, da zie d'r scon uit, nou nou!” knikte Nol de waterrat en hij wreef in z'n ruige handen, die haarbaar over elkaar raspten. Hij bezag de tafel en keek tevreden. Den aauwe kees, daar za'k m'n aigè nie aan late kenne!’ Hij had 'n spits gezicht met bakkebaarden, en ringen in zijn ooren. Vroeger had hij gevaren ‘wijd eweg, hij wist veul uit vremde landen.’

‘Zoo, hed de 't daar zoo op?’ vroeg Bregitte.

‘Nou man!’

‘Dan vat-te moar diep in,’ lachte Stiene. ‘Hier vaders, hier néve mijn is ou plek,’ zoo wees ze den oude 'n stoel aan.

‘Ha of ge in den Keulschen pot bint, zooveul da goed smakt, hed-de gij gescaft,’.

‘Meug ik wa van oe part, Sjaanoom?’ vroeg Netteke, die naast hem was geslopen.

‘G.... ggg.... gij bekomt veul! spoot 't hem ineens uit

den stroeven mond, zoo vlug dat iedereen hem met verwondering aanstaarde.

‘Maar Sjoanoom, 't blonneert ineene’, zei Stiene met 'n lach.

‘Nou, nou, hij zal nog allemansproat krege.’ Sjaanoom z'n gezicht vertrok in 'n scheeve plooi.

‘Gij het nôit nie veul proat, waar? Da kun de nie, waar? De ‘vliegop’ ons kaauw, die het proat! knikte Netteke.

Ze lachten; 't oude vadertje vroeg wie de vliegop was?

‘'t Is toch geene vasteldag!’ kwam Begeere met gedaalde stem.

‘Wa zeg de nou! schrikte Dymphna, met 't oog naar 't hamspek. Haar brood liet ze bijna uit den mond vallen.

“Weel neeë, toch nie, minske. Men de gij zwert te moake, as 't alleman wit is?” vroeg Bregitte met dreiging in 't oog naar Begeere, “Stiene zal oe den mond niet voorbij loate ète, hoef de nie veur te bange”; en even gingen haar handen in de zij. Ik zie dieë mins nie geer, de valsigheid sta op z'n gezicht afgetèkend, da is wa ik oe zeg', fluisterde ze Stiene toe.

“Ik geleuf da gij 't daar nie kwoad het, daar bij moeders heur menneke!” lachte 't oud vadertje, de kromme wijsvinger opgeheven, toen ie zag dat Stiene, 't kind dikke krentebroodsneden toestopte.

Neliske krinkelde zich kroelend als 'n welvoldane poes tusschen Stiene's kleed. Hij lachte en hapte met vol genot en met gesloten oogen in z'n brood.

Netteke had 't gefluister van Bergette omtrent Begeere verstaan en ze maakte zich 'n vreemde voorstelling van “valsigheid die op z'n wéze afgetèkend” stond, ze sloop naar Begeere en begluurde z'n gezicht.

Dymphna gaf Stiene haar wijzen raad, op haar huwelijksleven gebaseerd: hoe ze te werk most gaan in 'ne huishaauwing, waar ne mins over de vloer gink. “Joa joa buurke, 't is gelijk ik zeg” 't gevloek d'r uit haauwe, den drank d'r uit haauwe en hem den pijp niet afvatte, dan

haauw de de zège d'r in en dan bin de al 'n heel eind op weeg.’

‘Hij zal 't goed hebbe,’ knikte Stiene en ze zocht 't oog van haar man en ze dacht even, hoe ze straks alles zou schikken en plooien om 't Rinus naar den zin te maken.

Rinus z'n oog rustte vol trots naar buiten op 't stukje grond dat z'n eigendom was.

‘Moeders!.... neeë.... moeders, ik zie toch geene valsigheid afgetèkend staan op buurman z'n wèze, toch nie,’ beweerde Netteke.

Stiene schrikte, ze keek naar Begeere.

Geen spier van z'n gezicht bewoog; hij sloeg enkel 't oog naar boven.

Bregitte snoot 'r neus en lachte in 'r zakdoek.

‘Klain putjes hebbe grôte oore!’ zei Dymphna nu. Hard en rauw vielen die woorden in de stilte.

Rinus zag even naar Bregitte als met 'n bede om hem uit die situatie te helpen.

‘Kijnderproat is kijnderproat, da zeg ik oe!’ knikte Bregitte. ‘Kum minskes, vat nog 's diep in: 't is oe gegund, waar nou?’ zoo noodde Stiene.

‘Ik la m'n aige nôit nie kennen en Sjaaoom ok nie, da zeg ik!’ Met forschen slag ketste Bregitte 'n ei stuk op 'r bord en schilde dat met 'n mes, zoo als ze 'n aardappel zou doen.

Terwijl Begeere z'n brood met hamspek belegde, kiemde in z'n hart 'n wrok tegen Stiene. Zij most 't wel op de proat gebracht hebbe. Hij zou Stiene in 't oog haauwe.

‘Ha doar is de Keulsche schenke niks nie teuge; verduld wa'n fijn hamspek! Van aige slacht?’ vroeg Nol, de hand gesteund op tafel, met z'n mes, waarop nog 'n groot blok kaas geprikt zat, omhoog. ‘Da, da, kun de nie hebbe, as ge op 't woater bint.’

‘Bekom ikke te merge ok nog krintemik?’ vroeg Neliske.

‘Neeë menneke! Scippertje hoooo! Dan brekt 't taauwke nie’, zei Nol.

De mannen dronken nog 'n kapperke bier en rookten pijpen, die krinkels blauwe rook in 't gouden zonlicht opzonden. 't Vrouwvolk nipte aan 'n ‘zuut borreltje.’ De hoofden waren rood geworden en de luchtige vroolijkheid sloeg uit, allen lachten met gullen trek om den mond, maar de gezichten van Begeere en Dymphna bleven maar strak.

Tegen schafttijd ging men uiteen, om straks weer aan den dagelijkschen arbeid te trekken.

‘Nou en ge kumt 't moar is werum hoale, moare kijnderspul, daar hè'k 't niks niet op, en nou wit-te 't waar?’ knikte Bregitte.

‘Neeë de kijnder bring 'knie mee, as 'k bij oe kum, da belôf 'k oe,’ zei Stiene de armen om Nelleke en Nelis geslagen.

Sjaanoom stond nog met 'n lach op z'n scheef gezicht te stotteren tegen Rinus, hij ging met groote passen, om Bregitte te achterhalen.

 

(Wordt voortgezet)

MARIE GIJSEN


Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

titels


auteurs