Het Belfort. Jaargang 2

[p. 500]

Bertha.

She was the miller's daughter...

HET molenrad draaide, draaide...

En het water liep onder het molenrad door, schuimend en bruisend...

Er was iets dat in Simons hart ook bruiste - in Simons hart dat Bertha betooverd had.

Bertha was des molenaars eenige dochter, en het was voor haar dat het molenrad kreunend wentelde, dat het water schuimend bruiste. Het was voor haar dat de molensteenen onvermoeid het graan pletterden, en dat de stoffige meelzakken gevuld wierden tot berstens toe. - Er was ook een zak, niet stoffig, niet met meel bepoederd, die zich langzaam voor haar vervulde: en wat men erin deed waren kleine, gele, blinkende schijfjes die heel vriendelijk klonken aan het oor. O de zak was reeds goed vol! En de molenaar had dien zwaren, onvertilbaren goudhoop op Simons hart gezet, en Simons hart woelde er nu machteloos onder - en Bertha was niet voor hem.

Niet voor hem, den boerenknecht, die geene roede lands onder de zonne, geenen cent gelds in het diepste van zijnen buidel toonen kon. Bertha was niet voor hem, maar voor eenen jongeling met fortuin of eene schoone positie. Er werd niet gevraagd dat die jongeling ook een hart hebben zou. Daaraan dacht de molenaar niet.

[p. 501]

Bertha had Simons hart betooverd sinds lang, sinds lang. Sinds hij, een arme koewachter, uren op uren in het gras uitgestrekt, de glinsterende oogen gevestigd hield op het oude, knarsende, noeste molenrad; op het ziedende, schuimende water; op den wit bepoeierden molenaar, en op het lieve wezentje dat zich soms, neffens hem, aan het molenvenster vertoonde. Sinds hij al zijne aardigste liedjes zong om haar te zien voor het luik wederkomen, en luisteren, en hem vriendelijk toeknikken. Sinds hij de schoonste vogels ving om ze haar in een kevieken aan te bieden. Sinds hij voor haar bloemen plukte, om er kransen mede te maken waarmeê zij zich versierde. Sinds hij haar eens beschermd had, hij de zwakke, nietige knaap, tegen grooteren waarvoor zij vluchtte en die haar slaan wilden. Sinds hij op zijne arme leden de slagen ontving die voor haar bestemd waren. - Sinds toen had Bertha zijn hart betooverd.

En hij - hij ook had een weinigje indruk gemaakt op haar gemoed. Toen zij in het dorp hoorde verhalen hoe Simon een brave, zorgvuldige, naarstige, ouderlievende jongen was, had zij wel eens gedacht dat, indien hij eens trouwen zou, zij wel zijn vrouwken wezen wilde... Maar zij had hem dat nooit gezegd - o neen! En Bertha was niet voor Simon: de zak Napoleons was veel te vol, veel te vol!

Maar Bertha gaf niemendal om den vollen zak gouds, en wanneer haar vader eens 's avonds verhaald had, grof lachend, hoe die lomperd van eenen Simon, die havelooze schooier, zich verstout had zijnen zak Napoleons... och neen! zijne lieve Bertha ten huwelijk te vragen; en toen de molenaar erbij voegde hoe hij den onbeschofterik had meenen de molentrap af te werpen, toen was er iets dat neep daar ergens in Bertha's boezem. Zou het heur hart geweest zijn?...

Ja, gewis het was heur hart, want zij had gansch

[p. 502]

den nacht gewaakt, en nagedacht, en geweend, en gebeefd; en zij had des anderen daags nog geweend en nog gebeefd en eindelijk aan vader stotterend bekend dat, zoo hij erin toestemde, zij wel Simon huwen wou. Hij! erin toestemmen! wat zou de zak Napoleons... neen, wat zou de wereld wel zeggen?

Bertha was gewis niet voor Simon.

Neen, want zij was te zeer haren plicht indachtig om tegen haars vaders wil, hoe onredelijk die ook wezen mocht, het huwelijk aan te gaan. Vader had uitspraak gedaan, en alles was gezegd. Dat was hetgeen zij Simon deed begrijpen, wanneer hij eindelijk de langgewenschte gelegenheid vond om met haar eenen oogenblik onderhoud te hebben.

Hij had haar toen gevraagd, indien hij werkte, indien hij slaafde dag aan dag om wat goud te vergâren, en bij drie, vier jaren terugkwam om vaders toestemming op nieuw te vragen - of hij hopen mocht haar nog vrij te vinden? En zij zegde dat hij voorzeker arbeiden mocht om zijn lot te verbeteren, maar zij ried hem dat te doen om zijnentwil enkel, niet om harentwil. Hij mocht overigens vrede hebben: zij zou vrij blijven, zij begeerde niet meer te trouwen.

Tenzij met Simon...?

Neen, dat bekende ze niet, maar toen hij dat vroeg werden hare wangen rood, hare oogen vochtig. En Simon verliet haar, vol van hoop, haar vragend dat indien hij bij drie jaar geen welstand genoeg vergaderd had, zij op hem niet meer wachten zou, en maar doen zou wat heur hart heur ingaf.

Maar hij dacht dat men zooveel wonders verrichten kan in drie jaren, en hij was blijde....

Wie weet, wie weet zoo Bertha voor Simon eigenlijk niet wezen zou?

[p. 503]

Des anderen daags was Simon weg. Waarheen? Dat wist niemand te zeggen. Bertha wist het evenmin als de anderen: wat zij giste was dat hij de Fortuin was gaan zoeken. En zij dacht dat zij hem daartoe geene aanleiding had moeten geven, en dat zij liever brutaal alle hoop in 's jongelings boezem moest ontworteld hebben - hoe luttel zij ook die strengheid in het hart had - dan hem te laten henengaan, de wijde wereld in, waar zooveel ongelukken, zooveel gevaren te duchten zijn. Maar Simon was henen. En er bleef de arme maagd niets meer te doen dan haar leed te verkroppen gedurende den dag, om, des avonds, alleen in haar klein kamerken, vrijen teugel gevende aan hare droefheid, er een deel van den nacht weenend, en voor den reiziger biddend, over te brengen.

Simon was weg. Er zijn landen waar het goud bij hoopen is te vinden, waar het koren, schier zonder zorg, den akker bedekt, en waar de groote kudden vee, onbewaakt, onverpleegd, in weinige jaren tijds vertiendubbelen. Ja, maar zelfs in die landen is het mogelijk armoede te lijden. Simon ondervond het: de drie jaren waren om, en heel zijnen schat kon hij op het vlak zijner hand leggen..... Neen, neen! Bertha was voor Simon niet!

En de groote graanzak Napoleons: die vloeide nu zeker reeds over?

Simon gaf den strijd tegen het noodlot op. Hunne verbintenis was ten einde: Bertha was vrij - zij weze nu gelukkig met een ander. Hij zal hier blijven in de verre streek, tot God hem terugroepe uit zijne bittere pelgrimage. Hij zal Bertha vergeten.....

Zult gij Simon? Neen toch! Gij zult Bertha niet vergeten want zij is niet, zij is niet, zij is niet voor u!

Neen, hij vergat ze niet. Voor zijn dwalend oog zag hij steeds hare lieve gestalte rijzen: en gestadig

[p. 504]

hoorde hij in zijn brein het aanhoudend kermen van het molenrad en het ononderbroken geruisch van het ziedende water. Dat was hem eene droevige maar aangename muziek, en hij verraste zichzelven somtijds, plannen en afmetingen makende, om het evenbeeld van dat vriendelijke, verwijderde molenrad, dat hem altoos van Bertha sprak, hier op dat wilde strand op te richten.

Waarlijk! Eens stond het molenrad daar voltooid, gemaakt met de ruwe balken uit het naburig maagdelijk woud, omstoeid door klaterende waters, die voorheen onnuttig vloden, en die, nu eerst in het gareel gebracht, schenen te juichen dat zij ook tot iets dienen konden. En het molenrad draaide, draaide. En het water liep onder het molenrad door, schuimend en bruisend.... En, zie! de fortuin die, gezocht, niet gekomen was, kwam nu ongezocht: de molen bleek eene weldaad te zijn in de streek en Simons zak goudstukken was weldra grooter dan die van den onbarmhartigen molenaar, ginder.

In den eerste had het molenrad angstig gekrast, maar zijne stem wierd zoeter en zijne beweging vroolijker naarmate de buidel aanwies. En mettertijd kreeg het een gezang als dat van eenen vogel uit den Paradijze en het galmde 't geheele dagen uit:

‘Ga terug! Ga terug! Zij is vrij! Zij wacht!’

Was dat geen zoetelijk lied?

_**_*

Simon is terug. Simon is terug.

Welkom Simon.

- ‘En de molenaar? En de molen?’

Hoor Simon: De molen staat stil, en de molenaar is arm en Bertha is..... dood! - Dood?....

Dood, Simon. Dood.

En het molenrad ginder, dat van hoop sprak?

[p. 505]

Het loog, Simon. Het loog.

Neen, neen, Simon: Bertha is niet voor u!

Wierd Simon uitzinnig? Men meende het, maar het ging voorbij. Er zijn vele zaken die voorbijgaan.

Luister: hoort gij dat kreunen? Het is het oude molenrad dat weder onvermoeid, kentelt en wentelt; en het water juicht en joelt; en de zware meelzakken staan daar weder opeen, zoo dik gevuld als de naden maar houden kunnen.

En de zak gelds? O die wordt tijdig geleegd in den schoot der armen die komen vragen in Bertha's naam.....

Er zijn nu twee molenaars: een oude grijze en een jonge forsche die den ouden verzorgt om Bertha's wil.

Maar Bertha was toch niet voor Simon.

Neen zoo? Voor wien was zij dan?....

Adriaan.