Het Belfort. Jaargang 13

[p. 578]

Boerenkrijg.

De Boerenkrijg, die heerlijke gebeurtenis uit onze historie, was eenige jaren geleden ons om zoo te zeggen teenemaal onbekend; onze handboeken van geschiedenis repten er geen enkel woord over. De vergetelheid had zelfs zulken dichten sluier op den Belgischen Vendeêrkrijg geworpen, dat Rollier, de bijzonderste aanvoerder der ‘Jongens’, in 1851 te Willebroeck vergeten ten grave gedragen werd, slechts vergezeld van de leden zijner familie. Van Gansen was op zijne beurt in de jaren 40 even stil en ongemerkt van het wereldtooneel verdwenen.

Die onrechtvaardigheid heeft einde genomen. Orts is de geschiedschrijver geweest van dien glorierijken opstand en Conscience zijn dichter. Dank aan den roman van Conscience is het bloedig odyssee der Boeren gepopulariseerd geworden in gansch het land. Thans is eene geheele schaar mannen opgestaan en om strijd wordt de heldenkrijg der Boeren beschreven en bezongen, in woord, in muziek en in steen. Noemen wij, - en zeker vergeten wij er, - De Beule, De Vriendt, Van Vlemmeren, Troffaes, Van Ryswyck, De Waegenaere, Kervyn de Volkaersbeke, Van Britsom, Janssens, Claeys, Thys, De Potter, Moroy, Van Spilbeek, Opdebeeck, Pattyn, Van Caeneghem, Robyns, Palemaerts, Muyldermans, Sevens, Samyn, Cooreman, Joos, De Rycke, Bultynck, enz., enz.

De reeks feestelijkheden van algemeen karakter tot verheerlijking van de moedige boeren, die in 1798 riek en roer, zeissen en pistool opnamen tot verdediging van ‘Godsdienst en Vaderland’, heeft Zondag 31 Juli aanvang genomen te Overmeire. Overmeire heeft in die bange tijden het eerst de klokken tot opstand doen luiden, het was rechtvaardig en billijk dat Overmeire thans het eerst de klokken tot jubelzang deed galmen.

Die klokken wier noodgeklep 100 jaren geleden geheel het land in opstand bracht, wier snikkend getamp van toren tot toren zich voortzette met de snelheid van een loopend buskruitvuur; die klokken zullen althans weder de voorzangers zijn, maar de voorzangers van een lied van zege en triomf, dat zal dreunen overal waar eene statie geweest is van den bloedigen kalvarietocht van onze heldhaftige Boeren.

Bornhem herdenkt de helden den 8 Augustus, Turnhout den 21, St-Niklaas insgelijks den 21, Hasselt den 28, Moll den 4 September, Thielt den 8, Haasdonk den 18, Meerhout den 19 en Kortrijk den 9 October. Antwerpen en andere plaatsen bereiden op hunne beurt herinneringsdagen; Leuven had den 22 Mei reeds een plaatselijk feest gevierd.

[p. 579]

Duizenden uit al de standen der maatschappij waren naar Overmeire gestroomd; geen huis op die lieve en volkrijke gemeente dat niet bevlagd was; de plechtige mis in open lucht gezongen door kanunnik Verschueren, een kind van Overmeire, was indrukwekkend; de heerlijke rede uitgesproken door den eerw, heer Dr Claeys klonk manhaftig en welsprekend. Het museum van voorwerpen uit den Boerenkrijg was eene ware veropenbaring; de gelegenheids-cantate gedicht door A. Bultynck en getoonzet door A. Troffaes, werd geestdriftig toegejuicht; de stoet der 80 bijgetreden maatschappijen, het festival, de overgave van het gedenkteeken aan het magistraat der gemeente, het turnfeest, het concert, de redevoeringen van de heeren E. Tibbaut en A. Sevens, de vertooning der lichtbeelden, alles in een woord, liep goed van stapel en dient aangestipt te worden.

Eere aan het inrichtend comiteit en inzonderheid aan volksvertegenwoordiger Emiel Tibbaut, die de inrichter en de ziel der feestelijkheden geweest is.

Het monument dat eere aan zijnen beeldhouwer doet, den welgekenden



Gentschen kunstenaar Alois De Beule, verbeeldt een boer die met het vaandel in de eene hand, met de andere den vijand aanwijst. Een makker die op den trommel de ‘Jongens’ samengeroffeld heeft, bukt zich en grijpt zijn op den grond liggend geweer. De groep is harmonievol beheerscht door het vaandel met zijn kruis in top

Het gedenkteeken is sprekend van opvatting en uitvoering, doch ware het een meter grooter, het schijnt ons dat het meer effekt zou maken op de groote dorpplaats. De idealen van den eene zijn die van den andere niet, wat mij betrefi, iever zag ik meer karakter en manhaftigheid in de figuur van den vaandeldrager.

Ziehier, in afwachting dat wij ze in haargeheel mogen mededeelen, den korten inhoud van de heerlijke redevoering van den eerw, heer pastoor Claeys:

‘'t Is vandaag, riep hij uit, een overheerlijke dag voor Overmeire. Hier wordt het eerste volksfeest gevierd tot herdenking van den Boerenkrijg.

De feestzang, hier aangeheven, zal straks door steden en dorpen voortgezongen worden.

[p. 580]

Het kwam aan Overmeire toe het eerst de jubelklok te luiden, aan Overmeire dat, honderd jaar geleden, eerst de noodklok had geluid.

Van waar, vraagt spreker, kwam die opstand? De neerlaag van Oostenrijk had ons in de klauwen geworpen van de Fransche republiek, dat wangedrocht, op eigen grond zoo gruwelijk, roofzuchtig, goddeloos en bloeddorstig, bezoedeld met koningsmoord en burgermoord, met vervolging tegen godsdienst en priesters, met aanslag op het goed van kerk en edeldom.

Dat wangedrocht valt op ons weerloos land en roept het als een struikroover toe: uw geld en uw goed, uw geloof en uw leven!

Spreker bewijst dat de conscriptie, het opeischen der jongelingschap, om in vreemde landen haar bloed te gaan vergieten voor den roem harer verdrukkers, de druppel was die de maat van het geduld onzer vaderen deed overloopen.

Hij verhaalt in korte, maar krachtige trekken, de wisselvalligheden van den Boerenkrijg totdat de vaderlandsche helden te Hasselt geheel werden verpletterd, en vraagt zich af of de leiders van den opstand geene vermetelen, geene roekelooze waaghalzen waren, die wisten dat zij nutteloos het bloed van zooveel honderden opofferden. Neen, roept hij uit: zij wisten dat de opstand in Vendée voortduurde, dat Rusland en Napels zich gereed maakten om de Fransche republiek aan te vallen, zij konden de hoop koesteren het Vaderland uit de klauwen van den dwingeland te verlossen.

Spreker schetst in roerende bewoordingen den diepen godsdienstzin, de gulzigheid naar geloof der opstandelingen. Daarom was overal hun eerste werk de sedert vier jaren geslotene kerken te openen, de klokken te luiden, God te loven en te danken. Op éénen namiddag zingen zij het lof te Erpe, te Meire en in twee andere parochien. Waar dit vooral uitscheen was te Hasselt, waar zij, wetende dat zij naar den dood gingen, in stomme gelatenheid den laatsten zegen ontvingen van den priester Huveneers die hen vergezelde.

Sprekende over de aanwezigheid der priesters in de rangen der Boeren riep hij uit: Waar zouden de arme verjaagde, met den dood bedreigde priesters zich bevonden hebben dan in 't midden van hunne getrouwe geloovigen, de eenigen bij wien zij troost vonden voor hun priesterhart en welke het hun plicht was in hunne laatste stonden bij te staan en te versterken?

De Boeren, zegde hij ten slotte, zijn overwonnen geworden, doch de uitslag telt voor niets, daar waar het doel wettig, ja heilig is. Zij bezweken onder de overmacht, doch niettemin zijn zij helden.

Wij begroeten u, Rolier, Eelen, Van Gansen, Corbeels en zooveel anderen! Dit gedenkteeken zal ons ten eeuwigen dage herinneren wat gij geweest zijt en wat gij gedaan hebt. Leve het Vaderland!’