De Beweging. Jaargang 5

[p. 306]

Varia

I

Le Misanthrope

Een stuk kan men het niet noemen. Het is het tafreel van Alceste en Célimène omgeven door de personen die hun karakter doen uitkomen.

Een type van behaagzucht is Célimène eigenlijk niet. Zij houdt wel van Alceste, maar zij vermaakt zich ook graag met de anderen. En Alceste is niet zoozeer een menschenhater als wel een man die, van nature weinig plooibaar, door zijn omgeving tureluursch en ijverzuchtig geworden is.

Het verloop is nauwelijks een ontwikkeling en het eind mag niet den naam hebben van ontknooping.

Als het waar is dat Molière in Alceste zichzelf en in Célimène zijn vrouw teekende, dan zou ik zeggen: Ziedaar de oorzaak waardoor hij die figuren niet scherper omtrekt: hij kon zich niet van hen losmaken.

Toch is de schets het werk van een groot meester. De satire op het gezelschapsverkeer is er volledig in en de werking van de meeste tooneelen moet voortreffelijk zijn.

De beste tooneelen? Die van Oronte met het sonnet, en die tusschen Célimène en Arsinoé. Maar die hebben met de handeling maar zijdelings te maken.

In hoogeren zin beter is de psychologie van Alceste in het begin.

De petit-maîtres zijn goed geschetst.

[p. 307]

II

Te zijn of niet te zijn: ziedaar de vraag.
Of 't eedler is in onzen geest te dulden
De worp en pijlen van 't venijnig lot,
Of wapens dragend tegen heir van moeiten
Ze te weerstaan en beëinden? Sterven: slapen;
Niet meer; en denken dat een slaap kan enden
Hartpijn en duizend kwalen die ons vleesch
Natuurlijk plagen, - 't zou een uitkomst zijn
Vromelijk te begeeren. Sterven, slapen;
Slapen! droomen misschien: ja, daar's de kneep;
Want wat - dit sterflijk vel eens afgestroopt -
Voor droomen in dien doodsslaap komen mogen,
Dat doet ons aarzlen: dáár schuilt het ontzag
Dat zóó langleefsch menschlijke ellende maakt.
Want wie droeg striem en schimping van zijn tijd,
Verdrukkers onrecht, trotsaards hoongelach,
Pijn van versmade liefde, 't traag gerecht,
De ambtenaars-onbeschaamdheid en de stooten
Die steeds verdienste van onwaardgen duldt,
Als hij zichzelf tot rust-voor-goed verhielp
Door 't simpele ijzer. Wie zou zwaar belaên
Zich slepen, zweetende onder levens last,
't Zij dan dat vrees voor wat op 't sterven volgt,
Die ondoorvorschte wereld van wier grens
Geen mensch terugkeert, onzen wil verwart
En liever 't leed doet dragen dat ons plaagt
Dan vliên naar 't andre dat wij nog niet zien?
Zoo maakt bewustheid lafaards van ons; zoo
Wordt de aangeboren kleur van vast beraad
Zieklijk door bleek gedachten-grauw getint,
En plannen vol van pit en daadlijkheid
Draaien door dat ontzag hun stroomen dwars,
Winnen geen naam van daad zich.

Albert Verwey.