De Beweging. Jaargang 5

[p. 311]

Aanteekening na een bezoek aan de tentoonstelling van kunstnijverheid te Stockholm

Het is wel om zich bezwaard te gevoelen, wanneer men, bij het verlaten van een tentoonstelling als deze, lust heeft in een ongunstig oordeel uiting te geven aan zijn onvoldaanheid.

Daar was een verrukkelijke zomervaart van Blasieholmen naar Djurgards Staden, waarbij men over Skeppsholmen heen de glimmerende granietwanden ziet van Mosebacken.

Daar was aan den ingang van de tentoonstellingsterreinen het tijdelijk Eethuis, waar men, voor den halven cirkel van hooge vensters in de groote bovenzaal, zich sterken en verfrisschen kon, ook met de oogen die op die heele bedrijvige stroom en haven verheugd neerzagen.

Daar was die ruime en overzichtelijke aanleg van bijgebouwen en hoofdgebouw, een geheel dat in geen enkel opzicht den indruk van een kermis maakte, en waarvan de bezichtiging minder vermoeiend was dan van eenigen vroeger bezochten.

In den vorm van een voet, waarvan het gedeelte boven den dunnen enkel en beneden het Eethuis, door enkele modellen van gemeubelde land- en arbeidershuizen gevuld is, terwijl de voet-zelf gevormd wordt door het hoofdgebouw, heeft dit geheel een dergelijke afwisseling van openlucht-terrein, en van kamers en doorgangen rondom fonteinen en binnenplaatsen, dat men zich beurtelings geboeid en opgefrischt voelen kan en nergens onder den vloek komt van de opgeslotenheid. Zelfs bij het zwoele Juliweer speelt de lucht van het water door alle ruimten. En de aaneenschakeling van die ruimten is zóó eenvoudig, de aanwijzingen hoe men te gaan heeft, zijn zóó duidelijk, dat men nergens moeite heeft om, het vele ziende, zeker te zijn dat men alles ziet.

[p. 312]

Bovendien, leerzaam voor den liefhebber van kunstnijverheid is de tentoonstelling in hooge mate. Maar met deze opmerking begint het bezwaar dat ik geloof terecht te mogen maken en dat toch aan menigen inzender onrecht doet.

Het komt mij voor dat de zweedsche kunstnijverheid zich nog zoo goed als geheel bevindt in een tijdperk, waarvan we zoo gaarne geloofden dat het nu gesloten was. Zij kent, zoo komt het mij voor, nog zelden anders dan de nabootsing van het historische.

Hoeveel werk, hoe oneindig veel zorg moet besteed zijn aan wat we zoo wegwerpend noemen. Nabootsing van het historische. Meubelen uit alle eeuwen, van velerlei beschavingen, weefsels uit alle landstreken van Scandinavië. Hoeveel werk en zorg van nabootsing, en hoe weinig oorspronkelijks. En erger: in die nabootsing en in de toepassing van nagebootste vormen hoe weinig smaak.

Daar was één vertrekken-reeks, ook maar één, die èn door de keus van de enkele stoffen, èn door hun uitstallingsgeheel den stelligen indruk van goeden smaak maakte. Het was de afdeeling van de Föreningen för Svensk Hemslöjd. Die zaal met haar aangrenzende kamers en tuin gaf een gevoel van rust en voornaamheid dat men nergens terugkreeg.

Dan waren er de vertrekken van Handarbetets Vänner, waar niet zoozeer het geheel, maar het stijl-, zoowel als fantasieen smaakvolle werk van Maria Sjöström boeide en genoegen gaf. Een paar voortreffelijk gekomponeerde, geborduurde misgewaden en verscheidene kleeden, die mij haar doen herinneren.

Ondanks het vele leerzame van deze tentoonstelling - veel en velerlei - zoo weinig (al was er wel wat meer dan ik noemde) dat een bevrediging geeft aan smaak en kunstzin. Men voelt zich bezwaard het uittespreken. Men heeft een gevoel alsof men menigen onbekenden deugdelijken arbeider een grievend onrecht doet. Toch heeft ook hij die alleen met smaak en kunstzin waarneemt, een recht zijn gewaarwordingen weer te geven. Toch is misschien het onrecht dat hij aandoet noodig, om het hoogere recht van de schoonheid te handhaven.

Albert Verwey.