Het Boek. Jaargang 13

Uit Noord- en Zuid-Nederlandsche bibliotheken

De bibliotheekbenoemingen

Met ingang van 1 Mei 1924 is als Directeur der Leidsche Universiteitsbibliotheek aangesteld Dr. F.C. Wieder, Bibliothecaris der Landbouw-Hoogeschool te Wageningen.

De beslissing heeft zich wel lang laten wachten. Onze overheden blijven ten opzichte van de bibliotheken bij de zonderlinge opvatting dat het er daar niet zoo erg op aan komt, of er een directeur is of niet. De zaak loopt toch wel; of het wetenschappelijke werk lijdt onder het gemis van een besturende hand, en onder het tekort aan werkkrachten bij zoo'n lange vacature, daarom bekommeren de heeren zich niet - of liever zij hebben er niet het minste begrip van.

En wat moeten we denken van de benoeming zelve?

Een kundige en werkzame Conservator, die bovendien de taak van bestuurder vaak lang achtereen heeft moeten vervullen, is voorbijgegaan, en ziet een ander boven zich geplaatst. En de Leidsche bibliotheek komt nu eens niet onder het bestuur van een classiek literator. Geeft een en ander geen reden tot ernstige bedenking? Het ligt niet op onzen weg, deze vragen te bespreken; de overwegingen die tot de beslissing geleid hebben zijn ons niet bekend.

Maar wel is er aanleiding tot voldoening. Vóór de beslissing zijn de aangewezen raadslieden gehoord, en men heeft geen gehoor gegeven aan onbevoegde buitenstaanders. Van ongewenschte politieke invloeden, waarvan in de pers sprake was, is ten slotte niets gebleken. En men heeft ook niet geluisterd naar een professorale aanbeveling voor een der ‘beste leerlingen’ aan wien Zijn Hooggeleerde zonder aarzelen ‘eenige taak zou durven opdragen’, al was hij dan ook in bibliotheekzaken volkomen onervaren.

[p. 154]

De heer Wieder is in onze bibliotheekwereld een van de vooraanstaanden, en hij is zeker de ‘man van wetenschappelijk karakter, die daaruit zelfstandigheid en kracht ontleent, dat hij in een bepaald vak een uitstekende geleerde is.’ Voor de classieke codices zal naast hem, naar we mogen hopen, de kundige Conservator dr. Büchner, werkzaam blijven. Kan het tusschen hen beiden tot vruchtbare samenwerking komen, dan mogen we misschien hopen dat de catalogiseering der handschriften, en ook het drukken van den handschriften-catalogus met nieuwe kracht wordt ter hand genomen:

En wat vindt de nieuwe Bibliothecaris bovendien veel nuttigs te doen! Wat ordelijke administratie betreft, zal hij nauwelijks behoeven in te grijpen; in dat opzicht heeft de Leidsche bibliotheek een ongerepten goeden naam.

Maar juist op wetenschappelijk gebied is er zeker veel goeds te doen. We denken aan speciale catalogiseering; de Leidsche bibliotheek is de eenige onzer groote bibliotheken, waarvan de incunabelen niet in een gedrukten catalogus beschreven zijn. We denken aan al het bibliografische werk, vroeger door Petit gedaan, maar waarvan de laatste jaren niets meer in het openbaar verscheen. En de kostbare geografische verzamelingen, waarvan, ook al door Petit, een kaartcatalogus is gemaakt, komen nu onder een volkomen bevoegd deskundige.

Veel minder voldoening geeft de gang van zaken in Amsterdam. Daar worden de deskundigen opzettelijk niet geraadpleegd; den Bibliothecaris heeft men zelfs niet willen hooren; den eenigen volkomen bevoegden Hoogleeraar, die ronduit verklaart dat verbinding van Universiteitsbibliotheek en Leeszaal onder den Leeszaaldirecteur inderdaad het einde zal zijn van de Universiteitsbibliotheek als zoodanig, laat men praten. Het advies van den Senaat wordt eenvoudig ter zijde geschoven. De eenige raadsman is een Bezuinigingsinspecteur, die van bibliotheekzaken nauwelijks begrip heeft; voor wien de geheele wetenschap ouderwetsch en waardeloos is, uitgenomen de moderne cijfervakken, de efficiency, die wetenschap zonder verstaanbaren naam; en voor wien bibliotheekzorg bestaat in handige opstelling van een handels-boekerij. En Curatoren der Universiteit zelven stellen zich onder het gezag van zoo'n man!

B.

Universiteitsbibliotheek te Utrecht. - een nieuwe catalogus

Wie het uitleenbureau binnentreedt, ziet aan zijn linkerhand een ladenkast met het opschrift ‘trefwoordencatalogus’. De bedoeling van dezen nieuwen catalogus worde hier in het kort toegelicht.

Gelijk bekend is, zijn de titels in de boekjes alfabetisch volgens de schrijversnamen (bij anonymen en pseudonymen volgens het eerste zelfstandig naamwoord), in de laden systematisch naar de onderwerpen gerangschikt. De systematische catalogus is de kroon op de vruchtbare bibliotheekwerkzaamheid van den heer Van Someren, die bijgestaan door tal van medewerkers daaraan een kwart eeuw heeft gearbeid en aan de bewerking en de voltooiing kosten noch moeite heeft gespaard.

Voor een doeltreffend gebruik echter moet de bezoeker zich eerst indenken in de indeeling, die aan den systematischen catalogus ten grondslag ligt. Dat is een ernstig bezwaar, want aan de meeste bezoekers ontbreekt daartoe óf de tijd óf de gelegenheid. Zij willen onmiddellijk de titels van de boeken, die zij noodig hebben, voor zich zien. Aan dien wensch nu tracht de trefwoordencatalogus tegemoet te komen.

De titels der aanwinsten sinds 1922 zijn op groene kaarten geplakt: links bovenaan staat het trefwoord, dat het hoofdonderwerp van het boek aangeeft, rechts bovenaan het volgnummer van den systematischen catalogus. (Dit nummer maakt het derhalve mogelijk de geheele groep, waartoe het

[p. 155]

onderwerp behoort, onmiddellijk in den systematischen catalogus te vinden). Deze groene kaarten zijn alfabetisch op de trefwoorden geplaatst. Op rose kaarten zijn de onderwerpen van den systematischen catalogus, met bijbehoorend nummer in den rechterbovenhoek, in alfabetische volgorde daartusschen gevoegd. De groene en de rose kaarten vormen dus samen een klapper op den systematischen catalogus. De groene kaarten hebben echter ook een zelfstandige waarde, omdat zij aan de bezoekers de nieuwste litteratuur, die de bibliotheek verwierf, naar trefwoorden gerangschikt, onmiddellijk aan de hand doen.

Om ook den alfabetischen catalogus dienstbaar te maken aan den systematischen, is sinds 1922 onder de titels der nieuwe aanwinsten achter het plaatsnummer tusschen haakjes het volgnummer van den systematischen catalogus gedrukt. Dit nummer verwijst, evenals op de bovengenoemde groene kaarten, den bezoeker naar de afdeeling van den systematischen catalogus, waar hij de litteratuur over hetzelfde onderwerp bijeenvindt.

Ontwerp-handleiding voor de rondzending van de titel-briefjes voor de algemeene tijdschriftenlijst

1.	De bibliotheken, die medewerken worden ieder met een eigen cijfer aangeduid, nl. de U.B. te Amsterdam 1 de Technische Hoogeschool te Delft 2 de Kon. Bibliotheek te Den Haag 3 de U.B. te Groningen 4 de U.B. te Leiden 5 de U.B. te Utrecht 6 enz.
2.	Om het cijfer der bibliotheek wordt met de pen een vierkant haakje getrokken als het tijdschrift compleet aanwezig is.
3.	Is het tijdschrift slechts aanwezig tot een bepaald deel, dan wordt dit aangeduid door in het hokje van de 2de rij onder het bibliotheekcijfer het deel- en jaarcijfer te zetten met een streepje ervoor. Is het tijdschrift slechts voorhanden vanaf een bepaald deel, dan wordt dit aangeduid door in bedoeld hokje achter het deel- en jaarcijfer een streepje te zetten.
4.	Is van eene reeks het middenstuk in aansluitende deelen voorhanden, dan worden het eerste en het laatste deel- en jaarcijfer dier deelen door een streepje verbonden. Ontbreken in het midden der reeks een aantal aansluitende deelen, dan wordt dit aangeduid door: ontbr.....-.... in bedoeld hokje te zetten.
5.	Ontbreken verschillende, niet aansluitende deelen, dan wordt dit aangegeven door: Onv. of Z. Onv. in genoemd hokje te zetten.
6.	Andere opmerkingen komen onder de zwarte streep in een noot, aangeduid door een ster * met bibliotheekcijfer.
7.	De bibliotheek, die een titelbriefje maakt van een niet compleet voorhanden tijdschrift, vermeldt alleen de aanwezige deelen. De volgende bibliotheek, die het tijdschrift wel compleet heeft, moet een nieuw titelbriefje maken en daarop het bezit van hare voorgangster vermelden in het hokje onder het cijfer van die bibliotheek.
8.	De titels zijn alphabetisch geplaatst volgens het eerste substantief. De verdere rangschikking is geschied naar de op dat substantief volgende woorden evenals in de in 1903 gedrukte Leidsche lijst van periodieken, waarvan de uitgeknipte titels dienen als legger voor de rond te zenden titelbriefjes.