De Brakke Hond. Jaargang 8

[p. 141]

Katlyn Nevelsteen
Champagne

Ze begroeten elkaar bij het binnenkomen, delen ijskoude handen uit. Buiten schijnt de zon. Het restaurant ruikt muf. Er werd in lang niet gegeten.

Ze zijn met dertien. Acht volwassenen. Vijf kinderen.

De vader en de moeder.

De oudste zoon en de schoondochter.

De oudste dochter en de schoonzoon.

De jongste dochter en de vriendin.

De kinderen van de oudste zoon.

De kinderen van de oudste dochter.

Ze schuiven geruisloos aan tafel aan.

De vader maakt een gebaar naar de kelner. Die maakt een diepe buiging. Een vreemde buiging in zijn afgesleten pak.

Aan de muren een vergeeld schilderij. De tijd is hier geweest, liet sporen achter, moest onverhoeds vertrekken. Op een kleinere tafel een oudere krant als bewijs.

Zij schuiven aan de grote tafel aan. Ze zeggen niets. De kinderen eten al. Ze eten voor de dampende schotels door de zorgvuldige kelner op tafel worden neergezet. De kelner blijft buigen, ook als daar geen enkele reden toe is. De moeder laat alles aan de vader over. Ze zegt welk dessert ze wil, verder maakt het niet veel uit voor haar. De vader maakt nog een gebiedend gebaar. Naar de kelner? Naar de moeder? Naar de kinderen? Niemand reageert. De vader schijnt het niet op te merken.

Recht tegenover de tafel een groot aquarium. De blikken glijden vaak naar de vissen, naast de ogen van de tafelgenoten. De monden doen het meeste werk. Zij spelen een verfijnd gezelschapsspel, waarvan de regels slechts door de eigenlijke familiekern begrepen worden. Niet door de schoondochter. Niet door de schoonzoon. Niet door de vriendin, van wie de

[p. 142]

aanwezigheid onopgelost blijft voor de kelner. Eén van de spelregels is dat geen enkele mond op een andere mond mag reageren, geen enkel oor begrijpend naar een ander gezicht mag toegewend.

‘We hebben je in lang niet gezien’ kan gevolgd worden door ‘De postbode was laat vanmorgen.’ Of een variant. Er zijn ruime keuzemogelijkheden, iedereen is vrij in dat opzicht. Pijnlijk wordt het als een antwoord toevallig toch op een vraag past, als een dekseltje van een jampot dat toevallig ook voor de honingpot geschikt is.

De oudste mannen mogen wel op een logische reactie rekenen, beter nog, ze dienen een respectvol antwoord te krijgen. Niet eerlijk, wel respectvol. Dat hebben de losse aanwezigen, diegenen die zich niet door de bloedband verbonden weten, nog altijd niet volledig begrepen. Zij durven fouten maken. Reageren soms spontaan op elkaar, geven elkaar heimelijke knipoogjes tijdens het spel of staren verveeld naar hun nagels. Het familielid dat zich het meest met de dissident verbonden voelt, kan dan optreden of onder de tafel met de voeten spreken. Dan haalt de familie opgelucht adem.

Nu brengt de kelner de eerste schotel. Een dampende pot wordt aan het uiteinde van de tafel gezet. De kinderen zijn al klaar, zij hebben gegeten nog voor het eerste soepbord buigend wordt gevuld. Ze beginnen kriskras door de ruimte te rennen. Eentje struikelt, valt en huilt. Iemand staat op van de tafel, helpt het kind recht en droogt de tranen. Is het de moeder van het kind? Is het de oudste of is het de jongste dochter? Het heeft niet veel belang. Het kind is getroost. Het spelen herbegint. De volwassene schuift terug bij aan de tafel. Niemand heeft haar afwezigheid gemerkt.

De kelner blijft schotels aandragen.

Niemand zegt iets en iedereen praat.

‘Heb je je belastingbrief al ingevuld?’ De vraag wordt

[p. 143]

gesteld, de moeder rekt de hals, kijkt uit naar het dessert maar blijft tegelijkertijd kaarsrecht op haar stoel zitten. De belastingvraag rolt onopgelost op tafel, wordt nog éénmaal herhaald, blijft tenslotte onbeantwoord tussen de hoofden hangen.

Monden kauwen, handen worden uitgestoken naar glazen. De kreten van de spelende kinderen overstemmen de oorverdovende stilte van de volwassenen. De lippen van de vader glanzen. De kelner is diepbuigend verdwenen. De familie is alleen. Er zijn geen andere gasten. De tijd nam hen mee.

‘Deze wijn is de beste wijn. Deze wijn is onovertreffelijk’ zegt de oudste zoon met eerbied in de stem, eerbied voor zijn eigen gezag. De vader krimpt. Met onderdanige blik kijkt hij naar de oudste zoon en beaamt. ‘Werkelijk de beste’ knikkebolt hij. Hij wordt slaperig van het warme eten. ‘Werkelijk de beste keuze, zoon.’ Hij blijft knikkebollen. De zoon heeft al enige tijd zijn taak overgenomen. Hij blijft vanaf nu alles regelen.

Er ontstaat meer animo in het gezelschap. De kinderen lopen nog heen en weer, niemand let nog op hen. Nu glijden ook de stemmen van de volwassenen over de stilte van de ogen. Stemmen schaatsen rond op dure woorden. De wijn helpt een handje. Niemand vertelt een grapje, maar iemand lacht. De oudste zoon blinkt van zelfverzekerdheid. ‘De Marokkanen’ zegt hij. ‘De werklozen. De gehandicapten.’ Hij deelt vuistslagen uit met klanken. Mensen worden op een hoopje geveegd. De oudste dochter fladdert onhandig tussen de vuistslagen door. Haar stem klinkt wat brommerig plots, ze denkt dat ze een stoot gevoeld heeft tegen haar buik. Het kan ook inbeelding zijn. Het is niet erg duidelijk wat de oudste zoon bedoelde. Waarschijnlijk heeft ze zich vergist, het gaat hier toch om een feest.

Ze herinnert zich nu de reden van de samenkomst, heft het glas op de moeder, die wacht op het dessert. ‘En nog vele jaren, moeder’ zegt ze warm, maar de moeder heeft het niet gevoeld. Ze kijkt angstig naar de vader die nu voorgoed in slaap is

[p. 144]

gevallen. Hij hangt lichtjes snurkend boven zijn bord.

De kinderen zijn moe van het spelen. De kelner heeft de kleinste opgevist uit de afvalbak en brengt hem, beleefd terug. ‘Uw eigendom, meneer’ zegt hij tot de slapende vader. Die knippert even met de ogen, als had hij het gehoord, zinkt dan weer weg in zijn diepe slaap.

De kinderen zitten terug aan tafel. De deur van het restaurant rinkelt. Een verstrooide gast. De kelner haast zich naar de uitgang. ‘Een vergissing, mevrouw, wij zijn al jaren gesloten. De tijd is hier al lang vertrokken. Probeert u aan de overkant eens’ Hij wijst hierbij naar het restaurant aan de overkant dat er precies hetzelfde uitziet. De vrouw haalt verveeld de schouders op, mompelt een verontschuldiging en vertrekt. De kinderen hebben de scene ademloos gevolgd. Ze beginnen te zeuren om ook naar de overkant te vertrekken, maar nu slaapt ook de oudste zoon. De moeder, die op het dessert wacht, kijkt hulpeloos naar de oudste dochter, die boos haar serviet in reepjes scheurt. ‘Het is jouw verjaardag, moeder, jij beslist’ zegt ze tegen beter weten in. De vriendin die zich tot nu toe hoofdzakelijk met de vissen beziggehouden had, barst in vrolijk lachten uit. Alle ogen draaien zich verstoord naar de andere kant, alleen de moeder blijft uitkijken naar de kelner en de ogen van de jongste dochter liggen liefdevol in die van de vriendin.

De kelner lijkt van de aardbodem verdwenen. Na een tijdje ziet de jongste dochter hem opdienen in het restaurant aan de overkant. De tijd is definitief vertrokken, herinneringen kunnen hun intrede doen. De niet-familieleden stellen voor een partijtje te kaarten. De kinderen stemmen vrolijk joelend in. De drie vreemde eenden in de bijt en de vijf kinderen schuiven aan een andere tafel aan.

Aan de grote tafel zitten nog de vader, de oudste zoon, de moeder en de twee dochters.

De moeder kijkt teleurgesteld naar de ander tafel. ‘Kregen

[p. 145]

zij al dessert?’ vraagt ze aan de oudste dochter. De oudste dochter heeft medelijden met de moeder en loopt naar de keuken om een dessert te zoeken. Ze komt met lege handen terug. De vader en de oudste zoon hangen scheef boven hun bord. De zoon snurkt jonger dan de vader, het snurken van de vader klinkt gewetenlozer. De moeder merkt eindelijk dat de mannen slapen en trekt zachtjes aan hun mouw. ‘Wakker worden, wakker worden, het dessert moet nog volgen!’ Haar stem is gebarsten van het lange wachten, er klinkt weinig hoop door. Ze barst in snikken uit. De jongste dochter slaapt noch weent. Ze kijkt vragend naar de moeder. ‘Ze worden straks wel wakker, huil nu maar niet, ze nemen je altijd weer mee naar huis.’ Ze zegt het zonder overtuiging, haar ogen zoeken de vriendin. Dan ziet ze hoe ook dat gezelschap naar de overkant verdwenen is. Ze zitten in het andere restaurant en worden vriendelijk bediend door de knipbuigende kelner. Ze lachten en heffen het glas. De huid van de kinderen vangt de zon op die nu overdadig binnenschijnt in het restaurant aan de overkant.

Hier is alles duister en stil geworden. Je hoort alleen het zachte snikken van de moeder, het grove snurken van de vader, het lichtere ronken van de zoon, het scheuren van de papieren servietten door de oudste dochter.

‘Waarom heb je het gedaan?’ vraagt de jongste dochter aan de vader. Ze houdt haar mond bij het oor van de slapende vader en herhaalt haar vraag. ‘Waarom heb je het gedaan?’ De vader antwoordt niet. Een luide kreet stijgt op uit zijn binnenste zonder dat hij wakker wordt.

Nu gaat de dochter tot bij de moeder. Haar snikken is heviger geworden, haar kin beeft onophoudelijk, haar wangen zijn kletsnat. Ze blijft aan de mouwen van de mannen trekken. De dochter haalt een zakdoek boven, droogt de wangen van de moeder. Dan vraagt ze ook aan de moeder: ‘Waarom hebben zij het gedaan?’ De moeder kijkt verschrikt de andere kant uit. ‘Het dessert’ zegt ze bevend, ‘ik wil nu eindelijk mijn dessert.’

[p. 146]

De jongste dochter legt haar hand op die van de oudste dochter en vraagt ‘Hebben ze het ook met jouw gedaan?’ De oudste dochter kijkt op, aarzelt. Haar hand is gestopt met de scheurende beweging. Ze antwoordt iets, maar het hernieuwde snikken van de moeder overstemt elk ander geluid.

De oudste dochter blijft haar antwoord herhalen. Om het onstuitbare geluid van de moeder te doen ophouden, neemt de jongste dochter een champagnefles. Ze laat de kurk in de richting van de mannen knallen. De moeder blijft wenen, maar ingetogener, haast zonder geluid nu. De mannen zijn wakker geworden.

‘Heerlijke wijn’ zegt de oudste zoon, ‘werkelijk heerlijke wijn.’

‘Ja’, beaamt de vader onderdanig. ‘Je hebt gelijk, zoon, heerlijke wijn.’

Ze vallen luid snurkend in elkaars armen.

De jongste dochter hoort eindelijk het antwoord van de oudste dochter.

De moeder moet het altijd geweten hebben.

Daarom stopt zij niet met wenen.

Nu gaan ook de oudste dochter, de jongste dochter en de wenende moeder naar het restaurant aan de overkant.

Daar krijgt de moeder eindelijk haar dessert.