Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 100

[p. 270]

Henri Schoofs
Een winderige dag

De zomer was bijzonder nat en winderig geweest.

Toen ik het kleine station in de mijngemeente verliet, blies mij de kille najaarsstorm zo hopeloos in het gezicht, met harde, schuine regendruppels daartussen, dat ik onmiddellijk de straat afzocht voor een geschikt schuiloord. Zelden ook had ik zulk een onvriendelijke straat gezien, met zwartbestofte huizengevels, die mij cynisch en nors aankeken.

De wind gierde en rukte aan de bomenkruinen en, boven de lage herberg, aan het uithangbordje, alsof hij me dat naar het hoofd wou smijten.

Murw en verkild tot in het merg opende ik de deur en zocht een plaatsje naast het raam. Er waren nog andere vluchtelingen daar, mensen met reiskoffers, die, waarschijnlijk als ik, wachtten op de trein, die pas een uur later zou toekomen. Er was daar ook een vaalbruine piano met verbleekte, groene zijde achter zijn paneelwerk; er was een wankele tafel in het midden met een groezelige vaas daarop en namaakchrysanthemen er in, die tussen gekleurd gras zaten en er was een slechtgeschilderd Kempisch landschap aan de muur. Maar, hoe dan ook, hier, met de regen en wind van mij gescheiden door de ruiten met de gescheurde gordijntjes, hier was ik veilig.

Ik had juist koffie besteld, toen een vrouwtje van middelbare leeftijd binnenkwam. Eigenlijk werd het zowat binnengewaaid door de wind, als een neerdwarrelend blad van de herfstbomen.

Ze bekeek me zenuwachtig, glimlachte bleekjes en begon toen in haar ouderwetse, zwarte handtas te zoeken, waarbij ze kleine knorgeluidjes van opwinding uitbracht. Ik bekeek haar belangstellend; met haar grijze krullen die door de wind onder een vrij dwaze, onmodische en ronde hoed in de war gebracht waren, met haar even onmoderne luipaardvellen mantel en met haar bruine ogen, zag ze er wat uit als een verlaten en verloren fragment van verleden tijden.

Toen de waard mijn koffie bracht, kwam ze op de stoel naast mijn tafeltje zitten en toen ik de suiker in mijn tas wierp, begon ze zachtjes en aandoenlijk te snikken.

Ik zat haar enkele ogenblikken roerloos en onthutst aan te kijken.

‘Er is ook weer zoveel wind’ zei ze verontschuldigend, en dan: ‘Ik heb geen zakdoek mee, asjeblief’.

[p. 271]

Ik diepte mijn eigen zakdoek op en zei: ‘Misschien zal het beter gaan als U iets gedronken heeft’.

Haar gezichtje klaarde onmiddellijk op; ik dacht: net een kind, dat men een kleinigheid beloofd heeft.

‘Ja, natuurlijk meneer. Misschien heb ik wel wat koffie nodig. Alhoewel, jarenlang al, sinds ik ziek ben, heb ik die brieven nooit kunnen uitstaan. Ze brengen me zo in de war, net als nu ook.’

Ze had uit haar tasje een verkreukte omslag gehaald en zat hem zenuwachtig te bekijken.

‘Het gaat zo,’ zei ze weer: ‘er is de eerste stap van de brievenbesteller 's morgens in de straat. Je ligt wakker in je bed en je bidt en bidt dat het toch maar DE brief zou zijn, ofschoon je evenzeer aanvoelt dat, als hij aan je huis zal stilstaan, je het niet zult kunnen uithouden. Dan rinkelt de bel en daarna schuift de brief door de bus en valt met een korte, lichte smak in de gang. En dan word je plots zó bang door de gedachte dat het ook niet DE brief kan zijn, zodat je in je bed liggen blijft en de deken tegen je oren drukt en je tracht in te beelden, dat je niets gehoord hebt’.

‘En is dat iedere dag zo?’ vroeg ik belangstellend.

Ze knikte met een air van halfbegrijpende wijsheid.

‘Iedere dag. Als je dan naar beneden gaat, vind je hem. En dan maak je hem open; er leeft de verrukkelijke verwachting in je, dat alles, waarop je sinds vijftien lange jaren gewacht hebt, nu werkelijkheid gaat worden’.

Ze huiverde.

‘Overdag is het nog zo erg niet, maar 's nachts lig je daar maar te denken, eindeloos en proppensvol herinneringen en je luistert naar de wind. En in de maanlichte nachten zie je daar al je klederen liggen, op de stoelen, op de tafel, op de vloer, net alsof ze daar zo gegroeid zijn.’

‘Is U dan heel alleen?’ vroeg ik en, plots vreemd ontroerd, roerde ik in mijn koffie.

Zij schoof de weerbarstige krul voor haar linkeroog weg en keek me dan met een haast kinderlijke glimlach aan.

‘Ik had eigenlijk mijn gezicht moeten wassen’ zei ze, zonder de minste overgang en geheel naast de kwestie. ‘Ik wist ook niet dat U met mij zoudt willen praten.’

‘O,’ zei ik snel en onnadenkend, ‘ik kijk niet zo nauw en, wat uw gezicht betreft, dat is helemaal in orde en fijn, hoor!’

‘Meent U dat werkelijk?’ vroeg ze gretig. ‘O, nee, nu niet. Mijn haren worden helemaal grijs, maar eens toch was het wél fijn, geloof ik. De mensen zegden het ten minste, maar dat was toen mijn man nog leefde. Heeft U mijn man gekend, meneer? - Ja, dank U wel, ik houd wel erg van die warme koffie.’

Ik bestelde ook wat gebakjes en ze begon onmiddellijk met gretige happen te eten, alsof ze dagenlang honger geleden had.

‘Ik had toen ook veel mooie kleren’ zei ze, nadat ze de twee koeken naar

[p. 272]

binnengewerkt had. ‘Deze jas, bijvoorbeeld. Maar ja, ze zijn nu vijftien jaar oud en ik heb er nooit ernstig aan gedacht ze uit de kasten en dozen te halen. Soms verlang ik heel erg naar een zijden jurk of naar een paar handschoenen of naar een nieuw manteltje en dan ga ik naar de dozen en neem ze er uit en als ik daarmee klaar ben, kan ik het niet verdragen er naar te kijken en te moeten zeggen: Adieu, ik zal u wel nooit meer nodig hebben. Zo liggen ze dan daar, op de stoelen en op de vloer: ik weet niet eens meer hoeveel. Maar het heeft geen belang, daar er toch nooit iemand komt. Ik neem me telkens voor ze op te ruimen, maar dan denk ik er plots aan, dat elke dag de brief kan komen...’

Ze wachtte weer even. Ik zocht vruchteloos naar enig passend commentaar bij deze hoogst zonderlinge monoloog. Ondanks alles was er over het vrouwtje een zekere bekoring, die me zonderling beroerde. Ze dronk haar koffie en vertelde toen verder met haar zachte, aarzelende stem.

‘Ziet U, we behoorden tot de begoede burgerij. Vader zaliger had een drukke zaak te Turnhout en ik was de enige dochter en genoot dus een uitstekende opvoeding. Alleen maar: hij was geen écht zakenman. Vrij zorgeloos in geldzaken, begrijpt U, en altijd zo mild en goed voor iedereen. Bij zijn overlijden bleef er omzeggens niets meer voor me over. Gelukkig genoeg kon ik toen trouwen. Mijn man was mijningenieur. Hij was zo goed voor mij en kuste me en ik bekommerde me verder ook nooit om geldzaken. Kende U mijn man dan niet, meneer?’

Ik schudde medelijdend het hoofd en zei: ‘Ik ben hier zo goed als onbekend. Ik zit hier maar wat te wachten, tussen twee treinen in.’

‘Och, ja! Hoe dwaas ben ik toch’, zei ze naïef. ‘Ik vergat, dat er hier niemand meer overgebleven is die hem goed kende. En ik vergeet bijna hoe ik moet praten. Gek, hé? Temeer daar mijn man en ik zulke gezellige praters waren. Net als kinderen waren we, zegden de lui toen, alhoewel hij toch mijningenieur was en zó knap in zijn vak.

We woonden in dat grote huis op de hoek, rechts als U het station verlaat. Een erg mooi huis. Hij bouwde het voor me. Hoe zonderling toch, dat ik daar steeds weer aan moet denken. Alleen maar: er was daar bijna altijd veel wind, veel te veel wind, die van de Kempische vlakte steeds ons huis bestormde. En ik kan die wind haten. Doch toen hij nog bij me was, lette ik daar zo niet op. Als de wind om het huis gierde, kuste hij me en beloofde steeds voor me te zorgen. Hij was een donkere man, mijn echtgenoot, zeer fijn en zeer welopgevoed en voor niets of niemand was hij bang’.

Ze keerde zich langzaam om en keek onzeker door het venster.

De wind wervelde zandwolkjes in de straat; de lucht zag er donker en boosaardig uit.

‘Onze gemeente breidt zich uit,’ zei ze peinzend, en dan weer - wat ik al gewoon begon te worden; zonder enig verband namelijk - ‘Toen ik huwde, was ik zulke voorname dame. Als er ook al eens mensen op bezoek kwamen, die zich niet netjes gedroegen, dan zei mijn man steeds: Nu, lieve

[p. 273]

kind, trek je dat maar niet aan. We hebben immers genoeg aan ons zelf... En stilaan, de een na de ander, bleven ze weg, ziet U, omdat hier eigenlijk geen fijne mensen wonen.

Gewoonlijk kleedden we ons voor de avond. Ik pleegde dan in de zitkamer te wachten tot kwart voor acht, als het meisje met het eten klaar was. Ik liet het avondeten in ons zilveren servies opdienen en ik wachtte op hem in mijn avondjapon. Mijn man hield daar zo van. Soms kwam hij zachtjes binnengeslopen en kuste me in de nek, zelfs waar het meisje bij stond, zodat ik uitriep: O, wat naar! Daarmee kon hij telkens hartelijk lachen. Waren we niet gelukkig, meneer? Net twee kinderen, ja.

Maar soms zat ik eindeloze uren op hem te wachten.

Zekere avond kwam hij maar niet naar huis en de hele nacht bleef ik opzitten, alhoewel het meisje me trachtte te overhalen naar bed te gaan. Doch ik wachtte steeds en in de vroege morgen zag ik hem door de straat komen. O, toen heb ik urenlang geweend van verlichting’.

Ze huiverde weer zichtbaar.

‘Maar die laatste keer! Ik was zo gelukkig; ik had weer een nieuw kleedje, een heel mooi herinner ik me: bleekblauw en bedrukt met kleine rozen. Het hangt nu nog in de kast. Hij kwam maar niet en ik wachtte weer eindeloos en zond het meisje naar bed. Er was weer veel wind. U kan zich eenvoudig niet voorstellen hoe fel die wind hier kan zijn, vooral die nacht, net of hij me wou bespotten.

's Morgens zat ik er nog in mijn zwarte avondjapon en met de lampen aan. Ik keek verlangend door de straat, toen de nachtploeg voorbijtrok. Maar hij was er niet bij. Pas 's avonds kwamen ze me zeggen, dat hij een ongeluk had gehad en dat hij dood was.

Nooit voordien had ik geweten hoe groot en hoe leeg ons huis was. Hij was er steeds nodig geweest om het te vullen.

Toen werd ik ziek, wekenlang, en niemand kwam me bezoeken, alhoewel het meisje erg goed voor me was. Het was alles zo ongewoon. En toen ik later beter was, vertelde men mij, dat hij net als vader zaliger geweest was: zorgeloos inzake geld en dat er eigenlijk alleen nog het huis was, dat mij als eigendom overbleef. Ik moest het echter spoedig verlaten om voorlopig een lage, kleine woning in de kom der gemeente te betrekken tot het huis verkocht zou zijn en ik weer wat geld zou hebben. Het was me alles zo vreemd, net één van die boze dromen die maar steeds blijven duren.

Ze zonden het meisje weg en de heer Bergmans, mijn advokaat, huurde de kleine woning voor me. Een vriendelijke, oude heer, dat was hij wel, maar hij had het steeds zo erg druk en er waren ook geen vrienden meer om me te bezoeken. Hij vertelde me, dat hij zou schrijven, zodra hij een interessant aanbod voor de woning zou krijgen en dat ik dan met het geld wel ergens in een rustig provinciestadje zou kunnen gaan wonen.

Dat is vijftien jaar geleden en ik houd niet van dit kleine huis. Het staat daar, in de rij der eentonig-dezelfde werkmanshuisjes en mijn buurlui zijn

[p. 274]

onvriendelijke mensen: fabrieksarbeiders en mijnwerkers en zo. En het zou voor niet lang zijn, had de heer Bergmans gezegd. Wij hadden toch zulk een mooi en ruim huis, meneer. Op zekere dag zal wel iemand er een flinke som voor willen geven.’

‘Kunt U het dan niet verhuren?’ vroeg ik belangstellend.

‘Het is de wind,’ zei ze. ‘De lui komen het huis verkennen en dan gaan ze weer weg, omwille van die wind. Maar de heer Bergmans kwam me, zowat veertien dagen geleden, bezoeken om me te vertellen dat er nu wel spoedig een oplossing zou gevonden worden. De gemeente zou het huis aankopen, als schoollokaal of zo iets. Maar het staat daar nu al vijftien jaar, meneer. En zo wordt het oud, denk ik en zo word ik ook oud. En als ik nu weer moet gaan verhuizen, waar zal ik dan naar toe moeten? Ze zeggen hier van me, dat ik wat licht in het hoofd ben. Maar toch, als ik eens wegkon naar een plaats, waar er geen wind zou zijn...’

‘Denkt U niet dat uw brief van de advokaat zou zijn?’

Ze bekeek me angstig, alsof ik haar een strikvraag gesteld had.

‘Misschien wel,’ zei ze zacht. ‘Ik breng mijn brieven altijd naar hier omdat ik het niet kan verdragen ze heel alleen in mijn huisje te moeten openen.’

‘Wil ik hem voor U openmaken?’, stelde ik vriendelijk voor. ‘Misschien is dat gemakkelijker voor U.’

‘Nee, o nee, nog niet!’ zei ze zeer vlug. ‘Ziet U, het is zo belangrijk voor me. Deze eenzaamheid te kunnen ontvluchten. Na vijftien jaar’.

Ze haalde de brief met bevende vingers uit haar tasje en keerde hem om en om als een zeer kostbaar bezit, waarvan ze geen afstand kon doen.

‘Natuurlijk, als ze het huis kopen, zal ik moeten verhuizen. Dan zit ik daar met het hele werk van inpakken en van beslissingen nemen. En ik nam nog nooit een beslissing in mijn leven; mijn man knapte alles steeds voor me op.’

Toen, geheel onverwacht, met de snelle zenuwachtigheid van een kind, dat weet dat het stout is, sprong ze recht en scheurde de omslag ongeopend in kleine stukjes, die ze uit haar hand in het asbakje liet vallen.

‘Ik kan die brieven gewoon niet uitstaan’ zei ze. ‘Was het maar niet zo winderig vandaag.’

Met een zucht en een mislukte glimlach, die half lach en half snik was, verliet ze de plaats.

Een stukje van de omslag lag naast het asbakje. Ik keek er erg benieuwd naar. Het was het hoekje waar de zegel opzat en de poststempel vermeldde een datum die zeven jaar oud was...

Op mijn terugweg naar het station worstelde ik weer tegen de wind en de dode bladeren dansten voor me uit langs de huizenrijen. Maar ik kon niet op hen letten.