Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 104

[p. 514]

Oskar van der Hallen
Aforismen

CONVENTIE. Zullen we de conventie roemen? Neen, dat zullen we niet want ze is een verouderde, dus onzedelijke toneelregie. Zullen we ze dan verwerpen? Evenmin zullen we dat, want de mensen mogen er niet naakt, want onzedig bij lopen. Wat zullen we dan doen? Ik weet het niet.

NATUUR. Hoe schoon en verleidelijk de natuur ook zij, wantrouw haar zoals uzelf, want ze is mateloos en hard en kent geen liefde.

De natuur drijft ons steeds voort en vindt een incitament zelfs in de dreiging van de dood. En als het ogenblik komt, verdwijnt ze alsof ze nooit had bestaan.

OPRECHTHEID. De oprechtelingen vertellen in hun dagboekjes weinig goeds dat we niet wisten, maar een heleboel vuils dat we vermoedden.

Indien ge dan met alle geweld oprecht wilt zijn vergeet de ironie niet. Wie oprecht zegt: ik ben een schaapskop, zou tot zijn verrassing kunnen geloofd worden.

In gemoede: heb je ooit iemand horen bekennen dat hij moedig was, of verstandig? Hij denkt het wel maar dergelijke oprechtheid wordt niet gewaardeerd.

WIJS OF DWAAS. Er zijn twee soorten van mensen, de ootmoedigen en de anderen. De wijsheid van de enen steunt op zelfkennis en zelfeerbied. De dwaasheid van de anderen steunt op niets.

RECHTVAARDIGHEID. Niemand mag eisen dat hij rechtvaardig behandeld wordt, wel heeft hij de plicht rechtvaardig te zijn. Dit is het moeilijkste dat we aan onze kinderen moeten leren.

GROTE WOORDEN. Waarheid en Vrijheid zijn tweelingen die met een hoofdletter geboren worden; het eerste draagt een arrogant masker terwijl zijn broertje arrogant is.

[p. 515]

AAN DE MENSENVERACHTERS. Beter met ‘slechte’ mensen omgaan van wie we niet mogen denken dat ze verloren zijn, dan een duivel aan onze boezem te drukken in de gestalte van een geliefkoosde deugd.

DE NATUURLIJKE DEUGDEN. Het Lam kwam op de wereld om de zonde weg te nemen. De natuurlijke deugden waaraan zovelen zich vergapen kunnen even gevaarlijk zijn, want het Rijk Gods is niet van deze wereld. Anders zouden Marcus Aurelius en Juliaan de Apostaat heiligen zijn, in plaats van grote mensen.

BEGINSEL DER CHEMIE. Het waarheidsgehalte van een idee vervluchtigt naar gelang deze dieper in de massa doordringt.

BEGRIJPEN EN AANVOELEN. Kleine waarheden kunnen we begrijpen, grote slechts aanvoelen.

ADEL VAN DE GEEST. De geest sterft niet helemaal te vergeefs mits hij ons bereid heeft gemaakt - zij het ook gehinderd door de zwaartekracht der aarde - op waardige wijze de wereld te verwachten die ons beloofd is.

WILDER BEN IK DAN WILD, WIE ZAL ER MIJ TEMMEN... Wilde dieren leven eenzaam en vluchten elkaar uit een instinct van voorzichtigheid. De mensen worden wilder naarmate ze meer bij elkaar komen.

OORZAAK EN GEVOLG. Het primitieve kristendom zegde: bemint elkander. Nu luidt het: maakt uzelf beminnelijk. Aldus wil men het resultaat maar negeert de oorzaak.

ZELFKENNIS. Een kunstenaar maakt zelden meer dan één kunststuk waarin hij zichzelf overtreft, toch blijft hij doorwerken. Een vrouw weet niet altijd wanneer ze mooi is, maar ze weet zeker niet wanneer ze niet meer mooi is.

MAJESTAS GRAVIS ET REQUIES DECORA. Wie was het die beweerde dat schoonheid rust geeft? Ze is integendeel een bron van bitter, machteloos heimwee. Daarom is het goed dat we haar in ons leven nooit zullen bezitten.

NEDERIGHEID EN VERNEDERING. De vernederde kan het gevoel, slaaf te zijn, slechts kwijt geraken door vrijwillige nederigheid die hem bevrijdt.

BROZE WAARHEID. De waarheid is een kristallen bol die lang geleden in miljoenen schilfers op de harde aarde neer spatte toen de eerste mens hem uit zijn handen liet vallen. Nu nog herkent ge de waarheidzoekers aan hun ongeneeslijke littekens.

[p. 516]

FIERE ZOEKENDEN. Over zoekers gesproken: ik ken er eentje wie het hevig zou spijten als hij iets vond, hij zou niet weten wat er mee aan te vangen.

EVENWICHT. We zoeken allemaal naar evenwicht, maar als we het vinden vóór onze dood zijn we nog niet gelukkig.

DE ROEP DER WOESTIJN. De inadaptabelen willen het leven ontvluchten in de eenzaamheid. Daar gaan ze ook ten onder, langzamer maar pijnlijker.

HET LIJDEN. Het lijden op zichzelf maakt niet beter, maar vermits het één is met ons zijn, moet de genade van Kristus ons genoeg zijn.

Het voorrecht om goed te mogen lijden wordt geschonken aan de geestelijke adel.

GEVAARLIJKE GEESTDRIFT. Wie het kwaad met geestdrift misprijst, loopt gevaar ook het goede te misprijzen.

ZELFKENNIS. Zelfkennis is als een ziekenhuisbed, proper maar pijnlijk.

LEVEN EN DOOD. Op het natuurlijke vlak betekent het leven niets tegenover de dood; op het bovennatuurlijke vlak betekent de dood niets tegenover het leven.

HEMELSE BELONING. Wie zijn leven baseert op roem, eer, recht en andere kinderachtigheden zal, als hij in de hemel komt, de eeuwigheid mogen doorbrengen al knikkerend met een medelijdende engel van de laagste hiërarchie.

RECHTVAARDIGHEID EN LIEFDE. De idee van rechtvaardigheid is te groot voor ons mensen; alleen als we liefhebben kan het toevallig gebeuren dat we rechtvaardig zijn.

HEET OF KOUD. Wat is de oorzaak van de meeste misdaden, hete hartstocht of kil idealisme? Het eerste koelt snel, terwijl het andere gaandeweg verstart.

TRISTITIA RERUM. De natuur waarschuwt ons dat we op onze hoede moeten zijn voor onszelf: door haar gelatenheid, haar doelloosheid en oergeweld, door haar vergankelijkheid en subtiele melancholie.

WOORD EN MUZIEK. De waarde van het woord schuilt in zijn muzikaliteit; daardoor wordt het, van concept, sleutel tot het mysterie.

[p. 517]

STOUTE TAAL. De vrouw beweegt zich met voorliefde in de wereld der verschijnselen. En we merken met verbazing hoe grillig ze de realiteit negeert of vervormt. Als we onheus wilden zijn - wat we niet zijn - zouden we haar, anderen hierin napratend, een proteïsch wezen noemen. We denken veeleer dat ze gaarne slachtoffer wil zijn, terwijl ze onbewust voor anderen een brandstapel opricht.

DE AFGESLETEN BEELDENAAR. Omdat we het woord ontlenen en niet scheppen, is de kans groot dat onze gedachte nooit doordringt tot de kern der dingen.

DE GROTE ILLUSIE. Zeer vele mensen vechten voor een illusoire vrijheid die ze als een volstrekte voorwaarde beschouwen voor hun persoonlijk bestaan. Ze weten niet dat ze niemand zijn tenzij ze een meester zoeken.

MULIER FORTIS. De vrouw is moedig met het hart maar niet met de ogen. Vergist u zich dus niet in haar neergeslagen blik.

REACTIE. Terwijl de beweringen der rationalisten de lachlust opwekken, veroorzaakt de bewering van een athëist een gevoel van eerbied en beklemming.

VERLEIDING. Satan schuilt in het hart van de roos en in de getallen der astronomie.