Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 104

[p. 558]

Frans Sierens
De kat

Voor Inge.

De kat was een heel vervelend beest. Ze stal elk stuk vlees, dat binnen haar bereik lag en gedroeg zich voor het overige als een verwende dwingeland. De buurman van Montaan verdroeg haar kuren tot de maat vol was. Toen hij op een morgen de verwoesting bemerkte, die zij met haar nagels in het salonnetje aangericht had, overlaadde hij zijn vrouw met hevige verwijten. Intussen greep hij de kat vast, opende de achterdeur en slingerde het spartelende dier met geweld tegen de muur. Hij was een grote, forse vent en het was een wonder dat de kat het overleefde. Ze grabbelde recht, klauterde met knersende nagels langs de regenpijp omhoog en vluchtte weg over de muur. Het was winter en het had die nacht hard gevroren. Op zoek naar beschutting sprong zij ten slotte op het koertje bij de Montaans en kroop weg in het berghok. Daar likte zij haar poten en ging slapen in de houtbak.

De vrouw van Montaan was nogal medelijdend van aard en de kat deed zo lief dat zij zelfs een schoteltje melk voorgezet kreeg. Ze spinde van dankbaarheid. De vrouw nam haar op en ging het lieve diertje tonen aan haar dochtertje dat in haar kinderstoel zat. Het zei onmiddellijk boeba, want alle dieren waren boebas voor haar, en stak opgetogen de handjes uit. Het schouwspel vertederde Ernest Montaan, maar toch zei hij dat men vreemde dieren niet te veel moest aanhalen.

De kat voelde zich spoedig thuis bij de Montaans. Daardoor meende zij zich ook iets te mogen aanmatigen. Toen Montaans vrouw op een middag boven kwam, vond zij de kat in een bolletje gerold in het grote bed. Dat was nu helemaal niet lief! Vermanend nam zij het diertje op en zette het als straf op het platdak van het achterhuis. Een week nadien gapte de kat twee ballen gehakt uit de pan. De scheldwoorden die vrouw Montaan haar nariep, maakten helemaal geen indruk op haar. De volgende dag sprong zij op de schouw en sleepte één van de haringfilets weg. Daardoor had zij het volledig bij de Montaans verkorven. Ze kon zich zelfs niet meer vertonen zonder weggejaagd te worden. Maar op één punt waren de Montaans toch machteloos. Er was geen deur aan het berghok. Zo konden zij niet verhinderen dat de kat er 's nachts kwam slapen.

[p. 559]

Die bewuste avond was Montaan later dan gewoonlijk thuisgekomen. Zijn vrouw stond helemaal gekleed in de gang en zette het kind in zijn wagen. Ze moesten naar de dokter. Montaan kreeg de tijd niet om iets te zeggen. Zijn vrouw trok met een ruk de kap van de wagen omhoog, richtte zich in haar volle lengte op en keek hem met verontwaardigde ogen aan. Stel u voor waar zij die vuile, smerige kat gevonden had. In het bedje bij de kleine! Ze had het arme kind eens in de ogen moeten krabben. Of zij had eens op zijn hoofdje moeten gaan liggen. Het was nog geen week geleden dat zij in de krant gelezen had dat een zuigeling op die manier gestikt was. Er moest iets gedaan worden met die kat.

Er was niets, waaraan Montaan een grotere hekel had dan aan die onverwachte aanvallen. Hij had zijn vrouw beduusd aangekeken. Toen deed hij nog een laatste poging om de moeilijkheid uit de weg te gaan. Verzoenend zei hij dat men het allemaal niet zo tragisch moest opnemen. Tragisch opnemen, riep zijn vrouw uit. Stel u voor... Montaan voelde zich heel nijdig worden. ‘Wie heeft die kat aangetrokken?’ zei hij. ‘Ik of gij?’

Nieuwe verontwaardiging. Tranen bijna. Het kind dat aan het huilen ging en met overdreven liefde getroost werd. Montaan voelde zich als een verstoteling. ‘Waar zit die smerige kat?’ vroeg hij.

‘Op de zolder,’ zei zijn vrouw. En het werd tijd dat zij zich voortmaakte met het kind. Ze zouden nu al te laat zijn bij de dokter. En morgen zou ze hun fraaie buurman eens gaan zeggen dat hij zijn kat bij zich moest houden.

Montaan wou nog iets antwoorden, maar daar ging de voordeur al dicht. Gaan klagen bij de buurman. Hij had het al eens gedaan voor zijn radio die veel te luid tot laat in de nacht stond te spelen. Hij werd nog altijd rood van schaamte, als hij er aan dacht hoe misprijzend de andere hem toen behandeld had. En nu was het die kat! Montaan was kwaad. Hij moest iets doen en hij was alleen om het te doen.

Hij begon met de deur van de voorkamer te sluiten en daarna die van de keuken. Toen stelde hij de achterdeur wijdopen en ging naar boven. Hij nam de afgedankte storelat die daar reeds maanden in een hoek stond, sloot de deuren van de slaapkamers en besteeg de steile trap naar de zolder.

De kat had hem horen komen. Ze zat afwachtend in een hoek. Met valsstrakke ogen volgde ze al zijn bewegingen, toen hij boven het valluik uitkwam en behoedzaam op haar toeging. Het was de stilte en de ernst, die de strijd voorafgingen. Montaan woog de lat in zijn hand en berekende zijn slag, de lijn die hij zou volgen en de kracht die hij er zou achterzetten.

Hij kwam net iets te laat. De kat was op het laatste ogenblik overeind gesprongen. Ze schoot weg over de vloer en duikelde in de opening van het valluik. Het duurde een moment voor Montaan zich van zijn verrassing hersteld had. Toen snelde hij op zijn beurt naar de trap en zag nog juist het lenige lijf van de kat over de bordes lopen. Daarna klonk een gestommel op de andere trap en weg was ze. Er bleef Montaan niets anders over dan ook maar naar beneden te gaan.

[p. 560]

Op het koertje was er niets dat op een voorbijgaan van de kat had kunnen wijzen. Toen trad Montaan het berghok binnen. Dat achterhuis was een echte chaos. Montaan had zich al jaren voorgenomen het eens op te ruimen, maar de taak leek zo onmetelijk dat hij er nooit toe gekomen was. Er stond van alles in. Een verroeste fiets, waarop stapels oude kleren en vodden lagen, een ouderwetse lessenaar, waarvan het hout zo hard en dik was dat Montaan wanhoopte hem ooit aan stukken te kunnen hakken. Lege kisten, balen en kartonnen dozen. Rijen stofferige flessen op de vensterbank. Flessen op de grond tussen een oude wasketel, een aarden inlegpot, een afgedankte kachel en een aambeeld. In de verste hoek een muurtje, waarachter de kolen lagen en waarop weer andere bakken in een wankel evenwicht stonden. Voor een kat die zich moest verbergen, bestond er geen geschikter plaats.

Montaan deed zijn rondgang. Hij verzette enkele planken, sloeg met zijn lat op de bakken en de lessenaar, maar van de kat was niets meer te bespeuren. Die was zeker over het muurtje weggevlucht. Montaan stond reeds bij de tafel, waarop zijn vrouw zijn avondmaal klaargezet had, toen een onbestemd gevoel van achterdocht hem weer naar het hok dreef. Daarop had de kat niet gerekend. In de hoek tussen de bakken klonk een verradend geritsel. Montaan grijnsde. Hij naderde behoedzaam. De rug van de kat stak boven de rand van een kist uit. Toen kreeg Montaan een inval. Hij had al dikwijls horen zeggen dat katten een afschuw hadden van water. Zoals zijn tegenstander daar tussen die bakken gewrongen zat, kon hij zich moeilijk een betere afstraffing inbeelden. Onmiddellijk nam hij een emmer en ging hem vullen aan de kraan. Met een krachtige zwaai goot hij de inhoud uit over de bakken. De kat gaf een schreeuw en kronkelde zich omhoog. Montaan was overtuigd dat zij hem naar het hoofd zou vliegen. Hij stoof het hok uit en wierp de deur van de keuken achter zich toe.

Hij hijgde er van. Maar terwijl hij zich verkneukelde in zijn wraakneming, besloop hem plots de twijfel. Had hij de kat wel goed geraakt? Of was hij misschien weer iets te laat geweest? In dat geval was er geen resultaat, was er geen straf en geen oplossing. Een ogenblik later stond hij weer in het hok. De kat was niet te zien. Montaan begon stelselmatig het hok af te zoeken. Hij wrong zijn lat op de plaatsen, waar de kat zich had kunnen verbergen, speurde overal rond, maar vergeefs. De kat was verdwenen. Bedenkelijk stond Montaan in het midden van het hok. Toen vielen zijn ogen plots op een kistje dat boven op de stapel stond. Het was een leeg kistje, wist hij, zonder deksel. Maar hoe kon hij nu vaststellen of de kat er in zat? Hij voelde er niets voor zijn gezicht door het opgejaagde dier te laten openkrabben. Voorzichtig tikte hij met zijn lat tegen het kistje. Niets! Het beest hield zich natuurlijk doodstil. Hij raapte enkele kooltjes op en gooide ze in het kistje. Toen hoorde hij een verdacht lawaai. Ja, ze zat er. Ze kon eigenlijk nergens anders zitten. Hij greep de emmer en snelde er mee naar de keuken. Haastig rende hij weer naar het hok en kletste het water omhoog. Het spatte in het rond. Montaan sprong achteruit. Hij verwachtte de kat uit het kistje te zien opspringen, maar ditmaal

[p. 561]

kwam er niets. Geen gedruis, geen geschreeuw, niets. Montaan wachtte nog een ogenblik voor hij zich voorzichtig omhooghees om in het kistje te kijken. Het was leeg. Pas toen werd hij iets ongewoons gewaar. Het was de beklemming voor een gevaar dat zich in de ruimte achter hem bevond. Hij draaide zich langzaam om. Zijn ogen gingen bijna werktuiglijk naar de richel in de hoek boven de deuropening. En daar zat ze! Haar ogen gloeiden haatvol in de duisternis. Te bedenken dat het beest hem heel de tijd had kunnen bespringen. Montaan voelde het bloed koud worden in zijn aderen. Hij liet een schreeuw van afgrijzen en vloog het hok uit.

Toen had de jacht Ernest Montaan voorgoed te pakken. Wat eerst misschien maar een spel geleken had, was nu een dringende noodzakelijkheid. De kat moest vernietigd worden. Montaan ging behoedzaam het hok weer binnen. Met een stijf gevoel van onverzettelijkheid begon hij zijn opzoekingen. Hij ontdekte de kat achter het voorwiel van de oude fiets. Toen hij de lompen ophief, keek ze hem aan, nijdig, maar machteloos. Hij trof haar zoals hij haar moeilijk beter had kunnen treffen. Het water droop haar van het lijf, toen zij zich van onder de band van het wiel perste.

Montaan had het daarbij kunnen laten, maar toen dacht hij dat de kat niet voldoende kon gestraft worden. Dat hij haar zo'n schrik moest aanjagen dat zij zou vluchten, verweg tot het einde van de wereld. Het was een heilige razernij alsof hij een kwaad moest uitroeien, dat eeuwenoud was en dat hem zelf sedert zijn eerste levensschreeuw bedreigd had. Zijn zenuwen waren gespannen en hij dacht niet meer na. Hij leefde alleen op die duizenden kleine punten aan de oppervlakte van zijn lichaam. En het was alsof de kat het wist. Ze dreef haar zelfverdediging tot het uiterste. Ze kroop weg op de onmogelijkste plaatsen, bolde zich als een egel en duwde haar kop tussen haar poten om haar glanzende ogen te verbergen. Het kon Montaan geen snars schelen dat het water overal afdroop, dat heel het hok er uit zag alsof de zondvloed zelf er was voorbijgegaan.

Nog driemaal wist Montaan de kat te treffen. In zijn haast stiet hij op een ogenblik zelfs een fles ammoniak van de vensterbank. Ze brak op de vloer en weldra was het hok vol van de weeë, prikkelende geur. Toen kwam hij de vierde maal met zijn zware emmer aandragen. Hij had reeds uitgerekend hoe hij het water moest gieten om de kat in haar nieuwe schuilhoek te raken, toen hij het hok binnenkwam en pal bleef staan. Daar voor hem zat de kat. Bloot en blank. Een deerlijk gehavender vijand had Montaan zich niet kunnen voorstellen. De haren op haar lijf piekten omhoog van de vochtigheid en onder het vel staken de knoken uit, mager en scherp als van oude mannen. Verslagen liet zij haar kop hangen. Toen zij Montaan bemerkte, keek ze hem heel even gelaten en deerniswekkend aan en liet een klaaglijk geschrei horen als van een kind dat pijn leed en stierf.

Toen brak het in Montaan. Tranen van berouw liepen uit zijn ooghoeken. Bijna was hij op de kat toegegaan om haar te troosten en te liefkozen. Nooit was er in zijn leven een daad geweest, een zonde, waarover hij meer spijt

[p. 562]

gevoeld had dan over die godslasterlijke achtervolging. Als het waar was dat mensen zich van berouw in spelonken verborgen, dan had hij zich ook zo aan het daglicht willen onttrekken.

Het was een andere Montaan die in zijn zetel zat, toen zijn vrouw thuiskwam. Het eten stond nog onaangeroerd op de tafel. Montaan keek haar aan en keek naar het kind. Vooral het kind! Hoe kon hij ooit een redelijke uitleg vinden voor wat die avond gebeurd was. Hoe kon hij!