Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 106

[p. 26]

Libera Carlier
De rattenvanger

Onder het afdak zwol het geluid van de pneumatische hamers tot een rekketek in korte en lange reeksen. Even verder, bij de blauwe steen, tuften de generatoren nieuw leven in het bliksemlicht van de lassers. De klinkhamers en de branders mishandelden het ijzeren schip voor het laatst. Dat wist de kapitein alleen. Hij snoof de geur op van verschroeid staal, van pek en kalfaat, van stoom en mazoet, teer en touwwerk en alle prettige dingen waarnaar een schip kan ruiken wanneer het wordt uitgerust om te varen. Het schip zou maar éénmaal meer varen. Rond het schip hing de weeë stank van het groezelige water in het dok en van de bedorven vet- en olielaag die op en neer bewoog langs de scheepszijden van de lichters en de opgelegde sleepboten.

Bij de gangway bleef hij staan, twijfelend of hij de klim naar boven zou wagen of wachten tot de scheepsherstellers het dek verlieten. Na een korte poos sleepte hij zijn lichaam in vlinderslag de loopplank op.

De waker groette beleefd met een tikje tegen de pet. De anderen deden niets. Voor hen was hij een mijnheer, misschien niet eens een mijnheer, niets. Een lasser met een vuurvast gezicht en het zelfverzekerde air van een veteraangesyndiceerde had zijn glazen helm op het dek gelegd en spuwde losjes tegen de trommel van de winch. De kapitein klom hoger.

Op het bootdek werden de takels van de stuurboordsreddingsboot vernieuwd. Twee runners probeerden vruchteloos om het touwwerk op de juiste manier door de drie-schijfse blokken te schieten. De kapitein trok zijn mondhoeken omlaag voor hij met de punt van zijn schoen wees hoe het moest. De runners waren hem niet dankbaar maar gluurden verontwaardigd naar de ouderwetse blokken en het stramme touw. De kapitein sprak niet. Zijn minachting was te groot. Dit gevoel kende hij zijn hele leven reeds maar nooit had hij zoveel geringschatting opgebracht, nooit had hij met zoveel trots neergekeken op een korrupte wereld als nu op dit schip.

Het werd gebouwd langs de oevers van de Clyde ten tijde van Napoleon of even nadien.

[p. 27]

Een roestberg van het drie eilandentype die jaren aan de ketting had gelegen. Korea heeft de prijs van het schroot laten stijgen. Suez ook. Maar tweemaal heeft de eigenaar de kans gemist. De gokker dacht dat er wel een oorlog kon volgen en hij de schuit dan als een schip, een schip, voor woekerprijzen zou kunnen versjacheren.

Morgen zal het weer een schip zijn. Na jaren in deze hoek te hebben gerot. Volgende week zal het als een schip ten onder gaan.

De schotten van zijn kajuit bewogen. Niet zichtbaar maar hij was zich van de beweging wel bewust. En zijn haat groeide naarmate hij de wandluizen luider hoorde knagen en wriemelen in het onbederfbaar hout. Even zweeg het schot en ook dat hinderde hem. Hard en nijdig tikte hij op de mahonie wandbekleding tot het geknars weer duidelijk hoorbaar werd.

Nochtans, dit schip is net als hij, eens jong en knap geweest.

Met een rechte, trotse steven en uitdagende ankertjes in de boeg, en naar achter hellende masten en een glimmende schoorsteen met koperen fluit. Hij schrok. Een grote man met donkere bril stond bij de voormast en wees met zijn apparaat naar de patrijspoorten van de midscheeps. Een kleurloze, vlijmscherpe vlam wees accuraat naar de kapitein. Hij staarde naar de verblindende witheid niettegenstaande hij wist dat hij, door zo te doen, zijn ogen nog meer beschadigde.

De almachtige met de zwarte bril liet de centimeterdikke lagen verf opkrullen tot op schouderhoogte. Langzaam draaide de kapitein de schroef van de patrijspoort los. Heel zijn gewicht moest hij aan de poort hangen eer het verduurde rubber begaf.

‘Wat moet ge daar?’

‘Hoekijzer wegbranden,’ zei de man. ‘Er moet een nieuw stuk op.’

Hij zei nog iets maar de klinkhamers op de bak begonnen allen samen te roffelen zodat de trillingen van zijn stem in dat lawaai verloren gingen. Dit schip heeft tien mijl gelopen. En 's winters in de koude noorderbries geurden de ruimen. Dan hing er een lucht over het bootdek. Een lucht als reukwerk uit sinaasappelen. Of dadels. Of zware wijn en locum.

En soms, een vroege lentemorgen, galmden haar dekken en haar flanken onder het opgewekt gebik. En in de herfst loeide de koperen sirene angstig in de mist. Als een levend wezen dat het noodlot vreest. 's Winters hield ze zich taai. Het was een zeeschip dat vinnig oprees uit de stortzee, dat stampend, rollend en bruisend de Atlantiek doorkliefde overal naartoe.

De kapitein drukte voorzichtig de rubberband in de groef vooraleer hij de poort knevelde.

Hij draaide zich om, kneep de ogen dicht en liet zijn neus op en

[p. 28]

neer bewegen. Toen zag hij de rattenvanger in het deurgat staan.

Hij was krom. Scheef naar de aarde toe gegroeid. In zijn rechterhand, die laag hing, hield hij een pot en een rol papier. Zijn gezicht, door giftig gas gebleekt, leek haast doorzichtig.

‘Ik kom ontsmetten, kapitein.’

‘Hier zijn toch geen ratten, man. De schuit heeft jaren opgelegen.’

‘Haar laatste lading was graan,’ zei de man langzaam, ‘U weet hoe het is met graan. Het sijpelt door de matten, door het breeuwwerk in de naden, het sijpelt door de graankleden tot in de vullings. Het is vloeibaar als water en vluchtig als gas. Hier zijn ratten kapitein.’

De kapitein bewoog zijn hand omhoog. Als schrok hij. Misschien schrok hij. Plots was de vlam van de lasser vlak bij de patrijspoort.

‘Wat bedoelt ge, man?’

‘Waar graan is geweest, zijn er ratten kapitein.’

‘Wilt ge onmiddellijk beginnen?’

‘Zodra de shop weg is, kapitein.’ Zijn hand beschreef een mislukte cirkel.

‘Morgen voormiddag kunt ge aan boord komen, kapitein. Maar eerst luchten. Voor het gas. Begrijpt U?’ Zijn hoge hand maakte al maar cirkels.

‘Het is niet voor het eerst dat ik het meemaak,’ zei de kapitein nors. ‘Hier zijn de sleutels. Wie dekt de ventilatoren af?’

‘Ik, kapitein.’

Toen hij weer op de blauwe steen stond, begon het te regenen. Hij wipte de kraag van zijn gabardine omhoog en liep naar de hangar.

Ze maken zich wel druk, dacht hij, voor een schip dat hoog op een rots moet, hoog op een rots moet, hoog op een rots, maken ze zich wel druk. Een gedesinfecteerd schip hoog op een rots. Dewelke? Liefst een hoge van de Franse kust. Waar het getij aan komt steigeren. Dáár. Het heeft geen zin er een uit te kiezen. Of zich zorgen te maken hoe het weer zou zijn. Hoe de zee zou zijn. Verrek het. Hij zal haar op een rots zetten en Lloyd zal betalen. Lloyd betaalt altijd. Voor zijn naam.

En daarna? Zijn reputatie? Drek. Zijn papieren? Hij redt zich wel. Zijn toekomst? Hahaha. Of hadden zijn ogen hem niet al lang in de steek gelaten?

De scheepsherstellers verlieten het schip. Ze krauwelden onder het linnen dak van de vrachtwagen en schoven naast mekaar op rijtjes van twee. Ze reden allen ergens naartoe. Naar huis. Hoog op de gangway stond de waker naast de kromme giftmenger met zijn bleek pokkengezicht.

Zonder die vent zou hij aan boord kunnen slapen. En nu. Nu wordt het hotel. Eerst eten. En bioskoop. En een biertje. En hotel.

[p. 29]

Het eten smaakte hem niet. De film, een prul met een gangster die eerlijk werd om het oppervlakkig gezicht van een deerne. Idioot. Het bier was goed. Maar om vier uur ging iedereen weg. Naar huis. Zoals de mensen van de shop. Naar moeder, naar de vrouw, naar moeder-de-vrouw. Ze gingen allen ergens naar toe. Het wijf achter de toog zei dat het tijd was. Ze ademde slaperig op de glazen vooraleer ze af te wrijven. Hij ging.

Er is niets zo eenzaam als een dok bij nacht. Niets zo verlaten als een verlaten schip. De waker stond er niet meer. Tegen de buitenmuur van de midscheeps kleefde een doodshoofd. ‘Keep Out.’

De kapitein vond de sleutel aan de haak en prikte hem door het papier op het sleutelgat. De deur kwam moeilijk los van de kleefband. Met zijn aansteker in de hand liep hij tot bij de patrijspoorten. Het vlammetje huppelde raar op en neer. Soms wipte het helemaal vrij van de aansteker en kon hij alleen maar het gloeiend wiekje zien. Even daarna werd de vlam terug gezogen naar zijn arm toe. Naar zijn hand toe. De tocht door de eerste poort waaide het vlammetje helemaal weg.

Toen alles open stond, klom de kapitein naar de brug. Hij rookte twee sigaretten terwijl hij luisterde naar het monotoon geklets van het onzichtbare water tegen de sasdeur. Daarna daalde hij achterste voren en zeer voorzichtig de binnentrap af.

De tocht had de gasreuk verdreven. Het was goed op de settee. De kapitein sliep zo in. Toen de eerste stuurman en de waker aan boord kwamen, sliep de ouwe nog. Vast zelfs, want niemand kreeg hem wakker.