Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 110

[p. 617]

Boekbesprekingen

Studententaal

Student Johan P. Neirinckx publiceert een verhaal Surprise party (Antwerpen Ontwikkeling, 1964, 95 blz.), drie jaar nadat hij het als zeventienjarige schreef, zo zegt hij. Het stuk zet badinerend en studentikoos in, op een geforceerd geestige praattoon, zoals dat past bij studentengeklets. Enkele schaarse momenten van spontane schalksheid wegen niet op tegen het overheersend zoutloze gezeur. De schrijver vertoont door zijn praten de arrogante superioriteit die de cafépraat van studenten pleegt te kruiden, vooral als zij het over nietstudenten hebben. De ik-persoon Peter Pauls noemt zijn eigen geschrijf ‘geklets’ (24) van een ‘uiterst flauwe plezante’ (27), en passender woorden om deze geforceerde en mislukte zelfironie te kenschetsen zijn er niet. Hij geeft voor, brutaal te willen zijn in zijn boekje (26), maar daar is geen spraak van. Het blijft bij matte pogingen om met alles en nog wat, te beginnen met zichzelf, een loopje te nemen en per fas et nefas geestig te zijn. Maar zo'n krampachtige uitgezwete humor is maar een zielig spektakel. Verder in het boekje slaat dezelfde prater een ernstiger toon aan. Hij drijft zijn Weltschmerz zo ver dat hij wil afscheid nemen van de beschaving en andere rotzooi, kraait vredesapostelslogans uit en jammert over de vereenzaming van de eenling in de massa. Dit laatste probleem symboliseert hij in het miskende beeldhouwwerk van student-kunstenaar Peter Pauls. Zo eindigt het boekje zeer serieus, maar deze ernst komt mij al even onvolgroeid voor als de humor van het begin. Wil Johan P. Neirinckx, die handelswetenschappen studeert, verder schrijven, dan mag hij tussendoor ook zijn Nederlands bijschaven. Naar mijn mening biedt dit beginnelingenwerk nog niet de garantie van een echt talent.

M. Janssens

Paul van Herck

Van deze jonge auteur verscheen bij De Kentaur een bundel kortverhalen, meerendeels science-fiction. Als kortverhaal zijn ze zeker geslaagd. De auteur neemt de lezer onmiddellijk in beslag en voert hem met vaste pen naar een wereld waar het ongeloofwaardige waar wordt. De intrige is gewoonlijk boeiend. De snelle en levendige schriftuur, de korte inslaande zinnen, maar vooral de logica waarmee de auteur het verhaal doorvoert tot in zijn meest bizarre en soms humorvolle consequenties, maken deze lectuur tot een boeiend en aangenaam tijdverdrijf.

Hebben deze verhalen ook literaire waarde? We moeten zeggen dat wij, wat de toon betreft, toch een persoonlijke stem gehoord hebben. Er zit iets van goedmoedigheid in. Het valt op dat de mensen die in deze verhalen optreden, overwegend vriendelijk en trouwhartig zijn, en het goed met elkaar menen (12, 15, 32-34, 55-59, 67, 148), mensen die denken aan het welzijn van de gemeenschap of... haar zelfs... willen redden. (18, 119) Ook kunnen een paar van deze verhalen de lezer wel aan het denken zetten. Mijn vriend DX5 schildert een utopische staat waarin gebroken werd met de wrede wet van het leven die mens en dier ertoe drijft te doden om zelf te kunnen voortbestaan. De geme-

[p. 618]

chaniseerde en geconditioneerde wereld waarin slechts enkele grote bazen de geheime grondprincipes kennen, herinnert wel eventjes aan Huxley. Plezierig en origineel is de interpretatie van het scheppingsverhaal. Erg diep gaat het verhaal echter niet. Best is nog Kinderrevolutie, dat een aardig brokje cultuurfilosofie bevat. Op zekere dag komen de kinderen in opstand. Zij willen breken met een beschaving die, gevestigd op concurrentie en reclame, aan enorme krachtverspilling doet, een beschaving waarin vele dingen die men niet nodig heeft om gelukkig te zijn, noodzakelijk worden geacht, een beschaving waarin het kind dat doel zou moeten zijn, slachtoffer is en volgepropt wordt met saaie overtollige leerstof, berispt als het geen goede cijfers haalt, en door overwerkte vaders en moeders als een lastpost beschouwd. En dan volgt het mislukken van deze donquichotteonderneming, wat door de leider met een tikje filosofisch-weemoedige gelatenheid voorzien werd. In dit verhaal krijgen ook de karakters een beetje meer reliëf. Vooral de warme figuur van Spruitje zal het bij de lezer doen. Voor het overige zijn de verhalen van Paul van Herck wel boeiend in hun soms fantastische en bijna steeds intelligente buitelingen; aangename ontspanningslectuur die men leest en onmiddellijk weer vergeet.

L. Scheer