Jan Kerkhofs
Kroniek
Enkele kleuren uit het prisma van religieus België
Naar aanleiding van het 18de Congres van de ‘Conférence Internationale de Sociologie des Religions’ (Leuven, augustus 1985), destijds opgericht door de Leuvense hoogleraar kanunnik Jacques Leclercq, hebben enkele sociologen van de K.U.L. en de U.C.L., in samenwerking met anderen (o.m. van de V.U.B., de U.L.B. en de Facultés Universitaires Catholiques de Mons) een aantal studies over religies in België gebundeld (K. Dobbelaere, L. Voyé, J. Billiet, J. Remy (e.a.), België en zijn goden, Kerken, religieuze groeperingen en lekenbewegingen, Cabay - Tijdschrift voor sociologie, Leuven-Antwerpen, 1985, 503 blz., 850 fr.). Een aantal gegevens waren reeds bekend, o.m. door De Stille Ommekeer, andere zijn oorspronkelijk en nieuw. Het is een kaleidoscoop geworden die de grote verscheidenheid van religieuze en ideologische opvattingen laat zien, welke België sinds de 19de eeuw maar vooral tegen het einde van de 20ste eeuw kenmerkt. Dank zij historisch en statistisch materiaal is het mogelijk op een aantal trends te wijzen en aldus te ontkomen aan het gevaar dat één enkele momentopname wordt veralgemeend. Voor wie inzicht wil verwerven in een belangrijk aspect van het ‘collectieve bewustzijn’ van de Belgen in het algemeen en van de Vlamingen in het bijzonder (de verschillen tussen beide taalgemeenschappen zijn betrekkelijk gering, maar verdienen toch iets scherper te worden belicht), is deze publikatie een onmisbare bron.
De bijdragen zijn ondergebracht in vier rubrieken: godsdienst en moderniteit (met twee uitvoerige hoofdstukken over de vrijzinnigheid in Nederlandstalig en Franstalig België), katholicisme en politiek, recente ontwikkelingen in de katholieke Kerk, niet-katholieke godsdiensten en sekten. Wij gaan hier niet samenvattend op in en beperken ons tot enkele hoofdlijnen.
België groeit snel van een sociologisch homogeen katholiek land naar een pluralistische mozaïiek waarbij de Kerk één referentiekader voor zingeving naast andere is. Doch binnen die Kerk zelf vallen officiële standpunten en feitelijke opvattingen en houdingen van de gelovigen steeds minder samen; zij hebben dat wel nooit volledig gedaan, maar zelden in de laatste eeuwen was het binnenkerkelijke pluralisme zo groot. Bovendien neemt