Het Nederduitsch glossarium van Bern

R.

raden, consulere, persuadere.

radere^10), mathematicus.

raeden, suadere, suggerere^11).

raet, conciliari^12), consilium, consultatio, persuasio, suasio, suggestio.

raet, zie nauwe raet.

raet geue, consiliarius.

rampenirende, contumeliosus^13).

randiser, calamustrum^14).

rape, napa, rapa.

10) MS. heeft: radere.

11) Th. onder dragen off qwaiden rayt in geuen.

12) Th. vruntlick ind eyndrechtich maken. Zie Inleiding.

13) Th. spijtich. hoensprackich.

14) Th. calamistrum, eynreley metalen naild, halms gelick, dair mede men cruyss hair maect.

[p. 57]

rat vel schiue, rota.

rat geue, consiliator, consul, consultor.

ratsele, mathesis^1), probleuma.

ratte, glis, rattus.

raue, corvus.

rauen, zie uan rauen.

rebbe, costa.

rede, febris, ratio.

rede vel tale, sermo.

-rede, zie derdedagrede.

redelec, rationabilis, rationalis.

redeleke, rationabiliter.

reden, zie hebben den reden, uttrecken^2).

redere, suasor.

regeleir, regularis.

regen, imber, nimbus, pluuia.

regenagteg, nimbosus.

regenlec, pluuialis.

regen water, torrens.

reggent, zie it reggent.

regle, canon, regula.

rechs, alacer^3).

recht, equus, iurisdictio, rectus.

recht, zie sop.

recht, zie ouer recht.

regt, ius, iustificatio.

regt maken, iustificare.

regt screft, orthografia.

regt, zie in beiden siden regt.

rechte, compendium^4).

regte, iuste.

rechterhant, dextera.

rechtgelouegt^5), orthodoxus.

rechtheit, equitas^6), rectitudo..

-regtheit, zie negeineregtheit.

rechtre, dexter.

reicht, lex.

reiken, porrigere.

reine, castus, mundus, purus.

reineghede, castitas.

reinegheide, castimonia.

reinegheit, mundicia, puritas.

reinen, expiare, purgare.

rejnen, mundare.

reininge, expiatio, piaculum, purgatio.

reinleke, caste, continenter, pure.

reinnegheit, continentia.

reke, rastrum.

rekeninge, summa.

recken, tendere.

rendesstrote, palar.

rennen, coagulare^7).

rensborst, torus.

rensel, coagulum^8).

rente, redditus.

rep, ciclus.

rep, zie rinc rep.

resch, cespes^9), gleba^10).

rese, angaria^11), equitatus, expeditio.

resken^12), cespitare.

respons, responsorium.

retorike, retorica.

retoricleke, retorice.

ridden, zie torniren ridden.

ridder, miles.

ridder, zie nuwe ridder.

ridder wesen, militare.

ridderlec, militaris.

ridderscap, militia, tyrocinium.

riden, equitare.

rieken, fraglare^13), holfacere, redolere.

rieme, remes, remus.

ries, stultus, temerarjus,

1) MS. heeft: rtsele.

2) Th. extirpare, rayden.

3) Th. vrolick, snel, blyd, cloick. Zie Inleiding.

4) Th. dat kort ind nutte is.

5) In het MS. is uegt met kleine letter boven het voorgaande geschreven.

6) Niet zekere lezing van het Lat.; de plaats zeer onduidelijk.

7) Th. rennen als melck of kese.

8) Th. rentzel.

9) Th. torff, torsch, wrase.

10) Th. leym.

11) Th. gemeyne ampten.

12) MS. zeer onduidelijk, voornamelijk wat de k betreft; vgl. resch.

13) Th. fragrare, wael ruycken.

[p. 58]

riesheit, stultitia, vesania.

riesleke, stulte.

riet, arundo, calamus, harundo.

riftre, refectorium.

richten, dirigere.

rigten, zie ordelen.

richtre, pretor, tribunus.

rigtre, iudex.

rjgtre, arbiter^1).

rijm, zie ripe.

rik maken, ditare.

rike, dives, locuplex, opulentus, pecuniosus.

rike, zie diere.

riken, locupletari, odorare, olere, olfacere.

riken, zie wale riken.

riket, zie de riket.

richeit, divitie, gaza, mammona, opes.

rim, bruma^2).

rimagteg, rithmicus.

rime, cauina, corrigia^3), rithmus.

Rin, Renus.

rine, spera^4).

rinc, zie half rinc.

rincduve vel holtduue, palumbes.

rinc rep, circulus^5).

rincsen, sperula.

rjnocerus, en djr.

rip, maturus.

ripe vel rijm, prujna.

ripe vel spacie, margo^6).

ripe vel uuer^7), litus.

ripen, maturare.

ripleke, mature.

riseken, ramusculus.

risheit, temeritas.

riste, rura.

rit, canna.

rite, zie van rite.

riujre, fluvjus.

rjujre, riuus.

riuirken, riuulus.

rodeken, vimen.

roden, nouare.

rodre, aplustre^8), gubernaculum.

roede, sartum.

roeden, rubere, rubescere.

roef, depredatio, expoliatio, preda, priuatio, rapina, spolium.

roef, zie wollen roef.

roech, fumus.

roeken, iugum^9).

roecgat, fumarium.

roem, jactantia, jactura.

roepsen, eructare^10), eructua^11).

roeste, pausa.

roesten, pausare.

roestre, crates, craticula.

roet, coccineus^12), roseus, rubeus, rufus.

roet, zie nuwe acker.

rofnisse, rapacitas.

rochen, scopulus.

rogge, siligo.

roke, nidor^13), odor, odoramentum, odoratus, olfactus, preruptum, rupes.

roke vel vels, abrupta, cautes.

roke, zie gut roke.

1) Th. verkoeren richter.

2) Th. die wynter of morghens keld, of vraitscap.

3) Th. eyn lederen ryem.

4) Th. ronth^t.

5) Th. eyn toem. Zie Inleiding.

6) Th. eyn oeuer off dat vterste van eynchen dynch.

7) ‘uuer’ in het MS. gespatieerd geschreven.

8) Th. roider in den schyp.

9) Th. eyn iuck of dat hoichste van den berghen.

10) Th. = ructare, in uyt druyckynghe der kelen wat vortbrengen off seggen. Kil. rupsen, gorpsen. rupsemen. eructare. Germ. reupsen. Gal. rousper. roupper.

11) Th. eruca. eyn ruyp of bernende cruie. Het MS. is op deze plaats zoo goed als onleesbaar.

12) Th. coccus, eynreley varwynge tusschen roit ind ghele. coccineus, myt der varwen geuarwet.

13) Th. roecke van gebraiden vleisch.

[p. 59]

rokech, fumosus.

roken, fumare.

rocke, colus.

rockegteg vel bergegteg, iugosus.

Romen, Roma.

rondeleke, rotunde.

ront, rotundus.

rontheit, rotunditas.

roo, crudus^1).

-ropen, zie harropen.

rose, rosa.

rosen, zie uan rosen.

roste, impunitas^2), quies^3).

rosteg, scaber.

rostecheit, eramintum^4), erugo, rubigo.

rosten, conquiescere, frigere, quiescere, requiescere.

rostinge, pausatio, requies.

rotgaren, coccus.

rot laken, coccinum.

rote vel schare, caterna^5).

rotheit, rubor.

rouwe, dolor.

rouen, predari, rapere, spoliare.

rouere, predo, raptor.

rowe, contritio.

ru, irsutûs, pilosus^6).

rubeta^7), ein dir.

rude, virga.

rude, zie conincs rude.

rudech, scabiosus.

rudecheit, scabies.

rudeken, virgula.

ruden, zie stat dar ruden wassen.

ruem, ostentatio.

rugge, dorsum.

rucge, tergum.

ruggen, siligineus.

rujen, remigare.

runen, muscitare, susurrare.

runere, susuṙro.

runinge, musitatio, susurrium.

runce vel croke, ruga.

runceg vel crokeg, rugosus.

runken, corrugare, runcare, stertere.

rupen, accersire, clamare, clamitare, declamare, exclamare, strepere, vocare, vociferare.

rupen, zie besiden rupen, to rupen, ut rupen, wider rupen.

rupende, clamosus.

rupinge, appellatio, conclamatio, vocatio^8), vociferatio.

rupinge, zie ut rupinge.

rupre, preco^9).

rupsene, brucus^10), eruga.

rurech, mobilis^11).

ruren, mouere.

rurende, mobile.

ruu, hispidus.

1) Lezing onzeker. - Th. roe.

2) MS.: raste, de o van dezelfde hand.

3) Zie: roeste.

4) Th. eramentum, soe wat van metalen off eren is.

5) Th. caterua.

6) Th. pilosus. vol hairs. Zie: haar.

7) Th. eyn vorsch onder den heggen wonende.

8) Zie de noot bij betért, viscosus.

9) Th. eyn vrone, of baide, die wat to gebyden off to roipen heft, off eyn kremer.

10) Th. en keuer.

11) Zie: berurleke.