Leesidee. Jaargang 4

[p. 329]

Wat neem je mee naar een onbewoond eiland?

Reizen mag dan een van de grootste menselijke genoegens zijn en nooit gaan vervelen, gesprekken met medereizigers durven al eens saai en voorspelbaar zijn. Het uitwisselen van informatie staat altijd bovenaan het lijstje met gespreksonderwerpen. En alle fantastische tips lijken één ding gemeen te hebben, ze komen uit de ‘Lonely Planet’, al 25 jaar ‘on top of the world’ van de reisgidsen.

Een kwarteeuw geleden, in 1973, reisde het echtpaar Wheeler van Engeland naar Australië, niet met een simpele lijnvlucht, maar op een avontuurlijke manier, met allerlei soorten transport en via vele Aziatische landen. Als antwoord op de ontelbare vragen over dat avontuur knutselden ze Across Asia on the cheap in elkaar; dat was het begin van de ‘Lonely Planet’-gidsen. Hun tweede publicatie, South-East Asia on a shoestring, werd al snel de bijbel van de rugzaktoeristen en is nog altijd een klassieker. Nu kan de ondertussen grootste onafhankelijke reisuitgeverij ter wereld 240 titels aanbieden, waaronder taalgidsjes, reisverhalen, atlassen, videodocumentaires enz. Het bekendst blijven natuurlijk de gewone reisgidsen, waarin eigenlijk drie categorieën te onderscheiden zijn: die over een land, over een streek of continent (... on a shoestring) en de trekkersgidsen. De eerste proberen volledig te zijn, een uitdaging die ze werkelijk waarmaken. Die van de tweede soort verzamelen de belangrijkste plaatsen en items per land, geven dus slechts de belangrijkste informatie uit de landengidsen op een beperkt aantal bladzijden, maar worden steevast ‘bijbels’ genoemd omdat je aan de hand ervan een continent kan doorkruisen en in een kort bestek toch essentiële inzichten krijgt. De Trekking in...-boeken focussen op de wandel- en klimmogelijkheden, al geven ze ook algemene informatie met heel veel aandacht voor natuur en mensen.

Algemeen gesproken zijn alle ‘Lonely Planets’ van de verscheidene categorieën op dezelfde manier opgebouwd. Na de inleiding krijg je een hoofdstuk ‘Facts about the country’, waarin nogal volledig de historische, politieke, culturele enz. achtergrond en context uit de doeken wordt gedaan. Typerend voor de gedegenheid van de reisboeken vind ik de aandacht voor fauna en flora, die steevast het aantal bladzijden krijgen dat ze verdienen en divers worden ingevuld (in Oost-Afrika-gidsen krijg je een inleiding over de ontelbare savannedieren, in de Marokko-gids wordt vooral ingegaan op ornithologie). Kunst, cultuur of handwerk worden zeer didactisch voor de reiziger verklaard, aan de hand van tekeningetjes, schema's of kleine zwartwitfoto's (de reeks is zuinig met kleurenfoto's, die zorgvuldig worden geselecteerd en samengebracht op enkele fotopagina's per 100 bladzijden. Het kan niet genoeg duidelijk gemaakt worden: deze boeken zijn zo verhelderend en exhaustief dat niet-reizigers die achtergrond zoeken over etnisch handwerk, een bepaalde architectuur of inzicht in religieuze of politieke problematiek van een land, ook hier terechtkunnen voor verduidelijking.

Een tweede deel van de steevast dikke publicaties zijn de ‘Facts for the visitor’: de gewone feiten over formaliteiten, media, culturele evenementen enz. Het mag aangestipt worden dat ‘Lonely Planet’ aandacht heeft voor gehandicapte reizigers, mensen met kinderen of homo's en lesbo's. Een naar mijn aanvoelen veel geraadpleegd hoofdstukje hier is dat met routesuggesties en het lijstje met hoogtepunten van land of streek. Het kan dienen als perfecte leidraad voor boek en reis. Steeds terugkerende delen zijn voorts ‘Getting there and away’ en ‘Getting around’, de praktische kanten van het reizen, zeg maar, over transport, autoverhuur, openbaar vervoer e.d. De overige delen behandelen regio per regio, waarbij de gedetailleerdheid in de gegevens haast legendarisch is: perfecte plannetjes van zelfs de kleinste plaatsjes, adressen, telefoonnummers en voortdurend geüpdate prijzen van logeer-, eet- of drankgelegenheden; beknopte maar volledige info over musea en bezienswaardigheden, en voortdurend opduikende grijskadertjes waarin thematisch op specifieke aspecten wordt ingegaan (regionale kunst- of ambachtsuitingen, ceremo-

Actief & anders

Voor de ‘Actief en anders’-reeks werden natuurrijke landen of landsdelen uitgekozen, die zich lenen tot sportieve vakanties; vooral wandelen en fietsen staan centraal. ‘Routes naar...’ en ‘Onderweg’ beschrijven de streek met aandacht voor steden en bezienswaardigheden. De gidsen richten zich wel tot wie met de auto op reis is; het eerste deel geeft hiervoor één snelle en twee toeristische mogelijkheden. Weinig uitleg en achtergrondinformatie, maar je krijgt een goed algemeen beeld en de wegeninformatie is duidelijk. De belangrijkste bladzijden - die de opzet verantwoorden - zijn die in ‘Dagtochten’: telkens ca. 20 wandel- of fietstochten werden geselecteerd met aanduiding van resp. duur of afstand, vertrek- en aankomstpunt. De tekst heeft aandacht voor culturele en andere bezienswaardigheden. en geeft praktische informatie over parkeren, rondleidingen... In ‘Activiteiten’ worden alle sportfaciliteiten van de regio nog eens op een rijtje gezet en ook gastronomische, folkloristische en culturele mogelijkheden krijgen aanacht. De gidsen besluiten met een ABC van wetenswaardigheden en een register. Uitstekend opgezet. (Titels zie volgende blz.)

[p. 330]

nies, etnische minderheden...). Afgesloten wordt met een woordenlijst, een uitstekende index en de namen van de honderden reizigers zonder wier hulp dit soor exhaustieve landengidsen nooit kan worden samengesteld. De beschreven vaste delen vind je dus ook in de trekkers- en continentgidsen terug, eventueel anders gegroepeerd: per natuurpark of ecostreek voor de eerste, per land voor de tweede.

De concurrentie in de reisgidsenwereld is moordend, maar de ‘Lonely Planets’ hebben door hun keuze voor volledigheid en degelijkheid een onaantastbaar prestige, terwijl concurrenten-met-status als de ‘Rough Guides’ en ‘Guides du Routard’ het bv. moeten hebben van subjectieveren invalshoeken en vlottere teksten. Maar als je je terugtrekt op een onbewoond eiland, neem je best een ‘Lonely Planet’ mee, de kans is klein dat die iets onvermeld heeft gelaten over dat paradijsje.

[Wilfried Poelmans]

Glenda Bendure, Ned Friary: Honolulu, 167 p.., 575 F, 0-86442-490-6

David Else: Trekking in East Africa, 348 p., 805 F, 0-86442-5414

Hugh Finlay: Africa on a shoestring, 1057 p., 1210 F, 0-86442-581-7

Frances Linzee Gordon e.a.: Morocco, 537 p., 805 F, 0-86442-501-5

John King e.a.: Czech and Slovak republics, 553p., 805F, 0-86442-525-2

Clem Lindenmayer: Trekking in the Patagonian Andes, 305 p.,805 F 0-86442477-9

Adrian Lipscomb e.a.: Papua New Guinea, 377 p., 805 F, 0-86442402-7

John Murray e.a.: South Africa, Lesotho and Swaziland, 665 p., 940 F 0-86442-508-2

David Willet e.a.: Greece, 747 p., 875 F, 0-86442-527-9

Jeff Williams: Western Australia, 345 p., 605 F, 0-86442-544-9

Latin American Spanish phrasebook Lonely Planet, 308 p, ill., 320 F, ISBN 0-86442-558-9

Actief & anders

Guus Berkien: Schotland (ISBN 90-18-00778-1)

Joan Betlem, Bert Hiddema: Loiredal (ISBN 90-18-00780-3)

Johan Eimers: Zwarte Woud (ISBN 90-18-00773-0)

Gjelt de Graaf: Vogezen en Elzas (ISBN 90-18-00779-X)

Ben Hummel: Wales (ISBN 90-18-00777-3)

Geert van Leeuwen: Toscane (ISBN 90-18-00775-7)

Frank van Ruitenbeek: Sauerland (ISBN 90-18-00772-2) Alle ANWB, 127 p., ill., 375 F

Ger Meesters: Zweden ANWB. 143 p., ill., 420 F, ISBN 90-18-00776-5