|
| |
| |
| |
[Vervolg Recensies]
900 - Geschiedenis
Dick E.H. De Boer (red.)
Kennis op kamelen
EU 944.3 / Europa; Middeleeuwen
De middeleeuwse geschiedenis is lang door een eurocentrische bril bekeken. Europese historici hadden weinig oog voor de contacten tussen Europa en de rest van de wereld. De reizen van Marco Polo werden als exotisch afgedaan, merkwaardig en fantasierijk, maar zonder blijvende gevolgen. Pas vanaf Columbus' ‘ontdekking’ van Amerika in 1492 werden ook andere continenten in de geschiedschrijving betrokken. De laatste jaren is daarin verandering gekomen.
De Nederlandse historicus Dick de Boer, hoogleraar middeleeuwse geschiedenis aan de RU Groningen, stelde de wetenschappelijke essaybundel Kennis op kamelen samen om een breed publiek kennis te laten maken met de relatie tussen Europa en de buiten-Europese wereld tijdens, wat hij noemt, de meest dynamische periode van de Europese Middeleeuwen: 1150-1350. Zelf schreef hij de hoofdbrok. De Boer bewijst dat de Europese identiteit reeds voor de 15de eeuw door contacten met de buitenwereld werd gevoed. Vooral tijdens de 13de eeuw bestond een ongekende uitwisseling van personen, goederen en kennis tussen landen, volken en culturen van Europa, Azië en Noord-Afrika. De verhouding tot de Arabische wereld was tijdens die periode zeer bijzonder: enerzijds waren er zware religieus-politieke tegenstellingen, die leidden tot de Reconquista en de kruistochten, anderzijds werd Europa op cultureel en wetenschappelijk vlak zwaar door de hoogontwikkelde Arabische wereld beïnvloed. De Aziatische wereld werd veel toegankelijker voor Europese kooplieden, die ongekende luxeartikelen meebrachten. Tegelijkertijd vormde de razendsnelle opkomst van het Mongoolse rijk, dat zich uitstrekte van Peking tot Polen en Perzië, een nieuwe bedreiging. De intensere contacten veranderden Europa radicaal, zowel mentaal als materieel. Klassieke, Romeinse, Germaanse, heidense en christelijke elementen smolten samen tot een potpourri, de typisch Europese mengcultuur.
Zes auteurs leverden aanvullende bijdragen over uiteenlopende onderwerpen: cartografie en kosmologie vanaf 1150, de relatie tussen christendom en andere (ketterse) godsdiensten, de legendarische Pape Jan, de strijd tussen christenen en Moren in Spanje en de Reconquista, wereldbeeld en wetenschap in de Arabische wereld, de contacten tussen Europa en Mongools Azië, de Saracenen in de middeleeuwse literatuur.
Deze bundel is een voorbeeld van goede geschiedschrijving: aangenaam geschreven, beeldrijk, spannend en vernieuwend. De literaire kwaliteiten doen niets af aan de wetenschappelijkheid van het geheel. De vlotte essays zijn doorspekt met middeleeuwse bronfragmenten in vertaling, die het geheel nog verlevendigen en de Middeleeuwen nabij brengen.
[Gunter Bousset]
Prometheus, 311 p., ill., 795 F
ISBN 90-5333-669-9
| |
D.E.H. De Boer e.a. (red.)
Het Noorden in het midden
EU-Nede 940.5 / Nederland; Geschiedenis
De geschiedenis van Nederland is meer dan die van Holland, zoals die van België meer is dan die van het graafschap Vlaanderen of het prinsbisdom Luik. De geschiedenis van de Noord-Oostelijke gewesten zoals de Stad Groningen en de Ommelanden liep in de Middeleeuwen en ten tijde van de Republiek niet altijd samen met die van de dominante provincie Holland. De geschiedenis van een terzijde van de kern gelegen gewest kan zowel de historische mainstream bevestigen als nuanceren. Daarom is het goed dat er verzamelbundels verschijnen die de geschiedenis van ten opzichte van de kern perifeer gelegen gewesten concretiseren en nuanceren.
Het Noorden in het midden is een huldebundel voor de mediaevist dr. F.J. Bakker, aangeboden ter gelegenheid van zijn afscheid van de universiteit van Groningen. Deze bundel telt 17 bijdragen over de geschiedenis van het Noorden (van Nederland) m.n. over de Stad Groningen en de Ommelanden en van de aanpalende gewesten van de vroege Middeleeuwen tot het einde van het Ancien Régime. Ze behandelen een hele waaier van onderwerpen uit politiek, bestuur, recht, economie, samenleving, kerk en cultuur in de periode vanaf omstreeks 1200 tot 1800. De bundel is ruwweg geordend in twee afdelingen: enerzijds politiek en samenleving, anderzijds kerk en cultuur.
De bundel ontsluit boeiende facetten van het verleden van het Noorden. De bijdragen tonen de liefde voor het detail en maken achter het detail de structuren en grote lijnen zichtbaar. Zo ontstaat een aantrekkelijk en rijk geschakeerd beeld van de noordelijke regio, dat aan de ene kant de diversiteit van het leven toont en aan de andere kant in één opzicht voortdurend hetzelfde perspectief heeft: steeds staat het Noorden in het midden.
Zoals steeds bij dergelijk verzamelwerk het geval is, is de kwaliteit van de verschillende bijdragen sterk afhankelijk van de auteur. Belangrijk blijft evenwel dat de bundel laat zien dat Nederland meer is dan Holland en dat lokaal en regionaal historisch onderzoek onmiskenbaar zijn belang heeft om historische beelden te verfijnen. De bundel is zeer verzorgd uitgegeven als deel 17 in de ‘Groninger historische reeks’ en voorzien van zwartwitillustraties. Een bibliografie van dr. J.F. Bakker en een register van persoons- en plaatsnamen sluiten de bundel af.
[Walter Smits]
Van Gorcum, 322 p., 990 F
ISBN 90-232-3383-2
| |
Zvi Kolitz
Josl Rakover wendt zich tot God
EU-Pole 945.3 / Jodenvervolgingen; Polen; Wereldoorlog II Lijden; Joodse Godsdienst
Je krijgt hier te maken met een aparte publicatie in de Jiddische traditie: het geboden verhaal in de vorm van een testament is fictief, dit wordt pas heel laat ontdekt door mensen die er opeenvolgende studies aan wijden, en de spanning wordt er in gehouden tot het overlijden van de vermeende auteur. Inmiddels worden zgn. authentieke publicaties door critici en belanghebbenden gescreend en bijgewerkt; dit blijkt uit de doorhalingen in de herdruk van
| |
| |
de zoveelste officiële Jiddische publicatie. In deze uitgave is het goed aanwijsbaar in de bijgevoegde Jiddische versie (met Hebreeuwse letters).
Hier gaat het zogezegd om een tekst die in de laatste uren van het getto van Warschau geschreven werd door een jood met de naam Josl Rakover. In een van de ruïnes aldaar is tussen geblakerde stenen en menselijke botten deze tekst, dit ‘testament’, verstopt in een flesje, gevonden. Het gaat uiteraard om zijn belevenissen in dat gruwelijke bezette Warschau en een uitzichtloze toekomst, tenzij het geloof in God een laatste riethalm is om zich aan te binden. Bijgewerkt of niet: uiteindelijk gaat het om de vraag naar het godsgeloof, waarvan het antwoord duidelijk te interpreteren valt uit de levensfilosofie van de auteur. Boeiend blijft de vraag wie dan de auteur van het originele manuscript is. Op deze vraag krijg je geen eenduidig antwoord. Een aantal auteurs komen hiervoor in aanmerking. Zvi Kolitz, zo blijkt, is de aandrager van een imaginaire flessenpost. Als jonge joodse journalist publiceerde hij deze boodschap voor ‘Jidisje Tsajtoeng’ in Buenos Aires, en hiermee was de legende van een authentiek levenslot geboren. Publicist en samensteller van deze uitgave, Paul Badde, bezocht Zvi Kolitz in New York, en beschrijft de wederwaardigheden van dit flessengeschrift. Hij wijst op de verschillende plagiaten en aanpassingen.
Waardevol aan deze publicatie is dat de tekst in drie versies integraal werd opgenomen: de originele Jiddische, bijgewerkte en ‘beschadigde’ versie in Hebreeuwse letters staat apart gedrukt, voorts zijn er een transliteratie van Dorien Veldhuizen en de Nederlandse vertaling. Een interessant werk, want doorheen alle kritiek gaat het om het zoeken naar God, een heikel thema in het joodse denken voor de slachtoffers van de shoah.
[Frans L. van den Brande]
Ten Have, 89 p., 498 F
ISBN 90-259-4747-6
| |
Cameron Spence
Achter de linies
Az-Irak 945.6 / Golfoorlog (1991)
Desert Storm zal de geschiedenis ingaan als een merkwaardige oorlog. Zelden werd een enorme legermacht verslagen door een tegenstander die zo weinig verliezen had te incasseren. Aan de basis van het succes van de geallieerde strijdkrachten lagen complexe wapensystemen, slimme elektronica en de kwaliteit van het technisch hoog gespecialiseerde personeel die ze bedienden. Het team van de SAS (Special Air Service) was een Brits legeronderdeel dat geheime operaties uitvoerde achter de vijandelijke linies. De opdrachten die ze uitvoerden, doen soms denken aan televisieseries als ‘Mission impossible’. Cameron Spence was zelf een van die 21ste eeuwse centurio's, uitgerust met de nieuwste technologische snufjes.
Achter de linies is het waarheidsgetrouwe en gedetailleerde verslag over een SAS-operatie met als doel: het opsporen en vernietigen van de gevreesde Scud-raketten en het saboteren van de verbindingslijnen tussen Bagdad en het front. Ondanks de veelheid aan technische en strategische data verstrekt uit eerste hand, heeft het redactieteam er voor ge-
| |
Geschiedenis van Indonesië
Az-Indo 944 / Indonesië; Geschiedenis
Voor veel Nederlanders is Indonesië wat Congo is voor de Belgen; een gewezen kolonie ons vaag bekend uit de vaderlandse geschiedenis. Onze belangstelling voor die verre stranden reikte niet verder dan de oppervlakkige kennis van hun minerale rijkdommen die we, ons baserend op het recht van de sterkste, ook nog eens schaamteloos exploiteerden ter verrijking van onze eigen economie. Pas in de tweede helft van de 20ste eeuw moest de westerse geschiedschrijving zijn egocentrische visie prijsgeven en begonnen Afrikanen en Aziaten zich hun werkelijke plaats in de wereldgeschiedenis toe te eigenen. Dit leverde al vlug een veelheid op aan rijke culturen, waar voordien westerlingen nauwelijks het bestaan en geenszins het belang van kenden.
De geschiedenis van Indonesië is hiervan het voorbeeld bij uitstek. Het land dankt zijn naam aan een afleiding van het Griekse ‘Indo-nèsos’, wat letterlijk Indische archipel betekent; een verzamelnaam voor 17.508 eilanden. Indonesië kent de langste ononderbroken geschiedenis van menselijke bewoning, van de vroegste mensen via de fasen van vroege landbouw, de brons- en ijzertijden, tot aan de islam, kolonisatie en onafhankelijkheid.
Alle facetten m.b.t. land, volk en cultuur komen ruimschoots aan bod, zonder dat de veelheid of de complexiteit van de gegevens de bevattelijkheid of de overzichtelijkheid in het gedrang brengen. Het boek is opgedeeld in twee grote delen: de oude geschiedenis (van ongeveer 10.000 jaar geleden tot 1600 n.C.), en de vroeg-moderne (van 1600 tot aan het begin van de 20ste eeuw).
Tijdstabellen brengen de ontwikkeling in kaart van zowat alle denkbare onderdelen van de cultuur (technologie, architectuur, literatuur, politiek, kunst, sociale omstandigheden, economie en religie). Meer dan 100 detailkaarten en plattegronden verschaffen een uiterst minutieus inzicht in de feiten en omstandigheden, terwijl meer dan 1000 illustraties (geselecteerd uitsluitend in functie van de tekst) het verleden in beeld brengen in zijn glorierijke verscheidenheid.
Het resultaat wat de inhoud betreft zou men het best kunnen omschrijven met de woorden van een 14de-eeuwse Javaanse dichter: ‘Eenheid in verscheidenheid’. Juist die verscheidenheid geeft Indonesië zijn unieke karakter. Praktisch bekeken biedt Geschiedenis van Indonesië ons tegelijk een ongemeen rijk naslagwerk en een boeiend bladerboek over een land en een volk dat te lang in de marge van de westerse geschiedenis is blijven steken. Tekst en illustraties vormen op een knappe wijze één geheel, wat niet de minste prestatie is van het team vooraanstaande wetenschappelijke onderzoekers uit de hele wereld.
[Staf Schoeters]
Uniepers, 300 p., ill., 1980 F
ISBN 90-6825-201-1
| |
| |
| |
The original
Mark Mazower
The original
Dark continent
EU 945 / Europa; 20ste eeuw
Wijd verspreid en gretig aanvaard is de idee van een Europa als cultureel en democratisch lichtbaken. Vanzelfsprekend is de Europese invloed in alle windstreken doorgedrongen, maar wie daar louter gunstige besluiten uit trekt, doet er goed aan zijn trots te temperen. Dat geldt zeker voor onze 20ste eeuw. In plaats van te stralen heeft Europa in de eerste helft van deze eeuw een lange en diepe schaduw geworpen over de hele mensheid. Mark Mazowers Dark continent is doeltreffend bij het aanbrengen van de nodige donkere retouches op het idyllische landschap van een welvarend en vrij Europa, dat tussen 1900 en 1945 in werkelijkheid zijn leidende rol opofferde aan waanideeën van macht en despotisme. Inderdaad, dit is een ontluisterend boek en toch is het niet negatief. Het vreemde is dat Dark continent een reeds vanuit alle mogelijke hoeken verteld verhaal nog eens overdoet en desondanks verbaast door de glasheldere logica waarmee personen en feiten worden belicht.
De eurocentrische geschiedschrijving werd sedert het verdwijnen van de Europese koloniale wereldrijken scherp gehekeld en raakte in onbruik. Maar wie als Europeaan desondanks nog zou vasthouden aan de Europese politieke, sociale en culturele superioriteit zal na het lezen van Mazowers boek ook van dat sofisme genezen zijn, tenzij hij met intellectuele blindheid is geslagen. Daarmee wil niet gezegd zijn dat Mark Mazower, reader in history aan de universiteit van Sussex, de botte bijl hanteert. Integendeel, zijn boek is gebaseerd op soms heel subtiele details, op een ruime, veelzijdige feitengaring en op redelijke beschouwingen.
De grote Europese mogendheden, die de twee wereldoorlogen ontketenden, waren verantwoordelijk voor de uitzaaiing van het wapengeweld over geheel de wereld. Miljoenen mensenlevens werden geofferd op de altaren van Europese imperialismen en van Europese utopieën. Europese ideologieën werden fanatiek en bloedig opgelegd, met catastrofale gevolgen, ook buiten Europa. De Eerste Wereldoorlog werd uitgelokt door elites wier maatschappelijke en politieke opvattingen waren voorbijgestreefd. De revoluties die daarop volgden, losten hun democratische beloften niet in. Integendeel, zij liepen dood in de uitersten van fascisme, nazisme en stalinisme. Inmiddels konden de traditionele liberale machten in Engeland en Frankrijk daartegen maar weinig uitrichten, vooral omdat ze geen antwoord konden noch wilden vinden op de economische en sociale crisissen van de jaren '20 en '30. Dat maakte de jonge generaties ongeduldig en dreef hen naar de extreme politieke polen.
Na de oorlog werd onder Amerikaanse auspiciën en onder de druk van de koude oorlog spoedig overgegaan tot Europese samenwerking, die er vooral op gericht was om een definitief einde te maken aan de Frans-Duitse controverses. Terloops gezegd: Mazower verwaarloost België niet. Hij ruimt de nodige plaats in voor gebeurtenissen en personen die hier een belangrijke rol speelden. Niettegenstaande de moeilijk te vergeven blunder die Hendrik de Man in 1940 beging, rekent Mazower hem tot de markante politieke denkers van de eerste helft van deze eeuw. Intussen is ook de koude oorlog in 1989 afgelopen, met de val van de Berlijnse muur. Toen dwongen in Oost- en Midden-Europa enorme menigten zonder bloedvergieten de Fluwelen Revolutie af, dankzij de implosie van het Sovjetrijk, dat bezweek onder zijn tegenstellingen, zijn inefficiëntie en, niet te vergeten, zijn loodzware bewapening. Maar Mazower bezweert ons ondanks alles, Rusland niet te verwaarlozen noch te onderschatten.
Staatskapitalisme, dirigisme en zelfs het Keynesianisme zijn intussen onder de voet gelopen door de markteconomie. Maar als Mazowers boek ons iets leert, dan is het wel dat Europa op zoek moet gaan naar een nieuw evenwicht tussen laisser-aller en rechtvaardige maatschappelijke verhoudingen.
Zo valt de 20ste eeuw voor Europa in twee delen uiteen: tot 1945 een periode van oorlog en ondergang, daarna decennia van opbouw, democratie, groeiende welvaart en betrekkelijke vrede, met het herenigde Duitsland als economische motor, maar tevens met ‘het einde van de Franse en Engelse pretenties’, het einde dus van de Europese hegemonie. Ter illustratie citeert Mazower een Belgisch diplomaat die de Europese Unie definieerde als een economische reus, een politieke dwerg en een militaire worm. Mazower ziet wel de positieve resultaten van de EU, maar verwacht toch niet dat de natie-staten zullen opgaan in een Europese politieke federatie; daarvoor zijn de vele culturen te diep geworteld. Bovenal doordringt hij de lezer ervan dat Europa en zijn huidige democratische samenleving niet als een natuurlijke symbiose spontaan zijn ontstaan, maar integendeel ten koste van veel bloed, zweet en tranen op een ‘donker continent’ werden aaneengesmeed. Voor altijd? Dat zal van de Europeanen zelf afhangen.
[Robert Schoeters]
Penguin, 495 p., 1452 F
ISBN 0-713-99159-3
Distributie voor België: AMP-PVD Buitenlandse Boekhandel
| |
[Vervolg Cameron Spence Achter de linies]
zorgd dat vlotheid en spanning verzekerd blijven. Deze non-fiction heeft dan ook de vaart van een Stealth-bommenwerper. Zelfs in een conflict waarin enkel elektronica de hoofdrol speelt, blijken moed en doorzettingsvermogen nog altijd onmisbaar.
[Staf Schoeters]
Van Holkema & Warendorf, 286 p., 595F
ISBN 90-269-7563-5
| |
Lilian Van Toorn
Alle geluk van de wereld
912.4 / Volksgeloof / Geluk
Volkskundig blijken er over de hele wereld een aantal gelijkaardige fenomenen te bestaan. Op zich niets verwonderlijk, want het levensstramien van elke mens verloopt volgens dezelfde hoofdpatronen. Eenzelfde begrip kan uiteraard een andere invulling krijgen. Zo is een begrip als ‘geluk’ universeel, maar zijn geluksbrengers overal anders. Dit werd bewezen in een project van een Rotterdamse school met een multicultureel leerlingenplan. De ideeën over geluksspreuken werden in een 40-tal illustraties verwerkt. Hierin kan men zeer herkenbare, maar toch geografisch zeer ver van elkaar verwijderde geluksspreuken vinden. De motieven zijn zowel traditioneel als geïnspireerd op de nieuwe technologische mogelijkheden. Hiermee wordt duidelijk bewezen dat geluksspreuken rustig mee evolueren met de organisatiemogelijkheden van de samenleving waarin men zich bevindt. Vooral leuk als idee voor de laatste jaren lager en de eerste jaren middelbaar onderwijs.
[Harry van Royen]
De Inktvis, 96 p., ill., 200 F
ISBN 90-75689-06-3
| |
Over geschiedenis op Bibnet
Literaire nieuwtjes:
Jozef Hilel Borensztajn: Dagboek 1943-1945 (Ambo)
Een authentiek verslag van wat joden meemaakten in Nazi-werkkampen. Dit soort getuigenissen zijn vrij zeldzaam.
| |
Joel Marcus: Jezus en de holocaust (Ten Have)
Joel Marcus zoekt naar het verband tussen het lijden en de dood van Jezus, zoals hij het in de evangeliën leest, en het lijden en de dood van zes miljoen joden tijdens de Tweede Wereldoorlog.
http://www.bib.vlaanderen.be
| |
| |
| |
950 - Land- en volkenkunde
Stefan Bekaert
Culturen van binnenuit leren kennen
954.1 / Sakata
Februari 1998 doorkliefde een te laag vliegend Amerikaans verkenningsvliegtuig een skiliftkabel boven de voet van de Dolomieten in het Noord-Italiaanse Cavalese. Negentien skiërs stortten te pletter, onder wie vijf Vlamingen. Een van hen was Stefan Bekaert (1969-1998) die het jaar daarvoor promoveerde met zijn doctoraatsproefschrift System and repertoire in Sakata medicine. Een veelbelovende carrière in de (medische) antropologie werd zo in de kiem gesmoord. Als tribuut verscheen een bloemlezing uit zijn proefschrift in Nederlandse vertaling, als derde deel in de serie ‘Monografieën over interculturaliteit’.
Zoals de titel suggereert, stond Bekaert een etnografie ‘van binnenuit’ voor, waarbij een cultuur vanuit de eigen samenhang beschreven wordt. Het is immers op basis van de betekenis van een omgeving voor een samenleving, dat de leden hun handelen organiseren. Nadat de etnograaf het handelen van binnenuit betekenisvol begrijpt, analyseert hij op een tweede niveau ‘de interpretatieve mechanismen [...] die semantische eenheden opbouwen en verbinden’. De Sakata leven in West-Congo, gesitueerd tussen twee belangrijke culturele invloedssferen: ‘Kongo (matrilineair, centraal gezag, savanne...) en Mongo (patrilineair, geen centraal gezag, woud...)’. In de periode 1993-'95 verrichtte Bekaert ter plaatse onder moeilijke omstandigheden bezield veldwerk. Na een etnografisch profiel van de Sakata wordt stilgestaan bij de antropologie als wetenschap met nadruk op doelstellingen en methodologie. Centraal in deze studie staat het begrip ‘betekenis’. Bekaert combineert de schijnbaar tegengestelde maar complementaire structuralistische en fenomenologische benadering in zijn semantische analyse van culturele verschijnselen. Zo wordt cultuur enerzijds gezien als een systeem van zinvolle en zinledige componenten en anderzijds als een repertorium van individuele culturele componenten. Bekaert gaat hier uitgebreid op in aan de hand van de symboliek in het smelten van ijzer bij de Sakata. Vervolgens komt de belichaming van culturele voorstellingen aan bod, zowel in de metafysische als in de fysische mens. Tenslotte wordt de kleurenlogica in de Sakata-geneeskunde onder de loep genomen. Naast een ongemeen boeiend inzicht in de betekenisverbanden van het gewone leven bij de Sakata, laat Stefan Bekaert een verrijkend methodologisch instrument na.
[Kris van Zeghbroeck]
EPO, 117 p., ill., 350 F
ISBN 90-6445-087-0
| |
Willy Boom
Klein-Brabant, land van de Boerenkrijg
Antw 986.3 / Klein-Brabant; Reisgidsen / Boerenkrijg
Klein-Brabant, de gemeenten Bomem, Puurs en St.-Amands is een toeristisch pareltje dat gekneld ligt tussen Rupel en Schelde.
Inleidend krijg je enkele hoofdstukjes met wat achtergrond over de Schelde, de Boerenkrijg en de artistieke zonen van de regio. Het leven in deze uithoek van de provincie Antwerpen werd in grote mate bepaald door de loop van de rivieren. Het bracht de mensen welvaart (handel, visvangst, industrie), maar ook rampspoed (overstromingen). Ook de Boerenkrijg heeft sporen nagelaten in Klein-Brabant. Het katholieke Vlaanderen en dan vooral het platteland was niet opgezet met de revolutionaire ideeën van de Franse bezetter. De maatregelen geïnspireerd door de Verlichting lokten in Vlaanderen verzet uit. De slag om Bomem was een van de belangrijkste wapenfeiten. Dit jaar wordt de 200ste verjaardag van deze opstand gevierd. De feestroes verklaart misschien waarom de schrijver gevaarlijk dicht bij een verheerlijking van de Brigands komt.
Een laatste inleidend hoofdstukje stelt de schrijvers en schilders van Klein-Brabant voor. De geselecteerde kunstenaars vallen op door hun flamingante en religieuze inspiratie, eerder dan door hun naambekendheid. Deze invalshoek lijkt bovendien wel de rode draad die doorheen het hele boek loopt. Aan de hand van een parcours van 130 kilometer worden de bezienswaardigheden overlopen. De weg voert langs kastelen en herenhoeven, langs lieflijke plekjes polderland, sluizen en sassen, langs verscholen kapelletjes en schilderachtige dorpspleinen. Je komt ook te weten waar je moet zijn om de Vliegende Geitfeesten of het Paling-festival bij te wonen.
De opzet van deze gids was de appetijt van de mogelijke bezoeker opwekken en dat lukt aardig. Een nuttige lijst van toeristische infodiensten en musea sluit het boek af.
[Paul Debakker]
Davidsfonds, 100 p., ill., 495F
ISBN 90-6152-687-6
| |
Joseph Epes Brown
De Heilige Pijp
954.1 / Sioux / Siamanisme
Zwarte Eland (1863-1950) was de laatste grote ziener en wijze man van de Oglala-Sioux (of Lakota zoals dit volk zichzelf noemt). Bovendien was hij de laatste Houder van de Heilige Pijp. Om zijn volk te helpen de grootsheid en waarheid van de eigen tradities te begrijpen en ‘uit het verlangen bij te dragen aan de vrede op aarde, niet alleen tussen de mensen onderling, maar ook tussen de mensen en de hele schepping’, openbaarde hij vlak voor zijn dood de zeven heilige rituelen waarbij de pijp een hoofdrol speelde.
Het boek is een eerlijk verslag van de magische riten, mythen en geloofsbelijdenissen die de kern vormen van de Lakota-cultuur, opgetekend
| |
| |
door indianenkenner Joseph Epes Brown. Hij geeft een beschrijving van o.a. de zuivering door de zweethut, het smeken om een visioen, de zonnedans, het bewaren en loslaten van de ziel en de voorbereiding op het vrouw-zijn. Opvallend is dat de Lakota tijdens elk ritueel smeken om wijsheid. Ze willen ‘het mysterie der dingen doorgronden’ en tijdens de zweethutceremonie bv. wordt de hut viermaal geopend en aanschouwt men ‘het licht dat de duisternis vernietigt zoals wijsheid onwetendheid verdrijft’. Bovendien staan ze nederig stil bij de plaats die de mens inneemt in de samenhang van alle dingen op aarde, levend en niet-levend. ‘Alleen de onwetende ziet veelheid waar eenheid bestaat’. Deze mensen hadden een planetaire visie honderden jaren voor dit begrip in onze westerse wetenschapsmaatschappij begon door te sijpelen.
De Heilige Pijp is een waardevol boek over de Noord-Amerikaanse indianen en zeker een aanrader voor al wie open staat voor oude culturen en de wijsheid die daarin van generatie op generatie werd doorgegeven. Dit boek komt nog meer tot zijn recht wanneer het gesavoureerd wordt als een stuk poëzie. Je leest het eerst helemaal door en neemt het daarna af en toe uit de kast om het stukje bij beetje te laten doordringen.
[Hilde Vervaecke]
Van Halewyck, 187 p., ill., 698 F
ISBN 90-5617-062-7
| |
Josie Dew
De wind in mijn wielen
961 / Europa, Marokko, India, Sahara; Reisbeschrijvingen
Een heerlijk verfrissend boek voor reizigers, fietsers, optimisten en levensgenieters. Josie Dew kan probleemloos bij elk van deze categorieën gerangschikt worden. Ze leeft om te reizen en reizen betekent: half onbezonnen vertrekken met een ver en vaak onrealistisch reisdoel voor ogen, dat met de fiets proberen te bereiken, de elementen trotseren en voelen dat je leeft, nieuwe landen leren kennen in al hun eigenheid en de plaatselijke bevolking doorlichten.
Dew staat met beide voeten op de grond - of beter: op de pedalen. Ze is geen overspannen adrenalinejunkie die een huisje-tuintje-boompje-situatie ontvlucht omdat ze haar ware zelf niet durft te aanschouwen. Ze gaat tijdens haar reizen op haar eentje dan ook niet in zichzelf zitten graven. Ze reist gewoon voor het plezier met de fiets, al ontmoet ze zoveel mensen die niet inzien wat daar zo leuk aan is, dat ze heel soms zelf aan het genot begint te twijfelen.
Haar fietstochten brengen haar door heel Europa, Noord-Afrika en de Sahara, IJsland en de Noordkaap, Indië, Nepal en oneindig veel andere grotere en kleinere gehuchten. Onderweg beleeft ze grappige, ongelooflijke, trieste en gevaarlijke toestanden. Met een reusachtig gevoel voor humor weet Dew haar belevenissen te relativeren. Op elke bladzijde wordt er gelachen. Ze minimaliseert haar eigen prestaties en legt een enorm respect voor anderen aan de dag.
Dew geeft ook een aantal praktische tips voor de fietsende reiziger: het boek bevat achteraan een lijst met al het fietsen kampeermateriaal dat ze zelf ooit meenam, met een bondige evaluatie. Verder geeft ze nog een aantal tips waarover in geen enkele andere fietsgids gerept wordt: McDonalds restaurants zijn ideaal om je voorraad toiletpapier aan te vullen, wees op je hoede als iemand no problem zegt - want dan kom je pas goed in de problemen, wees eveneens voorbereid op exhibitionisten en ga hen te lijf met een bekertje urine en je fietspomp. En tot slot: neem altijd het ‘flexibele draagbare toilet’ mee: hurk bij gebrek aan een openbaar toilet onder een fietsponcho, doe alsof je aan je fiets aan het sleutelen bent en doe ondertussen wat je niet laten kunt.
[Nele van Mieghem]
Arena, 380 p., 798 F
ISBN 90-6974-309-4
| |
Paul Van Wouwe
Mongolia
Az-Mong 992 / Mongolië; Foto's
Mongolia van fotograaf Paul van Wouwe is in eerste instantie een boek met mooie zwartwitfoto's. De begeleidende teksten (telkens in het Engels, Nederlands en Frans) dienen als verhelderende voetnoten bij het beeldmateriaal. De foto's geven een ruim beeld van het hedendaagse Mongolië: niet alleen prachtige landschappen, pittoreske interieurs, tot de verbeelding sprekende woontenten (gers), folkloristische feesten en boeddhistische kloosters, maar ook fabrieken, kopermijnen, weverijen, bouwwerven en een parlement dat in 1996 opgericht werd. Er is wel duidelijk een katholieke inslag, met veel aandacht voor het weeshuis en andere missionaire activiteiten van Scheut. Het is immers ook de bedoeling van het boek om aandacht te vragen voor het lot van de Mongolen sinds de USSR hen tien jaar geleden de rug toekeerde: ‘bij valavond zie je in Ulaanbatar de straatkinderen nog altijd als ratten in de ingewanden van het stedelijke verwarmingsnet wegglippen. Overdag zie je ze bedelen en graaien in afval. 's Nachts komen ze tot in de hotels hun lichamen aanbieden’. De korte begeleidende teksten spreken zowel hun zorg uit voor de toekomst van dit volk als hun vertrouwen in het grote aanpassingsvermogen ervan. Samen met een minimum aan tekst zijn de foto's vaak ontroerend in hun eenvoud.
[Carine Defoort]
P, 109 p., ill., 795 F
ISBN 90-73214-53-X
|
|
Auteursrechtelijk beschermd