Leesgoed. Jaargang 15

[p. 50]

Nieuws en ander nieuws

Pluim van de Maand

december is voor Ziezo, verzamelbundel van de kinderverzen van Annie M.G. Schmidt (Querido). Die van januari gaat naar De puike postbode, of, Briefgeheimpjes van Janet en Allan Ahlberg (Gottmer, vertaling Ernst van Altena). De Pluim van de Maand wordt maandelijks uitgereikt door Bobo, Margriet en Studio aan een boek voor drie- tot achtjarigen dat opvalt door verantwoord gebruik van taal en illustratiemateriaal. Inlichtingen: Marcella Pleysier, telefoon (Nederland) 023-304360.

Jury Woutertje Pieterse Prijs

De jury van de Woutertje Pieterse Prijs (zie Leesgoed 1987/6, zelfde rubriek) bestaat uit Jan Blokker, Bregje Boonstra, Wam de Moor en Kurt Löb. De prijs wordt uitgereikt op de 101ste sterfdag van Multatuli, 3 maart 1988. Inlichtingen: Umtul Kiekens, Sparrenlaan 37, 3742 WD Baarn. Telefoon (Nederland) 02154-20820.

Kleinood videoprijs

Het NIAM (Nederlands Instituut voor Audiovisuele Media) en het NBLC (Nederlands Bibliotheek en Lectuur Centrum) hebben een prijs ingesteld voor videoprodukties voor kinderen van 4 tot 9 jaar, de Kleinood Videoprijs. Het videoprodukt moet ‘tot doel hebben de doelgroep iets te leren in de ruimste zin van het woord’, mag niet eerder bekroond zijn, en mededinging ‘staat open voor allen die in Nederland een educatief videoprogramma voor de beoogde leeftijdsgroep op hun naam gebben staan’. De organisatoren willen het recht hebben het bekroonde videoprodukt aan de openbare bibliotheken en basisscholen aan te bieden, tegen een nader overeen te komen vergoeding. De jury bestaat uit Lily van den Berg (producente), Ineke Fredriks (NOT), Ad de Laat (basisonderwijs), Aart Staartjes (NOS-jeugdprogramma's) en J.M. Wijlaars (inspectie onderwijs). Videoprodukten vóór 1 april 1988 zenden naar NBLC, Kleinood, postbus 93054, 2509 AB Den Haag. Inlichtingen: NBLC, Hanna de Vries en Annette Alkemade, telefoon (Nederland) 070-141610/141558.

Nederlandse Kinderjury

In januari werd bekend gemaakt dat deze prijs definitief door kan gaan, en alle scholen en bibliotheken hebben inmiddels materiaal ontvangen. (Voor zover de voorraad strekt verschaft de CPNB meer affiches en formulieren, telefoon 020-264971.) In twee rondes kiezen de deelnemers (alle kinderen van 6 t/m 16 jaar die een formulier invullen en inzenden) drie boeken, die dan de Prijs van de Nederlandse Kinderjury winnen, per leeftijdscategorie één. Alle boeken kunnen gekozen worden, mits in 1987 in de Nederlandse taal verschenen. De leeftijdscategorieën zijn 6 t/m 9 jaar, 10 t/m 12 jaar en 13 t/m 16 jaar. De prijs is ingesteld door CPNB, VARA en NBLC, en wordt gesteund door het Nederlands Comité voor Kinderpostzegels en de Stichting Lezen. Inlichtingen: CPNB.

Subsidie opgeheven

Zoals eerder gemeld in En nu over jeugdliteratuur had het (Nederlandse) Ministerie voor Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur subsidie ter beschikking voor interessante experimenten met illustraties in boeken. Onder meer het met de Gouden Griffel 1987 bekroonde Lena lena is met een subsidie uit dat potje tot stand gekomen. Helaas heeft het ministerie deze mooie kans op leuke boeken opgeheven. Er was, zo gaat het bericht, te weinig belangstelling. Hoorden wij daar een klomp breken?

Lesmateriaal bij prentenboeken van Gottmer

Een voor algemene kinderboekuitgeverijen in Nederland en Vlaanderen tamelijk nieuw initiatief is dat van uitgeverij Gottmer. Bij vier prentenboeken in het fonds liet deze uitgeverij leerkracht Linda Wessels lesbrieven maken, bedoeld voor het basisonderwijs. De lesbrieven bestaan uit ‘kringactiviteiten’ (tips voor kringen leergesprekken), ‘verwerkingsmogelijkheden’ (zowel voor individueel als klassikaal aanbod) en ‘werkbrieven’, eenvoudige materialen voor gebruik door leerlingen afzonderlijk. Voor de werkbrieven zijn soms ruime didactische maatstaven gehanteerd: ook een kleurplaat blijkt didaktisch nut te hebben, evenals het vervaardigen van een masker. De vier titels zijn Krieltje de olifant van Erwin Moser, Dat maak ik uit, zei Dikhuid van Helme Heine, en Beertje Bruin, wat zie jij daar? en Een zaadje in de wind van Eric Carle. De prijs is ƒ 3,75 per lesbrief, of ƒ 12,50 voor alle vier tegelijk, te bestellen via de boekhandel (ISBN 90-257-2098-6). Adres Gottmer: postbus 160, 2060 AD Bloemendaal, telefoon 023-257150, redactrice kinderboeken Clara Hillen.

Zuurveen en het cultuurbezit

In het Groningse Winsum (Hoofdstraat 4, telefoon 05951-2229) is een Stichting ‘Kinderboek - cultuurbezit’ die oude kinderboeken verzamelt en uitleent. Een mooi initiatief, er zijn nu al 7.000 boeken verzameld, waarvan de oudste tweehonderd jaar geleden verschenen, en al die boeken worden gratis uitgeleend aan wie ze wil lezen, voor studie of eigen genoegen. De stichting maakt bij monde van initiatiefneemster Toos Zuurveen krachtig reclame voor zichzelf (het is bewonderenswaardig hoe vaardig zij toegang tot krantekolommen weet te krijgen), en ontvangt honderden boeken per jaar, afkomstig van zolders en andere vergeten hoeken. Dat is ook mooi, misschien zouden die boeken anders verloren gaan.

Minder mooi is echter dat Toos Zuurveen doet voorkomen alsof deze stichting hiermee de instelling bij uitstek is waar oud cultuurbezit wordt bewaard. Men mag zich immers in gerede afvragen hoeveel schade het uitlenen op den duur veroorzaakt en hoeveel boeken ondanks de controle toch wegraken en zo alsnog verloren gaan. Verder doet die stichting ook niet veel meer dan uitlenen en maakt het bezit op geen enkele andere wijze toegankelijk (bijvoorbeeld door een catalogus in boekvorm of on line, bijvoorbeeld door trefwoorden e.d.). De instellingen bij uitstek waar dit cultuurbezit waarschijnlijk zorgvuldiger wordt bewaard, en bovendien toegankelijk wordt gemaakt (zij het niet uitleenbaar) zijn de Koninklijke Bibliotheek (Prins Alexanderhof 5, Den Haag, telefoon 070-140911) en het Nederlands Bibliotheek en Lectuur Centrum (de collectie ‘Boek en jeugd’, Taco Scheltemastraat 5, Den Haag, telefoon 070-141500/141644). De KB heeft ongeveer 10.000 oude kinderboeken, het NBLC 30.000: er wordt gewerkt aan een catalogus in boekvorm, en tevens een catalogus die in veel openbare bibliotheken per computer zal kunnen worden geraadpleegd. De bedoeling is dat deze catalogus uitgroeit tot een nationale (Nederlandse) catalogus van oude kinderboeken; er zijn ook enkele openbare bibliotheken en universiteitsbibliotheken met een grote verzameling oude kinderboeken. Deze catalogus biedt mogelijkheden om titels te zoeken op auteur, titel, illustrator, uitgever, serie en dergelijke gegevens.

Er is bovendien een fraaie collectie oude kinderboeken die ook uitleenbaar is: de Blauwe Banden collectie van de Landelijke Bibliotheek Centrale (Randstad 22-01, Almere, telefoon 03940-90611), waarvan overigens ook een mooie catalogus in boekvorm is, die in de grote openbare bibliotheken te vinden moet zijn.

Minder boeken verkocht

Het kwartaalrapport van de Stichting Speurwerk, de Speurwerk boeken omnibus over de periode oktober 1986 t/m september 1987 toont weinig opwekkende cijfers voor de verkoop van boeken in Nederland. De omzet daalt in het algemeen licht: voor 1986 stond nog 603 miljoen gulden, in de daarop volgende kwartaalrapporten verschoof dat naar 597, 591 en 586 miljoen. Aantallen idem: 29, 6; 29, 4; 28, 8; 27, 9 miljoen exemplaren. De omzet van kinderboeken (strips inbegrepen) daalde nog meer: in percenten van de totale omzet uitgedrukt van 7 % in 1986 (is dus 7 % van 603 miljoen, ofwel 42, 2 miljoen) naar 8, 7 en 6 % (is dus 6 % van 586 miljoen, ofwel 35, 2 miljoen). In percenten van het totale aantal uitgedrukt van 13 % in 1986 (3, 8 miljoen) naar 13, 12 en 11 % (3 miljoen). De per uitgeverscategorie (UGI-code) uitgesplitste cijfers tonen dat ‘fiction voor nog niet lezende kinderen’ nauwelijks neergang vertoont, ‘fiction voor schoolgaande kinderen’ duidelijk wel, en ‘strips’ het meest. De ‘non-fiction voor nog niet lezende kinderen’ blijft als altijd constant want nul, de ‘non-fiction voor schoolgaande kinderen’ vertoon een forse stijging in omzet en aantallen, meer dan verdubbeld zelfs. Overigens waarschuwt Stichting Speurwerk dat de cijfers gebaseerd zijn op een representatieve steekproef, en dus niet de exacte cijfers biedt, maar een indicatie. Adres: Frederiksplein 1, 1017 XK Amsterdam, telefoon (Nederland) 020-254927. Het rapport is uiteraard (gezien het onderzoek) niet gratis verkrijgbaar.

Bibliotheek in Moskou vraagt boeken

De Centrale kinderbibliotheek van de Russische Federale Republiek verhuisde vorig jaar naar een gloednieuw gebouw. Een enorm gebrouw, met achttien leeszalen, die ook onderdak boeden aan allerlei manifestaties. deze bibliotheek

[p. 51]

is rechtstreeks toegankelijk voor kinderen tot 14 jaar, maar doet ook dienst als depot-bibliotheek voor de vele duizenden kinder- en schoolbibliotheken van de republiek, en is centrum voor onderzoek naar jeugd- en schoolbibliotheekwerk. Er staan 350.000 banden. Het mag verbazen, maar er staan ook nederlandstalige kinderboeken, en de bibliotheek bouwt een verzameling op. Probleem is echter dat de aanschaf niet gemakkelijk loopt; de bibliotheek heeft behoefte aan rechtstreekse contacten in Nederland en Vlaanderen. Adres: State Republican Children's Library, director Lidia Zharkova, Oktjabrjskaja Pl. (Oktoberplein), 117049 Moskou, USSR.

Wisseling wacht theaterbibliotheek

Met ingang van september 1987 is het beheer van de jeugdtheaterbibliotheek in De Krakeling, Amsterdam, van Lilian Soons overgenomen door Iedje Abbenhuis. Het adres blijft vanouds: Nieuwe Passeerdersstraat 1, 1016 XP Amsterdam, telefoon (Nederland) 020-253284.

Kinderboeken per televisie

In 1988 worden onder meer van de hierna genoemde boeken op de Nederlandse televisienetten verfilmde versies getoond: Silas van Cecil Bødker (NCRV, vanaf 9 januari), Dribbel van Eric Hill (VPRO, januari), Het droevige verhaal van Victoria en haar viool van David McKee (NOT, maart), Bot en Botje van J. Ahlberg (NOT, maart, De Boekenbuis 2), Alice in Wonderland van Lewis Carroll (NCRV, onbekend wanneer), Ronja de roversdochter van Astrid Lindgren (NCRV, onbekend wanneer), De kinderen van Bolderburen van Astrid Lindgren (NCRV, onbekend wanneer), De wind in de wilgen van Kenneth Grahame (NCRV, onbekend wanneer), en Liesje, of laten we maar winkeltje spelen van Burny Bos (VPRO, onbekend wanneer, boek verschijnt bij Leopold). In Sesamstraat (NOS) aandacht voor 4 boekjes van Helen Oxenbury (voorjaar) en voor Lola, de beer van Trude de Jong (onbekend wanneer, boek verschijnt bij Sjaloom). De nieuwe programmaserie Ik zoek, ik zoek een kinderboek van de NOT is 25 januari jl. gestart. Verdere uitzendingen: 22 februari, 28 maart en 25 april om 14.00 uur, de herhalingen steeds een dag later om 14.30 uur. Er hoort een handleiding bij, en leerlingen werkboeken, te bestellen bij de NOT, Noordse Bosje 18, 1211 BG Hilversum, telefoon (Nederland) 035-19544.

PTT sponsort kinderboekenweek

In het Postmuseum te Den Haag sloot de CPNB op 27 november een contract met PTT Post, dat inhoudt dat PTT Post de kinderboekenweek tenminste drie jaar zal steunen met een bedrag van ƒ 100.000,- per jaar.

Prix du livre pour enfants de Genève

Sinds kort is er een internationale prijs bijgekomen. De Association pour la promotion du livre pour enfants (APPLE), 22 Crêts-de-Champel, CH-1206 Genève (telefoon 022-476782), schrijft een prijsvraag uit voor zowel nog niet uitgegeven werken als boeken die de laatste drie jaar zijn verschenen. De inzending is open tot mei. Op 10 mei beslist de internationaal samengestelde jury, op 18 mei wordt de prijs uitgereikt. Alle ingezonden boeken worden twee weken lang tentoongesteld in de grote zaal van de Universiteit van Genève. De vorige prijswinnaar was Aliki Brandenberg, voor Feelings (Greenwillow, Londen), en met ere vermeld werd Tana Hoban voor haar gehele werk.

Andersen kandidaten

De Amerikaanse sectie van de International Board on Books for Young people (IBBY) heeft William Steig en Margot Zemach voorgedragen voor de Andersen-medailles die op het IBBY-congres dit jaar (zie agenda) uitgereikt worden. De Nederlandse sectie heeft, zoals eerder bericht, Annie Schmidt en The Tjong Khing voorgedragen. Een Belgische of Vlaamse sectie bestaat nog niet. De Bondsrepublikeinse sectie (de Arbeitskreis für jugendliteratur) draagt Willi Fährmann en Annegert Fuchshuber voor. De Britse sectie: Peter Dickinson en Michael Foreman. Canada: Jean Little en Ann Blades. Oostenrijk: Käthe Recheis en Angelika Kaufmann. Zwitserland: Eveline Hasler en Bernard Cosandey (pseudoniem Cosey). Zweden: Barbro Lindgren en Lasse Sandberg. Japan: alleen de illustrator Yasuo Segawaa. Frankrijk: Claude Roy en Henri Galeron. Spanje: Josep Vallverdu en Asun Balzola. Denemarken: Halfdan Rasmussen en Jan Mogensen. Noorwegen, gastland: Torill Thorsstad Hauger en Weche Oyen. En verder zijn er nog kandidaten uit Argentinië, Brazilië, China, Tsjechoslowakije, Finland, Griekenland en IJsland.

Emil/Kurt Maschler Award 1987

Jaarlijks wordt de Emil/Kurt Maschler Award toegekend voor een kinderboek waarin tekst en tekeningen pefect met elkaar in balans zijn. De prijs werd ingesteld door wijlen Kurt Maschler, ter herinnering aan Erich Kästner en Walter Trier, scheppers van Emil uit Emil en de detectives, dat oorspronkelijk verscheen bij Kurt Maschler's William Verlag (Berlijn) en later bij Atrium Verlag (Zürich). De prijs wordt beheerd door Book Trust. Hoe dat zo gekomen is, dat een Britse boekinstelling deze prijs beheert, weten wij ook niet. Winnend boek in 1987 was Jack the Treacle Eater van Charles Causley, illustraties Charles Keeping (Macmillan). De andere genomineerde boeken waren Mrs Armitage on Wheels van Quentin Blake (Cape), British Folk Tales van Kevin Crossley-Holland (Orchard, illustraties Peter Melnyczuk), The ridiculous Story of Gammer Gurton's Needle van David Lloyd (Walker Books, illustraties Charlotte Voake), Emily's Own Elephant van Phippa Pearce (Julia McRae, illustraties John Lwarence) en The Tale of Sir Gawain van Neil Philip (Lutterworth, illustraties Charles Keeping). In de jury zaten Margaret Meek, Elaine Moss en Chris Powling.

Erich Kästner Kinder- und Jugendpreis 1987

Ter gelegenheid van het vijftig jaar bestaan stelde Atrium Verlag (Zürich) een prijs van DM 20.000 in voor het beste nog niet gepubliceerde manuscript voor een kinderboek. In de jury zaten Birgit Dankert, Angelika Kutsch en Jutta Radel. Ze kozen Rotz und Wasser van Franziska Groszer, een verhaal over het leven van alledag in Oost-Berlijn.

Katholischer Kinderbuchpreis 1987

Een prijs uit de BRD, 10.000 DM waard, dit jaar verdeeld over Anatol Feid, voor Keine Angst, Maria (Elefantenpress, Nederlandse vertaling Sjaloom) en Otfried Preussler voor Der Engel mit der Pudelmütze (Thienemann, illustraties Herbert Holzing).

Volkacher Preis 1987

De prijs van de Deutsche Akademie für Kinder- und Jugendliteratur wordt gesponsord door de stad Volkach (waar die academie gehuisvest is) en is 6.000 DM waard. Gelukkige werd de auteur Paul Maar, voor zijn gehele werk. Diverse boeken van Maar zijn in het Nederlands vertaald. Naast boeken schrijft hij ook toneelstukken, maakt hij vertalingen, en werkt hij als ‘Kunsterzieher’ en beeldend kunstenaar. De Volkacher Taler ging naar professor Theodor Brüggemann (universiteit Keulen) voor zijn onderzoek en verzamelwerk.