Leesgoed. Jaargang 15

Nieuws en ander nieuws

Pluim van de maand

juli gaat naar Ik zie, ik zie wat jij niet ziet van Peter Spier (Lemniscaat). De Pluim van de Maand wordt maandelijks uitgereikt door Bobo, Margriet en Studio aan een boek voor drie- tot achtjarigen dat opvalt door verantwoord gebruik van taal en illustratiemateriaal. Inlichtingen: Marcella Pleysier, telefoon (Nederland) 023-304360.

Prijs Knokke-Heist Beste Jeugdboek 1988

De prijs ging naar het manuscript voor Het koopkind van Wim Daens (Davidsfonds, najaar 1988). Het boek is bestemd voor twaalf en ouder en speelt zich af in een gefingeerd Afrikaans land waar burgeroorlog heerst.

Prijs voor Letterkunde van de Vlaamse Provincies 1987

In de categorie beste jongerenboek '83-'86 ging de prijs naar Willy Spillebeen voor De hel bestaat. In de categorie beste kinderboek zelfde periode kreeg Diana Broeckhoven de prijs, voor Een dood vogeltje. Spillebeen ontving voor zijn boek ook reeds de Provinciale Prijs van West-Vlaanderen 1987.

Nederlandse Kinderjury 1988

In de categorie 6 t/m 9 jaar kozen vijftienduizend Nederlandse kinderen in een eerste ronde een vijftal beste titels: zie Leesgoed 1988/2 pag. 94 en 95. In de tweede ronde deden volgens de organisatoren (NBLC, CPNB, VARA) ‘aanmerkelijk minder’ kinderen mee. Die kozen Tommie en Lotje lopen weg van Jacques Vriens (Van Goor). In de tweede categorie, 10 t/m 12 jaar, kreeg Anders Bodelsen voor Een hele schep geld (Leopold) de prijs, en de categorie 13 t/m 16 jaar ging de prijs naar Morgen ben ik beter van Evert Hartman (Lemniscaat).

Kinder- & Jeugdjury voor het boek 1988

Deze jury telt 700 leden, verspreid over heel Vlaanderen, en beoordeelt uitsluitend in Vlaanderen verschenen werk. De jongste groep (8 en 9 jaar) koos Pius en Pepijn van Gerda van Cleemput (Standaard). Tweede en derde werden Mijn broer is een punker van Maria Heylen (Standaard) en Het etiket van juffrouw Jet van Mieke Vanpol (Clavis). De middengroep (10 t/m 12 jaar) koos Het ei van Oom Trotter van Marc de Bel (Infodok). Tweede en derde werden Haar naam is Doro M. van Gerda van Cleemput (Altiora) en Zeg maar Matthias van Lydia Verbeeck (Davidsfonds). De oudste groep (13 t/m 15 jaar) koos Timoe van Paul Kustermans (Altiora). Tweede en derde werden Broeder in de aarde van Robert Swindells (Infodok, vertaling Luc Devroye) en Scenes van Els Beerten (Davidsfonds). Een samenvatting van de juryverslagen verschijnt in Bubi, jaarboek voor de Vlaamse jeugdliteratuur (Dedalus). De uitreiking vindt op 16 oktober in Kontich (bij Antwerpen) plaats.

Österreichische Kinder- und Jugendbuchpreise 1988

Uitgereikt in verscheidene categorieën. Voor tieners: Lena van Käthe Recheis (Herder). Voor kinderen: Die Zeiger standen auf halb vier van Hans Domenego (Dachs), Herr Markus van Lene Mayer-Skumanz (St. Gabriel) en Was uns der Massai erzählt van Hilary Ruben (Jungbrunnen; dit is niet hetzelfde boek als Kimathi en de geheimen van de berg van dezelfde auteur). Documentair: Die Kinder von La Pacanda van Ulf Löfgren en Ernst Ekker (Dachs). Vertaling: Drauszen in der Nacht van Patricia Wrightson, vertaling Wolf Harranth (Jungbrunnen). Illustraties: Die Prinzessin auf der Erbse van Hans Christian Andersen, illustraties Eve Tharlet (Neugebauer) en Was versteckt sich hier? van auteur en illustrator Yoshi Miyazaki (Neugebauer). Op de erelijst onder meer ‘Und jetzt schlaft schön!’ sagte Papa leise van Rindert Kromhout (Annette Betz, vertaling Mirjam Pressler).

Newbery en Caldecott Medals 1988

De Association for Library Service to Children heeft de Newbery Medal 1988 toegekend aan Russell Freedman voor Lincoln: A Photobiography (Clarion Books) en de Caldecott Medal aan John Schoenherr voor zijn illustraties in Owl Moon van Jane Yolen (Philomel Books). Met ere vermeld voor de Newbery Medal werden After the Rain van Norma Fox Mazer (Morrow) en Hatchet van Gary Paulson (Bradbury). Voor de Caldecott Medal slechts één eervolle vermelding: Mufaro's Beautiful Daughters: An African Tale (Lothrop, Lee & Shepard).

Alex Wedding Preis 1987

Een van de belangrijkste prijzen voor kinderliteratuur in de DDR. Winnaar in 1987 was de dichter Wolf Spillner. De prijs wordt toegekend door de Akademie der Künste der DDR.

Noord en zuid

Op 19 november ontmoeten andermaal Nederlandse en Vlaamse auteurs, illustratoren en critici elkaar in het daarvoor bij uitstek geschikte plaatsje Baarle-Hertog of Baarle-Nassau. (Daar heet soms het fornuis nog Nassau, maar het aanrecht al Hertog, bij wijze van spreken.) 's Middags wordt daar het boek Hartstikke Plezant; verhalen uit Vlaanderen en Nederland (Infodok) gepresenteerd. Zie onze agenda. Zie over de vorige ontmoeting Leesgoed 1987/1 pag. 27.

In memoriam Evert Werkman

Op vrijdag 24 juni 1988 overleed Evert Werkman. Werkman was journalist bij Het Parool

[p. 191]

en daarnaast bekend om zijn Vondeliaanse gedichten in De Groene Amsterdammer, zijn teksten voor Thomasvaer en Pieternel, maar bovenal zijn schepping Kapitein Rob. Samen met tekenaar P.J. Kühn maakte hij twintig jaar lang een dagelijkse aflevering, nadien gebundeld in zo'n 55 boekjes, die alle anoniem verschenen.

Schrijver gezocht

In oktober verschijnt bij Lannoo een voor tieners geschreven naslagwerk over jeugdliteratuur, Schrijver gezocht. Het boek werd samengesteld door de redactie van Jeugdboekengids, bevat inlichtingen over 150 auteurs (zowel Vlaams en Nederlands als buitenlands), en een 25tal onderwerpen, en zal 408 bladzijden en een 600 illustraties tellen. Tot 30 september kan men het boek bij voorintekening bestellen: 460 Bfr of ƒ 23,- voor 1, 1320 Bfr of ƒ 66,- voor 3 en 2100 Bfr of ƒ 105,- voor 5 exemplaren, bij het KCLB, Mutsaertstraat 32, 2000 Antwerpen.

Gebruik tv en video in voortgezet onderwijs

Onderzoeksinstituut Intomart heeft voor en in samenwerking met de NOT (Nederlandse Onderwijs Televisie) onderzocht in welke mate docenten Nederlands op scholen voor lager beroepsonderwijs en algemeen voortgezet onderwijs gebruik maken of zouden willen maken van televisieprogramma's, al dan niet ingeblikt. Dat gebruik blijkt beperkt, zowel door gebrek aan geschikte programma's als door organisatorische problemen. Bovendien maken lang niet alle docenten gebruik van het begeleidend materiaal. De meeste antwoordende docenten gaven echter wel te kennen dat zij een goed aanbod van schooltelevisie verwelkomen, en favoriet onderwerp voor dat aanbod is literatuur in thema's, gevolgd door literaire portretten. Interessant detail van het onderzoek is de vraag naar vaktijdschriften. Eénderde van de respondenten meldde nooit een vaktijdschrift te lezen; voor LBO-docenten en docenten in protestants-christelijk onderwijs was dat zelfs 44 en 47 procent. De meest gelezen vaktijdschriften zijn Levende talen (19 %) en Moer (12 %). De lezers van Moer zijn gemiddeld jonger dan die van Levende talen.

Guck mal über'n Tellerrand

De Deutsche Welthungerhilfe en het Peter Hammer Verlag hebben, met subsidie, een actie op touw gezet om kinderboeken onder de aandacht brengen die de houding van kinderen ten opzichte van de Derde Wereld gunstig zouden kunnen beïnvloeden. Er verschijnt, in een oplage van 250.000, een krant waarin groepen en instellingen worden opgeroepen hun steentje bij te dragen. Op het programma staan verder lezingen, tentoonstellingen, seminars, handleidingen om met boeken te werken, allerlei publiciteitsmateriaal. Mocht men zich in onze contreien geroepen voelen, het adres is: Sabine Dörrich, Benzstrasse 7, 5600 Wuppertal.

Subsidie opgeheven

Zoals eerder gemeld in En nu over jeugdliteratuur had het (Nederlandse) Ministerie voor Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur subsidie ter beschikking voor interessante experimenten met illustraties in boeken. Onder meer het met de Gouden Griffel 1987 bekroonde Lena lena is met een subsidie uit dat potje tot stand gekomen. Helaas heeft het ministerie deze mooie kans op leuke boeken opgeheven. Er was, zo gaat het bericht, te weinig belangstelling. Hoorden wij daar een klomp breken?

Mücki

is de naam van een nieuw Duits tijdschrift voor beginnende lezertjes, met het doel ze tot nog meer lezen aan te zetten. Het is een broertje (of zusje) van het reeds bestaande, iets moeilijker kindertijdschrift Mücke. Beide tijdschriften worden uitgegeven door Universum in Wiesbaden, onder auspiciën van de Arbeitsgemeinschaft Jugend und Bildung. Mücki verschijnt maandelijks en kost DM 2, 50 per nummer, bij afname van vijf of meer DM 1, 50 per nummer.

Unesco/IBBY seminars

Met financiële hulp van Unesco heeft de International Board on Books for Young people (IBBY) een reeks seminars in ontwikkelingslanden opgezet voor auteurs en illustratoren van kinderliteratuur. Het eerste, dat 21-24 april 1987 in Costa Rica plaats vond, was volgens de organisatoren succesvol. In 1987 werden verder nog seminars in Kenya en Zimbabwe gehouden, en de reeks wordt voortgezet.

Sponsors voor kinderboekenweken

Zoals spaarbank An-Hyp de Vlaamse Jeugdboekenweek sponsort, en de PTT de Nederlandse Kinderboekenweek, zo heeft het Britse Book Trust de firma Typhoo Tea bereid gevonden de Children's Book Week te sponsoren. De voorbereidingen voor de Britse kinderboekenweek startten in februari met een posterwedstrijd, een leesprogramma (Readathon), een nationaal scholenproject en voor ouders een wedstrijd creatief schrijven. Waarschijnlijk rijden er ook deze Children's Book Week weer een boekentrein, boekenbussen en een boekenondergrondse (de Londense Circle Line) rond.

Kinderboekenweek Friesland

Er verschijnt een afzonderlijke friestalige kinderboekenweekuitgave (zie Leesgoed 1988/3 p. 143), maar daarnaast verschijnt ook nog een friestalige kinderboekenkrant, Bern, boeken en musea. In die krant oorspronkelijk friestalig werk voor kinderen, opgave van lezenswaardige boeken, met bij enkele boeken verwerkingssuggesties, en verder veel doe-dingen. De illustraties zijn van Geart Gratama. Adres: Fryske bernekranta, postbus 19, 8900 AA Leeuwarden, telefoon (Nederland) 058-120035.

Cijfers

De Stichting Speurwerk betreffende het Boek meldt in haar Speurwerk Boeken Omnibus rapportage over april 1987 tot en met maart 1988 dat de kinderboeken een lichte, maar dan wel zeer lichte stijging in het aandeel van het totaal aantal in Nederland verkochte boeken uitmaken. Spijtig voor de handelaar is dat het per gemiddeld kinderboek bestede bedrag aan die stijging niet meedoet. Het maakt allemaal niet veel uit voor wie de neergaande staatjes beziet die de boekverkoop sinds 1980 weergeven.

Tevens maakte Stichting Speurwerk bekend dat er in 1987 in totaal 13329 titels in Nederland werden uitgebracht, waarvan 30 % ofwel 4030 herdrukken. In totaal werden 1450 titels kinderboeken en stripverhalen uitgebracht (1986: 1342), waarvan 539 (1986: 463) herdrukken, ofwel 37, 2 % (1986: 34, 5 %). Van die titels is 36 % vertaald werk; 23 % uit het Engels, 6 % uit het Duits, 3 % uit het Frans en 1 % uit overige talen.

Over leukemie

De Stichting Colombine, die geld inzamelt voor de behandeling van jonge leukemiepatiënten, heeft een boekje uitgegeven: Papa, wat is leukemie?. Het boekje is leesbaar voor kinderen vanaf een jaar of negen (al had beter een andere letter en en zwartere inkt gebruikt kunnen worden), is geïllustreerd met kindertekeningachtige tekeningen (in een stijl waarin doorgaans kleuters tekenen, niet passend bij de tekst dus), en legt duidelijk uit wat leukemie is en wat je bij de poging om het te genezen allemaal kan overkomen. Het boekje is te bestellen door overmaken van ƒ 12,50 of Bfr 250 op giro 25009 t.n.v. Colombine te Westbroek.

Jaar van het lezen

De Verenigde Naties hebben de Unesco opgedragen 1990 uit te roepen tot Jaar van het lezen. Motief is de vaststelling dat een kwart van de wereldbevolking niet of vrijwel niet kan lezen. Dat geeft meteen aan waar de nadruk zal liggen: op lezen als noodzakelijke vaardigheid, als iets dat je moet kunnen wil je je goed kunnen bewegen in de samenleving. Bevorderen dat mensen lezen heeft allereerst te maken met goed onderwijs, en dat is onder meer onderwijs dat mensen toont wat voor zin lezen heeft en mensen zin in lezen geeft. Gezien de resultaten van recent onderzoek naar het peil van het Nederlands onderwijs (zie ook Leesgoed 1987/6) valt te verwachten dat in Nederland de nodige aandacht aan het Jaar van het Lezen zal worden besteed. Wellicht geldt dat ook voor Vlaanderen.

Boekenbeurs opvoedkunde

Op 14 (van half 2 tot 6) en 15 (van 10 tot 6) oktober vindt in het MPI Emmaüs te Antwerpen (Van Schoonbekestraat 131) de derde Orthopedagogische Boeken- en Infobeurs plaats. Deze beurs is bedoeld voor zowel beroepskrachen als betrokken belangstellenden en biedt vakliteratuur (van Nederlandse en Belgische uitgeverijen), inlichtingen over verenigingen, werkgroepen, firma's enz. ten behoeve van hulpzoekenden en gehandicapten, over diverse projecten (veelal middels video) en computerprogramma's die bruikbaar zijn voor en door gehandicapten. De organisatie berust bij de Vlaamse Beroepsvereniging voor Opvoed(st)ers vzw, Nekkerputstraat 196, 9000 Gent, telefoon (België) 091-277154.

Eindtermen

Met de plannen voor basisvorming en de daarin opgenomen plannen voor het formuleren van eindtermen is een oud onderwerp van discussie (en voorwerp van aanhoudende zorg) weer actueel geworden: hoe je de resultaten van het literatuuronderwijs kan meten (toetsen). De Katholieke Universiteit NIjmegen, vakgroep kunstwetenschappen, afdeling literatuurdidactiek, organiseert 22 en 23 september een conferentie over ‘De toetsing in het literatuuronderwijs’; onder literatuuronderwijs wordt daarbij ook het desbetreffend deel van het vreemdetalenonderwijs verstaan, en uiteraard zowel onder- als bovenbouw. Sprekers komen uit de VS (Alan Purves), Vlaanderen en Nederland.