Leesgoed. Jaargang 15

Nieuws en ander nieuws

Pluim van de maand

augustus gaat naar IJsbeer in de tropen van Hans de Beer (De Vier Windstreken). Die van september is voor Lang zul je leven van Ienne Biemans (Querido). Die van oktober (de vijftigste Pluim!) voor Dagdieren van Kenneth Lilly en Maarten de Jongh (De Vries Brouwers). De Pluim van de Maand wordt maandelijks uitgereikt door Bobo, Margriet en Studio aan een boek voor drie- tot achtjarigen dat opvalt door verantwoord gebruik van taal en illustratiemateriaal. Inlichtingen: Marcella Pleysier, telefoon (Nederland) 023-304360. De vijftigste Pluim wordt niet speciaal gevierd (want al kinderboekenweek); de vijfenvijftigste Pluim (maart) wordt hoogstwaarschijnlijk wèl gevierd.

Deutscher Jugendliteraturpreis 1988

De meest prestigieuze kinderboekenprijs van de Bondsrepubliek, betaald door het Bondsministerie voor jeugd, familie, vrouwen en gezondheid (echt waar), geregeld door de Arbeitskreis für Jugendliteratur, en toegekend door een onafhankelijke jury.

Er werden 515 boeken ingediend, waarvan 342 origineel duitstalig en 173 vertalingen, en waarvan 144 prentenboeken, 146 boeken voor zestot twaalfjarigen, 124 boeken voor twaalf- tot zestienjarigen en 101 documentaire boeken.

Van die stapel werden er 5 uitgekozen, daarnaast werden er 25 voor een erelijstje geselecteerd. Van die 30 titels zijn 16 origineel duitstalig en 14 vertalingen, hetgeen niet pleit voor de kwaliteit van het duitstalige kinderboek.

De 5 bekroonde titels zijn in de categorie Bilderbuch Abschied von Rune van Marit Kaldhol en Wenche øyen (Ellermann, vertaald uit het Noors door Angelika Kutsch, verschijnt in Nederlandse vertaling bij Elzenga), in de categorie Kinderbuch Deesje macht das schon van

Joke van Leeuwen (Beltz & Gelberg, vertaald door Mirjam Pressler), in de categorie Jugendbuch Die Wolke van Gudrun Pausewang (Maier), in de categorie Sachbuch Linnéa im Garten des Malers van Christina Björk en Lena Anderson (Bertelsmann, uit het Zweeds vertaald door Angelika Kutsch, in het Nederlands als Ik houd van de tuin van Monet bij Ploegsma verschenen), en Türme van Paul Maar (Oetinger).

In de Auswahlliste onder meer Ich fühle mich wie Apfelmus van Guus Kuijer (Maier, illustraties Mance Post, vertaling Hanni Ehlers en Regine Kämpfer, Nederlandse titels De tranen knallen uit mijn kop).

In de jury zaten, en ik neem op goed Duitse wijze alle titels maar even over: Roswitha Barden (boekhandelaar, Braunschweig), Dr. Roswitha Budeus-Budde (docent jeugdliteratuur, Feldkirchen-Westerham), Prof. Dr. Ottilie Dinges (Essen), Dr. Hans-Heino Ewers (‘Privatdozent’, Rösrath), Prof. Dr. Dietrich Grünewald (‘Kunstdidaktiker’, Reiskirchen), Nina Haverkamp (‘Jugendliche Jurorin’, Bonn), Prof. Dorothea Kretschmer (docent Hochschule, Berlin), Christoph Mecke (‘Jugendlicher Juror’, Gummersbach), Susanne Müller-Martin (bibliothecaris, Norderstedt en Stefan Wilfert (journalist, München).

Eervolle vermelding voor Museon

Het Haagse Museon heeft een eervolle vermelding gekregen bij de European Museum of the Year Award 1988. De eerste prijs ging naar het een textielmuseum in Odense (Denemarken).

Het Museon werd een ‘unique science museum’ genoemd.

Professor Pi Prijs

De illustratieprijs van het Amsterdamse Fonds voor de Kunst, de Professor Pi Prijs, is toegekend aan The Tjong Khing, voor zijn werk in De stad van goud en andere verhalen uit het Oude Testament en Bonkie en Uk. De prijs bestaat onder meer uit 10.000 gulden.

Carnegie Medal 1988

De Carnegie Medal wordt jaarlijks door de British Library Association toegekend voor het beste kinderboek van het voorafgaande jaar. In dit geval The Ghost Drum van Susan Price (Faber).

Kate Greeaway Medal 1988

Wordt eveneens door de Britse Library Association toegekend, aan de beste illustraties in een kinderboek van het voorafgaand jaar. In dit geval die van Adrienne Kennaway in Crafty Chameleon van M. Hadithi (Hodder & Stoughton).

Heinrich Wolgast Preis 1988

Een vakbondsprijs: de Arbeitsgemeinschaft Jugendliteratur und Medien van de Gewerkschaft Erziehung und Wissenschaft (Bondsrepubliek Duitsland) looft hem uit, voor een kinderboek dat zich onderscheidt op het gebied waar vakbonden werkt, namelijk de wereld van de arbeid. De prijs werd dit jaar voor de tweede keer uitgereikt, en wel aan Malin von Hejpytten van Sven Wernström (Basis). Op de erelijst staan vermeld Vater machte unsere Armut reich van Ursula Altmeyer (Georg Bitter), Umsonst geht nur die Sonne auf van Els Pelgrom (Georg Bitter) en Mein Vater ist kein ausgebranntes Streichholz onder redactie van Regina Rusch (Luchterhand).

Ezra Jack Keats Award 1988

Per twee jaar uitgeloofd door de United States Board on Books for Young children en Unicef voor het gehele werk van een illustrator, en die eer viel dit jaar te beurt aan de Canadese illustratrice Barbara Reid.

[p. 225]

Grand Prix du Livre pour la Jeunesse 1987

Een Franse prijs met twee jury's, een van volwassenen en een van kinderen, ingesteld door het met jeugd en sport belaste departement, en bedoeld voor manuscripten. De kinderjury bekroonde Nicole Vidal voor Le petit doigt d'Allah, de volwassenenjury François Sautereau voor La Vallée des Esprits.

Times Educational Supplement Information Book Awards 1987

De Junior Award ging naar Being born van Sheila Kitzinger (Dorling Kindersley), de Senior Award naar Galaxies and Quasars van Heather Couper en Nigel Herbert (Watts) en de School-book Award naar New perspective book 1 van Angela Bell en Hugh Knight (OUP), en naar The American West 1840-95 van R.A. Rees en S.J. Styles (Longman). Een aparte prijs was nog voor Mike Wilks, voor The Ultimate Alphabet (Pavilion).

Macmillan Prize 1988

Deze uitgeversprijs is alleen bestemd voor studenten aan kunstacademies, voor prentenboekontwerpen. Winnaars: Mark Hudson voor Alphabet City, Elizabeth Harbour voor A Gardener's Alphabet en Pippa Unwin voor Robinson. De jury bestond uit Raymond Briggs, Tony Ross, Michael Foreman, Shirley Hughes en (van de uitgeverij) Michael Wace.

Het valt te verwachten dat deze titels zullen worden uitgegeven. Is zo'n prijs niet een idee voor Nederlandse en Vlaamse uitgeverijen?

Whitbread Award 1987

In de categorie kinderboeken ging de prijs naar A little lower than the angels van Geraldine McCaughrean (Oxford University Press).

Faber/Guardian/BBC prize 1987

Een nieuwe Britse prijs, voor een manuscript met een verhaal voor kinderen van zeven tot elf jaar van een auteur die nog niet eerder publiceerde, eind 1987 voor het eerst uitgereikt. De gelukkige was Billie Rosen, voor Andi's war, inmiddels verschenen bij uitgeverij Faber.

Smarties Prize Shortlist

Het verschijnsel van nominaties is niet beperkt tot Booker Prize, Oscars en AKO prijs. Ook de Smarties Prize organisatie (Book Trust, de snoepjesfabrikant Rowntree Mackintosh betaalt) doet aan zoiets. Genomineerden voor 1987 waren: voor onder de 5 The angel and the soldier boy van Peter Collington (Methuen), Mancy No-Size van Mary Hoffman (Methuen, illustraties Jennifer Northway), Captain Toby van Satoshi Kitamura (Blackie), A day of rhymes van Sarah Pooley (Bodley Head) en Oscar got the blame van Tony Ross (Andersen Press). Voor 6-8: Lend me your wings van John Agard (Hodder & Stoughton, illustraties Adrienne Kennaway), Taller than before van Bernard Ashley (Orchard, illustraties Jane Cope), Tangle and the firesticks van Benedict Blathwayt (Julia MacRae), The trouble with Gran van Babette Cole (Heinemann) en Fancy Nancy van Ruth Craft (Collins, illustraties Nicola Smee). Voor 9-11: A thief in the village van James Berry (Hamish Hamilton), Jack the treacle eater van Charles Causley (Macmillan, illustraties Charles Keeping), Through the dolls' house door van Jane Gardam (Julia MacRae), Tumbleweed van Dick King-Smith (Gollancz, illustraties Ian Newsham) en How's business van Alison Prince (Marilyn Malin / André Deutsch). Van iedere categorie ontvangt een winnaar 1.000 Britse Pond, en van die drie ontvangt een winnaar nog eens 7.000 Pond. De jury bestaat uit Floella Benjamin (voorzitter, actrice), Anthony Browne (auteur en tekenaar), Jill Paton Walsh (auteur, won de Smarties Prize in 1985), Betty Root (wetenschapper) en Bill Tidy (auteur en tekenaar).

Winnaar van de Grand Prix werd James Berry voor A Thief in the Village (Hamish Hamilton). In de categorie 5 jaar en jonger won Peter Collington voor The Angel and the Soldier Boy (Methuen), 6 tot 8 jaar Benedict Blathwait voor Tangle and the Firesticks (Julia MacRae), 9 tot 11 jaar James Berry voor A Thief in the Village, jawel, nog eens 1000 pond erbij.

Signal Poetry Award 1988

Van de redactie van Signal, voor de mooiste poëziebundel voor kinderen van het voorgaande jaar. De prijs ging naar John Mole voor Boo to a Goose (Peterloo Poets).

The Other Award 1987

Tja, géén mooie bedragen voor de winnaars van deze Britse prijs, voor kinderboeken met emancipatorische verdiensten. Maar de verkopen van bekroonde boeken stijgen wel. Winnende boeken waren: The Palestinians van David McDowell (Franklin Watts), Push Me, Pull Me van Sandra Chick (Women's Press), en de auteur Rosa Guy kreeg de prijs voor haar gehele werk. Runners-Up waren Piggybook van Anthony Browne (Julia MacRae) en Words by Heart van Ouida Sebestyen (Hamish Hamilton).

The Observer Teenage Fiction Prize 1987

was voor Margaret Mahy, wegens Memory (Dent). Runners-Up waren Wise Child van Monica Furlong (Gollancz), Madame Doubtfire van Anne Fine (Hamish Hamilton), Isaac Champion van Janni Howker (Julia MacRae), The Mysterious Mr Ross van Vivien Alcock en Push Me Pull Me van Sandra Chick (Women's Press). De jury bestond uit zeven recensenten, waarvan één zestien jaar oud.

Parents Magazine Best Book for Babies Award 1987 en 1988

Een prijs die in 1985 werd ingesteld als onderdeel van een Book Marketing Council campagne, en nu beheerd wordt door Book Trust. Hij levert 1.000 Britse Pond op. In 1987 ging de prijs naar Jill Murphy voor Five Minutes' Peace (Walker Books). De jury voor deze prijs bestaat uit tien lezers van Parents, die kiezen uit een groslijstje van tien titels, opgesteld door Parents redacteur en auteur Tony Bradman, presentatrice (Blue Peter) Janet Ellis en criticus (Guardian) Stephanie Nettell.

De prijs van 1988 ging naar A Day of Rhymes van Sarah Pooley (Bodley Head).

G.P. Putnam's Sons fiction prize for first children's novel

Weer eens een prijs uit gul prijzenland Verenigde Staten. De naam is Vicky Grove, de titel van het begin dit jaar verschijnende boek How Do I Say Goodbye?, wat ook heel goed de titel van een nonfiction boek had kunnen zijn.

Young Adult Author Achievement Award 1988

Een gloednieuwe Amerikaanse prijs, ingesteld door de Young Adult Services Division van de American Library Association, en dit jaar toegekend aan de auteur S.E. Hinton. De prijs is bedoeld voor auteurs wiens of wier ‘book or books, over a period of time, have been accepted by young adults as an authentic voice that continues to illuminate their experiences and emotions, giving insight into their lives’.

International Reading Association Children's Book Award 1988

Een prijs bedoeld voor veelbelovend werk in de kinderliteratuur, en zoals de naam al zegt ingesteld door de International Reading Association, een internationale organisatie die het lezen en het leesonderwijs wil bevorderen. De prijs, die US$ 1000 bedraagt, ging dit jaar in de categorie Younger Readers naar Leslie Baker, voor The Third-Story Cat (Little, Brown and Company), en in de categorie Older Readers naar Philip Pullman voor The Ruby in the Smoke (VS: Knopf, maar het is een Britse uitgave).

Arbuthnot Award 1988

Amerikaanse prijs, ook door de IRA ingesteld, voor iemand die eminent onderzoek op het gebied van kinderliteratuur heeft verricht. Ging dit jaar naar emeritus hoogleraar Charlotte Huck, o.a. auteur van Children's Literature in the Elementary School. Huck was hoogleraar aan de Ohio State University. Na haar vertrek stelde deze universiteit een fonds in ten behoeve van een permanente leerstoel kinderliteratuur. De prijs bedraagt US$ 1000 en wordt gefinancierd door de uitgeverij Scott, Foresman and Company. De IRA looft overigens nog meer prijzen uit. Wie daarvan en van het doen en laten van de ORA op de hoogte wil blijven kan lid worden. Adres: International Reading Association, P.O. Box 8139, Newark, Delaware 19714-8139, VS. De IRA geeft een aantal tijdschriften uit: Reading Today (een tweemaandelijks verschijnende krant), The Reading Teacher (basisonderwijs), Journal of Reading (voortgezet onderwijs), Reading Research Quarterly (onderzoek, dus) en Lectura y vida (van alles wat, en dan in het Spaans).

Vooralsnog is de IRA een zeer actieve en interessante, maar wel zeer Amerikaans gerichte vereniging. Er zijn echter diverse Europese secties, o.a. in Groot-Brittannië, Ierland en de Bondsrepubliek. Een blik op de agenda leert dat er volgend jaar weer een Europese conferentie over lezen wordt georganiseerd. Het staat er niet bij, maar ook deze conferentie vindt plaats onder auspiciën van de IRA.

In memoriam Charles Keeping

Op 16 mei 1988 overleed Charles Keeping. Charles Keeping werd geboren en groeide op in Lambeth (Zuid-Londen); de markten en dokken in die wijk keerden later terug in zijn werk. Met veertien jaar ging hij als leerling het grafisch vak in, maar daarna werd hij ook nog huurinner, ingenieur en zeeman, voordat hij zich inschreef aan de Regent Street Polytechnic, afdeling kunst, hij later als docent ging werken. Keeping heeft meer dan 100 boeken, waaronder veel kinderboeken, geïllustreerd, en maakte ook zelf prentenboeken, die door de kritiek hogelijk gewaardeerd werden, maar waarvan er merkwaardig genoeg weinig in Nederlandse of Belgische vertaling verschenen:

David's nieuwe paard (Lemniscaat, 1966) en Het speelveldcircus (Heuff, 1980). Bekende titels van hem zijn onder meer Alfie and the Ferry Boat, The Highwayman, The Wedding Ghost, The Lady of Shalott, Sammy Streetsinger, Adam and Paradise Island en Beowulf. Illustraties zijn in nederlandstalige uitgaven onder meer te vinden in Ochtendwind en De zilveren tak van Rosemary Sutcliff, en zeer memorabel zijn de illustraties bij Henry Treece's laatste boek, The Dream Time.

Van werk voor volwassenen zijn vooral bekend zijn illustraties bij de klassieken van The Folio Society, zoals bijvoorbeeld Wuthering Heights.

In memoriam J.G. Bomhoff

Op 7 juli 1988 overleed op 85-jarige leeftijd Jacobus Gerardus Bomhoff, emeritus hoogleraar algemene literatuurwetenschap te Leiden. Bomhoff heeft zich regelmatig, hoewel niet intensief, bezig gehouden met kinderliteratuur.

[p. 226]

In memoriam Robert Heinlein

Op 10 mei overleed op 80-jarige leeftijd de schience fiction auteur Robert Heinlein. Heinlein schreef sf voor volwassenen en kinderen, voor kinderen bijvoorbeeld Tunnel in the Sky en Rocket Ship Galileo.

BUM!

Voor de bevoorrechten onder ons die Deens lezen: het tijdschrift BUM, nog altijd onder redactie van Jacob Gormsen, heeft een nieuw uiterlijk en een nieuwe uitgeverij gekregen.

Nieuwe uitgeverij: BUM zelf, adres Bergensvej 5, 6230 Rodekro, Denemarken. Telefoon (Denemarken) 04-694242. Nieuw uiterlijk: een bescheiden gebruik van steunkleur, en afwisseling van het aantal kolommen per pagina. De artikelen blijven erg kort, recensie-achtig.

Für Lehrer und Lehrerinnen

Sinds 1986 geeft Rowohlt Taschenbuch Verlag (Postfach 1349, 2057 Reinbek) behalve de in de Bondsrepubliek bekende serie pockets rotfuchs rororo ook daarbij horende brochures uit die eerst Für Lehrer heetten, daarna Für Lehrer und Lehrerinnen en vervolgens Lehrerheft. Ze worden geredigeerd door Malte Dahrendorf en Peter Zimmermann, en bevatten naast korte onderzoeksverslagen tips over wat men met de boeken in de klas kan doen en zeer uitgewerkte lesschema's. Ook bruikbaar voor creatieve leraren Duits.

Overigens is ook een Nederlandse uitgeverij gestart met didactisch materiaal bij eigen uitgaven: zie boven.

Nieuw bestuur Arbeitskreis

De Bondsrepublikeinse Arbeitskreis für Jugendliteratur heeft in juni een nieuw bestuur gekozen: herkozen werden Barbara Scharioth (voorzitter), Renate Raecke-Hauswedell, Gabriela Wenke, nieuw zijn Horst Heidtmann, Winfred Kaminski, Klaus Kordon en Gerd Rumler. Barbara Scharioth is bovendien lid van het Executive Committee van IBBY (International Board on Books for Young people).

Kinderboekenauteur in roman

Het gebeurt meer, maar toch zo weinig dat opmerken de moeite waard is. In The child in time van Ian McEwan (Jonathan Cape, 1987) is de hoofdpersoon, Stephen Lewis, een kinderboekenschrijver. Het verhaal speelt in de toekomst, in een nog verder verThatcherd Engeland, en Lewis zit in een staatscommissie die een handboek voor kinderopvoeding moet schrijven, die overigens al geschreven blijkt.

Een satire. De vertaling, Het kind in de tijd, verscheen onlangs bij De Harmonie.

Theaterbibliotheek Krakeling opgeheven

Per juli 1988 is de Theaterbibliotheek van Jeugdtheater De Krakeling te Amsterdam opgeheven, als gevolg van het afwijzen van een subsidie-aanvraag door het ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur. De teksten van theaterstukken gaan hoogstwaarschijnlijk naar het Nederlands Theater Instituut (Amsterdam). De knipseldocumentatie blijft vooralsnog bij De Krakeling: materiaal blijft welkom.

Adres: Jeugdtheater De Krakeling, Annet Bennis, Nieuwe Passeerdersstraat 1, 1016 XP Amsterdam.

Lezingen over kinderliteratuur

De Kinderboekwinkel Amsterdam en de openbare bibliotheek van Amsterdam organiseren in het seizoen '88-'89 opnieuw een serie lezingen over kinderliteratuur, in het personeelsrestaurant van de bibliotheek, Prinsengracht 587, telefoon 020-265065, vanaf centraal station trams 1, 2 en 5, halte Prinsengracht. Op het programma staan Annemie en Margriet Heymans (13 en 20 september), Joke van Leeuwen (11 oktober), Bregje Boonstra (22 en 29 november), Gerard Brands (17 en 24 januari) en een forum (28 februari en 7 maart). Men kan intekenen op serie A (de vroege data) of B (de week daarop; alleen Joke van Leeuwen zelfde datum). Een serie kost ƒ 30,-. Inlichtingen: Ytje Wolfsbergen (telefoon zie boven, bibliotheek) of Guillaume Nivard (Kinderboekwinkel, 020-224761).

Kinderboekketen

Tim Waterstone is de eigenaar van een reeks boekhandels in Groot-Brittannië met een breed assortiment. Deze baas ziet iets in kinderboeken: hij start een keten kinderboekwinkels, Young Waterstones geheten. Dit jaar nog vier proefwinkels, maar hij denkt aan een hondertal winkels. Die zullen dan zoveel mogelijk in de buurt van de bestaande Waterstone boekwinkels komen, die bovendien ook kinderboeken blijven verkopen.

Reizende tentoonstellingen jeugdliteratuur

De Landelijke Bibliotheek Centrale (LBC) gaat hoogstwaarschijnlijk in 1989 een fusie aan met het NBLC. Vooralsnog verandert dat niets aan de diensten die de LBC aanbiedt: daarbij zijn reizende tentoonstellingen over diverse sectoren van de jeugdliteratuur, in april 1988 herzien en vernieuwd. Te huur zijn: Lezen in de basisschool (± 300 boeken voor 4-12 jaar, ƒ 30,-), Tieners lezen (± 200 boeken voor 12 jaar e.o., ƒ 20,-), Lezen, luisteren, kijken (± 20 boeken met bijbehorende diaseries of geluidscassettes, ƒ 27,50), Over jeugdliteratuur (± 40 vakboeken, ƒ 15,-) en Godsdiensten en kinderbijbels (± 50 boeken, ƒ 15,-). De diensten worden alleen in Nederland verleend. De prijzen zijn exclusief BTW en exclusief het vervoer naar de volgende huurder, en gelden voor een huurperiode van 2 weken. Inlichtingen: LBC, afdeling Nederlands, telefoon 03240-90611.

Nederlandse Kinderjury 1989

De organisatoren (NBLC, CPNB en VARA) meldden dat in 1989 een iets andere opzet zal worden gevolgd. Er komen geen titels op het deelnameformulier, en er komt slechts één ronde, van 1 februari t/m 31 mei. Voor bibliotheken en boekwinkels komt er ondersteunend materiaal in de handel (bij het NBLC), en een achtergrondslijst van 150 à 200 titels. Uiteraard valt dit materiaal (behalve de etiketten voor titels van de achtergrondslijst) ook op school te gebruiken: affiches, buttons, een opnamemodel van het logo, formulieren. In november verschijnt informatie, die in ieder geval uitvoeriger zal zijn dan vorig jaar.

Jeugdboekenweek 1989

De 18e Jeugdboekenweek duurt van 24 februari t/m 12 maart, en het thema is ‘Instappen en weglezen’. Logo en affiche werden vervaardigd door Nicole Rutten. Het geschenkboek Wie wil Wubbe weg? werd geschreven door Ed Franck, met tekeningen van Koen Fossey, en is een uitgave van Clavis. Ook nu zullen t.z.t. weer extra materialen verschijnen als bijvoorbeeld een speciale Stip-krant en een brochure met alle (voorzover gemelde) manifestaties. Net als de drie voorgaande jaren is spaarbank An-Hyp sponsor. Ideeën, programma's enzovoort kunnen gezonden worden naar het Nationaal Centrum voor de Jeugdliteratuur, Minderbroedersstraat 22, 2000 Antwerpen, telefoon (België) 03-2341667.