Levende Talen. Jaargang 1933

[p. 76]

Verslag van de Algemene Vergadering op 5 Januari 1933 gevolgd door Vergaderingen der secties.

Wanneer er onder de aanwezigen op deze jaarvergadering iemand geweest is, die de laatste jaren ontbroken heeft, dan zal hij zich zeker verbaasd hebben afgevraagd of hij niet verdwaald was. Hoe, was die grote zaal met al die mensen - hij schatte ze wel op een 250 - werkelik een vergadering van ‘Levende Talen’? Ja, mijn waarde, u was terecht. Zo zijn tegenwoordig onze Jaarvergaderingen; zij zijn een gebeurtenis geworden waar men bij moet zijn, een traditie waarvan men niet graag afstand zou doen. Met voldoening zag het bestuur dit jaar een nog grotere schaar de zaal vullen dan verleden jaar. Typerend is, dat later op de dag door een der leden in overweging werd gegeven, op de volgende vergadering een microfoon voor het spreekgestoelte te plaatsen.

Onder de aanwezigen waren ook talrijke gasten. Inspecteur Van Swaay vertegenwoordigde de Minister van Onderwijs; Wethouder Boekman het Amsterdamse Gemeentebestuur; Prof. Woltjer de Onderwijsraad. Verder namen achter de bestuurstafel plaats de Inspecteurs Van Andel, Elzinga en Renkema (de heren Bolkestein, Coops en Jensema hadden bericht van verhindering gezonden). Verschillende verenigingen waren vertegenwoordigd: de A.V.M.O., het Genootschap, de Ver. van leraren bij het Lit.-Econ. M.O., de Ver. van Directeuren, de Ver. van leraren bij het Chr. M.O., de Ver. van Academies gevormde leraren en de Kweekschoolbond.

Al dezen verwelkomde de Voorzitter, Dr. G. Ras, in zijn openingsrede hartelik. Hij constateerde daarin de groeiende betekenis die onze bijeenkomsten voor de docenten in de moderne talen gekregen hebben. Hij noemde ze ‘hoogtijdagen’ voor hen. Hij herinnerde aan de welsprekende cijfers in het Jaarverslag, die van onze snelle groei getuigen, alleen reeds in het laatste jaar met 160 leden. Te meer merkwaardig noemde hij dit, omdat in deze tijden van nood menigeen geneigd is tot een besparing van het lidmaatschap van een culturele vereniging. Hij zag hierin een symptoom van de erkenning van de ontzaglik toenemende betekenis der moderne talen in ons onderwijs. Met voldoening wees hij op het feit, dat onze vereniging mensen van de meest

[p. 77]

uiteenlopende richting en van alle schooltypen in ons land en in Ned. Indië samenbrengt. Het terrein van onze vereniging is niet groot, en streng omlijnd, maar zij is volgaarne bereid om, met behoud van eigen karakter en werkwijze, samen te werken met andere verenigingen op onderwijsgebied en mede te werken tot de oplossing van grote vraagstukken van algemeen onderwijskundige aard. In het biezonder vraagt onder deze de concentratiegedachte de aandacht. ‘Laten wij,’ aldus eindigde de Voorzitter zijn toegejuichte rede, ‘dan beginnen met onze aandacht te concentreren op het belangrijke en actuele vraagstuk: hoe richten wij het best ons moedertaalonderwijs in? Uit de ervaringen van onze collega's in de drie grote moderne landen zullen wij veel kunnen leren.’

De eerste spreker, Prof. Dr. J.J. Salverda de Grave, sprak over het moedertaalonderwijs in Frankrijk. Het belangwekkend en helder betoog, dat in het Febr.-nummer van dit tijdschrift is afgedrukt, oogstte de hartelike dank van de vergadering. Van de gelegenheid om vragen te stellen maakte allereerst de heer Stals gebruik. Deze legde nog nader de nadruk op twee punten, karakteristiek voor het Franse onderwijs. Ten eerste onderstreepte hij de grote vormende waarde van de ‘analyse litteraire’ en bracht haar in verband met het opstel. Wanneer de Franse leerlingen het in het eigen letterkundig werk zover brengen, dan is dit grotendeels te danken aan veelvuldige oefening in het schriftelik en mondeling ontleden van de grote voorbeelden. In de tweede plaats wees spr. op de filosofiese richting van de gehele litteraire opleiding. In de hoogste klassen der ‘lycées classiques’ worden de leerlingen geleidelik ingewijd in de zielkundige en aesthetiese vraagstukken, die de algemeen menselike ondergrond vormen van de letterkundige werken. Zonder een dergelijke wijsgerige inwijding ontbreekt volgens Franse opvatting het allervoornaamste van de humanistiese vorming.

De heer Kuitert vroeg of Prof. Salverda de Grave hem kon meedelen, of men in Frankrijk met dit logies taalonderwijs, zoals de spreker dit had uiteengezet, zover ging dat men het ook op andere vakken toepaste, door ook daar correctief op te treden wanneer de leerlingen zich mondeling of schriftelik moesten uiten. De inleider gaf ten antwoord, dat dit ongetwijfeld het geval was bij het onderwijs in de andere talen, maar of men

[p. 78]

dit ook bij de andere vakken deed, was hem onbekend.

De heer Van Bellen bracht de strijd tussen de oudere en de nieuwere opvattingen op het gebied van de grammatica ter sprake. Spr. meende dat in Frankrijk een kleine groep de Franse grammaire wilde scheiden van de Latijnse grammatica, maar de grote meerderheid vasthield aan de oude Latijnse beschouwingen, en hij wees op een dergelijke strijd in ons land. Zijn vraag was nu, of de inleider hem kon inlichten over de stand van die strijd: hoe de kansen er voor stonden voor hen die het onderwijs in het Frans wilden vrijmaken van de methode der Latijnse grammatica. Prof. Salverda antwoordde dat door het werk van Brunot op vele scholen de grammatica in een nieuwere geest wordt onderwezen, waarbij hij een school te Sèvres als voorbeeld noemde. Er zijn van Brunot's werken ook kleinere schooluitgaven verschenen, die wel gebruikt worden, al meent spr. dat het nog lang kan duren, voordat deze denkbeelden in heel Frankrijk gemeen goed geworden zijn.

Hierna bedankte de Voorzitter Prof. Salverda de Grave voor de uitstekende wijze waarop hij de geest van het Franse moedertaalonderwijs getekend had. Hij noemde het in hoge mate belangwekkend te constateren, hoe de mentaliteit van een volk zich afspiegelt in het onderwijs in zijn moedertaal, zijn kostelikste bezit.

Vervolgens gaf de Voorzitter het woord aan Dr. H. Frings te Bonn, die in een doorwrochte rede een beeld gaf van het Duitse moedertaalonderwijs. Ook deze rede vindt men in de Februarie-aflevering van ons blad. Ongetwijfeld zal het velen gespeten hebben, dat de tijd geen gelegenheid tot vragen stellen liet, zodat men zich tevreden moest stellen met een krachtig applaus ter ondersteuning van de dank die de Voorzitter de spreker bracht. Deze noemde het een groots schouwspel, te zien hoe het Duitse volk in de jaren na de oorlog zijn gehele onderwijs gereorganiseerd had en hoe het daarbij veelal de moedertaal als ‘die zentrale Bildungsidee’ beschouwde. Terecht wees de Voorzitter erop, dat ook deze rede weer een andere mentaliteit dan de onze toonde, wat een natuurlik gevolg was van het feit dat de historiese en geografiese omstandigheden zo geheel verschillend waren. Wij Hollanders, aldus drukte spr. zich uit, zoeken niet zozeer de Hollandse mens, wij willen onze jeugd

[p. 79]

opvoeden tot Europese mensen. Is onze doelstelling dus wellicht anders, onze bewondering voor deze Renaissance van het Duitse moedertaalonderwijs is groot, en in didacties en methodologies opzicht beschouwen wij onze Duitse collega's gaarne als onze leermeesters.

Als derde spreker trad de heer W.A.G. Doyle - Davidson te Nijmegen op, die sprak over het moedertaalonderwijs in Engeland. Ook uit deze rede sprak weer een geest die op typiese wijze een eigen mentaliteit weerspiegelde. De rede, afgedrukt in het Februarie-nummer, werd met grote aandacht gevolgd. Ook nu ontbrak helaas de tijd voor een gedachtenwisseling. De Voorzitter vertolkte aller gevoelens door de spreker hartelik dank te zeggen voor de zeer aantrekkelike manier waarop hij de Engelse toestanden op onderwijsgebied had geschilderd, waaruit bleek hoe zwaar daar nog de strijd was voor de erkenning van de betekenis van goed moedertaalonderwijs.

Na een geanimeerde gemeenschappelike lunch gingen de leden naar hun respectieve secties. De verslagen van de sectievergaderingen vindt men in dit nummer opgenomen.

Om vier uur kwam men weer bijeen voor de

Huishoudelike vergadering.

Het Jaarverslag van de Secretaris werd goedgekeurd. Het gaf de heer Van Wielink aanleiding om onder instemming van de vergadering de redactie een pluim op de hoed te steken, en de heer Besançon om de redacteur te verzoeken op de bepaling van het reglement, dat geen herdrukken in Lev. T. worden gerecenseerd, een uitzondering te maken voor methodes, die immers niet dadelik na hun verschijning maar pas na enige jaren gebruik naar hun verdiensten kunnen beoordeeld worden. De Secretaris-Redacteur legde uit, dat dit noch een regelementsbepaling noch een wet van Meden en Perzen was en dat hij, wanneer hij meende dat het belang van het onderwijs erdoor gediend was, zeker de vrijheid zou vinden van deze afspraak af te wijken.

Het verslag van de Penningmeester werd eveneens goedgekeurd. De vergadering benoemde de heren Klaver en A.J. Borggreve tot leden van de kaskommissie.

Het voorstel van het H.B. om zijn besluit tot toetreding tot de Fédération Internationale te sanctionneren verwekte nogal

[p. 80]

enige discussie. Er moesten enige misverstanden uit de weg geruimd worden alvorens men het beleid van het H.B. in deze begreep en goedkeurde. In 't biezonder kon de heer Ingenhoes zich niet met het bestuursbeleid verenigen, o.a. omdat hij het referendum waarmee het besluit van de vorige Jaarvergadering ongedaan was gemaakt, onwettig achtte. De vergadering was het met deze zienswijze niet eens en hechtte tenslotte haar goedkeuring aan het voorstel van het H.B.

Bij de Rondvraag vroeg de heer A.J. de Jong, of onze vereniging niet iets kon doen op het punt van de vertaling op het eindexamen H.B.S. De voorzitter voelde weinig voor een openlik optreden in deze zaak tegenover de overheid, maar wilde wel overweging beloven van de vraag, of de vertaling (en de kwesties die daarmee samenhangen) niet tot het onderwerp van bespreking kan gemaakt worden.

De heer Themans klaagde dat de redevoeringen in de grote vergadering achter in de zaal moeilik te volgen waren en verzocht het Bestuur om het volgend jaar het gebruik van een microfoon te overwegen. Die overweging werd toegezegd, evenals van enkele andere wenken.

Nadat de heer Staverman als een der weinige overgebleven gasten bedankt had voor de gastvrijheid, en de heer De Noo de voorzitter hulde had gebracht voor zijn leiding, sloot de laatste de vergadering.

de secretaris.