Levende Talen. Jaargang 1936

Ingezonden.

‘Slecht op de hoogte.’

In ‘Levende Talen’ van October 1936, bldz. 291-297, besprak Dr. A.J. de Jong de ‘nieuwste examenspelling’. Daarbij zeide hij o.a. het volgende: Het verwijt van ‘Taal en Spelling’, als zou Minister Marchant alleen Vereenvoudigers hebben geraadpleegd, ja hun alleen ‘de beslissing in handen hebben gegeven’ is onverdiend en bewijst alleen, hoe slecht de schrijvers van dat blaadje op de hoogte zijn. Geen Vereenvoudiger zou ooit regel 5 hebben voorgesteld. -

Bij deze twee zinnen van Dr. A.J. de Jong wil ik gaarne het volgende aanteekenen.

1. Van de zijde van de Nationale Vereeniging voor Orde en Eenheid in de Schrijftaal is nimmer beweerd, dat Minister Marchant alleen Vereenvoudigers heeft geraadpleegd. Onze grief is, dat in de commissie-Marchant en in de commissie-Van Haeringen de vereenvoudigers ‘volkomen overwegend waren vertegenwoordigd’ (Taal en Spelling, afl. 4, bldz. 1). Minister Marchant heeft op 20 Maart 1935 in de Eerste Kamer gezegd: ‘In deze commissie (-Marchant) werd niet gestemd. Wegens dit karakter moest zij niet te groot zijn. Wegens dit karakter was de getalsverhouding van vereenvoudigers en behouders van weinig belang. Of men als objectief toehoorder de argumenten hoort voordragen door één of door meer personen, doet tot de waarde niet af. Ja, zelfs kan het zijn voordeel hebben, dat een argument door één en niet door meer menschen wordt voorgedragen’. -

Prof. de Savornin Lohman heeft op 21 Maart 1935 naar aanleiding van dit soort rekenkunde opgemerkt, dat hij die verdediging buitengemeen zwak vond en dat er natuurlijk groote invloed van uit gaat, wanneer één zich altijd moet verweren tegen vier anderen.

Als Minister Marchant inderdaad een weinig talrijke commissie gewenscht achtte, had hij volgens zijn eigen redeneering van beide groepen één deskundige moeten raadplegen. Wat Minister Marchant zelf over de werkzaamheden der commissie losgelaten heeft, bewijst dat Prof. van Ginneken in een onaangename positie verkeerde. Het is dan ook voor buitenstaanders onbegrijpelijk, dat Prof. van Ginneken zich liet vinden voor de positie van vlag, die de lading moest dekken tegenover de niet-vereenvoudigers.

Daar Prof. van Ginneken in het rapport der commissie-Marchant uitdrukkelijk verklaard heeft, dat hij het niet eens was met zijn collega's over het voorgestelde algeheele vervallen van de verbuigings-n, bestond er op 7 Maart 1934 geen compromis-voorstel. Als de regeering dit feit

[p. 428]

op den juisten tijd geconstateerd had, ware haar veel van de verdere spelling-misère - waarmee zij thans nog steeds tobt - bespaard gebleven. Het onrecht van de samenstelling der commissie-Marchant wreekt zich al ruim twee jaar.

2. Dat den Vereenvoudigers de beslissing in handen is gegeven door Minister Marchant, blijkt uit den inhoud van het zoogenaamde compromis-voorstel, welks belangrijkste regel, de achtste, zakelijke overeenstemt met een deel van den negenden regel (aangaande de verbuigings-n) van Kollewijn. De later toegevoegde zesde regel van Minister Marchant (betreffende de pronominale aanduiding), waarin de bekende Kollewijniaansche term ‘het beschaafde spraakgebruik’ voorkomt, bewees opnieuw, dat de Vereenvoudigers het voor het zeggen hadden. Zelfs zijn tijdens het Tweede-Kamerdebat in Juni 1934 uit den eersten spellingregel van het zoogenaamde compromisvoorstel de uitzonderingen -eelen en -eeren door Minister Marchant geschrapt op verzoek van enkele Vereenvoudigers onder de Kamerleden. De motie-Tilanus dreigde, zoodat de Minister nu maar liever aan zijn bondgenooten het volle pond aanbood. Dat dit laatste behoudens enkele uitzonderingen inderdaad het geval was, heeft het Kamerlid K. ter Laan, een der pleitbezorgers van de Vereenvoudigers, met zooveel woorden aan den Heer Tilanus toegegeven (Handelingen Tweede Kamer, 22 Juni 1934, bldz. 2162).

3.‘Geen Vereenvoudiger zou ooit regel 5 hebben voorgesteld’, zegt Dr. de Jong. Inderdaad, maar deze verzekering is als argument hier waardeloos: het gaat hier om het achtste punt van het zoogenaamde compromis-voorstel en dat is wèl door een vereenvoudiger voorgesteld. Door wien anders? De vijfde regel van Minister Marchant is pas tot stand gekomen na de behandeling van het zoogenaamde compromis in den Raad van Ministers; het nagenoeg algemeene verzet tegen de voorstellen van de commissie-Marchant richtte zich voornamelijk tegen het achtste punt, dat de Vereenvoudigers in het voorstel gehandhaafd hadden ondanks het protest van Prof. van Ginneken. Tot op dit oogenblik is de Nederlandsche regeering er niet in geslaagd, met een voltooid voorstel, laat staan met een voltooid compromis-voorstel, voor den dag te komen, een gevolg van het feit, dat de zaak van het begin af verkeerd is aangepakt, d.w.z. dat de beslissing aanvankelijk in handen van de Vereenvoudigers, een minderheid, is gegeven. Dank zij de georganiseerde actie van de ‘conservatieven’, aanvankelijk belichaamd in het Comité-Overdiep, daarna in de ‘Nationale Vereeniging’, en krachtig tot uiting komend in de Staten-Generaal, mislukte de poging om de niet-Vereenvoudigers buiten spel te plaatsen.

De Belgische regeering bedankt klaarblijkelijk voor de eer, haar medewerking te mogen verleenen aan een spelling-experiment zonder voorbereiding op voet van gelijkheid. En de Vlaamsche uitgevers zijn nog niet bereid een deel van het gelag te betalen ter wille van diegenen hunner Nederlandsche collega's, die aan Minister Marchant zijn zin hebben gegeven.

Dr. de Jong meent, dat de schrijvers van ‘dat blaadje’ (d.i. Taal en Spelling) toonen, slecht op de hoogte te zijn. Misschien wil hij mij, die tot die schrijvers behoort en wellicht ook anderen, een dienst bewijzen door aangaande de voorgeschiedenis, de samenstelling en de werkzaamheid van de commissie-Marchant datgene mede te deelen, wat nog niet bekend werd en wat men weten moet om op de hoogte te zijn.

Van de vele vragen, welke men zou willen stellen aan iemand, die op de hoogte is, moge hier een tweetal volgen.

[p. 429]

Op 8 Maart 1934 heeft Minister Marchant in de Eerste Kamer o.m. gezegd: ‘..... en het compromis, dat gisteravond na onderzoek in mijn commissie is bereikt en onderteekend, vindt de instemming van alle autoriteiten onder de Vlamingen’. Vragen: welke autoriteiten in Vlaanderen waren op dat oogenblik geraadpleegd en waarom liet de Belgische regeering nimmer instemming blijken?

Met de beantwoording van deze vragen zou Dr. de Jong ons inlichten over een der ergste gebreken van het regeeringsbeleid te dezer zake, tevens een der oorzaken van de tegenwoordige moeilijkheden.

Ten slotte: ik was er goed van op de hoogte, dat ‘slecht op de hoogte’ behoort tot de onschuldigste wapens, die in het vereenvoudigersarsenaal te vinden zijn; het is bovendien een beetje verouderd.

H.A. HÖWELER.

Vocabulaire-selectie voor het Frans.

In zijn artikel over ‘Vocabulaire selectie’ (April-nummer van dit tijdschrift) merkt de heer Bongers op: Voor het Frans heb ik geen woordlijst kunnen bemachtigen. Daarna geeft hij er een voor het Engels en vult in het volgende nummer zijn studie aan met gegevens over het Duits.

In aansluiting hierbij is het blijkbaar niet overbodig er aan te herinneren, dat ook voor het Frans hetzelfde onderzoek is verricht. Voor bijzonderheden kan ik volstaan met te verwijzen naar een artikel van mij in het nummer van Juni 1930 (no. 61), waarin ik een aankondiging geef van het werk van Prof. Frederic D. Cheydleur, French Idiom List (New York, The Macmillan Company, 1929), dat in hoofdzaak idiomatische uitdrukkingen behandelt, en naar mijn voordracht in de Franse sectie van Januari 1930, opgenomen in het nummer van Maart 1931 (no. 64), waarin o.a. het French Word Book tabulated and edited by George E. van der Beke (New York, The Macmillan Company, 1926) wordt behandeld. Op de gegevens van dit laatste bouwde ik het werkje Pour bien comprendre le français: De zesduizend meest voorkomende Franse woorden in logisch verband (twee series, J.M. Meulenhoff, Amsterdam).

Ten slotte nog deze opmerking: een keer te meer blijkt hier, hoe nuttig een jaarlijks overzicht van de inhoud van L.T. is, waartoe het Hoofdbestuur besloten heeft. Niemand kan natuurlijk onthouden, wat in de loop der jaren zoal in het tijdschrift behandeld is, terwijl de jongere leden de vroegere jaargangen niet eens onder de ogen hebben gehad. Als deze overzichten hem ter beschikking hadden gestaan, zou de heer Bongers zeker niet verzuimd hebben ze te raadplegen en had deze aanvulling achterwege kunnen blijven.

K.J. RIEMENS.