Levende Talen. Jaargang 1939

[p. 317]

[Nummer 107]

Officiële Mededelingen.

Berichten.

Het volgend nummer verschijnt in Februari 1940. Copie wordt verwacht uiterlijk 15 Januari 1940.

Alle stukken voor secretariaat en redactie moeten worden gezonden aan den secretaris-redacteur, Dr. C.L. de Liefde, Mecklenburglaan 22, Utrecht.

Heren uitgevers worden er opmerkzaam op gemaakt:

a)	dat herdrukken alleen bèsproken worden, als ze zéér belangrijk afwijken van vorige drukken;
b)	dat te recenseren boeken gezonden moeten worden aan de sectievoorzitters. (Zie samenstelling Hoofdbestuur.)
c)	dat in een rubriek Ingekomen Boeken herdrukken, die gelijk zijn aan de vorige, worden aangekondigd. (Deze te zenden aan den Secretaris-Redacteur).

De Algemene Vergadering zal worden gehouden te Amsterdam op Vrijdag 5 Januari 1940. Zie agenda in dit nummer.

Wegens gebrek aan plaatsruimte moesten enige artikelen blijven liggen.

Samenstelling Hoofdbestuur en Sectiebesturen.
Dr. D.M.E. Habbema,	voorzitter.
Dr. C.L. de Liefde,	secretaris.
R.W. Lieve,	penningmeester.
Dr. A.J. de Jong,	voorz. Ned. sectiebestuur.
Dr. K.J. Riemens,	voorz. Franse sectiebestuur.
Dr. C. Brouwer,	voorz. Duitse sectiebestuur.
J.J. van Helden,	voorz. Engelse sectiebestuur.
Mej. C.H. van Gendt	} Ned. sectiebestuur.
D.J. Galle	} Ned. sectiebestuur.
W. Prins	} Franse sectiebestuur.
Dr. R. Wiarda	} Franse sectiebestuur.

[p. 318]

Mej. R.M. de Jong	} Duitse sectiebestuur.
J.H. Schouten	} Duitse sectiebestuur.
Mej. M.B. Portheine	} Engelse sectiebestuur.
Dr. B.J. Timmer	} Engelse sectiebestuur.

Ledenlijst.

Nederlandse sectie:

W.H.N. van Wel, Kuipershaven 32, Dordrecht.

Mej. H.A.J. Griep, Noorderhaven 108, Harlingen.

Mej. J. Kramer, De Lairessestraat 48boven, Amsterdam.

Duitse sectie:

J.N. Mazee, Jan Steenstraat 75, Haarlem.

Mej. B. Hinze, Thomsonlaan 49, Haarlem.

Engelse sectie:

Mej. T. Bütting, Oranjeplein 45, Maastricht.

Mej. H. Nieboer, Ten Hovestraat 58, 's-Gravenhage.

Totaal aantal leden: 1299.

Wie kan het tegenwoordig adres opgeven van:

Mej. E.A. Sieburgh, Mataram Boulevard, Djokjakarta.

H.F. Boven, Tjikiniweg 20, Bandoeng.

H. Rodenboog, v.d. Boschstraat 30, Malang.

Mevr. J. Boogerman - Gravelotte, Soerabajaweg 72, Batavia C.

Th. C.A. Nass, Sambastraat 24, Soerabaja.

Mej. J.W. Molhuysen, Darme Boulevard 95, Soerabaja.

Algemene Vergadering
op Vrijdag 5 Januari 1940 te 10 uur (precies) in het Gebouw van de A.M.V.J. te Amsterdam.

Ingang: Vondelstraat.

Agenda: A. Ochtendvergadering.
1.	Opening en mededeling van Ingekomen Stukken.

[p. 319]

2.	Voordracht over: De betekenis der Phonologie door Prof. Dr. N. van Wijk te Leiden.
3.	Voordracht over: Wijsgerige Propaedeuse en het Talenonderwijs door Prof. R. Casimir te 's-Gravenhage.

Pauze tot 2 uur.

In de Pauze gemeenschappelijke lunch.

B. Sectievergaderingen te 2 uur (precies).

Nederlandse sectie:
1.	Opening en Ingekomen Stukken. Het lezen van moeilijk Nederlands in de hoogste klassen door Dr. W.H. Staverman te Deventer.
3.	Verkiezing van een voorzitter wegens periodieke aftreding van Dr. A.J. de Jong en van een bestuurslid wegens periodieke aftreding van den Heer D.J. Galle. Beide bestuursleden zijn niet herkiesbaar.
4.	Rondvraag en Sluiting.

Franse sectie:
1.	Opening en Ingekomen Stukken.
2.	Inleiding over: Letterkunde-onderwijs op de H.B.S. door Dr. G.G. Ellerbroek te Utrecht.
3.	Inleiding over: De opgave Nederlands - Frans op het H.B.S. A eindexamen door Dr. J. de Graaf te Den Helder.
4.	Verkiezing van een voorzitter wegens periodieke aftreding van Dr. K.J. Riemens en van een bestuurslid wegens periodieke aftreding van Dr. R. Wiarda. Beide bestuursleden zijn niet herkiesbaar.
5.	Rondvraag en Sluiting.

Engelse sectie:
1.	Opening en Ingekomen Stukken.
2.	Inleiding over: Enige opmerkingen over het onderwijs in het Engels op de M.T.S. door Dr. W. Ovaa.
3.	Rondvraag en Sluiting.

[p. 320]

Duitse sectie:
1.	Opening en Ingekomen Stukken.
2.	Inleiding over: De voorbereiding voor de eindexamenvertaling door den Heer K. Bukowsky, leraar Chr. Lyceum te Haarlem.
3.	Rondvraag en Sluiting.

C. Huishoudelijke Vergadering te 4 uur precies.

1.	Jaarverslag van den secretaris (zie dit nummer).
2.	Rekening en verantwoording van den penningmeester (zie dit nummer).
3.	Begroting voor het jaar 1940.
4.	Benoeming van een kascommissie.
5.	Rondvraag en Sluiting.

Het Bestuur verzoekt de leden, die bij de rondvraag in de Huishoudelijke Vergadering, of in de Secties een of ander punt ter sprake zouden willen brengen, dit zo mogelijk vóór 23 December aan den secretaris op te geven.

De secretaris van het Hoofdbestuur,
C.L. DE LIEFDE.

De Algemene Vergadering 1940.

Business as Usual.

Indien deze kreet terecht weerklinkt in handel en industrie, hoeveel te meer moet dan het beginsel dat er aan ten grondslag ligt in onze kringen gehuldigd worden. Hoe abnormaler de toestand om ons heen is of wordt, zoveel te meer wordt er van onze geestkracht gevergd bij de behartiging van onze gewone dagelijkse taak.

Meer dan ooit is het nodig dat wij het paedagogisch bedrijf in zijn gehele omvang handhaven en bevestigen. In een tijd als de onze is er een neiging bij bepaalde autoriteiten, bij den doorsnee burger en bij onze leerlingen, die niet voor niets van die doorsnee burgers de kinderen zijn, hun activiteit, hun belangstelling, ja en ook hun conversatie te reserveren voor den oorlog, de neutraliteit en alles wat volgens hen deze laatste versterkt of belaagt.

[p. 321]

Het geweld viert hoogtij, niet alleen op het oorlogsterrein, maar ook daar buiten. Via nieuwsblad en radio worden wij ingelicht over moord- en doodslag als iets heel gewoons en dat alles, aangevuld met talloze geruchten, verbreidt zich over ons land als een vloedgolf van geklets en gezwets en dreigt het geestelijk leven te verstikken.

Wij kunnen er ons over verheugen dat in deze tijd vele duizenden gereed staan om onze vaderlandse grond te bewaken en zo nodig moedig en vastberaden onze onafhankelijkheid te verdedigen.

Ondertussen rust mede op diegenen onder ons die hierbij niet direct betrokken zijn, de taak er voor te zorgen dat de waarden, die voor ons onafscheidelijk verbonden zijn met het begrip van onze onafhankelijkheid en die daaraan inhoud geven, niet te zeer schade lijden.

Wij moeten voortgaan de geest van onze leerlingen voedsel en bezigheid te verschaffen, die ze in staat zal stellen een nuttige plaats in te nemen in de maatschappij, zoals die zal zijn, wanneer eenmaal de oorlogsbeklemming is geweken.

Wij moeten krachtig opkomen tegen de houding van ‘mijn hoofd staat er tegenwoordig niet naar’ - een dezer dagen vernomen uitlating van een leerling - en de hoofden er maar naar zetten!

Wat voor onze leerlingen geldt, is met zekere wijziging ook op ons zelf van toepassing.

Daarom verheugt het uw hoofdbestuur dat het er weer in geslaagd is voor de morgen-zitting van onze vergadering van Vrijdag 5 Januari a.s. twee sprekers te vinden in de personen van Prof. Dr. N. van Wijk en Prof. R. Casimir, die geen verdere introductie behoeven.

Wij hopen dat wij alle trouwe bezoekers weer zullen mogen verwelkomen, zowel in de morgen-zitting als aan de traditionele, gezellige lunch en in de secties. Maar we hopen daarnaast op een stroom van nieuwelingen door hen overreed en medegesleept - in figuurlijke zin, wel te verstaan! -

Zo moge blijken dat de vereniging van Leraren in de Levende Talen groeit ondanks de druk der tijden.

Dan zullen wij onze vergadering kunnen zien als een, al is het ook nog zo bescheiden, symptoom van de geestelijke weerbaarheid van ons volk.

[p. 322]

Nog dringender dan andere jaren klinkt nu onze uitnodiging, nog warmer het welkom dat allen te wachten staat.

D.M.E. HABBEMA.

Register en band.

In het Februari-nummer van 1940 zal weer als losse bijlage een register op Levende Talen worden gelegd. Het zal weer een zaak- en personenregister worden.

Het verheugt ons te kunnen mededelen, dat de Firma Wolters bereid is, evenals de vorige drie jaren een band voor 1939 te leveren tegen de prijs van ƒ 0,60. Leden, die een exemplaar wensen te bestellen, kunnen daarvoor gebruik maken van een kaart, welke zal voorkomen in het Februari-nummer.

Ook van de banden Jaargang 1936, 1937 en 1938 zijn nog enige exemplaren beschikbaar.

C.L. DE LIEFDE.

Jaarverslag van den secretaris over 1939.

Wat het ledental betreft, heeft het jaar 1939 de stijgende lijn wederom doorgetrokken. Waren er op 1 December 1938 in onze vereniging 1276 leden, op het ogenblik is het totaal na aftrek van de enkele, die om het verlaten van de dienst of andere redenen bedankten tegen 31 Dec., het nieuwe honderdtal weer aardig genaderd. De vereniging heeft nu namelijk 1296 leden. De doorgaande stijgende lijn demonstreert zich door de getallen 975, 1068, 1148, 1184, 1276, 1296, die het totaal aangeven aan het einde van de laatste zes jaren. De secties tellen alle méér dan 300 leden.

Het bestuur onderging geen verandering, aangezien de penningmeester, de Heer Lieve, die herkiesbaar was, zijn mandaat door de Algemene Vergadering verlengd zag. Hier moge getuigd worden, dat het gehele Hoofdbestuur zich over de herkiezing van dezen hard werkenden functionaris heeft verheugd.

Van de talrijke zaken, welke in de loop van 1939 behandeld werden, kunnen vele dagelijks voorkomende niet in een jaarverslag worden genoemd.

Hier zij alleen herinnerd aan de voornaamste.

[p. 323]

Toen in het begin van Februari bleek, dat de mogelijkheid bestond van een invoering bij K.B. van wijzigingen in de examenen schoolspelling nog vóór de totstandkoming van de nieuwe Wet op de Spelling, werd op korte termijn een referendum gehouden. De uitslag (609 tegen tussentijdse wijziging, 21 vóór) gaf het H.B. voldoende grond om een adres te richten tot den Minister, waarin verzocht werd daar niet toe over te gaan. De uitslag is eveneens medegedeeld aan Kamer en pers. Eerst in Juni verscheen het bedoelde K.B. Dat de nieuw optredende minister de in werking treding tot nader datum heeft opgeschort, zal de talrijke voorstemmen aangenaam zijn geweest.

De Commissie voor Zegging en Uitspraak kwam in het voorjaar gereed met haar Rapport ter bevordering van een meer verzorgd mondeling taalgebruik. Het werd geplaatst in het Aprilnummer van Levende Talen en later aan vak- en dagbladen toegezonden. Overdrukken worden aan alle nieuwe leden van de Nederlandse sectie toegezonden en blijven ook voor andere beschikbaar. Over de inhoud is niet anders dan in zéér waarderende termen geoordeeld.

Verder geven de inleidingen op de Algemene Vergadering van 1939 en verschillende artikelen in Levende Talen een beeld van de onderwerpen, waaraan dit jaar aandacht werd besteed.

Prof. Zandvoort hield in Januari een voordracht over Het onderwijs in de Moderne Talen op het Gymnasium, terwijl in het October-nummer vijf leraren van Gymnasia hun onderondervinding meedeelden met de dit jaar voor het eerst gehouden mondelinge examens Nederlands.

Op de Algemene Vergadering sprak eveneens Dr. Bierens de Haan over De Genius als woordvoerder. Daarmede werd de goede gewoonte gehandhaafd naast een méér onderwijskundig onderwerp ook tijd te reserveren voor een meer philosophisch, aesthetisch of cultuur-historisch onderwerp. Vergissen we ons niet, dan zal voor het onderwijs in de toekomst ook in ons land de vraag gesteld worden, in hoeverre enige wijsgerige scholing voor leerlingen en onderwijsgeheel nuttig of nodig zal zijn. Er kwam dan ook een artikel in Levende Talen voor over de Moderne talen en de wijsgerige vorming, terwijl op de a.s. Alg. Vergadering Prof. Casimir over ditzelfde onderwerp een voordracht zal houden.

Er werd in 1939 mede aandacht gevraagd voor het Literatuur-

[p. 324]

onderwijs op de M.S. voor het Nederlands; voor de belangrijke quaestie van het annoteren van schooluitgaven; en voor het Nederlands op het toelatingsexamen.

In twee opvolgende nummers kwamen een voor- en een tegenstander van het Stillezen aan het woord. Ten slotte gaven enige leden proeven van behandeling voor werken uit de Duitse literatuur. Het wil ons voorkomen, dat de Vereniging zich zal hebben te beraden over de handhaving van de letterkunde in het onderwijs der vreemde talen, nu die niet meer eindexamenstof is. Bedoelde bijdragen gaven voor het Duits een mogelijke oplossing; de agenda voor de Algemene Vergadering van 1940 zal in een andere sectie ook aandacht voor deze zaak vragen.

Als we ten slotte nog herinneren aan het feit, dat het Afrikaanse boek in ons tijdschrift enige malen onderwerp van bespreking was, moge dit samenvattend tableau van onze werkzaamheden hiermede worden besloten.

Voor de rubrieken Boekbespreking, Leerboeken en Schoollectuur mochten we weer van de steun van vele leden profiteren. Voor hun vaak omvangrijke arbeid brengt het H.B. hun gaarne dank. We vragen ons wel eens af, of alle leden wel voldoende beseffen, hoeveel tijd sommige onzer collega's voor deze rubrieken beschikbaar stellen. Wie zich daar nooit rekenschap van gaf, bladere een volledige jaargang maar eens door. Dat kan dan meteen een aansporing worden om ook mede te werken. Want stellig zou het de sectie-voorzitters aangenaam zijn de kring van toegewijde, ervaren recensenten te kunnen uitbreiden.

Speciaal onze Afdeling Schoollectuur onder leiding van Mej. Snitslaar en de Heren Fransen en Jongejan lijdt een gevoelig verlies, zoals we reeds in no. 106 moesten mededelen. De Heer Jongejan berichtte, dat hij door drukke werkzaamheden deze arbeid moest staken. Zijn besluit zal stellig door alle leden der duitse sectie worden betreurd. Maar evenzeer zal het besef bestaan, dat men het heeft te billijken. De Heer Jongejan heeft deze arbeid verricht van 1930 af. Gedurende negen à tien jaren is hij de centrale kracht geweest, die gesteund door belangstellende medewerkers, de rubriek Duitse schoollectuur tot eén der belangrijke van ons blad heeft gemaakt. Méér dan zeshonderd duitse uitgaven werden besproken. Tweemaal (in 1934 en in 1937) verzorgde de Heer Jongejan een samenvattende lijst van de aanbevolen duitse boeken over de voorafgaande drie jaren.

[p. 325]

De Heer Jongejan heeft de dank van de vereniging verdiend; hij heeft voor haar gewerkt zoals weinigen.

De Heer Jongejan vond een zijner geregelde medewerkers, den Heer D.W. Harberts, Thorbeckelaan 90, Den Haag, bereid zijn werkzaamheden over te nemen, een bereidwilligheid, die onze Vereniging stellig zal appreciëren.

Ten slotte moge uw secretaris besluiten met een woord van hartelijke dank aan alle medewerkers in de ruimste zin van het woord. En evenals vorige jaren moge hij daarin ook weer de firma J.B. Wolters betrekken, die met buitengewone bereidwilligheid, accuratesse en werkkracht onze arbeid heeft gesteund.

Het jaar 1940 moge voor het Onderwijs in de Levende Talen een goed jaar worden!

Mochten wij vorig jaar voor 1939 met name wensen: één spelling voor overheid, volk en school, voor 1940 moeten wij dezelfde wens herhalen. Maar we spreken daarbij tevens de hoop uit, dat een ingrijpende, wijze reorganisatie van ons onderwijs niet jaar op jaar een vrome wens zal blijven.

10 Nov. 1939.

C.L. DE LIEFDE.

Mededelingen van den penningmeester.

A. Voor de leden in Nederland.

Het verenigingsjaar loopt van 1 Januari tot ultimo December. Ieder storte reeds nu zijn contributie voor 1940 op postrekening 139348 ten name van den Penningmeester der Ver. v. leraren in levende talen; deze bedraagt ƒ 2 per jaar.

Op sommige scholen bestaat de goede gewoonte, dat een collega de contributie van alle leden int en ze mij toezendt. Dit wordt zeer op prijs gesteld en vinde navolging!

B. 1. Voor de leden in Nederl.-Indië.

De grote mutaties onder het personeel der verschillende scholen hebben nu reeds plaatsgehad. Indien een schoolcorrespondent mocht zijn overgeplaatst, is waarschijnlijk door den vertrokkene in de vacature voorzien. Zo niet, dan gelieve een ander lid als correspondent op te treden. Van hem ontvang ik dan gaarne spoedig, een opgave, vermeldende:

a.	namen en adres der leden;

[p. 326]

b.	de sectie, waartoe zij behoren;
c.	de school, waaraan zij werkzaam zijn;
d.	welke leden vertrokken zijn en hun tegenwoordig adres of school.

Aangenaam zal het mij zijn, als tegelijk de contributie voor 1940 wordt gezonden; verzendingskosten kunnen worden afgetrokken. (Sommige leden moeten ook nog over 1939 betalen.)

Individuele leden worden verzocht ƒ 2 per postwissel of per giro (nummer der postrekening zie hierboven) te zenden.

2. Verlofgangers en gepensionneerden gelieven hun adres in Nederland op te geven, mede met het oog op de toezending van het orgaan. Hetzelfde geldt voor verlofgangers die weer in Indië zijn teruggekeerd.

C. Voor de leden elders.

Inning van contributie in het buitenland gaat met bijzondere moeilijkheden gepaard. Daarom verzoek ik de leden, wie dat aangaat, het bedrag thans dadelijk even over te maken.

Verslag van den penningmeester over het verenigingsjaar 1939.

De financiële toestand der Vereniging was ook dit jaar gunstig. De meeste uitgaven bleven beneden de raming. Alleen het referendum over de spelling en het rapport van de Commissie voor zegging en uitspraak vergden bijzondere uitgaven. Van dit rapport, dat algemeen waardering vond, zijn echter nog een belangrijk aantal overdrukjes voorradig, waarvan aan elk nieuw lid der Ned. sectie een exemplaar wordt toegezonden.

Het batig saldo zal aan het einde van het verenigingsjaar waarschijnlijk gestegen zijn; thans - anderhalve maand vóór dat tijdstip - kan ik nog geen juiste getallen noemen, omdat ik de nog komende uitgaven slechts begroten kan.

Op de Algemene Vergadering zijn deze natuurlijk bekend.

Mijn dank wil ik uitspreken aan de leden, die voldeden aan mijn verzoek de contributie te gireren. Gelukkig zijn er dat veel.

[p. 327]

Enkelen bezorgden mij veel last, door een kwitantie ook bij de tweede aanbieding niet te voldoen. Anderen weer hielden ons niet op de hoogte van hun adres. Het kost soms heel wat moeite dit te ontdekken, als men er niet te veel kosten aan wil besteden.

Onze collega's in Indië verdienen een woord van hulde. De contributie-inning gaat daar geregeld, omdat aan iedere school een lid zo vriendelijk is het correspondentschap der Vereniging op zich te nemen. Aan alle correspondenten mijn hartelijke dank. Indien zij wegens overplaatsing of om andere redenen hun standplaats verlaten, gelieven zij een ander lid te verzoeken hun taak over te nemen.

Bijzondere verdienste voor onze Vereniging heeft de Heer J.P.J. Tichler gehad, die jarenlang ons vertegenwoordigde in Indië. Hij werd geroepen in een andere functie, in welke wij hem succes toewensen, terwijl wij onze buitengewone waardering uitspreken voor al zijn bemoeiingen te onzen bate.

Den Heer C.F.A.M. van der Togt, te Malang, die bereid was zijn taak over te nemen, komt daarvoor ook onze bijzondere dank toe.

DE PENNINGMEESTER.