Den Bybel met groter neersticheyt ghecorrigeert (Liesveltbijbel 1542)

Hoe Abraham sinen knecht sant voor sinen sone Isaac eene huysurouwe te soecken, ende Rebeca wert sijn huysurouwe, ende Isaac creechse so lief, dat hi die droefheit van sijns moeders doot verminderde

Dat .xxiiij. Capittel

1

ABraham was out ende wel bedaecht, ende de HERE had hem gebenedijt in allen

2

ende sprac tot sinen outsten knecht zijns huis, de ouer al zijn goet was,

3

legt v hant op mijn ^a dgye dat ic v late sweren biden HERE den God des hemels en der aerden, dat ghi minen soon geen wijf en neemt vanden dochteren der Cananiten, onder den welcken ic woon,

a Dye hant op die dgye leggen, dat is biden hebreen eenen eedt doen in saken van sware beloften

4

mer dat ghi trect in mijns vaders lant, ende tot mijnen maechscap, ende neemt mijne sone Isaac een wijf.

[p. *]

5

Die knecht seyde, Hoe en oft dat wijf my nyedt volgen en wilde in dit lant, soude ic dan uwen sone weder brengen in ghene lant daer ghi wtghetrocken sijt?

6

Abraham seide tot hem, Wacht v daer vore, dat ghi minen sone niet weder en brenget in dat lant.

7

Die HERE die God des hemels die mi van mijns vaders huyse genomen heeft ende vanden lande mijnder maechscap, dye mi geseyt heeft, ende ooc gesworen ende gesproken, dit lant sal ic uwen sone geuen, die sal sinen Engel voor v henen seynden, dat ghi aldaer mijnen sone een wijf neemt,

8

Maer eest dat v dijn wijf niet volgen en wil, so sidy des eets quijt of los, alleen dat ghi minen sone niet weder derwaert en leydet.

9

Doe leide de knecht zijn hant op die dgye sijns Heren Abrahams ende swoer hem datte.

10

⁺Ende aldus nam die knecht thien kemelen vanden kemelen sijns Heeren, ende tooch henen, ende droech met hem van alderley goeden zijns heren, ende maecte hem op, ende tooch te Mesopotaniam totter stadt Nabo.

+ B vers 10

11

Doen dede hi de kemelen neder liggen buyten voor die stadt, by eenen waterputte, des auonts tot dier tijt, als die wijuen plegen wt te gaen ende water te sceppen ende sprack.

HERE ghy God mijns heeren Abraham, coemt my heden te gemoet ende doet barmherticheyt aen mijnen Here Abraham.

12

Siet ic stae hier byder fonteynen des waters

13

ende der lieden dochteren deser stadt sullen wt comen om water te sceppen, wanneer nv een deerne coemt daer ic toe spreke,

14

neyget v cruycke ende laet mi drincken, ende si sal seggen, drinct, ic wil v kemelen ooc te drincken geuen, dat si die ghene is die ghi uwen dienaer Isaac bereyt hebt, ende dat ic aen die selue bekenne, dat ghi barmherticheyt aen mijnen Heere gedaen hebt.

15

Ende eer hi wtghesproken hadde, Siet doe quammer wt Rebeca, Bethuels dochter, dye een soon van Milca was, die welcke Nahors Abrahams broeders wijf was, ⁺ ende droech een cruike op haer scouderen,

+ C vers 15

16

ende was een seer schoon deerne van aensicht, noch maecht ende gheenen man en hadde si bekent, die ginc neder totter fonteynen, ende vulde die cruyck, ende clam op,

17

Doen liep haer die knecht te gemoet, ende seyden, Laet mi een luttel waters wt uwer cruycken drincken,

18

Ende si sprac Drinct mijn here, ende haestelic liet si die cruyc neder neuen haer handen, ende gaf hem te drincken,

19

Ende doen si hem te drincken gegeuen hadde, seyde si, Ick wil v kemelen ooc water sceppen tot dat si al gedrenct zijn,

20

ende si haeste haer, ende goot die cruyc wt inden back, ende liep totter fonteynen om te sceppen, ende gaft allen sinen kemelen.

21

Mer de man verwonderde haers, ende sweech stil, tot dat hi bekende oft die HERE zijn reyse had wel laten raken oft niet.

22

Als nv die kemelen al gedroncken hadden, nam hi een gulden voorhoofts spansel eens haluen sikel swaer, ende twee armringen aen haer handen x. sikel gouts swaer,

23

ende seyde, Mijn dochter, wien gady aen, segget mi doch? Hebben wi ooc plaetse in ws vaders huys te herbergen? Si sprac tot hem.

24

Ic ben Betuels dochter, des soons Milca, dien si Nahor baerde,

25

Ende noch seyde si tot hem Het is ooc vele stroos ende voederinge bi ons, ende plaetsen genoech te herbergen

26

Doen booch hem die man neder ende badt den HERE aen,

27

ende sprac, gelooft si die HERE die God mijns heren Abraham, die sine barmherticheit ende sine waerheit niet ontoghen en heeft aen mijnen Here, want die HERE heeft mi ten wege geleyt tot mijns heeren broeders huys,

28

ende die deerne liep ende bootscaptet al in haers moeders huys, dat si gehoort had,

29

ende Rebeca hadde eenen broeder die hiet Laban.

30

Ende Laban liep daer buyten biden man aender fontey-nen, ende als hi sach dat voorhooft spansel, ende armringen aen sijns susters handen, ende hoorde die woorden Rebeca sijnder suster, ⁺ dat si seyde, also heeft nv die man geseyt, so quam hi tot den man, ende siet, hi stont byden kemelen aen die fonteyn

+ D vers 30

31

ende seyde, Coemt hier binnen ghi gebenedide des HEREN, waerom stady daer buyten? Ic heb v dat huys geruymt, ende voor den kemelen plaetse gemaect,

32

Also bracht hy den man in huys, ende ontoomde die kemelen ende gaf hen stroo ende voeder, ende water te wasschen sine voeten, ende den mannen die met hem waren, ende setten hem eten vore.

33

Maer die knecht sprac. Ic en wille niet eten, tot dat ic eerst mijn saken verworuen hebbe,

34

Si antwoorden Segt wech,

35

Hi seyde. Ic ben Abrahams knecht ende die HERE heeft mijnen Heere rijckelijc ghebenedijt, ende is groot geworden, ende heeft hem scapen ende ossen siluer ende gout, knechten ende meechden, kemelen ende ezelen gegeuen,

36

daer toe heeft ooc Sara mijns Heren wijf eenen sone gebaert mijnen Here in sijn oude dagen, dien heeft hi gegeuen al wat hi heeft.

37

Ende mijn Here heeft eenen eedt van mi genomen, seggende, ghi en sult mijnen sone gheen wijf nemen vanden dochteren der Cananiten, in welcke landt daer ic wone,

38

⁺mer trect henen tot in mijns vaders huys, ende mijnen geslachte, aldaer neemt mijnen sone een wijf,

+ E vers 38

39

mer ic seyde tot mijnen Heere, Hoe? oft mi dat wijf nyedt volgen en wilde.

40

Doen sprack hi tot mi, Die HERE daer ic voor wandele, sal sinen enghele met v seynden ende uwen wech voorspoedich maken, dat ghi minen sone een wijf neemt van mijnen maeschappen, ende van mijns vaders huyse,

41

dan suldy mijns eets ontslagen sijn, als ghi tot mijnen maeschappe coemt, gheuen si v nyet so sidy mijns eets ontslaghen

42

Also quam ick heden ter fonteynen, ende seyde, HEERE God mijns Heeren Abrahams, hebdy mijnen wech voorspoedich gemaect daer ic lancx gereyst ben,

43

Siet so stae ic hier byder water fonteynen wanneer nv een maecht wt coemt om water te sceppene, ende ic tot haer segge, Geuet mi een luttel waters te drincken wt uwer cruycken,

44

ende die mi seggen sal, Drinct ghi, ic sals uwen kemelen ooc scheppen, dat si dat wijf si, die die HEERE mijns heren soon bereyt heeft.

45

Eer ic alsulcke woorden gheeynt hadde in mijnder herten, siet doen quam Rebeca, daer wt met eender cruycken op haerder scouderen, ende ghinck neder totter fonteynen, ende schiep water, ende ick seyde tot haer Geeft mi te drincken,

46

ende si nam haestelicken die cruycke van haren scouderen ende sprack, Drinct ende uwe kemelen wil ic ooc te drincken geuen, Also dranc ic ende si drencte die kemelen ooc,

47

ende ic vraechde haer ende sprac Wiens dochter sidi? si antwoorde, Ic ben bethuels dochter des soons Nahor, die hem Milca gebaert heeft.

Doen leyde ic een voorspansel aen haer aensicht ende armringhen aen haer handen,

48

ende buychde mi, ende aenbadt den HERE, ende loofde den God mijns heeren Abraham, die mi ten rechten wege geuoert heeft, dat ic mijns heren broeders dochter nemen soude tot eenen wijue voor mijns heeren sone.

49

Hierom oft ghi barmherticheyt oft waerheyt doet met mijnen Herre, ⁺ so segget mi, ende oft v anders genoecht, so segget mi ooc, op dat ic wende ter rechter oft ter slincker siden.

+ F vers 49

50

Doen antwoorde Laban ende Bethuel, ende spraken vanden HERE is dat wtgegaen, daerom en connen wi niet tegen v geseggen noch quaet noch goet,

51

Siet

[p. *]

daer is Rebeca voor v, neemtse treckt henen, dat si ws heeren soons wijf si, alsoo die HERE gesproken heeft

52

Als Abrahams knecht dese woorden hoorde neychde hi hem totten HERE, totter aerden,

53

ende bracht voort silueren ende gulden cleynodien, ende cleederen, ende gafse Rebeca Maer haren broederen ende der moeder gaf hi cruyt.

54

Doen adt ende dranck hi metten mannen dye met hem waren, ende bleuen daer ouer nacht.

Des morgens stont hi op, ende sprac, Laet my reysen tot mijnen Here,

55

Maer haer broeder ende haer moeder spraken, Laet die deerne eenen dach oft thiene by ons blijuen, daer nae suldy reysen.

56

Doen antwoorde hi hen, En wilt mi niet houden, want die HERE heeft mi ten rechten wege gebrocht, laet my dat ic tot mijnen Heere reyse.

57

Doen spraken si, laet ons dye deerne roepen, ende vragen wat si daer toe seydt,

58

Ende si riepen Rebeca, ende spraken tot haer. Wildy met desen man reysen?

59

Si antwoorde ia ic wil met hem.

⁺ Also lieten si Rebeca haer suster reysen met haerder voesteren, met Abrahams knecht ende sinen geselscappe,

+ G vers 59

60

Ende si gebenediden Rebeca, ende spraken tot haer, ghi sijt onse suster, ghi moet wassen in veel duysent duysenden, ende uwe zaet besitte die poorten sijnder vianden.

61

Aldus bereyde haer Rebeca met haren deernen, ende ginc sitten op die kemele, ende si volchde die mannen Ende die knecht nam Rebeca waer, ende si reysden henen

62

Mer Ysaac quam vander fonteynen des leuenden ende sienden, want hi woonde int zuyden lant,

63

ende was wtgegaen om te bedenckene inden velde aenden auont, ende hief zijn ogen op, ende sach datter kemelen quamen

64

ende Rebeca hief haer oogen op, ende sach Ysaac. Doen viel si vanden kemele,

65

ende sprac tot den knecht, wie is die man die ons tegen coemt op den velde? Die knecht sprac, dat is mijn here,

66

Doe nam si den sluyer ende verhulde haer, Ende die knecht vertelde Isaac alle saken die hi gedaen had.

67

Doen brachtse Isaac in die woninge zijns moeders Sara, ende hi nam Rebeca tot eenen wiue, ende hi creechse lief, Also wert Isaac ghetroost ouer zijn moeder.