Den Bybel met groter neersticheyt ghecorrigeert (Liesveltbijbel 1542)

¶ Ban Iuda Machabeo den stercken ende cloecken hooftman ende van sinen vromen wercken, vanden oorloge dwelcke Anthiochus ende sijn volcke tegen hem ende den volcke Gods voor hadden genomen te volbrenghen

Dat .iij. Capittel

1

⁺ENde Iudas diemen hiet Machabeus stont op in sijns vaders stat.

+ A vers 1

2

Ende al sijn broeders die holpen hem, ende alle die ghene die hen met sinen vadere versellet hadden, ende si streden met blischappen voor Israel,

3

Ende hi brede zijns volcx glorie, ende becleede hem met eenen halsberch, als een gygant, ende hi dede zijn wapen aen inden strijt, ende hi bescermde die getelde metten swaerde.

4

Hi wert gelijc eenen leeu in sijn wercken, ende gelijc eens leeuwen ionc dat briesschet om zijn aes te vaen.

5

Ende hi volchde den boosachtigen na, ende hi sloechse. Ende die sijn volc stoorden, die verbrande hi metten vier,

6

ende dye vianden werden verdreuen door die vrese van hem. Ende alle die gene die quaet deden worden verstoort, ende wat hy dede had voortganc in zijnre hant. Ende daer om vergramden die vorsten der heydenen.

7

Mer Iacob verblijde in sijn wercken, ende eewelic is sijn gedencken in hoger eeren.

8

Ende hy doorwandelde ooc die steden van Iuda ende dede dye bose daer wt, ⁺ ende hi vergaderde die verdructe Israheliten.

+ B vers 8

9

Ende hi wert vernaemt totten eynde vander weerelt om dat hi vergaderde die wtuercoren.

10

Ende Apolonius een vorst in Syria, die vergaderde een groot heyr der heydenen, ende een grote cracht van Samarien, om tegen Israel te striden.

11

Ende Iudas vernamt, ende tooch wt hem te gemoete, ende hi sloech hem doot, ende veel vielender gewont ende die daer vloden die nam hi hare haue ende goet.

12

Ende Iudas nam Appollonio sijn sweert, ende hy vachter alle sijn daghe mede.

13

Ende Seron een ander vorst in Syria, hoorde dat Iudas een heyr vergaderde vanden geloouigen Israliten, ende dat hi ten stride wt getogen was, doen sprac Seron die vorst in Syrien,

14

Ic sal mi eenen naem maken, ende worden verheuen binnen den rijc, ende ic sal Iudas ende die met hem sijn beuechten, die des conincx Antiochus woort verontwaert hebben.

15

Ende hy bereyde hem, ende die quade ghetelde togen met hem, oock stercke hulpers, om dat si inden kinderen van Israel starcke wrake doen souden. Ende als si naecten tot Bethoron,

16

ende Iudas die tooch wt, hem te gemoet, met luttel volcx,

17

mer doen si sagen, hen dat heyr te ghemoet comen seyden si tot Iudam, Hoe sullen wi dus luttel mogen vechten tegen so grote menichte, ende starcte,

18

Ende wy sijn huyden vermoeyt van vasten. Ende Iudas seyde. Het is licht dat veel luyden verwonnen worden, in luttel luyden handen, ende ten is geen ondersceyt in Gods aenscouwen vanden hemele, te verlossen met veel oft met luttel

19

want die victorie van strijden en is niet in dye menichte des volcx, ⁺ mer die cracht is vanden hemel.

+ C vers 19

20

Si comen tot ons in houerdigher menichte, ende ooc in houaerdien, om ons te verderuen, ende onse wiuen, ende ons kinderen, ende om ons te rouen.

21

Maer wy vechten ouer onse sielen, ende voor onse wet.

22

Daerom sijt onuersaecht, ende en vreest haer lieden niet, want die HERE salse vertreden, voor ons aensichte.

23

Ende doen hi ophielt van spreken, so sloech hi snellijc inden vianden, ende Seron, ende sijn heyr wort verwonnen in sijn aenschouwen, ende hi volchde hem na inden nederganck van Bethoron, tot op dat velt,

24

ende van hen lieden vielender acht hondert mannen, ende die ander vloden in Philisteen lant.

25

Ende Iudas anxt, ende vreese ende sijnre broederen, viel op al dye heydenen. Al omme ende omme, ende sinen naem quam totten coninc,

26

ende alle luyden vertelden van Iudas strijden.

[p. *]

27

Ende doen Anthiochus die coninck, dese voorseyde dingen hoorde, wort hi gram int herte, ende seynde ende vergaderde al theyr, ⁺ van sinen rijcke, harde stercke getelde crijschknechten.

+ D vers 27

28

Ende Anthiochus die coninc dede sijn tresoor open ende gaf den heyr soudie een iaer lanck, ende beual dat si tot alle tijden bereyt sijn souden.

29

Ende als die coninc Anthiochus sach dattet ghelt van sinen tresoren af ginck ende dat die tributen cleyn waren om dat gescil, ende plagen die hi int lant dede, om dat hi die wet afleyde, die van die eerste dagen had geweest.

30

Ende hi vreesde dat hi tot noch eenwerf, of tweewerf niet hebben en mocht dye giften te geuen die hi te voren had ghegeuen met milder hant, die hi ouertalliken had gegeuen, bouen alle andere coningen die te voren, voor hem geweest hadden.

31

Ende hi wort seer bedroeft in sijnder herten, ende hi peynsde te gaen in Persen om tribuyt, vanden lande te hebben, ende om veel siluers ooc, al daer te vergaderen.

32

Ende hi stelde Lisiam, eenen eedelen man vanden coninclijken geslacht tot eenen hooftman vanden rijcken, vander riuieren Euphraten of totter riuiere van Egipten, ende dat hi Anthiochum sijnen soon op voeden soude tot dat hi wederom quame.

33

Ende die coninc Anthiochus leuerde hem half dat heyr, ende die oliphanten, ende beual hem van allen dat hi wilde,

34

ende vanden genen die in Iudea woonden, ende in Ierusalem dat hi tot hen lieden een heyr soude seynden, om die cracht van Israel ende om die ouerghebleuene van Hierusalem te onteeren ende te bederuen, ende om haer gedenckenisse van dier stadt te doen

35

Ende dat hi daer soude doen woonen vreemde geboren lieden in alle haer lant, ende dat met loten deylen souden

36

⁺Ende die coninc Anthiochus nam met hem dat ander deel vanden heyre dat daer bleef, ende tooch wt der stadt van Anthiochien, van sinen rijcke, inden hondert ende seuenueertichsten iare.

+ E vers 36

37

Ende die coninck Anthiochus tooch ouer dat riuier Euphrates, ende dooruoer dye hoge lantscappen van Persen.

38

Ende Lisias koos Ptholomeum, den soon Dornitul ende Nichanorem, ende Gorgiam, drie machtige hooftmannen van des conincx vrienden,

39

ende hi sont met hen lieden .xl. duysent mannen, ende .vij. duysent reysegers om in Iudea te trecken, dat sijt bederuen ende vernielen souden nae des conincx Anthiochus woort.

40

Ende togen wt met alle haer macht, om te varen ende si quamen tot Ammaum, in die vlacke velden.

41

Ende dye cooplieden vanden lande, hoorden haer fame, ende si namen seer veel siluers, ende gout ende knapen, ende quamen int heyr, om die kinder van Israel te coopen tot eygen lieden, ende dat heyr van Sirien, ende vanden Palestinen quamen, ende togen ouer al tot hen lieden.

42

⁺Ende Iudas ende sijn broeders saghen, dat die quade dingen gemeerdert waren, ende dat dat heyr tot haren lande quam, ende si vernamen dat des conincx woorden waren die hi beuolen had te doen, als dat sise te niet, ende tot eenen lachter souden maken.

+ F vers 42

43

Ende elck seyde tot sinen vrient. Laet ons die nederuallinghe van onsen volcke verheffen, ende laet ons voor ons volck ende onse heylichdom vechten.

44

Ende die menichte wert vergadert, om bereyt te wesen ten strijde, ende om God te bidden, ende te vercrijgen goedertierenheit ende ontfermherticheit

45

Ende men en woonde binnen Hierusalem niet, mer si was als een wildernisse.

46

Van haren kinderen en was niemant dier inginc, ende wtginck ende dat heilighe dat vertradmen.

47

Ende die vreemde geborene hielden dat slot in, ende dat was der heydenen wooninghe.

48

Ende die blischap was van Iacob ghenomen, ende daer ghebrack dye harpe ende die fluyte.

49

Ende die Israheliten vergaderden ende quamen in Masphat, teghen Hierusalem.

50

Want Masphat is een stadt van bedingen in Israel, ende si haesten dyen dach, ende cleden hen met hayren, ende si stroyden asschen op haer hooft, ende si scoorden haer cleederen.

51

Ende si ontdeden dye boecken der wet, daer die heydenen wtsochten die gelijkenis van haren afgoden, ende brochten die priesterlijcke clederen, ende haer eerste vrucht, ende tienden, ende si verwecten haer Nasareos dat waren vergifte lieden dye haer dagen voldaen hadden voor God.

52

Ende si riepen met luyder stemmen inden hemel, ende seyden. Wat sullen wy dese mannen doen, ende werwaert sullen wijse leyden?

53

Want dijn heylichdom is vertreden ende besmet, ende dijn priesteren sijn gworden in gheweene, ende in vernederen,

54

⁺Ende siet die heydenen sijn vergadert teghen ons, om ons te verderuen. Du weetste alleen. O HERE, wat sy tegen ons peysen.

+ G vers 54

55

Hoe sullen wi moghen gedueren tegen haren aensichte, ten si dat ghi O God ons helpste. Ende si trompten luyde met trompen.

56

Ende hier na maecte Iudas hooftlieden ouer duysent, hooftlieden ouer hondert, ouer vijftich, ende ouer tienen Ende si seyden den ghenen dye nieuwe huysen timmerden, ende wijuen versekert hadden, ende die wijngaerden planteden, ende die vreesende ende cleymoedich waren

57

dat elck van dyen weder keeren soude, in sijn huys na die wet. ⁺

+ Deu. xx Iu. vij.

58

Ende si vertrocken metten heyre, ende legherden ten suyden van Ammaum. Ende Iudas seyde, wapent v, ende weest vroom, ende ghi sult vroech gereet sijn, om tegen dese heydenen te vechten die ghecomen sijn om ons te bederuen, ende onse heylichdom,

59

want het is ons beter te steruen inden strijde, dan dat wi sien souden dat quaet ons heylichdoms, ende van onsen volcke.

60

Maer alsoo den wille is inden hemel, also moetet gheschieden