Den Bybel met groter neersticheyt ghecorrigeert (Liesveltbijbel 1542)

¶ Hoe Alexander Demetrium doode, ende hoe hi nam des conincx Ptholomei dochter te wijue, Van Ionathas heerlicke vromicheyt, hoe hi Demetrius heyr versloech

Dat .x. Capittel

1

⁺INden hondersten ende .lx.sten iaer, so quam Alexander Antiochus sone, diemen toenaemde Epiphanes oft edel ende hi beleyde Ptolomaiden ende si ontfingen hem, ende hi regneerde daer.

+ A vers 1

2

Ende Demetrius die Coninck hoordet, ende vergaderde een groot heyr, ende tooch wt Alexander te ghemoet om te strijden,

3

ende Demetrius sandt tot Ionathan eenen brief, met vriendelike woorden, ende prees hem hoogelick.

4

Want hi seyde. Laet ons met hem vrede maken, eer hi met Alexander tegen ons een verbont make,

5

want hi sal alder boosheyt ghedencken, die wi tegen hem, ende sijn broederen gedaen hebben, ende teghen sijn volck.

6

Ende hi gaf Ionathe macht een heyr te vergaderen, ende wapen te maken, om dat hi sijn geselle wesen soude, ende hi beual datmen Ionathas ouer leueren

[p. *]

soude, der rijcker mannen sonen, die te ghijsel lagen opt slot te Ierusalem.

7

Ende Ionathas quam in Ierusalem, ende hi las dye brieuen in dat gehoor van al den volcke, ende der geenre die opt slot waren,

8

ende si ontsaghen hen met grooter vreesen. Want si hoorden dat hem Demetrius die macht gegeuen hadde, een groot heyr te vergaderen,

9

ende men leuerde Ionathan die in ostagie waren, ende hi leuerdese weder haren vaderen ende moederen.

10

Ende Ionathas woonde in Ierusalem, ende begonde die stadt te stichten ende te maken,

11

ende hi seyde den wercklieden, dat si den muer, ende dat slot maken souden, al om ende om met viercante steenen,

12

⁺dat si tot een stercke veste soude zijn, ende si deden also.

+ B vers 12

13

Ende die heydenen die inden steden waren, die Bachides gesticht hadde, vloden, ende elck liet sijn stadt, ende tooch wech in sijn lant,

14

mer in Bethsura bleuen eenige van dien, die Gods wet gelaten hadden, ende zijn geboden, want die stadt hadden si tot een toeulucht

15

Ende die coninc Alexander hoorde die belofte dye Demetrius Ionathas belooft hadde. Ende si vertelden hem die strijden, ende die macht die hi dede, ende zijn broederen, ende die moeyte ende arbeyt dat si geleden hadden. Ende si seyden,

16

Sullen wi eenigen dusdanigen man vinden mogen Laeten ons maken onse vrient ende ons gheselle.

17

Ende hi screef hem eenen brief, ende seynde hem aldus sprekende.

18

Alexander die coninc sinen broeder Ionathan saluyt.

19

Wi hebben gehoort van v, dat ghy een machtich man van crachten zijt.

20

Ende ghy zijt waerdich dat ghi onse vrient zijt. Ende nv maken wi v heden hooghe priester van uwen landen. Ende dat ghi des conincx vrient sult worden geheeten, ende ic heb gesonden een croone, ende een purper cleet, om dattu vereenicht sulst worden met ons, ende dat ons toebehoort, ende dat ghi vrientschap met ons houden sult.

21

Ende Ionathas cleede hem met dat purpuren cleet, in die seuende maent, int .C. ende .lx.ste iaer, inden feesteliken dach der louertenten. Ende hi vergaderde een heyr, ende maecte groote ghereescap tot oorlogen.

22

Ende Demetrius hoorde dese woorden, ende wert seer truerich, ende hi seyde

23

Wat bediet dit, dat ons Alexander der Ioden vrientschap onder gegaen heeft, tot sinen succoerse.

24

Ende doen sprac Demetrius die coninc totten volcke, ende hi seyde tot hen,

25

⁺Ende ic sal ooc hen biddende, vriendelike woorden scrijuen, ende seynde Ionathan ghiften, dat hi niet en si in haer hulpe. Ende screef hem in deser manieren.

+ C vers 25

26

Die coninc Demetrius den volc vanden Ioden saluyt.

27

Om dat ghy tot ons waert, een ghetrou verbont gehouden hebt, ende om dat ghi in onser vrientscap gheduert hebt, ende om dat ghi tot onse vianden niet getogen en zijt, dit hebben wi verhoort, ende zijn dies verblijt.

28

Hierom so bidden wi v, dat ghy volstandich tot ons waert wilt blijuen. Ende wi sullen v geuen veel vriheden ende ghiften, ende nv make ic v vry, ende alle die Ioden van tribuyt,

29

ende ic verlaet v tgelt des souts, ende ic schil v die croone quijte, ende dat derdendeel vanden sade, ende thalf deel van des houts vrucht, dat mi toebehoort,

30

dat schelde ic v quijt, van desen daghe ende voortane, ende men en neemt nemmermeer vanden lande van Iuda. Noch vanden drie steden dier toegeleyt zijn van Samarien ende van Galileen, ende van desen dage eewelick voort.

31

Ende Ierusalem blijue heylich, ende vry met haren lande, ende die thienden, ende tribuyt blijuen haer,

32

ende ic gheue ooc ouer, die macht vanden slote dat in Ierusalem is, ende ic gheeftse den oppersten priester, dat hi daer legge, so wat mannen dat hi daer kiesen sal om te hoeden, ende dat te behouden.

33

Ende alle die Ioden die wt Iudea in mijn ladt geuangen zijn, die laet ic vry om niet, ende dat si alle vanden tribuyt werden gheurijt, ooc van haren beesten.

34

Ende alle die Ioden die in mijn rijc zijn, sullen alle die feestelike dagen, ende den sabaoth, ende die hoochtijden, ende die ghesette dagen, drie dagen voor den feestelijcken dach, ende drie dagen daer na, vry sijn,

35

Ende nyemant en sal macht hebben yet te doene, oft eenige scade te doen tegen eenigen Iode in eenigen saken.

36

⁺Ende men sal bescrijuen vanden Ioden tot des Conincx heyr, dertich duysent mannen, ende men sal hen gheuen, al dat hen van noode is, alsomen alle des conincx heyr geuen moet.

+ D vers 36

37

Ende wt hen lieden sullen gheoordineert worden, die ouer des conincx saken trouwelic sullen regeren, ende van desen salmen ouerste kiesen, die de saken beschicken, die den ghesette ende haren gheloue aengaen, ende si sullen wandelen in haer lieder wet, also die coninc beuolen heeft int lant van Iuda,

38

Ende den drien steden die aen Iuda geleyt sijn, wten lantscappen van Samarien, Ende Galileen, men rekense met Iudea, dat si onder een sijn, ende si en sullen gheenen heer onderdanich sijn, sonder den oppersten priester,

39

maer Ptholomaiden, ende tlant daer ontrent, geue ic totter tymmeragien des tempels in Ierusalem, ende tot anderen nootsakelicken costen der heyliger dinghen

40

Ende ic sal noch alle iaer gheuen, vijfthien duysent Sikelen siluers, van des conincx rekeninge, die mi toebehooren,

41

ende wat noch verscenen is, ende niet ouer ghegeuen, ende betaelt en is vanden rentemeesteren, die dat iaer voorleden geweest sijn, dat salmen oock totten timmeragien des tempels geuen,

42

ende hier en bouen vijf duysent Sikelen siluers, die si alle iaer ontfingen, vander rekeninge des tempels. Ende dat sal den priesteren toebehooren die den dienst doen.

43

Ende so wie vlieden sal inden tempel van Ierusalem, oft in eenich vanden vrijthouen. ende tegen den coninck misdaen sal hebben, ⁺ waer dat het is, men laetse vry, ende al dat si in mijn rijc hebben, dat blijue hen ongheconfisseert,

+ E vers 43

44

Ende om te stichten, ende te maken den tempel, salmen dat ghelt geuen van des conincx schatcamer, ende te stichten die mueren van Ierusalem,

45

ende te bewaren al om ende om so salmen hen cost ooc doen wt des conincx tresoor, om te stichten die mueren van Iudea

46

Als Ionathas ende tvolc dese redenen hoorden, so en geloofden zijs niet, noch en ontfangense niet, want si gedachten der groter boosheyt, die hy in Israel ghedaen had,

47

ende dat hijse seer ghequelt hadde. Ende hen genoechde badt aen Alexander, want hi hadde hen in voortijden een prince geweest, in redenen van vreden, ende si deden hem tallen dagen succoers.

48

Ende Alexander die coninck vergaderde een groot heyr tegen Demetrium waert, ende vertrock theyr.

49

Ende die coninghen streden ende Demetrius heyr vloot, ende Alexander volchde hem, ende hi viel op hem, Ende den strijt wies alte seer groot tot dat die sonne onder ghinck,

50

⁺ende in dyen dage viel Demeterius.

+ F vers 50

51

Ende Alexander sant tot Ptholomeum den coninc van Egypten legaten, na dese woorden seggende.

52

Om dat ic binnen mijnen rijc gecomen ben, ende ic sitte op mijns vaders throon, ende heerscappie behouden hebbe, ende ic heb Demetrium verwonnen,

53

ende besitte ons landtscap, ende ic heb met hem veel strijden gehadt, ende hi ende zijn heyr zijn verwonnen van ons,

54

ende wi sitten inden throon van sinen rijcke, so laet ons nv te gader vrientscap maken, ende

[p. *]

gheeft my v dochter ten wijue, ende ick sal v behoude sone wesen, ende ic sal di ghiften gheuen, ende waerdicheit

55

Ende die coninck Ptholomeus antwoorde, ende seyde Salich si den dach daer ghi in ghecomen sijt, in ws vaders lant, ende sidt opten throon van sijnen rijcke.

56

Ende nv sal ick v doen dat ghi my ghescreuen hebt, Maer comt mi tegen te Ptholomaiden, dat wi deen den anderen sien, ende ic sal di gheuen also ghi geseit hebt.

57

Ende Ptholomeus die quam wt Egypten, ende Cleopatra zijn dochter met hem, ende hi quam te Ptholomaiden, inden hondersten ende .lxij.sten iare.

58

Ende Alexander die coninc quam daer teghen hem, Ende hi gaf hem Cleopatram sijn dochter. Ende hy dede haer bruyloft te Ptholomaiden, als coninghen in grooter eeren ende glorien.

59

Ende die coninc Alexander screef Ionathan, dat hi daer teghen hem quame,

60

Ende Ionathas tooch te Ptholomaiden met grooter glorien, ende quam daer tot den twee coninghen, ende hi ghaf hen veel siluers, gouts ende ghiften, ende hi vant gracie voor haer lieden aensicht.

61

Ende eenige boose scalcachtighe mannen vergaderden wt Israel tegen hem, ende si claechden ouer hem,

62

mer die coninc en ghaf den schalcken geen gelooue. Ende hi beual Ionathan sijn cleederen wt te doen, ende datmen hem met purpur cleeden soude. Si deden also, ende die coninc deden neffens hem sitten, ende seyde sinen princen.

63

Gaet met hem wt, int midden der stadt, ende roept dat niemant ouer hem en clage van eeniger saken, ende dat nyemant hem verdrietelic en si, van gheender saken oft redenen.

64

Ende doen die ghene, die ouer hem claghen wouden, sagen sijn glorie diemen riep, ende dat hi met purper gecleet was, so vloden si alle.

65

Ende die coninck verhief hem, ende screef hem onder die eerste van sinen vrienden, ende hi maecten leydtsman ende gheselle vander heerscappien.

66

Ende Ionathas keerde weder in Ierusalem met vrede ende met blijschappen.

67

⁺Inden hondersten ende .lxv.sten iare, so quam Demetrius, die Demetrius sone was, van Creten in sijns vaders lant.

+ G vers 67

68

Ende Alexander hoordet, ende werdt seer bedroeft, ende keerde wederomme te Antiochien.

69

Ende Demetrius maeckte Appollonium hooftman, die welcke een prince was bouen Celessyrien Ende hi vergaderde een groot heyr, ende tooch te Ianniam waert, ende seynde tot Ionathan den hooghen priester ende seyde.

70

Ghi wederstaet ons alleen, Want ick ben in spot ende in confusie gheworden,

71

dat ghy tegen onse mogenheyt, di onthoudt inden gheberchten.

72

Nv daerom, oft ghy betrout in dijne crachten, so comt neder tot ons ten velde, ende laet ons die een den anderen sien, want met mi is die cracht van strijden Vraecht ende ondersoect wie ic ben, ende die ander dye ooc in mijnder hulpen sijn, die ooc seggen, dat dijnen voet niet en mach staen voor onsen aensichte, want dijn vaders vloden tweewerf binnen dijnen lande.

73

Ende hoe suldy nv mogen gedoogen so grooten heyr, ende rosvolck ten velde, daer geen steen, noch rootse en is, noch plaetse te vlien.

74

Ende doen Ionathas Appollonius woorden hoorde, soo werdt hy beroert inden moet, Ende koos wt thien duysent mannen, ende tooch wt Iherusalem, Ende Symon sijn broeder quam hem te hulpen.

75

Ende si leyden haer heyr in Ioppen, daer Appollonius toeulucht ende onthout was.

76

Ende Ionathas bestormde die stadt, ende die inder stadt waren, openden hem die poorten van ancxte, ende hy behielt Ioppen,

77

ende Appollonius hoordet, ende nam drie duysent gheredenen, ende een groot heyr voet-knechten, Ende tooch wech in Azothen, als oft hy wech wilde trecken, ende hi tooch te hants wt, ten velde om dat hi een menichte hadde van gheredenen, ende hem daer op verliet.

78

Ende Ionathas volchde in Azothen ende si streden, ende Appollonius liet achter hem duysent gheredenen al heymelick,

79

maer Ionathas vernam datter lagen achter hem waren, ende Ionathas omcinghelde dye vianden,

80

ende si schoten met gheschutten int volc, vanden morgen tot tsauonts toe,

81

Mer tvolck stont stille, so hen Ionathas beuolen hadde, ende dye partie der vianden werden doorschoten, ende seer gewont.

82

Ende Simon brocht sijn heyr wt, ende begonste te strijden tegen die voetknechten. Want die gheredenen waren moede, ende waren van hen tonder gedaen, ende si vloden,

83

ende die te velde ghespreyt waren, vloden in Azothen, ende togen in Dagons haer afgods tempel, om dat hise verlossen soude

84

Ende Ionathas verbrande Azothen, ende die steden die daer ontrent waren, ende hi nam haren roof, ende ontstack Dagons tempel, ende die ghene die daer in geuloden waren,

85

Ende die metten swaerde verslagen waren, ende die verbrant waren, dier waren bi nae .viij. duysent mannen,

86

ende Ionathas nam van daer dat heyr, ende hy leydet te Ascalon waert, ende si quamen wter stadt hem te gemoet, met groter glorien.

87

Ende Ionathas keerde weder metten sinen, die veel roofs hadden, in Ierusalem.

88

Ende het geuiel dat Alexander dese reden hoorde, soo dede hy daer noch toe Ionathan te verheffen,

89

Ende hi seynde hem een gulden halsbant, so costume is, datmen der coningen neuen geeft, Ende hi gaf hem Accharon, ende al tlant daer ontrent tot eygendom.