Den Bybel met groter neersticheyt ghecorrigeert (Liesveltbijbel 1542)

Hier antwoort Stephanus den Ioden, van tghene daer hi af geaccuseert was, ende thoonde die rebellicheyt der Ioden tegen God, Ende hoe hy ghesteent wert.

Dat .vij. Capittel.

1

⁺DOen seyde die ouerste Priester. Is dat also? Hi seyde Lieue broeders ende vaders hoort toe.

+ A vers 1

2

God der heerlicheydt openbaerde onsen vader Abraham, ⁺ doen hy noch in Mesopotanien was, eer hi inden lande Haram woonde, ende seyde tot hem.

+ ge. xij.a

3

Gaet wt uwen lande ende wt v maechscap, ende reyst in een landt dat ic v bewijsen wil

4

doen ginc hi wt den lande van Caldeen, ende woonde in Haram, ende van daer, doen sijn vader gestoruen was bracht hy hem ouer in dit lant daer ghy nv in woont

5

ende hi en gaf hem geen erfdeel daer inne, ooc niet eenen voetbreet ende beloofde hem, hi woudese hem gheuen te besitten, ende sinen sade na hem, doen hi noch gheen kint en hadde.

6

Mer God sprac alsoo tot hem. V saet sal een vreemdelinc sijn in eenen vreemden lande, ⁺ ende si sullent dienstbaer maken, ende qualic handelen vier hondert ende dertich iaer,

+ ge. xv.c.

7

ende ic wil dat volc, dyen si dienen sullen, oordelen, seyde Godt. Ende daer na sullen si daer wt reysen ende my dienen in dese plaetse,

8

ende gaf hem dat verbondt der besnijdenisse, ende hi wan Ysaac, ende besneet hem opten achsten dach, ende Ysaac wan Iacob, ende Iacob dye twaelf eertsche vaderen.

9

⁺Ende dye eerste vaderen waren nidich tegen Ioseph ende vercochten hem in Egipten, ⁺

+ B vers 9

+ genesis. xxvij.f.

10

ende God was met hem ende verloste hem wt alle sine tribulatien, ende gaf hem genade ende wijsheydt voor den Coninc Pharao van Egipten, die sette hem tot eenen vorste ouer Egipten, ende ouer sijn geheele huys.

11

Mer daer na quam eenen dieren tijt ouer dat gheheele lant van Egypten ende Chanaan, ⁺ ende een groote tribulatie, ende onse vaderen en vonden geen spijse.

+ ge. xlij d

12

Mer doen Iacob hoorde dat in Egipten coren was seynde hi onse vaderen wt ten eersten, ⁺

+ ge. xlv c

13

ende ten anderen male wordt Ioseph van sinen broeders bekent, ⁺ ende Iosephs geslacht wort Pharaoni openbaer.

+ genesis xlvi.d

14

Ioseph sandt wt, ende liet sinen vader Iacob halen, ende zijn heele maechscap, vijf ende tseuentich sielen.

15

Ende Iacob quam af in Egipten, ende sterf, hi ende onse vaderen,

16

ende zijn ouerbracht in Sichem, ende gheleyt in dat graf dat Abraham om gelt ghecocht hadde, vanden kinderen Hemor tot Sichem.

17

Als nv den tijt der beloften naecte, dye God Abraham gesworen hadde, so wyes dat volc ende wordt vermenichfuldicht in Egipten,

18

⁺tot dat een ander coninck op stont, die van Ioseph niet en wiste. ⁺

+ C vers 18

+ genesis xliv.b.

19

Dese bedroech ons geslacht, ende handelde onse vaders qualic, ende bescicte datmen die ionge kinderkens wech werpen moeste, ⁺ op dat si niet leuende bliuen en souden.

+ exo. i.a.

20

In dyer tijt wordt Moyses geboren, ⁺ ende was een bequaem kint voor Gode ende wert drie maenden geuoet in zijns vaders huys.

+ exo. ij.a.

21

Als hi wech geworpen wert, so nam hem die dochter Pharaonis op, ende voede hem op tot eenen sone.

22

Ende Moyses wert gheleert in alle wijsheyt der Egiptenaers, ende was machtich in wercken ende woorden.

23

Doen hy veertich iaer oudt was, viel hem in zijn herte, zijn broeders dye kinderen van Israhel te besoecken,

24

ende hy sach eenen onrecht lijden, doen halp hy hem, ende wreecte dien, dien leet geschiede, ende versloech den Egiptenaer. ⁺

+ exo. ij.d

25

Mer hi meynde sine broeders soudent verstaen dat God door zijn hant hen salicheit soude gheuen, mer si en verstondens nyedt.

26

Des anderen daechs openbaerde hy hen, doen si keuen, ende settese te vreden, seggende. Lieue mannen, ghy zijt broeders waeromme doet deene den anderen onrecht?

27

⁺Dye sinen naesten onrecht dede, die stiet hem van hem seggende. ⁺ Wie heeft v tot eenen ouersten ende rechter ouer ons gheset?

+ D vers 27

+ exo. ij.e. Lu. xij b

28

wildi my ooc door helpen, so ghi gisteren den Egiptenaer door holpt?

29

Mer Moyses vloot van desen woorde, ende worde een vreemdelinck inden lande Madian, daer wan hi twee sonen. ⁺

+ exo. iij b

30

Ende na veertich iaren vertoonde hem inder woestijnen, op den berch Sina, die Engel des HEREN in eender vlammen der viers int bosch,

31

Doent Moyses sach, verwonderde hy hem vanden gesichte, als hi daer toe ginc, so gesciede dye stemme des HEREN tot hem.

32

Ic ben God uwer vaderen, Abrahams God, ende Ysaacs God, ende Iacobs God, mer Moyses dye wort beuende, ende en dorstes nyet aensien,

33

⁺Maer dye HERE seyde tot hem. Trect dye schoenen wt van uwen voeten, want die plaetse daer ghi in staet is een heylich lant.

+ E vers 33

34

Ic hebbe dat leyt mijns volcx in Egypten wel gesien, ende heb haer suchten ghehoort, ende ben af ghecomen om haer te verlossen, ende nv coemt hier, ic wil v in Egipten seynden.

35

Desen Moysen dyen si verloochenden, segghende, Wie heeft v tot eenen ouersten ende rechter geset? dyen seynde God tot eenen ouersten ende verlosser door dye hant des engels, die hem openbaerde int bosch,

36

dese leydese wt, ende dede wonderlicheden ende teekenen in Egipten, ende in die roode zee, ende inder woestijnen .Xl iaer.

37

Dit is Moyses dye totten kinderen van Israhel

[p. *]

geseyt heeft. God sal v eenen propheet verwecken wt uwen broederen, dien suldi hooren gelijc als mi. ⁺

+ Deut. xviij.e.

38

Dese ist die inder vergaderinge inder woestijnen metten Engel was, die met hem sprac op den berch Zynai, ende met onsen vaderen, dese ontfinck dat leuende woort, om ons dat te gheuen,

39

den welcken uwe vaders niet gehoorsaem en wouden werden, mer stieten hem van hen ende keerden hen metter herten omme in Egypten,

40

seggende tot Aaron, Maect ons goden die voor ons henen gaen, ⁺ want wi en weten nyet wat Moysi, dye ons wten lande Egipti geleyt heeft gesciet is,

+ Exo. xxxij.a

41

ende maeckten op dye tijt een calf, ende offerden dyen afgode offer, ende verblijden haer vanden wercken haerder handen.

42

Mer God keerde hem ende gafse daer toe ouer, ⁺ dat si dienden des hemels ridderscappen, soe als gescreuen staet inden boeck der Propheten. Hebt ghi vanden huyse Israel, die veertich iaren inder woestijnen mi ooc oyt offer ende beesten geoffert?

+ F vers 42

43

Ende ghy naemt die tenten oft tabernaculen Moloch aen, ende die sterren ws Gods Remphaim, ⁺ die beelden die ghy gemaect haddet om aen te beden, ende ic wil v verworpen ouer gheen side van Babilonien.

+ Amos. v.g

44

Ons vaders hadden den tabernacule des getuygenisse inder woestinen, so hi hem dat gheoordineert hadde, doen hi tot Moysen sprac dat hy dyen maken soude na den voorbeelt dat hi gesien hadde, ⁺

+ Exodi xxv.d Hiere. viij.b

45

welc onse vaders ooc aen namen, ende brochten die met Iosua in dat lant dat dye heydenen inne hadden, dye welcke God wtstiet, voor dat aensichte onser vaders tot Dauids tijt,

46

die vandt genade bi God, ende badt dat hy God Iacobs eenen tabernakel vinden mochte,

47

mer Salomon timmerde hen een huys.

48

Mer die alderhoochste en woont niet in tempelen die met handen gemaect zijn, ⁺ also hi door den propheet seyt

+ Esaie. xlvi.a

49

Den hemel is mijnen stoel ende die aerde is die bancke mijnder voeten, wat huys wildi mi timmeren seyt dye HERE, Of welc is dye plaetse mijnder rusten?

50

En heeft mijn handt dat niet al gemaect?

51

⁺Ghi herdtneckige ende onbesnedene van herten ende ooren, ghi wederstaet altijt den heyligen geest gelijc uwe vaders, alsoo ghi ooc,

+ G vers 51

52

Welcken propheet en hebben uwe vaders niet veruolcht? ende si dooden die daer te voren vercondichden die toecoemst des gerechten, des welcx ghy nv verraders ende moorders gheworden sijt.

53

Ghy hebt die wet ontfanghen, door die engelen beschicket, ende en hebbes nyet ghehouden.

54

Doen si dit hoorden, sneet hen haer herte van een ende knersten met haren tanden ouer hem.

55

Mer als hi vol des heylichs gheests was, sach hy op ten hemel, ende sach die heerlicheyt Gods, ende Iesus staende ter rechter handt Goods, ende seyde,

56

siet, ick sie den hemel open, ende des menschen soon ter rechter hant Godts staen,

57

Sy riepen luyde ende hielden haer ooren toe, ende liepen eenmoedelick tot hem in,

58

ende stieten hem ter stadt wt, ende steenichden hem,. Ende dye ghetuyghen leyden haer cleederen af, ten voeten eens ionghelincx gheheeten Saulus, ende steenichden Stephanum,

59

ende hy riep seggende, HERE Iesu ontfanct mijnen gheest,

60

Hi knielde neder ende riep luyde, HERE en rekent hem dit gheen sonde, want si en weten niet wat si doen, ende als hy dat hadde geseyt, ontsliep hy inden HERE. *