Volksboek van Margarieta van Lymborch (1516)

Hoe die heydenen beclaechden den schade die si hadden vanden keyser van griecken. Ende hoe etsijtes ende heyndric vergaren sullen bi venus berch.

Dat. LXXXIJ. capittel.

ALS die keyser ende al sijn edele aldus in rusten waren ende in groter blijschapen. ende dat by der victorie die hem gheschiet was. so was die soudaen carodos van babilonien seer tonvreden ende dat door die schade ende lachtere dat hem die keyser beraden hadden. ho swoer bi alle sijn go-

[p. 78]

den ende mametterijen dat hijt wreken soude. Die twee gevluchte coningen beclaechden die schade van haren volcke. ende die schade dat alle haer tenten ende pauwelioenen verbrant waren. ende elc beval den anderen dat si die doden ter aerden doen souden. ende dat om des stancx wille dat also ghedaen was. Die soudaen ende die heeren hielden raet om weder te crijgen die gevanghen dier ghevanghen waren die vier machtighe princen. ende si ordineerden eenen heraut die si senden souden aenden keiser van constantinobele. oft hijse soude willen raentsoeneeren. ende nemen ghelts ende goets ghenoech daer af. Aldus ordineerden si eenen brief. ende gaven den brief den heraut om te draghen in die stadt van constantinoble aenden keiser. ende aen alle sijn edele. Die heraut nam den brief ende hi seide. mijn heeren ic saelt gaerne doen. belieft u yet anders. Die soudaen seyde neent. dan dat hy ons antwoorde sende van dien brief. wat hi doen oft laten wilt. ende daer mit liep die bode nae die stadt van constantinoble. daer hi niet verre af en was. ende hi vandt onder weghen veel van sinen volcke doot ligghen. dat die griecken ghedaen hadden. daer hy seer droeve om was. al claghende quam die bode voor die stadt daer hy in liep. Die wakers van der stede vraechden waer hi wilde wesen. die bode antwoorde ende seide bi den keiser. ic come vanden soudaen van babilonien. Als dat die wakers hoorden so ghincker twee met hem. ende si verbonden syn oghen omdat hi tregement vander stadt niet sien en soude. ofte over draghen sinen heeren hoe dat in die stadt stont. oft wat si deden. aldus en sach die heraut niet. maer hy hoorde wel groot gheruchte van volcke. Die wakers brochten hem int hof vanden keiser tot binnen der salen. daer die keiser sadt in synder maiesteyt. sijn heren ende princen allen bi hem ende margrieta ende ooc sijn dochter. Die wakers groeten den keyser met soeter spraken. Die keiser dancte hem lieden. ende hi vraechde waer om dat si dien man also blindelinge bi hem brochten. ende wattet bediede Die wakers seyden het is een sarasijn een heydens heraut van den soudaen van babilonien. ende hi wilde by u sijn. ende doen verbonden wi sijn oghen omdat hi niet sien en soude ons ordinancie oft ons regiment vander stadt. ende dat sinen heren over te draghen. Die keyser seyde ghi hebt seer wel gedaen. ontbint sijn oghen ende laet ons horen sijn meeninghe. ende wat hi begheert Die wakers deden dat hem die keyser beval. ende si ontbonden hem sijn oghen. Als die heraut siende was den staet vanden keyser so was hi verwondert. ende dat door die groote costelicheit die hi daer sach. ende hi groete den keyser nae sijnder talen ende seyde oft hem beliefde te horen den last sijns heeren. Daer die keyserlike maiesteyt op antwoorde met sinen monde spreect op heraut. ende gheeft mi te kennen den last dijns heren ende sijn begheeren. Doen ghinc die heraut sijn relaes doen ende seide. daer is die machtighe soudaen van babilonien carodos ende sijn broeder demofoen aminijus sijn neve. ende die coninc caspus van lybra flauskus den coninc van galyleen. cleophus van cosorin. ende die coninc salant. ende van capadocien die coninc machtich. dese heeren voornoemt al te samen. ende den soudaen te voren. wien si al te samen obedieren ende onderdanich sijn senden mi aen u keiser outsaris ende dat hooft der griecken met dien beslotenen brief. begherende dat ghi daer op scriven wilt antwoorde. wat ghi doen oft laten wilt. ende mi die antwoorde gheven. Die keiser dit horende seyde totten wakers. leyt den heraut in die camer ende doet hem goet chiere. men sal hem cort antwoorde geven. Die wakers ghinghen metten heraut ende si deden hem goede chiere. Die keyser ende sijn heeren over saghen den brief daer si in vonden ghescreven. oft hi soude wille ransoeneeren die vier ghevanghen ende die ander mede. Daer op dat die keyser seyde. ghi heeren wat segt ghi daer toe. die vier gevanghen hebben wi ghegheven mijnder dochter ende margrieten aldus en hebben wi daer gheen machte aen Die heren seiden dat is die waerheit mer wi sullen uwer dochter ende margarieten vragen wat haers sins is. ende hoe si daer toe gemoveert sijn oft si hem willen laten verrantsoenen oft niet. Dat docht den keyser seer goet. ende hi vraechde sijnder dochtere ende margrieta

[p. 79]

segghende. ortsa ghi maechden hoe sidy ghesint. hier is die soudaen van babilonien die hadde seere gaerne u vier ghevanghen. wat soudt ghi segghen oft ghijse liet verrantsoeneeren en naemter dat ghelt af. dat soude u meer profijteren dan dat si hier gevanghen ligghen. Doen seyde eresebia des keisers dochter. vader heere ghi hebt onrechte. ende dat bi redenen die ick u sal aviseren. ten schaet niet dat si noch ghevanghen bliven. ende dat bi goeder cansen ende reden oft schier oft morghen in eenighen strijt oft in baelgen yemant van den onsen afghevanghen ware. si mochten hem doden oft andersins qualiken hantieren. Aldus heer vader ende keyser bliven dese ghevanghen hier. si sullent daer omme laten ende peynsen dat wi desen doen sullen dat sullen si den onsen doen Margrieta die seyde ooc dergelike ende si seyde noch meer. heer keyser laten wi dese vier ghevanghen gaen. wi hebben also veel vianden te meer. ende die vier souden ons licht meer hinders doen dan alle die andere. ende aldus ist dat beste dat si noch hier bliven als prijsonieren ende ghevanghen. want si sullen altoos tijts ghenoch comen om te rantsoeneeren. Die keyser ende sijn heeren horende dese tale van dese twee maechden. saghen op den anderen te wonder. ende si seyden allen dat is ooc dat beste dat si hier bliven. Men dede den heraut comen tot bi den keyser. die wakers brochten hem daer. ende als hi bi den keyser quam. so seide die keiserlike stemme bode oft heraut. gaet tot dijnen heeren ende segt hem. dat wi noch vanden avijse niet en sijn dat wi yemant willen stellen ten rantsoene. maer wi willen ons vianden noch badt proeven draecht uwen heeren dese bootschappe. Als dat die heraut hoorde meende hy wech te gaen. mer die wakers verbonden hem weder sijn oghen. ende leyden hem totter poorten daer hi in quam. Ende als hi buten der poorten was ontbonden si hem sijn oghen. ende si lieten hem gaen nae sijn heyr toe. daer hi niet seer verre af en was. Doen hy int heyr quam so liep hi nae die tente vanden soudaen om sinen laste ende bootschape te verclaren. Die soudean endesijn heeren ssgen hem comen. ende si hoopten dat hi die gevanghen mede soude ghebracht hebben. daert noch verre af was. Die heraut gruete den soudaen ende alle sijn edelen. die soudaen hieten willecome. ende vraghede hem hoe hi ghevaren hadde. oft si die gevanghen ontslaen souden oft niet Daer op die heraut antwoorde ende seyde. dies en sijn si niet beraden. si willense noch houden. ooc so meenen si u lieden corts weder te besoecken dat u gruwelen sal ende dit was haren last. Die soudaen seide dat soude die duvel doen hebben si alsulcken macht binnen dat si ons weder bestoten willen ende seiden. hebt ghi niet ghesien hoe die stadt binnen ghestelt is. Die heraut seyde neen ick dat was mi benomen. want also haest als ic aen die poorte vander stadt quam so quamen die wakers ende vraechten mi van waer dat ic quam. ic seide hem lieden dat ic den keiser spreken wilde. si namen mi ende verbonden mijn oghen dat ic niet en sach. ende also leyden si mi bi den keiser door die stadt al blindelinghe. Ic hoorde groot gherucht van volcke ende ic en sach niet dan dat icse hoorde spreken. ende also brochten si mi bi den keiser. ende daer dede ic mijn bootschape. ende sach daer den staet van den keiser also costeliken dat ic noyt dier gheliken en sach Ende doen ic mijn bootschap ghedaen hadde ende ic weder om een antwoort hadde. so brochten si mi weder om blint buyten der poorten ende lieten mi doen lopen. Als dat die soudaen hoorde ende die coninghen so seiden si dat sijn subtijlle heeren. ende dat si die princen niet rantsoeneeren en willen dat heeft wat anders in. Met deser talen so ginghen si raedt nemen in haer tenten hoe dat sijt maken wouden. mer dat laet ic daer ende wil scriven van etsytes hoe hy orlof nam aen die hertoghinne ende ghinc soecken aventuere. Etsijtes die bedancte der hertoghinnen der groten chieren ende den hertoghe van calaberen die si hem ghedaen hadden. ende nam soetelic orlof ende hi wilde vertrecken. Die hertoghe ende die hertoginne waren seer droef ende dat om sijn scheyden. ende die hertoghinne gaf etsijtes een iuweelken dat alle fenijn versloech. ende dat was ghelijc een crucifixe al van goude. mer in dat midden stont eenen costeliken steen. ende die veriaechde dat fenijn. Etsijtes die dancte

[p. 80]

der hertoghinnen seere der ghiften. ende daer met schiet hi van daer wten lande van calaberen. also dat hi quam int rijcke van romenijen. ende daer hi so verre wandelde tot dat hi gheraecte te comen aen een boschage. ende daer hoorde hi iaghers iaghen. ende dat was heyndric van lymborch. maer etsijtes en kende hem niet. want hi hem noyt met oghen gesien en hadde. Aldus gaende met desen ghepeynse so quam hem heyndric verby ghestreken. mer hy en sprac niet. daer of etsijtes seer verwonderde want hi sach dat heyndric die self wapen voerde die hi droech Ende heyndric sach etsijtes sijn wapen draghen. dyes hi ontsteken wert met thorne. ende hi vraechde etsijtes waet omme dat hi die wapen droech ende hy seyde. legt af die wapen ende en draecht niet dat u niet en is. Etsijtes antwoorde ende seyde ic en salse niet af legghen want die liefste die ic weet opter aerden die gafse my. ende hi seyde. legt selve u wapen neder oft ic salse u vanden velle slaen. Aldus so hadden dese twee groote woorden so dat si ten eynde op malcanderen werden slaende. ende si sloeghen op malcanderen menighen groten herden slach. iae so langhe duerende tot dat heyndric sijn sweert wter hant sloech dattet vloechint daerde. Etsijtes die sloech heyndric ter neder so dat hi doe seyde adieu suster margrieta die ic so lange gezocht hebbe. sal ic hier nu dijn broeder moeten bliven. Hi creech sijn sweert weder in sijn hant ende hy creech eenen moet heffende eenen swaren slach op etsijtes dat hy hem neder ter aerden sloech dat hi nalicx van hem selven was Doen seyde etsijtes adieu margrieta lief. door wiens begeerte ic my gestelt hebbe ter aventueren. ende nu hier so blive ick in schanden. adieu heyndric van lymborch wiens kint ic verloste vander doot. ende den verrader versloech. ende verloste daer nae die hertoginne van calaberen daer ghi voor campen soudt. dat ic voor u gedaen hebbe. Als heyndric van limborch dat hoorde so was hi seer verblijt. ende hief etsijtes met beiden handen vander aerden ende seyde o etsijtes siet hier die broeder van uwen lieve margrieta van limborch. ic ben heyndric van lymborch vergeeft my die ruuthede ende wreethede die ick aen u bedreven hebbe. Als etsijtes dit hoorde verblijde hi wter maten seer ende seide. o sidy dit heyndrick van lymborch broeder mijns liefs. nu is vergheten alle mijn lijden. Als si aldus laghen coutende so quam cupido vander iachte ende seide. ghi ridders-beyde. staet op ende gaet met mi ic sal u genesen van uwer beyder quetsueren. venus mijn moeder die sal u beyden vermaken. Etsijtes ende heyndric ghinc met cupido weder inden berch daerse venus feesteliken ende eerweerdichliken ontfinc nae haerder weerde. ende si gaf hem elc eenen dranck te drincken dat si ter stont ghenesen waren. Als si aldus ghesont waren ende haer wonden ghenesen ghinghen si hoveren ende goede chiere maken mit venus ende haer ghesinne sulc als inden berch was. Ende daer vertrocken die twee ridders elc den anderen haer aventuere die hem lieden gheschiet ende vervaren was in die dolinge. Ende si bleven daer inden berh bi venus ende haer geselschap een weeke ofte twee ofte drie min ofte meer eer dat si daer wt schieden ende ghinghen also men noch wel horen sal.