Literatuur. Jaargang 21

[p. 41]

Om verder te lezen

Harry Mulisch

In oktober 1956 was Harry Mulisch te gast op een Heine-congres in Weimar. Na afloop werd hij uitgenodigd voor een tripje door Oost-Duitsland, in auto mét chauffeur, en vergezeld van een mooie officiële dame. Mulisch vermoedde dat ze bij de inlichtingendienst werkte, en dat dit een propagandatochtje werd, maar liet het zich lekker aanleunen. Ze deden onder meer Dresden aan, of liever gezegd: de puinhoop die ooit Dresden was. Mulisch werd getroffen ‘als door een meteoriet’. Al op z'n negentiende was hij begonnen aan een roman die over Duitse oorlogsmisdadigers moest gaan, maar telkens liep hij erin vast. Oog in oog met de vernietigde stad wist Mulisch opeens dat zijn roman over oorlogsmisdaad geen Duitse, maar een Amerikaanse hoofdpersoon moest krijgen. In Het stenen bruidsbed (1959) laat hij de Amerikaanse tandarts Norman Corinth terugkeren naar de plaats des misdrijfs, in auto met chauffeur én mooie begeleidster. Op de omslag kwam een foto van het verwoeste centrum van Dresden, afkomstig uit het boek dat Mulisch bij zijn bezoek had gekocht. Op de achterflap stond een foto van de schrijver, poserend voor de brokstukken. Niet van Dresden, maar van Amsterdam, Wibautstraat, waar op dat moment huizen werden afgebroken.

Bij Anthony Mertens

Thomas Rosenboom, De nieuwe man. Amsterdam: Em. Querido's Uitgeverij 2003; Thomas Rosenboom, Aanvallend spel. Vier lezingen over schrijven. Amsterdam: Em. Querido's Uitgeverij 2002.

Bij Marja Pruis

Renate Dorrestein, Het geheim van de schrijver. Amsterdam: Contact, 2000; Philip Roth, Over het vak. Een schrijver, zijn collega's en hun werk (oorspr. Shop talk, 2001). Amsterdam: Meulenhoff, 2002; Stephen King, Over leven en schrijven (oorspr. On writing). Amsterdam: Luitingh-Sijthoff, 2000; Boekman 55. Tijdschrift voor kunst, cultuur en beleid, Beroep: schrijver. Amsterdam: Boekmanstichting, 15e jrg., maart 2003; Bert Jansen & Pim Wiersinga, Het prozaboek. Amsterdam: Meulenhoff, 2000; Bert Reesinck, Hoe schrijf ik een succesroman? Den Haag: Sdu Uitgevers, 2000.

Bij Marita Mathijsen

Willem Bilderdijk, ‘Over dichterlijke geestdrift en dweepery.’ In: Taal- en dichtkundige verscheidenheden. Rotterdam 1820, dl. 1, pp. 1-52. De hertaalde fragmenten staan op pp. 3-8, 11-13. Een moderne biografie van Bilderdijk is nog steeds niet verschenen, ofschoon Peter van Zonneveld die wel in het vooruitzicht gesteld heeft. Hij publiceerde een aardige bloemlezing met inleiding: Willem Bilderdijk, Ik reikhals naar het graf. Amsterdam 1981. Over de poëzieopvattingen van Bilderdijk kan men lezen in het majestueuze boek van Joris van Eijnatten, Hogere sferen. Hilversum 1998; bij G.J. Johannes, Geduchte verbeeldingskracht! Amsterdam 1992; C. de Deugd, Het metafysisch grondpatroon van het romantische literaire denken. Groningen 1971. Zie ook de inleiding door W. van den Berg en J.J. Kloek op Willem Bilderdijk, De kunst der poëzy. Amsterdam 1995.

Bij de korte stukken over inspiratie

jacob westerbaen: Gedichten. Samenstelling Johan Koppenol. Amsterdam: Athenaeum - Polak & Van Gennep 2001. Het gedicht en toelichting staan op pp. 43-50 en 136-138.

herman gorter: Verzen. De editie van 1890 met een inleiding en annotaties van Enno Endt. 3e dr. Amsterdam: Athenaeum - Polak & Van Gennep 1987.

martinus nijhoff: Gebaseerd op A.L. Sötemann, ‘M. Nijhoffs De moeder de vrouw. Een analyse in twee etappes’. In: A.L. Sötemann, Over poëtica en poëzie [...]. Groningen, 1985.

harry mulisch: Gebaseerd op Onno Blom, Zijn getijdenboek, 1952-2002. Amsterdam: De Bezige Bij 2002.