Literatuur. Jaargang 21

Om verder te lezen

Bij Louis Grijp

Voor Van Nievelds recensie zie N. van der Blom, ‘Een rollezanger aan de voet van de bronzen Erasmus’, in Erasmiana 1973, naar Literaire Interludiën, Leiden 1901, p. 96. De oudste schilderijen met roldoeken zijn beschreven in R.W. Brednich, ‘Zur Vorgeschichte des Bänkelsangs’, in Jahrbuch des Österreichischen Volksliedwerkes 21 (1972) en Bänkelsang und Moritat, catalogus Staatsgalerie Stuttgart, 1975. Voor het spotlied van Cats zie L.P. Grijp, ‘Spotliederen in de Gouden Eeuw’, in Volkskundig Bulletin 18.3 (1992), pp. 340-366. De genoemde roldoekliederen zijn opgenomen op de cd Hoor thans weer die droeve mare, gezongen door Bennie Huisman en uitgebracht bij de tentoonstelling Echte smartlappen door Museum Willem van Haren (Heerenveen 1999). De opname van het lied over de Lusitania is afkomstig uit de collectie Grootenboer in het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, Hilversum, en werd uitgezonden door de KRO in Montaigne, 22-6-1994. Voor de Vlaamse marktzang interviewde ik Roger Hessel te Brugge, auteur van Lionel Bauwens. De onvergetelijke tamboer (Leuven, 1984) en Het leven en werk van Frans Jacobs (eigen beheer, 1988).

Bij Pierlala

Florimond van Duysse, Het oude Nederlandsche lied, deel II (1905), p. 1160 e.v.

Bij Jürgen Leckie

Kijk voor meer informatie over Ali B op www.alib.nl. Bezoek www.leckie.nl/ kiddocee/ voor het nummer Waar ik woon.

Bij Arie van den Berg

Marjan Beijering, Moordlied in Drenthe, Utrecht 1999; F.K.H. Kossmann, De Nederlandsche straatzanger en zijn liederen in vroeger eeuwen, Amsterdam 1941; D. Wouters en J. Moormann, Het straatlied, een bundel, Amsterdam 1933; D. Wouters en J. Moormann, Het straatlied, nieuwe bundel, Amsterdam 1934.

Bij Martine de Bruin

Voor de afweging straatlied/volkslied, zie J.L.M. Vos, ‘De spiegel der volksziel’: volksliedbegrip en cultuurpolitiek engagement in het bijzonder in het socialistische en katholieke jeugdidealisme tijdens het interbellum. S.I. 1993, en L.P. Grijp, ‘Zangcultuur’, in: Ton Dekker, Herman Roodenburg en Gerard Rooijakkers (red.), Volkscultuur: Een inleiding in de Nederlandse etnologie. Nijmegen, 2000, pp. 337-379. Voor de contrafactuur, zie L.P. Grijp, Het Nederlandse lied in de Gouden eeuw. Het mechanisme van de contrafactuur. Amsterdam, 1991, Publicaties van het P.J. Meertens-Instituut 15, en voor de dynamiek van het Wilhelmus de artikelen van De Bruin en Grijp in: L.P. Grijp (red.), Nationale hymnen: het Wilhelmus en zijn buren. Nijmegen/Amsterdam 1998.

Bij Ad Leerintveld

De website over de collectie straatliederen op www.geheugenvannederland.nl geeft veel achtergrondinformatie en ook literatuur. (Zie daarvoor onder Bronnen op de genoemde website.) Behalve de in de tekst genoemde boeken geven de volgende werken een aardig inzicht in de studie van het straatlied: F.K.H. Kosmmann, De Nederlandsche straatzanger en zijn liederen in vroeger eeuwen. Amsterdam 1941; Fred Martin, ‘De liedjeszanger als massamedium. Straatzangers in de achttiende en negentiende eeuw’. In: Tijdschrift voor geschiedenis 97 (1984), pp. 422-446; Anne Houk de Jong, ‘Voor wie wil horen een nieuw lied...Liedbladen uit de collectie Wouters’. In: Respons, Mededelingen van het P.J. Meertens-Instituut. Nummer 1 (1996). Zie de bijdrage van Ton Dekker aan Volkscultuur, Een inleiding in de Nederlandse etnologie over de rol van De Vries en andere volkskundigen in de Tweede Wereldoorlog. Over het nationale conserveringsprogramma Metamorfoze is informatie te vinden op de website www.kb.nl/coop/ metamorfoze/.