|
| |
| |
| |
Dirk Pietersz. Pers en Jonas in de walvis
Eén van de bekendste verhalen waarin een walvis een belangrijke rol speelt, is het verhaal van Jona. In Jona 1: 17 staat: ‘De Heere nu beschikte eenen grooten visch om Jona in te slokken; en Jona was in het ingewand van den visch, drie dagen en drie nachten.’ Tien verzen later wordt Jona weer uitgespuugd. Bij Dirk Pietersz. Pers duurt het heel wat langer dan tien verzen eer Jona weer op het droge staat.
| |
| |
| |
[p. 24] So haest en was hy niet geworpen inde baren,
Of God beschickt een visch, die Ionas sou bewaren,
En slocken in dien rop, die met een snelle kracht,
En een geswinde draey hem diep te zeewaert bracht.
Gedenckt eens wat een nood had Ionas daer te lyden,
Als hy door 's monsters beck en tanden moste glyden,
Met kaken opgespert? en leggen in dien romp
Gekerckert en geboeyt, gewentelt in een klomp?
Ach God! Wat steenen hert en sou sich niet erbarmen?
Dat dese vrome man most schuylen in de darmen
Van sulck een wreed gedrocht? en worden omgevoert
Tot d' afgrond vande zee. wie sou niet zijn beroert?
[p. 25] O God wat sendy doch den mensch voor swarigheden!
Hy hadd' doch in den storm syn' missedaet beleden:
En in so groote vrees syn' sonden u vertoont:
Was 't noch geen tijd, ô Heer! dat hy mogt sijn verschoont?
Most hy dan wesen 't aes? en met gesloten boeyen,
Gaen kruyssen gins en weer, en door de klippen roeyen?
Sal dit sijn kerckhof zijn? moet hy dus langs den boord,
En aen der berghen voet gedreven werden voort?
Hoe most de arme man sijn ongeval besuren?
't Gedrocht ginck met hem deur, hy dacht ter elcker uren
Mijn leven is ten eynd: dan was hy aende kant,
En dan aen d'ander zy, dan weer aen't vaste land.
Dan aen d'Aegeesche kust, dan aen d'uxijnsche stranden,
Dan vloogh dit wreed gedrocht, en grimde met zijn' tanden,
En spoogh de golven op te Hemel seer verwoed,
Dan slingerd' het sijn steert, dan krunckeld' het gebroet,
En gaf so feilen slagh door 't spannen van zijn vinnen,
Dat noyt Aegyptsche Draeck daer tegens yets kost winnen.
Nu sollebolt het weer, en tuymelt om en om,
En draeyt sich in een kloot, nu scheef, nu weder krom:
Het schuymbeckt en het blaest twee dobbele kortouwen
Recht na de sterren toe: nu vanght het weer te spouwen
Een aes ter kaecken uyt: het gaet, het keert en wend,
Laveert vast gins en weer, 't beginsel is het end.
| |
| |
Dry dagen in gevaer en schrickelijcke nachten,
Meend' Ionas in dien visch te smoren en te smachten;
En bad God onderwijl uyt een getrouwe grond,
Op dat hy troost verwierf en weer genade vond. [...]
[p.32] Let hier op, hoe dat God inwendelijck kan buyghen
De visschen inde zee, de kinders die daer suyghen,
De vogels inde locht, de dieren op het veld,
En hoe in zijn gebied is alle macht gestelt.
't Staet alles tot zyn' dienst, en tot zyn will' genegen,
Zyn wil die is een wet, en niemand kander tegen.
Schoon dat in velen recht noch wet is ingegrijft,
Nochtans hy alle dingh na synen wille drijft.
| |
| |
Had' Ionas niet so langh, in 't midden van de baren,
Gesworven door de zee, met veelderley gevaren,
En in so wreed gedrocht, de woeste zee door kruyst?
Was 't niet vreemde saeck, een wonder om te schouwen,
Hoe Ionas sich so langh daer in kost onderhouwen?
So niet door Godes hand de Potvisch was geweert,
Hy was langh als een aes, in synen rop verteert,
[p. 33] Maer God die door het vuyr, en door de zee, den sijnen
Kan trecken ongeschend, en lossen van de pijnen,
Die midden in den nood, uyt allerley verdriet,
Vertroost sijn droevigh volck als hy haer suchten siet,
Heeft Ionas noch op 't laest, naer 't eynden van dry dagen.
Van alle sijn verdriet en tegenspoed ontslagen:
Soo dat dit groot gedrocht gelast wierd, om den buyt
Te werpen op het land te sijnder keelen uyt.
De Walvisch, door Gods kracht, inwendelijck getogen,
Vertoond' sich als een hulck, heeft Ionas uytgespogen:
En komt met een gedreun geswommen nae het land,
En stelt hem fris en kloek weer aen d' Euxijnsche strand.
Gelijck een moedigh held int midden der vyanden,
Omcingeld van een heyr, moet vechten met syn handen:
Verwachten slagh op slagh, elck' ommesien de dood,
Bestreden van het swaerd, bevochten van de nood.
Daer pylen om syn hoofd als hagels hene swerven,
Daer anders niet geschied als steken, houwen, kerven:
Daer 't al in lichte brand en in de vlammen staet,
Daer 't yseren het loot rontom syn' ooren gaet:
Daer voor syn' oogen sweeft een stalen bergh die blickert,
En achter syne rugg' een poel van solpher flickert:
En die uyt sulck gevaer ten laetsten veyligh raeckt,
Dien mach wel eenen krans ter eeren zijn gemaeckt.
Bron: D.P. Pers: Ionas de strafprediker Amsterdam, 1635. [Exemplaar: UBL 1175 C 20].
| |
| |
Op hetzelfde bijbelse thema ‘Jona in de vis’ maakte Pers een lied dat verscheen in de bundel Bellerophon of lust tot wijsheid (1641). In het lied worden verschillende oorzaken genoemd waardoor ‘ons de droeve en ongestuymde beroerten deser Wereldt over-komen’: weerspannigheid, wellust, wulpsigheden, dronkenschap, ijdelheden, listen valsheid en bedrog. Van het lied zijn de eerste zes strofen overgenomen:
| |
Oorsaken, om welcker Jonas wille, ons de droeve en ongestuymde beroerten deser Wereldt over-komen.
Stemme: Si c' est pour mon pucellage, etc.
Wildy nu de I onas weten/
Waerom dat de werreld raest?
't Is de sond end 't quaed geweten/
Die u in dees plagen voert/
Ende werreld dus beroert.
Wild' ontwijcken en ontvlien:
Most hy Godes straffe sien/
Most hy in des Monsters kelen/
Om te stillen 'tMeyr gestoort/
Most eerst Jonas buyten boord.
| |
| |
Omdat wy weerspannigh leven/
Noch nae Godes wetten doen/
Raest de Wereldt stout en koen:
Om dat wy soo seker sweven/
Blijven wy in 't quaed gesmoort:
Werpt dees Ionas buyten boord.
Wellust ende Wulpsigheden/
Zijn by ons in volle zwangh:
Yder gaet zijn vrye gangh:
Hier gebruycktmen Godes leden
Niet soo heyligh als 't behoordt:
Werpt dees Ionas buyten boordt.
Dronckenschap en Ydelheden/
Hebben hier een ruyme baen:
Die gaen om in alle steden/
Dit is 't quaed dat u vermoord:
Werpt dees Ionas buyten boord.
Valsheyd/ listen en bedriegen/
Dat is nu de rechte slagh:
Wie zijn naesten kan beliegen/
Die voert nu het hoogste woord:
Werpt dees Ionas buyten boord.
Bron: D.P. Pers: Bellerofon of lust tot wijsheid. Amsterdam, 1641. pp. 48-49. [P.J. Meertensinstituut: q 3978/14/PersB]
|
|
Auteursrechtelijk beschermd