Musaeus. Jaargang 3

[p. 39]

Een voorbeeldig nieuwjaarsgeschenk

Wie begint het nieuwe jaar niet vol goede voornemens? Om kleine kinderen al met dit gebruik vertrouwd te maken, kwamen er in de achttiende eeuw er boekjes op de markt die de Vaderlandsche Jeugd leerden hoe ze het jaar als deugdzame helden en brave Hendrikken moesten doorworstelen. Hieronder is het voorbericht en twee korte fragmenten uit het werkje Nieuwjaarsgeschenk voor kleine kinderen opgenomen.

Aan den Lezer

Toen in het jaar 1776 in Duitschland een werkje, getijteld Weihnachtsgeschenk für kleine Kinder &c. te voorschijn kwam, beslooten wij op de eerste lezing van het zelve het onzen Nederlanderen medetedeelen, dewijl de verschillendheid der stoffen, en derzelver aangenaamheid en nuttigheid niet anders dan vermaaklijk en nuttig voor onze Vaderlandsche Jeugd zijn kon; de kortheid en eenvouwdigheid dier stukjes zijn allergeschikst om dezelve tot leeslust aantespooren en de treffende caracters, in dezelve voorgesteld kunnen niets minder dan de heerlijkste denkbeelden van waren heldenmoed en andere deugden die ons leven zoo voor ons zeiven als onze Natuurgenoten gelukkig en nuttig maken, in die jonge harten vormen, de Boekhandelaar G.T. van Paddenburg deed derhalven op ons aanraden in de couranten adverteeren, dat het bovengenoemde werkje eerstdaagsch door hem zoude uitgegeven worden. [...]

Wij hebben nog twee zaaken te zeggen,

Eerst. Dat wij den titel van Kersmisgeschenk, zoo als de oorspronglijke is veranderd hebben in Nieuwjaarsgeschenk dewijl de vereering van kinderlijke geschenken aan kinderen meer bij den aanvang van een Nieuw jaar. dan op Kersmis bij ons gebruiklijk is.

ten tweede. Dat wij besloten hebben om het werkje, (hoe klein ook het zelve is) echter niet in eens, maar in stukjes onze Nederlanderen aantebieden, om het dus ook in handen van geringeren te brengen, aan welker lering en verbetering, hoe weinig

[p. 40]

men anders daar agt op geve, het Vaderland zeer veel gelegen is.

Indien dit proefje (gelijk wij niet twijffelen) wel smaakt, zullen wy van tijd tot tijd uit ons klein Duitsch kabinetje iets vermakelijks en nuttigs mededelen.

Vaar wel

[p. 26]

Weldadigheid

Een knaap, genaamt Goedhart, gaf uit medelijden eenen armen man, die er zeer hongerig uitzag zijn geheele morgen eeten; en bad ook andere hem iets te geven. Eenige tijt daarna ging hij, buiten weeten, van zijn opzigter met zijnen broeder in een schuit, die aan den oever van eenen snellen vloed lag. Zij waggelden totdat de schuit omsloeg. Dezelfde armen man zag het, en eilde beide te hulp. Hij had even zo ligt dezen als geenen het eerst kunnen aangrijpen, maar zijn kleinen weldoener kreeg hij in 't oog: die hij daar op 't eerst redde. Middelerweil had de stroom den anderen zo ver weg gevoerd, dat hij niet gered konde worden, hoewel de goede man alles deed wat mogelijk was. Iets diergelijks geschiedt veelmaalen. De Weldadigheid verwerft ons ongemeene liefde en gunst; niet maar alleen bij die wij helpen, maar ook bij anderen. En men is ook buiten opzet geneigd, een weldadig mensch, den voorrang voor den andere te geven.

[p. 29]

Fabel Het melkwitte muisje

Een Melkwit Muisje, spiegelglad,
Dat onder duizend andre muizen
Het zij in velden of in huizen,
In kleur en glans geen weerga had,
Wierd van haar moeder dus geraden.
Mijn kind; ik ben met zorg beladen
Voor u; gij kent nog niet den aart
Der katten, die hier om ons zwieren;
't Zijn zulke slimme wreede dieren!
Gij wierd, geloof mij, niet gespaard.
Ook moet gij altoos Uilen mijden,
Zij zien zoo scherp al is 't bij nagt;
Uw vel is wit; neem u in agt,
En volg mijn raad! gij raakte in lijden

[p. 41]

 

Wierd gij door uil of kat gevat!

 

Geen nood! riep 't muisje; 'k zal niets duchten

 

'k Ben gaauw, en weet, hoe 'k uil en kat,

 

Als ze op mij loeren, moet ontvlugten.

 

Eens ging het muisje om spijs alleen;

 

Het danste blij, doch onder 't mallen

 

Wierd 't van de huiskat overvallen,

 

Die stapte met het muisje heen.

 

Het storte schreijend nog dees klagten:

 

Ik dorst mijn moeders raad veragten

 

Haar lieve raad, zoo goed als wijs,

 

o Was ik vrij niets zou mij meer verleijen.

 

Doch 't poesje lagchte met zijn schreijen,

 

En at het tot zijn avondspijs.

Bron:

Nieuwjaars geschenk voor kleine Kinderen. Utrecht, 1780. [Exemplaar UBL 1224 E 22]