Neerlandia. Jaargang 71

[p. 163]

Lezers schrijven ons
Federalisme
Dr. jur. E. Raskin
Lid partijbestuur der Volksunie

In een debat over de Belgische staatsstructuur mag het standpunt der Volksunie niet worden voorbijgegaan. Niet alleen omdat de Vlaams-nationale partij terzake eigen opvattingen heeft, maar ook omdat zij in de jongste jaren een steeds grotere politieke machtsfactor is geworden¹⁾.

De Volksunie beoogt een hervorming van de Belgische staat in federatieve zin. Haar opzet kan als volgt worden geconcretiseerd:

1. De staatsmacht wordt in België verdeeld over de bondsstaat, twee gewestelijke staten (Vlaanderen en Wallonië) en een bondsgebied (Brussel).

2. Onderhorigen van de bondsstaat zijn alle Belgen, onderhorigen van de deelstaten zijn respektievelijk de Vlamingen en de Vlaamse Brusselaars, de Walen en de Waalse Brusselaars, onderhorigen van het bondsgebied zijn alle Brusselaars.

3. De bondsstaat is bevoegd inzake aangelegenheden van algemeen-Belgisch belang, de deelstaten zijn bevoegd inzake aangelegenheden van zuiver Vlaams of Waals belang, het bondsgebied is bevoegd inzake aangelegenheden van zuiver-Brussels belang.

4. In de bondsstaat komt de wetgevende macht aan een paritair samengesteld parlement, in de deelstaten aan de gewestelijke parlementen, in het bondsgebied aan een paritair samengestelde stadsraad.

5. De uitvoerende macht wordt uitgeoefend in het bondsgebied door de nationale regering en, wanneer een uitvoering op nationaal gebied niet onontbeerlijk is, door de gewestelijke regeringen en door de regering van het bondsgebied. Het zijn ook deze laatste twee aan wie de uitvoering is opgedragen van de wetgeving der deelstaten en deze van het bondsgebied.

6. De rechterlijke macht wordt uitgeoefend door Vlaamse en Waalse rechters, benoemd respektievelijk door Vlamingen en Walen en bevoegd respektievelijk over Vlamingen en Walen.

Welk heil nu verwacht de Volksunie van al deze hervormingen? Welke voordelen moet deze vorm van federalisme aan Vlaanderen schenken?

1. In een federale staat zal Vlaanderen kulturele autonomie verwerven d.w.z. dat het zelfstandig zal zijn op het gebied van onderwijs, wetenschappen, kunst, sport en ontspanning, althans voor zover de overheid zich met deze dingen bemoeit. Anders gezegd, het parlement en de uitvoerende macht van de Vlaamse deelstaat zullen op het kulturele vlak volkomen souvereine beslissingen kunnen treffen. Dit biedt aan de Vlaamse gemeenschap ontzaglijke voordelen:

1)	Geen enkele Nederlandsondeskundige zal nog enige betrekking in de Vlaams-kulturele sektor kunnen bekleden.
2)	De overheidskredieten zullen niet meer in hoofdzaak door de Franssprekende sektor afvloeien.
3)	Er kan een politiek worden gevoerd, die aangepast is aan de kulturele noden van het Vlaamse volk, meer bepaald wat betreft de integratie van gans de Nederlandse kultuur.

Meermaals wordt beweerd dat het ook binnen het kader van de huidige unitaire staat mogelijk zou zijn aan Vlaanderen en Wallonië kulturele autonomie te verschaffen. Zuiver juridisch gezien is dit juist. In de praktijk echter kan kulturele autonomie alleen maar het resultaat zijn van een publiekrechtelijk federalisme op ieder vlak. Dit omdat de kultuur niet iets is dat los kan worden gemaakt van de andere facetten van het maatschappelijk leven. Dit omdat bijvoorbeeld het sociaal-ekonomische het niveau van iedere kultuur medebepaalt. Dit omdat ‘het Vlaamse vraagstuk een nationaal vraagstuk is dat alle levensgebieden bestrijkt en niet alleen de kulturele sektor die men op kunstmatige wijze wil afzonderen’²⁾.

2. Het federalisme biedt niet alleen bijzonder grote voordelen op kultureel gebied. Ook de ekonomische achterstand van Vlaanderen kan er door ongedaan worden gemaakt: ‘Ter bevordering van Vlaanderens ekonomie is zelfbestuur nodig’³⁾.

a. In een federale staat zal Vlaanderen grondwettelijk recht hebben op 50% van alle centrale overheidsbetrekkingen. Dit heeft tot gevolg dat de Belgische diplomatieke diensten niet meer - zoals het tot op heden het geval is - uitsluitend in handen van de Franstaligen zullen zijn. De versterking van de Vlaamse vertegenwoordiging in het buitenland kan Vlaaanderen alleen maar ten goede komen. Zo bijvoorbeeld wat betreft het aantrekken van vreemd kapitaal en het vinden van afzetgebieden voor handel en industrie. Zo bijvoorbeeld wat betreft een aangepaste integratie van onze ekonomie in deze van gans de Westeuropese wereld.

b. In het unitaire België worden de Vlamingen niet alleen door de wetgevende maar ook door de uitvoerende macht benadeeld. En dit niet in het minst op ekonomisch gebied. Nu beweert men ooit dat deze benadeling in een federale staat, althans op het gemeenschappelijk vlak zal voortduren. Dit is echter een en al onjuist. Vooral omdat de uitvoering van de wetgeving in Vlaanderen aan Vlamingen en niet zelden aan de Vlaamse regering is voorbehouden. Beslissingen die door het federaal parlement op ekonomisch gebied worden getroffen, kunnen aldus in het stadium der uitvoering niet meer van hun oorspronkelijke opzet worden afgewend.

c. In een federale staat kan de Vlaamse gemeenschap rekenen op een overheid die zich waarlijk om haar ekonomische noden bekommert. Dit doordat de deelstaat Vlaanderen zal beschikken én over de bevoegdheid én over de financiële middelen, nodig voor het nemen van initiatieven als bijv. de uitvoering van een aantal openbare werken, de oprichting van een programmatiebureau en het tot stand brengen van een eigen investeringsfonds.

3. Het is duidelijk dat eenmaal de Vlaamse ekonomie tot volle ontwikkeling gekomen, de materiële positie van heel wat Vlaamse arbeiders, bedienden, boeren en middenstanders een gevoelige verbetering zal ondergaan. Als dusdanig is het tot stand brengen van het federalisme dan ook een bij uitstek sociale onderneming. Dit is het trouwens ook omdat, zoals reeds werd vermeld, eenmaal baas in eigen huis, het aantal door Vlamingen te bekleden overheidsfunkties in opmerkelijke mate zal vermeerderen

4. Het laatste voordeel dat de Volksunie van het federalisme verwacht is: de oplossing van het probleem-Brussel.

De verfransing van de hoofdstad is in laatste instantie te wijten aan de druk die door de Franstaligen bewust of onbewust op de Nederlandstaligen wordt uitgeoefend. Het ligt dan ook voor de hand dat het probleem-Brussel alleen maar kan worden opgelost, wanneer de machtspositie der Franssprekenden is afgebroken. En hiertoe is het federalisme het meest aangewezen hulpmiddel. Dit om drie redenen:

a. Het federalisme versterkt de Vlaamse aanwezigheid in de te Brussel gelokaliseerde overheidsdiensten.

b. Het federalisme draagt aan een paritair samengesteld lichaam een gedeelte van de macht over, die tot nu toe door de Brusselse gemeentelijke autoriteiten - meestal ten nadele van de Vlamingen - wordt uitgeoefend.

c. Het federalisme schenkt aan de Vlaamse Brusselaars de Vlaamse sub-nationaliteit, hetgeen betekent dat de overheid hen in alle gevallen als Vlamingen dient te behandelen.

Dit alles heeft tot gevolg dat te Brussel in de wereld van handel en industrie, in de wereld van godsdienst en kunst, in de wereld van wetenschap en ontspanning, de Vlaming niet minder zal worden geacht dan de Franssprekende, met als gevolg dat de verfransing ook vrij vlug een einde zal nemen.

De tot hiertoe opgesomde voordelen van het federalisme zijn

1) Bij de wetgevende verkiezingen 1958, 1961 en 1965 behaalde de Volksunie - het sterk verfranste arrondissement Brussel inbegrepen - respectievelijk 2,8 t.h., 4,9 t.h. en 9,5 t.h. van het totaal aantal in Vlaanderen uitgebrachte stemmen.

2) F. Van der Elst, Kultuurautonomie voor Vlaanderen en Wallonië? Brussel z.j. blz. 26.

3) K. Pinxten, gecit. in F. Van der Elst, Federalisme DE oplossing, Brussel, z.j. blz. 2.

[p. 164]

van rechtstreekse aard. De omvorming van het unitaire België schept evenwel ook de mogelijkheid voor Vlaanderen andere dan staatsrechterlijke hervormingen door te voeren. De ons toegestane ruimte maakt het echter onmogelijk hierop verder in te gaan⁴⁾.

4) Belangstellenden verwijzen wij in dit verband naar Hoofdstuk VIII (Sociale Ordening) van het Sociaal-Ekonomisch Ontwikkelingsplan voor Vlaanderen 1966-1976, Uitg. Soc.-Ekon. Werkgroep van de Volksunie, 1967.