Neerlandia. Jaargang 73

[p. 149]

Van alles wat

Zuid

Oskar de Gruyterprijs

Ter aanmoediging van de Vlaamse beroepstoneelkunst heeft de Vlaamse Toeristenbond, op initiatief van zijn voorzitter, een jaarlijkse dr. Oskar de Gruyterprijs gesticht, bestaande uit een passende gouden penning met De Gruyterbeeld en opdracht en een som van 12.500 fr.. De prijs kan verdubbeld worden indien tijdens een bepaald jaar twee actrices of acteurs gelijkelijk in aanmerking zouden komen.

De prijs zal afwisselend toegekend worden aan een beroepstoneelspeelster en een beroepstoneelspeler om een opmerkelijke prestatie tijdens het afgelopen toneelseizoen te onderstrepen.

In aanmerking komen de leden van beroepsgezelschappen, als ook de Vlaamse actrices of acteurs, die in deze gezelschappen als gast optreden.

De jury, bestaande uit vaste toneelrecensenten van de Vlaamse dagbladen, komt eenmaal per jaar in juni bijeen. De plechtige uitreiking van de bekroonde prijzen vindt in het bijzijn van de jury plaats in september.

In juni van dit jaar zal een actrice worden aangeduid.

De toneelprijsvraag Noordstarfonds 1969-1970 roept Nederlandstalige Belgische auteurs op mede te dingen door het inzenden van een avondvullend, dramatisch werk, dat tenminste zes acterende personen bevat. De prijs bedraagt honderdduizend Belgische frank.

Alle nadere inlichtingen zijn te verkrijgen bij het Noordstarfonds, Groot-Brittaniëlaan 47, te Gent.

De Belgische wereldomroep wordt door duizenden landgenoten overzee beluisterd en zeer gewaardeerd, schrijft ‘De Standaard’ van 11 april.

Betreurd wordt dat de zendkracht niet (meer) voldoende is, nu er zoveel korte golfzenders met grote zendkracht bij zijn gekomen in de aether.

Marcel Vertommen heeft wekelijks zijn ‘onderonsje’ met de emigranten in Argentinië, Brazilië, Bermuda-elanden, Canada, Haiti, Kongo, Marokko, Rwanda, Soedan, Uruguay, Zuid-Afrika en Zuid-India. Stromen reacties bereiken hem uit die gebieden. Daaruit blijkt dat velen grote behoefte hebben aan een binding met het moederland. Ook al is het goed dat de emigrant zo snel mogelijk integreert in de nieuwe omgeving, betekent dat nog niet, dat hij geen voeling kan

[p. 150]

blijven houden met de eigen cultuurgemeenschap. Het is daarom te betreuren, dat België, ten aanzien van zijn in het buitenland vertoevende landgenoten, nog geen cultuurpolitiek kent. Deze landgenoten kan men toch beschouwen als persoonlijke ambassadeurs van de eigen cultuurgemeenschap. Voor deze groep zou, in samenwerking met Nederland dat voor dezelfde problemen staat, beslist wat gedaan kunnen worden.

Splitsing departement van Nationale Opvoeding en Kultuur. Na vaststelling van een ontwerp K.B., dat in maart door de wekelijkse kabinetsraad werd besproken, zal de splitsing van het departement van Nationale Opvoeding en Kultuur een feit zijn.

Met het inwerkingtreden van dat K.B. zal, aldus premier Eyskens, een belangrijk punt van het regeringsakkoord worden uitgevoerd. Punt 21 van dat akkoord zegt: Op het vlak van de administratie zal de splitsing van het departement van Nationale Opvoeding en Kultuur worden voltrokken door het oprichten van twee autonome departementen.

Eerlang zal een tweede secretaris-generaal worden benoemd. Uiteraard zal de voorgenomen splitsing enorme problemen opwerpen (personeel, administratie en budget).

In ‘De Standaard’ van 22 april troffen we het volgende bericht aan:

Het Staatsblad van 22 april publiceert een K.B. van 2 april, waarvan artikel 1 bepaalt, dat ‘het organiek kader van het hoofdbestuur van het ministerie van Nationale Opvoeding en Kultuur wordt aangevuld met een twééde ambt van secretaris-generaal.

Art. 2 bepaalt dat het besluit op dezelfde dag in werking is getreden. De benoeming van een Nederlandse secretaris-generaal is echter nog niet in het Staatsblad verschenen.

Over ‘Het Boek en de leesgewoonte in Vlaanderen’ vertelde de tachtig jaar geworden Vlaamse uitgever uit Antwerpen, de heer Eugène de Bock van de uitgeverij ‘De Sikkel’, in de ‘Gazet van Antwerpen’ van 23 april.

Een halve eeuw geleden - zo merkte de heer De Bock op - waren er van de ongeveer 2500 nieuwe titels in België (1919) maar 17 t.h. in het Nederlands. Nu, in 1969, zijn er van de ongeveer 4000 nieuwe titels al 50 tot 60 t.h. Nederlands. Deze enorme stijging is, zo meent hij, voor een deel te danken aan de invloed van t.v. en radio, aan de goedkope pockets, die de jonge generaties verkiezen en, dank zij de toenemende vervlaamsing van universiteiten en middelbaar onderwijs.

Voor Nederland is deze opleving geen concurrentie, want hoe meer in Vlaanderen wordt gelezen, hoe meer Nederland daarvan profiteert. De boekenimport van Noord naar Zuid is de laatste vijf jaar met 50 t.h. gestegen, tegen 20 t.h. bij de import van Franse boeken uit Frankrijk naar België.

Het Vlaams Onderwijscentrum Brussel dat tot doel heeft de propaganda voor de verdediging van het Nederlandstalig onderwijs in het arrondissement hoofdstad-Brussel e.o. te verzorgen, heeft in een 40-bladzijden tellende brochure, toegezonden aan alle Vlaamse ouders, wonende in een van de negentien gemeenten van Brusselhoofdstad, een poging gedaan hulp te bieden bij het zoeken naar een aangepaste Nederlandse school voor hun kinderen.

Alle gegevens daarvoor nodig zijn in dat boekje opgenomen en zó ordelijk gerangschikt, dat een blinde bijna er de weg in zou kunnen vinden.

Een Beeldboek over de Vlaamse Beweging ‘De Kwestie’ van Fons Robberechts en Jan Van der Straten is maandag, 14 april te Leuven aan de pers voorgesteld. De ministers Fayat, Van Mechelen en de senatoren Lode Claes en Van der Poorten hebben, daartoe uitgenodigd, hun zegje ten beste gegeven over ‘de kwestie’.

Lode Claes meent dat de Vlaamse Beweging al zo lang aansleept, omdat twee wereldoorlogen de acties doorbraken, verder de onvoldoende samenwerking van de Vlaamse en sociale emancipatiebeweging en tenslotte de aarzeling van de V.B. ten opzichte van oplossing der kwestie, hetzij door federalisme, hetzij binnen een unitair België.

Oud-minister Van der Poorten typeerde het nieuwe boek als een belangrijk naslagwerk voor politici en raadt vooral Franstaligen aan kennis te nemen van ‘De Kwestie’.

Minister Van Mechelen meent dat vooral ook door het opnemen van ruim 200 foto's

[p. 151]

op 208 bladzijden aan de Vlaamse Beweging een modern-actief gezicht gegeven wordt.

Minister Fayat noemde het boek een uniek document.

In het boek wordt veel aandacht besteed aan het probleem Leuven.

De Bruegelherdenking (vierhonderdste verjaardag van het overlijden) wordt ingezet door Neerpede, de voorpost van het schilderachtige Pajottenland met de Pedevallei, waar Bruegel zo vaak zijn inspiratie zocht. Na een wandeltocht - onder geleide - door die streek kan men een tentoonstelling bezoeken in de Breugelzaal te Neerpede.

Een actie ‘Bouw mee Vlaamse scholen te Brussel’ heeft een opvallend succes. De derde intekenlijst afgesloten op 16 april toonde een bedrag van 3.402.203 F.. Het gaat om drie nieuwe Nederlandstalige scholen te Brussel, het Jan-van-Ruusbroeccollege (jongens) te Brussel-Laken, en de Lutgardisscholen (meisjes) te Etterbeek-Elsene.

Tweejaarlijkse prijs voor de humor. De Vlaamse toeristenbond/Vlaamse Automobilistenbond te Antwerpen schrijft voor 1970 een wedstrijd uit voor Vlaamse Humor, waaraan kunnen deelnemen alle Vlamingen, waar zij ook wonen. Gevraagd worden ‘kartoens’, humoristische tekeningen, spotprenten, zonder verklarende tekst.

Drie onderwerpen, die behandeld mogen worden zijn:

Prijs van de Roze Humor: Hij, zij is (zijn) ‘in’.

Prijs van de Grauwe Humor: Kontestatie.

Prijs van de Zwarte Humor: Verdediger(s) van de waarheid, het recht, de natuur... en noem maar op.

Voor elk der drie reeksen wordt een eerste prijs van 3.000 Fr., een tweede prijs van 2.000 Fr. en een derde van 1.000 Fr. voorzien.

De inzendingen moeten tenminste 30 cm. op 40 cm. groot zijn. Behoorlijk verpakt inzenden vóór 16 december 1969 naar het Bondsgebouw van de V.T.B., Sint Jakobsmarkt 45, Antwerpen.

Persoonlijke afgifte vóór 10 december aan een van de twaalf V.T.B.-kantoren in Vlaanderen en Brussel is ook toegestaan. Uitspraak door bevoegde jury voor zaterdag 10 januari 1970, dag waarop de expositie van inzendingen geopend wordt in de Jan van Eyckstudio, Kalanderwerg 7, Gent.

Inlichtingen verstrekt, mits postzegel is bijgevoegd voor antwoord, de Vlaamse Toeristenbond, Sint Jakobsmarkt 45, Antwerpen.

V.T.B.-wedstrijd ‘Voor Vlaanderen’. De Vlaamse Toeristenbond stelt, ter aanmoediging van de pogingen Vlaanderen in het buitenland beter bekend te maken en meer te doen waarderen, een jaarlijkse prijs ter beschikking voor landgenoot of buitenlander, die zich het verdienstelijkst tegenover Vlaanderen heeft gemaakt in de buitenlandse pers, op welk terrein ook, staatkundig, ekonomisch, sociaal of kultureel.

Zij, die willen mededingen naar die prijs, dienen vóór het einde van 1969 alle artikels in kranten en tijdschriften, boeken of andere documenten van hun hand voor te leggen.

De meest verdienstelijke landgenoot wordt een prachtige vakantie van een maand aangeboden in het land waar hij Vlaanderen met de pen diende.

De meest verdienstelijke buitenlander wordt een even lange en mooie vakantie aangeboden in Vlaanderen en wel met een program naar eigen keuze.

Alle briefwisseling te voeren met de voorzitter van de Vlaamse Toeristenbond, St. Jakobsmarkt 45, Antwerpen.

VIIIe Vlaamse kultuurdag te Ekelsbeke op zondag 20 juli 1969.

Onder de auspiciën van het ‘Comité flamand de France’ en van de werkgroep ‘Geschiedenis, Folklore, Toerisme’ van het Komitee voor Frans-Vlaanderen.

Programma:

9.30 uur in het kasteel: Opening van een tentoonstelling: Uit het archief van het Comité flamand de France, door Kan. A. Lescroart en Kan. M. Deswarte. Dia's over Frans-Vlaanderen door C. Moeyaert, G. van Ryckeghem en R. Watthy.

10.30 uur in de kerk: Hoogmis opgedragen door Mgr. H. Dupont, met homelie in het Nederlands door E.H.G. Decalf, pastoor. De H. Mis wordt opgeluisterd door het koor ‘Grimmertinge’ uit Moorslede o.l.v.J. Bollengier.

[p. 152]

11.30 uur in het park van het kasteel: Aperitief-concert door de Ekelsbeekse muziekvereniging o.l.v.M. Mercier.

14 uur in de zaal Van der Sluys: Kulturele bijeenkomst onder voorzitterschap van Mgr. H. Dupont, hulpbisschop van Rijsel en Voorzitter van het ‘Comité flamand de France’.

- Hulde aan Kan. J. Verdonck.

- ‘Ontstaan van de Vlaemsche Stemme in Frankrijk’ door Kan. A. Lescroart.

- ‘Volkstaal in de spreekwoorden’ door pastoor G. Decalf en ‘Volkstaal in de benamingen van planten en kruiden’ door R. Rommelaere.

- ‘Waarom ik Nederlands leer’ door Patrick Deverrewaere.

- Prijsuitreiking voor leerlingen van de vrije kursussen Nederlands in Frans-Vlaanderen door Mgr. H. Dupont, die ook het slotwoord zal uitspreken.

16 uur in de tuin van het kasteel: Avondfeest, opgeluisterd door de Koninklijke Harmonie ‘Eigen Schoon’ uit Wevelgem o.l.v. Robert Debackere en door de volksdansgroep ‘Zannekin’ uit Veurne o.l.v. Rik Broucke.

Doorlopende tentoonstelling in de zalen van het kasteel van antieke kunstvoorwerpen en van werken over de heiligenverering in Frans-Vlaanderen.

XXIIe Frans-Vlaamse kultuurdag te Waregem op zondag 14 septembr 1969.

Programma:

9 uur in het Jeugdcentrum: Gelegenheid tot kennismaking.

10 uur: Sektievergaderingen van de Werkgroepen:

I. Jeugd: Voordracht met dia's door G. van Ryckeghem. - A. Vanderheeren over ‘Korrespondentie met jonge Frans-Vlamingen’. - Gedachtenwisseling.

II. Literatuur en Kommunicatiemedia o.l.v.V. Arickx en J. Deloof. - ‘De literatuur in Frans-Vlaanderen’ door Jozef Deleu en Willy Spillebeen. - Frans-Vlamingen lezen voor uit eigen werk. - Gesprek.

III. Onderwijs en toneel o.l.v. Dr. A. de Vin en E. Vandewalle. - Luc. Verbeke over ‘De kursussen Nederlands vroeger en nu in Frans-Vlaanderen’. - Walter Verdonck over ‘Ervaringen bij de kursus Nederlands te Belle’. - Dia's over ‘Vlaams toneel in Frans-Vlaanderen’ door Donald Debruyne. - Gedachtenwisseling.

IV. Heemkunde, Folklore, Geschiedenis, Toerisme: J. Veys, C. Moeyaert, en R. Watthy over de werking van de werkgroep. - Pater Dr. D. Stracke over ‘De oudste sporen van de Nèderlandse taal en kultuur’. - Gedachtenwisseling.

V. Familiekunde o.l.v. Leo Vanackere, Michiel Mispelon en W. van Hille.

VI. Ekonomie o.l.v. Dr. G.R. Piryns, J. de Graeve en J. Olsen.

VII. Informatie: ‘Frans-Vlaanderen, land en volk’ door André Demedts.

12 uur: Tafelgesprek met middagpauze. In de bar van het Jeugdcentrum zijn dranken verkrijgbaar. Men kan er ook een volledig warm middagmaal verkrijgen tegen de prijs van 100 fr., drank en bediening inbegrepen. Inschrijven tegen uiterlijk 10 september door overschrijving van dit bedrag op postrekening 165 997 t.n.v. Jeugdcentrum, Waregem. Op de Kultuurdag worden geen inschrijvingen meer aanvaard. Eventueel kan men nog telefonisch afspreken tot 13 september: tel. [phone] Jeugdcentrum.

15 uur: Plenaire vergadering. Inleiding door de voorzitter senator Leo Vanackere. - Prof. Dr. Walter Thys spreekt over ‘Het Nederlands in Frankrijk’. - Colloquium over ‘Kulturele akkoorden en hun mogelijkheden’ o.l.v. Leo Vanackere. - Intermezzo: Enkele Vlaamse liederen door het vokaal kwintet ‘De troebadoers’ o.l.v. Frank Algoed. - In Memoriam C. Rousseeu, overzicht van de belangrijkste aktiviteiten, huldewoord aan jarige Frans-Vlamingen en aan A. Demedts, door Luc Verbeke en Leo Vanackere. - Prijsuitreiking voor leerlingen van Nederlandse kursussen en voor deelnemers aan de Nederlandse Taalprijsvraag voor Frans-Vlamingen. - Slotwoord.

Toegang vrij en kosteloos. Steun wordt evenwel dankbaar aanvaard op postrekening 538041 t.n.v.L. Verbeke, H. Verrieststraat 32, Waregem.

Suriname

De negende zitting van de culturele adviesraad voor culturele samenwerking tussen de landen van het Koninkrijk is 9 april geopend door voorzitter J.A. Beaujon.

Minister Klompé woonde deze plechtigheid bij, alsmede minister Petronia van de Antillen.

De Adviesraad bestaat uit de volgende leden: ir. F. Breeveld, mr. F. Ramdath Missier (Suriname), prof. mr. W.F. de Gaay Fortman, drs. B. de Hoog, dr. H. Frese (Ned.), J.A. Beaujon, H. Dennert en

[p. 153]

mevrouw M. Henriquez-Alvarez Correa (Antillen). Secretaris is drs. M. Thijs.

De Raad is deze maal negen maal in vergadering bijeengekomen, onder voorzitterschap van de Surinaamse ingenieur F. Breeveld.

Werkbezoeken zijn gebracht aan de Surinaamse t.v., het Fort Zeelandia en Nieuw-Amsterdam, Nickerie, Paloemeu, Drietabbetje en Stoelmanseiland. Te Nieuw Nickerie werd o.a. een bezoek gebracht aan het cultureel vormingscentrum, waarvan de eerste fase is voltooid.

De mogelijkheid van de uitgave van een ‘Encyclopedie van Suriname’ werd in deze zitting besproken i.v.m. de verschijning van de ‘Encyclopedie Nederlandse Antillen’.

De Adviesraad heeft zich ernstig beziggehouden met de wetenschappelijke bibliotheek, het Paedagogisch-Didactisch Centrum Suriname, het West-Indisch plakkaatboek, deel Suriname en het Filmcentrum Suriname. Voor de Antillen ging het daarbij om: onderwijsfilms Ned. Antillen, sociaal-cultureel werk op Aruba, een school voor de kunst te San Nicolaas op Aruba, het fort Zoutman op Aruba, een buurthuis op St. Eustatius, de restauratie van het gebouwencomplex aan de Rouvilleweg op Curaçao, filmapparatuur voor de Ned. Antillen en de restauratie van het voormalig gezaghebbershuis op Bonaire. Ook heeft de Raad gesproken over de mogelijkheid van een stage in Nederland van Surinaamse en Antilliaanse journalisten.

Andere landen

In Belle, Frans-Vlaanderen bestaat sedert begin 1969 een cursus-Nederlands, onder leiding van de heer Walter Verdonck uit Loker (West-Vlaanderen). Het initiatief ging uit van de burgemeester en de directeur van de officiële middelbare school, na contacten met de heer André Demedts en Luc Verbeke. Elke vrijdagavond komen veertien cursisten trouw naar de Nederlandse les.

De lessen zijn vooral gericht op een mondelinge beheersing van het Nederlands. De cursisten, alleen volwassenen, oefenen functies uit bij het onderwijs of in bedrijven. Zij oefenen thuis ijverig door het luisteren naar de B.R.T., het lezen van kranten (De Gazet gaf aan verschillende cursisten een gratis abonnement). De motieven voor het deelnemen aan deze cursus liggen vooral op het commercieel vlak, zodat mag worden verhoopt, dat deze nieuwe belangstelling voor het Nederlands van blijvende aard zal zijn.

Het Frans-Vlaamse periodiek ‘Notre Flandre’ is vervangen door ‘La nouvelle Flandre’ een driemaandelijks tijdschrift van de Section Fédéraliste des Pays Bas Français, waarvan de Vereniging ‘De Vlaamse Vrienden van Frankrijk’ een afdeling wordt.

De zending van ‘Notre Flandre’ kon als afgedaan worden beschouwd ten overstaan van de noodzakelijkheid de plaats te ruimen voor een politiek tijdschrift dat essentieel gericht zal zijn op de noden van het ogenblik en de toekomst van Frans-Vlaanderen, maar dat oog zal hebben voor de bedoelingen die bij ‘Notre Flandre’ hebben voorgezeten. Bijdragen in de Nederlandse taal zijn derhalve ook welkom.

Zelfde adres en zelfde voorwaarden als voor ‘Notre Flandre’ blijven gelden.

Van de vereniging Zannekin, voorzitter dr. mr. H.P. Schaap, ontvingen wij een overzicht van de werkzaamheden in het afgelopen jaar, dat door een ernstige ziekte van de heer Hoex en het overlijden van E.H.J.M. Gantois bijzondere taken op de schouders van het bestuur legde.

Het beheer van ‘Notre Flandre-Zuid Vlaams Heem’ en de nalatenschap (bibliotheek) van E.H. Gantois vergde heel veel tijd en onderling overleg.

De ingestelde vormingskampen in een hoeve te Fontaine-Valmont werden, na aanvankelijk wat kinderziekte, een groot succes. De vereniging Zannekin werkt mede aan het handhaven van de Nederlanden op zijn oudste volksgrenzen.

Het lidgeld voor 1969 blijft 400 fr. of f 30, -. Daarin is inbegrepen een jaarabonnement op ‘La Nouvelle Flandre’ en op ‘Band’. Storten op postrekening nr. 471.496 van dr. Rutten, 2de straat 46, Maaseik.

Wie geen ‘Band’ wenst betaald 300 fr..

ZUID-AFRIKA

Het Zuidafrikaanse departement van Immigratie heeft een taalgidsje uitgegeven om immigranten te helpen direct na hun aankomst. Er staan eenvoudige en veel gebruikte uitdrukkingen in in beide landstalen.

De eerste gids is nog uitsluitend Afrikaans - Engels, maar binnenkort zullen afzonderlijke uitgaven verschijnen voor Nederlandse, Duitse, Franse, Italiaanse, Griekse en Portugese immigranten.