Neerlandia. Jaargang 73

[p. 277]

Het A.N.V. en het taalgebruik in overheidsstukken

Nota ontketent vele blijken van bijval

Een groepje boeren uit een dorp in de Achterhoek kwam enkele jaren geleden, op een herfstavond in het stamcafé bijeen. Zoals gebruikelijk na het werk. Maar ditmaal bleef het spel kaarten onder de toonbank. Ter verhoging van de gezelligheid en het losmaken van de tongen was wel het heilzame vocht op de tafel uitgestald. Slierten blauwe tabaksrook kringelden naar de zoldering.

Een van het groepje had een stuk papier temidden van de bierviltjes uitgespreid: een deftige brief van de minister in Den Haag over ruilverkaveling. Niemand begreep er iets van, want in elke zin stuitte men op een vreemd woord. De verwarring was al groot. En de brief maakte het alleen nog maar erger. Men besloot de hulp van de onderwijzer in te roepen, zo nodig een beroep op de notaris te doen. Of die twee raad hebben verschaft, weten we niet. We mogen echter aannemen dat ze hulpvaardig zijn geweest....

Je zult ook een brief ontvangen waarin staat ‘onereuze voorwaarden’, of woorden als abituriënten, collusie, delimentatievoorschriften, endogeen, grosso modo, implicatie, immunogeen, mala fide, non-alignement.... en dan is het ABC nog lang niet volledig. En we overdrijven niet. Want deze woorden wòrden gebruikt, zoals het A.N.V. heeft aangetoond met een naarstig speuren naar niet-alledaagse woorden en uitdrukkingen, die met hetzelfde gemak vermeden hadden kunnen worden in memories en nota's van toelichting bij wetsontwerpen. Het is een lange lijst geworden, waaruit we slechts per lettergroep een beperkte keuze deden.

De minister-president in Den Haag en de Eerste en Tweede Kamer der Staten-Generaal kregen het lijstje toegezonden, met een brief. Waarom?

[p. 278]

Omdat het A.N.V. meent dat de overheid een voorbeeld moet geven aan andere gebruikers van de taal en het eenvoudig een eis is van democratie dat iedereen kan begrijpen wat men wil en wat wordt bedoeld. De boeren in de Achterhoek hadden er recht op precies te weten wat ruilverkaveling is en wat er van hen werd verlangd....

Over het brede front van de nieuwsvoorziening nam het A.N.V. in kranten, weekbladen en radiorubrieken tijdelijk enkele belangrijke stellingen in: met grote koppen op de nieuwspagina's, in de hoofdartikelen, in de vorm van een vraaggesprek met de algemeen voorzitter, dr. W.H. van den Berge.

De laatste werd door minister-president De Jong officieel ontvangen, die met belangstelling van de voorstellen had kennis genomen en de toezegging deed dat hieraan in de praktijk aandacht zou worden geschonken.

Er kwamen brieven binnen van een lid van de Raad van State, een hoogleraar, een secretaris van een college van staat, een kabinetschef, van leden van programmacommissies van politieke partijen, van volksvertegenwoordigers, vakbondsbestuurders, figuren uit het onderwijs, een directeur van een Bestuursschool, van tientallen uit het bedrijfsleven, het bibliotheekwezen, de omroep.... Te veel om op te noemen.

Ook nu, terwijl wij dit schrijven, komen er nog steeds reacties binnen uit Nederland, maar eveneens uit Vlaanderen. De actie die het A.N.V. heeft ondernomen heeft iets bij de mensen los geslagen, een bewijs dat men het overbodig gebruik van vreemde woorden en moeilijke uitdrukkingen ook als een euvel ervaart.

G.G.