Neerlandia. Jaargang 98

[p. 191]

Algemeen-Nederlandse Kroniek

Taal en onderwijs

Een waarschuwend geluid

Op het eind van de cursus 1993-1994 heeft prof. dr. Herman Servotte afscheid genomen van de Leuvense Alma Mater. Ter gelegenheid daarvan had een jounalist van De Standaard een gesprek met hem waaraan ik de volgende behartigenswaardige opmerkingen betreffende het universitair taalgebruik ontleen.

Door oud-studenten werd hij ooit eens beschreven als ‘een Engelsman die per vergissing in Vlaanderen werd geboren’. Maar al beheerste hij het Engels als geen ander, toch verschilde hij grondig van mening met die collega's die voorstelden colleges in die taal te geven. ‘Waarom hebben wij de moeite gedaan om van Leuven een Vlaamse universiteitsstad te maken als men de dominantie van het Frans vervangt door die van het Engels?’

Eén van Servottes stokpaardjes is de kwaliteit van het onderwijs geweest. Zijn mening is, dat professoren daarvoor betaald worden; en als ze niet goed lesgeven, welnu dan moeten ze het maar bij de research houden, vindt hij. Vandaar dat hij zich niet kan indenken hoe men zonder grondige kennis van de taal over serieuze onderwerpen kan praten met voldoende nuance. ‘Ik neem aan dat men over een laboratoriumproef publiceert in het Engels. Maar hoe kun je theologie, geschiedenis, fillologie, literatuur, taalkunde, sociologie en psychologie doceren in een taal die je niet beheerst?’

Voor dit ogenblik is aan de oppervlakte de ‘storm’ geluwd. Maar dat de voorstanders van Engelse colleges aan onze universiteiten daarmee bakzeil gehaald hebben, geloof ik niet. Hopelijk draagt het bovenstaande waarschuwend geluid er toe bij hen te doen inzien dat ze zich op een verkeerde weg bevinden.

Belangstelling voor het Nederlands in Japan

Onlangs is de Japanse professor Makoto Shimizu voor een viertal maanden in Nederland geweest. Hij is hoogleraar aan de Universiteit van Hokkaido waar hij Duits doceert. Deze taal heeft hij eerst aan de Universiteit van Tokio gestudeerd en later vervolmaakt in Duitsland zelf aan de universiteiten van Keulen en Kiel. Tijdens deze studiereis heeft hij zich evenwel niet tot deze taal beperkt; ook het Zweeds, Nederlands en Fries heeft hij zich eigen weten te maken.

In dit raam liet hij weten dat het hem dwars zit dat er ‘bij ons in het Verre Oosten’ wel een goede kennis van Engels en Duits bestaat, maar dat ‘hun kleine broers geheel verwaarloosd blijven’. (...) ‘Japan heeft op dit moment geen universiteit waar men zich in de Nederlandse taalen letterkunde kan specialiseren. Dat is jammer als je bedenkt dat onze landen in het verleden intensieve onderlinge betrekkingen hebben onderhouden’. Bij zijn studenten heeft Shimizu een grote belangstelling voor het Nederlands vastgesteld. Vandaar dat hij het als zijn plicht beschouwt ‘om aan het Instituut van Duitse Taal- en Letterkunde van Hokkaido een afgewogen programma voor het Nederlands te ontwikkelen’.

Vlaanderen in trek bij uitgelote Nederlandse student

Van de 1130 Nederlandse studenten in het Vlaamse wetenschappelijk onderwijs volgt 95% een studie geneeskunde. Dit blijkt uit een onderzoek dat is uitgevoerd in opdracht van het Nederlandse en Vlaamse ministerie van Onderwijs en Wetenschappen door het SCO-Kohnstamm Instituut en de Stichting voor Economisch Onderzoek,



beide verbonden aan de Universiteit van Amsterdam. Hiermee is het totaal aan Nederlandse studenten in Vlaanderen twee keer zo hoog als het aantal Vlaamse studenten in Nederland (1791 Nederlanders tegenover 802 Vlamingen). De belangrijkste reden voor de Nederlander om in Vlaanderen een studie te volgen lijkt de beperking van het studie-aanbod in eigen land. Van de 661 Nederlanders die in Vlaanderen aan een HBO studeren, volgt ongeveer de helft een opleiding vertaalkunde.

Pleidooi positie Nederlandse taal

Staatssecretaris Nuis wil stimuleren dat er in Willemstad te Curaçao een instituut voor Nederlands komt. Dit kondigde hij aan in een toespraak ter gelegenheid van de ledendag van de ‘Orde van den Prince’. Over de Europese eenwording zei hij dat er geen bevoor-

[p. 192]

rechte en benadeelde taalgebieden mogen ontstaan. Europa kan worden bestuurd door verschillende talen. De techniek kan daarbij helpen. Nuis heeft onlangs aan Eurocommissaris Bangemann voorgesteld de positie van het Nederlands in het automatische vertaalsysteem te versterken. Deze programma's worden al, volgens Greetje van den Bergh in een column in de Staatscourant, op belangrijke terreinen toegepast, al worden ze meestal bekritiseerd en verguisd.

Verheugende medeling is in elk geval dat de aangekondigde bezuinigingen van f 12,4 miljoen op de budgetten voor projecten, experimenten en onderzoek, die grotendeels bij de culturele fondsen zijn ondergebracht, ongedaan gemaakt kunnen worden met behulp van de 15 miljoen extra investeringen die in het regeerakkoord voor 1995 voor cultuur beschikbaar zijn gesteld.

Friese jeugd positief over eigen taal

Onderzoekers van de Fryske Akademy hebben vastgesteld dat het merendeel van de jongeren in Friesland positief staat tegenover de eigen taal. Ruim tachtig procent zou het jammer vinden als het Fries zou verdwijnen; men is dan ook blij dat het op school als vak wordt onderwezen. Toch luiden bovengenoemde onderzoekers de alarmbel. Ze hebben ook moeten vaststellen dat steeds minder jongeren actief het Fries beheersen. Tegen de achtergrond van de dreigende teruggang van het Fries onder de jeugd pleiten ze voor taalkundige steun in jeugdwerk, kerken en scholen.

Bolsward is een tekstwinkel rijk

Een Friestalige brief van een bedrijf is geen uitzondering meer. Een probleem is nog wel vaak om de juiste woorden en spelling te vinden. Sinds enige tijd kan daarvoor de hulp van de tekstwinkel van de in Bolsward gehuisveste ‘Gysbert Japicx (Holckema) Stichting’ ingeroepen worden. Trouwens niet alleen bedrijven, ook particulieren weten de weg naar deze wel zeer bijzondere winkel te vinden.

Hij heeft onderdak gekregen in het geboortehuis van Gysbert Japicx (1603-1666), die de Friese taal weer aanzien heeft gegeven; terecht is Bolsward dan ook trots op deze beroemde zoon. Er bestaan plannen dit pand aan de Wipstraat een grondige opknapbeurt te geven om er daarna een permanente tentoonstelling over zijn leven en werken in onder te brengen. Ook ligt het in de bedoeling de nodige aandacht te besteden aan zowel de Friese taal als andere minderheidstalen in Europa.

Institut Néerlandais

Lionel Veer (39) is 1 september de nieuwe directeur geworden van het Nederlands Instituut in Parijs. Veer studeerde filosofie aan de Universiteit van Amsterdam en kwam tien jaar geleden bij de buitenlandse dienst. Het Institut Néerlandais is in 1957 opgericht door kunstverzamelaar Frits Lugt.

Leonard Willemprijs voor Coun

De tweejaarlijkse Leonard Willemprijs van de Nederlandse Academie voor de Nederlandse Taal- en Letterkunde voor de periode 1992-93 is toegekend aan Theo Coun, doctor in de Germaanse filologie, uit Diepenbeek. Coun kreeg de prijs voor zijn hele oeuvre-een veertigtal publicaties en vertalingen-over de Middelnederlandse literatuur. Aan de prijs is een bedrag van 100.000 frank verbonden.