De Nieuwe Gids. Jaargang 54

[p. 560]

Licht-signaaltjes

Eikenschors en kaneel

Waarachtig, die ouwe puntdichter had het met zijn raad aan een jong auteur nog niet zoo raar, toen hij hem toezong, dat eikenschors bij 't pond gewogen wordt en kaneel bij 't lood. Er zijn méér litteratoren geweest die goede voorspellingen gedaan hebben. Maar wie zou nu ooit gedacht hebben dat één boekenliefhebber ertoe zou kunnen komen, een kilo Ritter voor 75 cent te koop te bieden. En dat er dan nog kranten zijn, die daarmee durven spotten! Ik kan dat niet meer dulden; want als je de trappen van vergelijking doorvoert, is dit toch wel heel erg ‘sneu’ voor dezen heer Ritter.

Kaneel gaat bij 't lood - eikenschors bij 't pond, maar wàt, vraag ik, wàt moet dan bij 't kilo geannonceerd worden?! Turfmolm; waarover vroeger al eens geschreven werd, als zijnde zeer waardevol in tijden van hongersnood?

Maar hoe zit het nu: de ‘Dordrechtsche Courant’ gaf dezen boekhandelaar ontzettenden lof; het ‘Nieuwsblad v.d. Boekhandel’ groote blaam; ‘Het Vaderland’ vond dat hij een zeer zuivere maatstaf had gevonden. ‘Voor sommige boeken is de definitie zelfs volkomen afdoende om de critiek te vervangen, mits men den prijs vooral laag houdt’ schrijft deze residentieele krant. Zou de redactie voor Kunst en Letteren van ‘Het Vaderland’ b.v. accoord gaan: 1 pond ter Braak voor 9½ spie - 'n half onsje du Perron voor een duppie, en 'n lapje Vestdijk voor 'n kwartje??? ‘Over een kilo Shakespeare is dan altijd nog te praten in andere taal’ voegt dit vaderlandsche Vaderland erbij. Allicht, dat men z'n toevlucht tot Shakerspeare moet nemen, als men Vondel slechts 'n middelmatig puber vindt. Ja, ja, als we nog maar genoeg tijd-van-leven hebben, wordt onze zieke litteratuur nog wel eens gezond.

[p. 561]

Nog Nederlander?

Hoera de Dageraad, hoera J. Hoving! Roemruchte broeders altegaêr hebben elkander gevonden, mannenhanden ineen geslagen, in mannen-oogen geblikt, als mannen, wat zeg ik: als kaerels, de schouders onder 't werk gezet. Om Nederland te redden - zie je, ik heb nou al zoo lang 't idee dat dit noodig was. Ik voelde me al geruimen tijd als onder een dreiging levend. Maar nu, nu is het gevaar bekend, en de mij drukkende druk is hiermee geweken! Hét gevaar: dat is Rome, meneer ik zeg en herzeg: Rome! Eerst heeft de broeder-in-de-reine-leer Hueting het gepreekt: ‘wij in Nederland leven langzamerhand onder den ban der R.K. kerk en daartegen dienen we ons te verzetten’. En vervolgens kwam de meester-in-de-reine-leer J. Hoving het in een urenlange rede benadrukken. We hoeven ons om de dooie pierlala niet meer zoo bang te maken voor fascisme en nationaalsocialisme (daar zitten tegeswoordig heel fersoenlijke mense in!) zelfs niet over Communisme - alleen maar Rome. De Vrijzinnige Christenen zullen in ons land binnenkort vervolgd worden, profeteert de meester-in-de-reine-leer J. Hoving.

Wij zijn toevallig in staat, over deze materie den heer Hoving enkele aanvullingen te geven, dewelke wij hem geheel gratis toestaan op zijn volgende Dageraad-rede te openbaren. Minister Goseling heeft 26 electrische stoelen, 532148 snelvuurkanonnen en 100000 geweren besteld voor de komende executie's; alle werkkampen der R.K. zijn binnen de 24 uur om te zetten in concentratiekampen, en alle kloosters hebben aanzegging, zich gereed te houden om als gevangenis te kunnen dienst doen. Colijn is omgekocht (al was dit duur) en de andere niet-R.K. ministers worden doodgeschoten. Ziedaar het plan, dat binnen zeer korten tijd zal worden uitgevoerd. De Dageraad weze er vlug bij.

Wij kunnen den heer J. Hoving ook nog een anderen raad geven. Aan het slot van zijn rede uitte hij de tirade: ‘langzamerhand moeten wij ons schamen, Nederlander te zijn’ - welnu: er zal geen mensch den heer J. Hoving een hindernis in den weg leggen om zoo vlug mogelijk naar Rusland te vertrekken en Rus te worden!

[p. 562]

Principieele kapitulatie

In het wonderlijk-geestige en geestrijke verzamelwerk: Nieuwe Richtlijnen vinden we in de lezing van Ir. T. Herbert, een der ‘coming-men’ in zekere ‘Dietsche’ kringen, de tot twee maal toe herhaalde bewering dat ‘het principieele franskiljonisme heeft gekapituleerd’ (blz. 71 en blz. 76).

Er is - alweer! - een oud en wijs spreekwoord, dat zegt: ‘de wensch is de vader van de gedachte’, iemand die de bovengeciteerde gedachte niet alleen koestert, maar zelfs durft te uiten, moet wel zeer hevig door den wensch gedreven worden!

Wij zouden van Ir. T. Herbert zoo allemachtig graag eens een kleine inlichting hebben. Volgens onze lijfbladen heeft ‘men’ in ‘België’ kans gezien den heer Spaak een spaak tusschen zijn ministerieele beenen te steeken, louter en alleen om de benoeming van 'n zeker Vlaamsch activist in de Koninklijke Vlaamsche Academie. Is dit een der duidelijkste bewijzen dat het principieele franskiljonisme gekapituleerd heeft, Ir. Herbert? Toen deze Vlaamsche Academie geopend werd door den koning persoonlijk, moest half Brussel eraan te pas komen om relletjes te voorkomen. Is dit een der duidelijkste bewijzen Ir. Herbert? De Maasbode heeft er vlak daarna op gewezen, dat nà dezen activist, Prof. Dr. Bellefroid aan de beurt kwam bij de heeren franskiljons - is dit het bewijs van 't kapituleeren, Ir. Herbert? Nu de strijdvaardige en edele Grammens zijn werk gaat hervatten, en bij de Vlaamsche cultuurvereenigingen komt aankloppen om de wissel op Spaak te honoreeren, weet men niet beter te doen dan (o.a. bij monde van v. Cauwelaert) dezen Grammens voor 'n doordrijver en eigenlijk 'n halve dwaas uit te maken. Is dit een der bewijzen, Ir. Herbert? Ach ja, als men graag geen franskiljonisme meer wil zien, zegt men maar dat het gekapituleerd heeft. Dat geeft den braven burger moed.

Roerende Liefde

Waarachtig, Berre-tje, dat heb je d'r even keurig afgebracht! Kom hier, jou moet ik een hand geven, jou moet ik aan mijn hart drukken, jou moet ik uit de Dagblad-vergetelheid wegrukken!

[p. 563]

Dat stukkie, door jou gefokt in de Maasbode, Boekenweekbladzijde van 24 Febr. 1.1., dat is vlakweg... geniaal. Zoo als je daar over de tijdschriften schrijft onder de mooie titel: Moederschapszorg voor het boek. Je bent nogal sterk in 't vinden van titels in die richting, ik herinner me nog een schoon epistel over het Levensrecht van de ongeboren vrucht, en Bekoelde Kalverliefde. Ja, ja, ik ben óók tegen 't gevloekte Neo Malthusanisme hoor. Ik zeg maar: leve de moederschapszorg!

Maar nou moet ik je toch nog eens vragen, hei-je dit stukkie nog 'ns overgelezen vóór je 't de lange reis van Arnhem naar Rotterdam liet maken? Want weet je: 't is nogal een heel klein bietje gezwam-op-sokken (zoo'n bietje ‘errenemsch’ d'r tusschen door vin je niet erg hé!), je springt van 't eene beeld op 't andere zonder al te nauwkeurig op te letten. Maar ja, Bèr, da' ku'je zoo hebben hé? En voor 'n gelegenheidsmoppie is 't zoo bar erg niet hoor.

Weet je wat ik 't aller-tofste vind? Dat jij nòg steeds zulk 'n roerende zorg aan den dag legt voor De Nieuwe Gids. Is dat nou moederlijke of vaderlijke of kinderlijke liefde? Of... alleen maar... schijnliefde... pour besoin de la cause... om nog eens je galletje te kunnen spuien? Toe, zeg 't maar ronduit, we nemen je, als we zoo knusjus en knulligjes onder elkaar zijn, niks kwalijk. Je babbelt zoo hartelijk-meelevend, en je zegt zoo vlijmend-sarcastisch-scherp enkele ‘waarheden’ dat we je vanzelf toch wel dankbaar moeten zijn.

Je vindt ‘de ‘Nieuwe Gids’ met zijn grijzen praatvaar in den leunstoel, was allerminst de ‘Nieuwe Gids’ van den heroïschen voortijd’ - werkelijk, kerel, bedankt voor de mededeeling.

Maar nou 'ns één vraag, met de hand op 't hart te beantwoorden: lás je inderdaad de ‘Nieuwe Gids’ in den vóór- en in den ná-tijd, zóó dat je tot dit oordeel bevoegd bent? Of praat je dit maar na van anderen, die... ook niet lazen en ook maar napraatten enz. enz.?? Toe, zeg dit nou 'ns heel... Ridderlijk, want dát vin-je toch zoo'n mooie deugd?

Neem me niet kwalijk dat ik je in de rede viel, je was nog niet uitgesproken: ‘maar men voelt het als een wrange pijn en een misdaad tegen de mysterieuze ziel van het Tijdschrift, wanneer men die ziel zelf als koopwaar voor den meestbiedende onder

[p. 564]

den hamer ziet gebracht. Wanneer men een historisch monument ziet verkwanselen tot een verkooplokaal of een curiosity-shop’.

Raak gezegd, Berre-tje. Maar vertel me nou 'ns één ding: wát heb je liever: dat de zaak maar stop-gezet was, òf dat jongeren (bij God, er zijn nog jongeren in dit miezerige, van afgunst, broodnijd en jaloezie verstikkende land, en wij zullen deze jongeren bij elkaar trommelen!) deze mysterieuze ziel van het tijdschrift naar een nieuwe Lente en een nieuw geluid voeren op de oude grondslagen?

Ik vermoed zoo, eerlijk gesproken, dat deze beide mogelijkheden je geen van beiden erg interesseeren; dat je... alléén maar 'ns... je galletje hebt willen kwijtraken.

Ga je gang maar beste jongen; maar vergis je niet, en schrik niet als je op 'n gegeven oogenblik merkt, dat voor ons, versta je goed, voor de Nieuwe Gids van vandaag, nog precies eender geldt als vijftig jaar geleden wat je zelf verderop zegt:

‘Een tijdschrift is een avontuur of een gedenkteeken, een jeugddroom voor de jeugd of een verlate jeugddroom voor de jeugd van gisteren, een roekeloos idealisme of een vertraagde dynastie: het is altijd een wezen met een ziel en een geweten. Opslagplaatsen en venduhuizen staan daarbuiten’ - en als je zoudt merken dat wij voorloopig nog niets voelen voor opslagplaatsen en venduhuizen, maar nog volop in ons roekeloos idealisme staan, en per ongeluk wel eens scherper tanden konden hebben dan sommigen gelieven te denken.

Dag Berretje Verhoeven!

K.M.