De Nieuwe Stem. Jaargang 1

[p. 6]

Verzen
door
P. Geyl¹⁾

O Vrijheid!... Als een dier, dat rukt en werkt
om uit de hand die 't vasthoudt los te wringen,
(ligt het straks stil, nog wordt zijn nood gemerkt
aan 't bonzend hart en 't flikkrend oogverspringen):
zo wij, in 't prikkeldraad hier ingeperkt.
Wat baat opstandigheid! Maar 't is met zingen,
wijsheid of lach, vergeefs de ziel gesterkt
tegen het sluipen der herinneringen.

Wij zijn de jachtbuit van een Grote Jager.
Als God zelf onverschillig schrijdt hij voort.
Of zijn wij medespelers, naar wier woord
de eeuwen luistren? Is 't Geweld toch lager?
Ik weet het niet. Ik weet één ding: ik mis
't geluk dat in haar warme omhelzing is.

20.10.40

'k Heb in geschiedenis mij thuis gevonden.
Oorlog, verraad, moord, kerker en schavot,
't was mij volmaakt vertrouwd, en ik schreef vlot
van stumperds die hun tijd niet meer verstonden,
van ballingen die enkel mokken konden,
of hópen - tot hun vijand's koele spot.
Mij boeide nooit zozeer 't persoonlijk lot,
als hoe tijddraden zich vervlochten en ontwonden.

In dat groot weefsel zich een steek te weten,
is troostrijk. 't Eigen ongeval wordt klein,
wanneer men met die wereldmaat gaat meten.
Bewondering doet angst en pijn vergeten.
Hoe groots 't patroon, hoe zeker dat de lijn
die neergaat, straks weer rijzende zal zijn.

16/17.12.40

1) Deze gedichten zijn door Prof. Geyl in gijzeling geschreven in Buchenwald en Haren; zij maken deel uit van een bundel ‘O Vrijheid!.....’, die eerstdaags verschijnen zal.

[p. 7]

 

Praat wat gij wilt, - ik weet hoe op dit uur

 

het groene land rond Utrecht ligt te zonnen.

 

't Oud huis droomt vredig; éen bemoste muur

 

in schaûw van bruine beuk; zilver geronnen

 

vloeit koel en vol de Vecht. Waar werd natuur

 

tot teerder schoonheid door de mensch verwonnen?

 

't Wordt laat; de Westerhemel staat in vuur;

 

wij keren thuis, gelaafd aan milde bronnen.

 

 

 

En o ik weet, hoe na zo'n dag de nacht

 

gloeit met zijn eigen zon. 'k Weet wat een kracht

 

fris door 't vermoeide lijf stroomt. En hoe zacht

 

is dan gedeelde erinn'ring, zij aan zij...

 

- Waan! Waan der zelfzucht. Bij dit wereldtij

 

koerst ge op geluk?! - Maar 't reedloos hart denkt: vrij...

 

4.6.41

 

 

 

‘'k Vrees Rusland niet. 'k Tart u, Napoleon.

 

Blind joegt ge uw noodlot in. Maar ìk ben ziende.

 

Uw ondergang was wat uw waan verdiende,

 

maar ìk heb goed berekend eer 'k begon.’ -

 

De Keizer knarsetandt tot zijn bevriende

 

geesten (als hij verstoken van de zon):

 

‘Dit is mijn wreedste smaad, dat mij verwon

 

die huilebalk, die bij gevaar steeds griende.’

 

 

 

Maar na een wijl dringt tot zijn diepte door,

 

hoe fel 't ook tegen 's anders legers vroor.

 

Hij lacht: ‘De kerel volgt mijn oude spoor.

 

Alleen zag hij toch Moskou slechts van buiten.’ -

 

Hel! uw gewelf zal straks pas recht gaan tuiten,

 

als die twee kibblen wie het ergst verloor...

 

21/22.12.41

[p. 8]

 

Achilles in de onderwereld

 

 

 

‘Moet ik u, vriend Odusseus, hier ontvangen?

 

Voorheen!... gij weet hoe 'k de gewenste gast

 

maaltijd en wijn bereidde als helden past.

 

Leven mijn daden nog bij lier en zangen?

 

Wie heeft Briseïs' natbeschreide wangen

 

weer drooggekust? Mij ontviel alles. Tast:

 

ik ben een schim. Uw hand vindt geen houvast.

 

Ik ben herinnering. Ik ben verlangen.

 

 

 

Weet gij de lust van 't leven wel? Hel klonken

 

de zwaarden op het staal. 's Middags geslonken

 

spreidde de berg 's avonds zijn schaduw breed.

 

Maar gij, dacht ge ooit, als uw liefs oogen blonken,

 

aan 't dolen door dees doelloze spelonken,

 

aan 't eenzaam dood zijn, waar geen zon tijd meet?’

 

30.4.42