Het Overzicht. Collection Complète 1921-1925

Boeken.

Paul Van Ostaijen - ‘Bezette stad’

Ik acht de Paul Van Ostaijen van ‘Music-Hall’ en ‘Het Signaal’ een te groot talent om hem te verdenken van 'n maar enigszins artistieke bedoeling met het uitgeven van ‘Bezette Stad’; al is het dan ook een werk dat alleen van kunstenaars-hand zou kunnen zijn.

Het boek heeft mij 'n aangenaam uurtje laten doorbrengen; - daar ben ik altijd dankbaar om - ik heb geheel kunnen herleven in het Antwerpen van tijdens de oorlog, en zelfs hebben sommige brokken, als ‘Dodezondag’, ‘Mobile’ en ‘Aftocht’ mij waarlik getroffen door de hevige kleuren en de scherpe lijnen der ekspressionistiese uitbeelding. De scherpe geest van Paul Van Ostaijen doet het werk van 't begin tot het einde overvloeiën van rake ironie en al-vernietigend cynisme,... apologie van het ‘NIHIL’. Het is geestig, spontaan, trouw de ziel weergevend, wat verdienstelik mag heeten; maar dikwijls ook verward, met 'n grote mangel aan duidelikheid, wat onder alle opzichten 'n gebrek - zijn gebrek? - is.

[p. 12]

Wél 'n veel omvattende oorlogs-herinnering voor 'n Antwerpenaar.

Ik verklaar me onbevoegd om 'n objectief oordeel te vellen over het kubisme van Oscar Jespers - die ik trouwens niet begrijp, al treft mij z'n lijnharmonie.

Voor wat de tipografiese vorm van het werk betreft, kan ik nu reeds verwijzen naar een breder artiekel over futurisme in een der eerstvolgende nummers van ‘Het Overzicht’.

f.b.

Romain Rolland - ‘Liluli’.

We vinden hier de gezonde lach van Colas Breugnon behouden om de innerlike wond, het leed van de mens, die de mensheid zover ziet afdwalen van het ideaal, rein te houden; wat uit het motto, aan Colas Breugnon ontleend, te merken is: ‘Rire ne m'enpèche pas de souffrir’.

Romain Roland heeft hier het kleed van de zot (Polichi) aangetrokken, en spot en speelt voor gek onder de zotten, uit 'n drang naar zelfbehoud; en even als de gekheid den nar 'n hem taboe-makend middel was om geen waarheid ongezegd te laten, gebruikt hij ze om te raker te kunnen geselen.

Zoals de rederijkers zich in hun spelen van sinne, van allegoriese personagiën bedienden om de mensen te leren, zien we hier de groten der wereld zichontmaskeren dat het 'n burleske komedie lijkt, waar geen zich aan laat vangen. Maar het is realiteit, en men heeft er zich aan laten vangen. En, zoals de nar aan het hof der 15^de eew, zegt Polichi, de moderne vorst ‘le peuple souverain’ de waarheid over z'n leiders, ze hekelend zonder ontzien.

Liluli is 'n ontmaskerend boek. 'n Gevaarlik boek. Het spaart geen heiligheid, geen afgod hoe dier hij u ook is, en alle eerbied missend, toont hij ze u in heel de naaktheid hunner schijnheiligheid, dat het uitkomt hoe 'n vermolmde, gifdragende en wrakke geraamten het eigenlik zijn; alleen recht blijvend omdat wij ze niet aanraken durven, taboe voor onze wraak door de eerbied voor hen, waarin we grootgebracht zijn. Maar het is ook 'n bevrijdend boek, dat ik in ieders handen wens te zien.

g g.

Het begrip leven is in essentie doelmatig: voor de ene 'n last, voor de andere 'n speelbal; maar voor ieder beteekent het willen leven.
f.b.