Moedwillig werpt hij het verhalende, wat aan de dichtkunst onontbeerlik is, van kant en schrijft poëmas die omlijst en in veel kleuren moesten gedrukt worden om het bun vooropgezette doel van ‘emotie scheppers’ te bereiken. Tijd, klank en beeld zijn het driedimentionale van de dichtkunst, en geometriese vormen hebben daar niets mede te maken.
Tristan Tzara, De laatste der dadaïsten heeft bijna al zijn vroegere vrienden kwijtgespeeld. Nevens zichzelf erkent hij nog slechts vier dichters, die deze titel waardig zijn: Louis Aragon, Baron, Philippe Soupault en Ribemont-Dessaignes. Na ‘La première aventure celeste de Mr Antipyrine’ en ‘Cinéma calendrier du coeur abstrait’ gaat hij ‘De nos oiseaux’ (poèmes) en ‘7 manifestes dada’ laten verschijnen. Bij de première van zijn toneelstuk ‘Le Coeur à Gaz’ op 6 Julie l.l. in het Théâtre Michel, werd er zo hevig gevochten in de zaal dat de polietie de andere opvoeringen verbieden moest. - Tzara, die een roemeense jood is, vindt dat er te Parijs voor hem nog weinig te verrichten is, hij gaat, aldus vertelde hij mij, binnen kort een rondreis door Italië ondernemen, om daarna in Amerika, waar hij aaneen belangrijk tijdschrift zal medewerken, fortuin te gaan zoeken. De ‘Journal du Peuple’ publiceerde over enkele weken een interview met Tzara, daarin zegt de dichter o.m.
‘Si on écrit, ce n'est qu'un refuge: de tout point de vue. Je n'écris pas par métier et n'ai pas d'ambitions littéraires. Je serais devenu un aventurier de grande allure, aux gestes fins, si j'avais et la force physique èt la résistance nerveuse de réaliser ce seul exploit: Ne pas m'ennuyer. Pourtant, je dois dire que lorsque j'ai commencé à écrire, c'était plutôt par réaction contre la littérature et l'art.... Je tente de ne perdre aucune occasion de me compromettre. Je suis arriviste, parce que je veux cultiver mes vices: l'amour, l'argent, la poésie. Je les pousserai jusqu'à leurs dernières limites. Et je crains bien de n'avoir pas fini avant de mourir.’
Ivan Goll is de volledige tegenstelling van Tzara: man die het ernstig meent, hartelik en gezellig in omgang, buiten alle à priorismen en parti-pris. Hij maakt deel uit van geen enkele groepering, en werkt. Twee solide volumen gaf hij dit jaar reeds uit: ‘Les Cinq Continents’ (Anthologie mondiale de poésie contemporaine) bij La Renaissance du Livre en ‘Le Nouvel Orphée’ bij La Sirène. Lang leefde hij te Berlijn waar hij zijn eerste werken in het duits schreef. Na de oorlog is hij zich te Parijs gaan vestigen en wist er op korte tijd (vooral door zijn beroemd poëma ‘La Chaplinade’) een voorname plaats onder de moderne dichters te verwerven. Over zichzelf schreef hij mij:
‘Je suis un homme assis entre deux chaises: entre le klubsessel allemand et un fauteuil Louis XVI. Chaque fois que je veux me reposer je tombe entre les deux dans le vide et me casse soit une jambe, soit le coeur. Voilà ce que c'est d'être né en Alsace. Où je me trouve, on me tombe dessus. A Paris, je suis un expressionniste sans mesure, à Berlin, un fou de Montmartre. Dès qu'une pièce de moi doit être jouée, les gouvernements respectifs declanchent une guerre, une révolution ou une occupation de la Rhur, rien que pour me rendre impossible. Parfois je voudrais jeter ma peau aux orties, et m'évader de moi-même, mais aux frontières des cinq continents on exige mon passeport. Je me demande ce que feront les nègres, quand j'irais chez eux. En attendant ma vie s'écoule comme le Rhin dans une mer trop amère....’
Er is zoveel van de duitser als van de fransman in Ivan Goll en zijn werk verliest er niet bij, integendeel. In zijn ‘Anthologie Mondiale’ waarin ongeveer 150 poëmas opgenomen zijn, poogt hij àan de lezer van 1923 een duidelik en algemeen beeld te geven van ‘la poésie de l'homme contemporain, les émanations de la vie, les cris de la terre. L'unique souci de ces pages est d'être vivantes, jeunes et impulsives.’ En daar waar hij in dit plan mislukte of onvolledig was, is het alleen te wijten aan de onbevoegdheid der inlichters (- zo kende b.v. Goll enkel Wies Moens van de jongere Vlaamse dichters).
‘Le Nouvel Orphée’ bevat een herdruk van de ‘Chaplinade’; twee synthetiese en hekelende toneelstukken ‘Mathusalem ou l'éternel bourgeois’ en ‘Assurance contre le suicide’; de franse overzetting van ‘Paris Brûle’ en ‘Astral’ twee lange gedichten die reeds in Duitsland werden uitgegeven; en ten slotte de eerste druk van een poëma ‘Le Nouvel Orphée’ en een reeks gedichten onder titel ‘Edition du Matin’. Uit ‘Paris Brûle’:
Match de boxe à Jersey-City
L'ère nouvelle du droit du poing
L'Union des Merciers envoie une délégation au-delà de l'Océan.
Attention! Premier round!
L'Europe et le nègre Zeus se serrent la main
La poitrine humaine cintre un acier rose
Les appareils Morse ont tous la fièvre
Quatre poings, façonnent l'honneur du monde
U.S.A. toutes les montres sont arrêtées
Les usines de munition ont congé
Les paquebots stoppent en plein Atlantique
Des montagnes ont le vertige
300 attentats à main armée
Knock-out
La Statue de la Liberté sourit
des squelettes battent du tambour
des héros laurés de bandages
entassés dans des wagons à bestiaux
entre deux feuilles de papier timbré
est exclusivement composé de voitures-cercueils.
veux-tu me vendre un block-notes?
Et puisque les alouettes sont mortes
En uit ‘Edition du Matin’:
Les boulangers ont parfumé l'aurore
Derrière les champs de blés
De hand van Ivan Goll is een vaste hand. Over al wat hij schrijft, zelfs in de meest intense momenten ligt een gave rust verspreid. Hij is bewust van zijn realisatie-vermogen, d.w.z.; hij is meester over zijn kunde en zijn werk is gewetensvol.
F. Berckelaers.
Auteursrechtelijk beschermd
